بیماری دیابت چیست؟ آخرین پژوهش های علمی درباره دیابت

بیماری دیابت یکی از شایع‌ترین اختلالات متابولیکی در جهان است که میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار داده است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که بدن قادر به تولید انسولین کافی نباشد یا از انسولین تولیدشده به‌درستی استفاده نکند. در این مقاله، به بررسی دیابت، انواع آن، علائم، عوامل خطر، روش‌های پیشگیری و درمان، و جدیدترین تحقیقات علمی در این زمینه طی چهار سال اخیر خواهیم پرداخت.

ديابت چیست؟

قند خون بالا به انگلیسی high blood sugar نوعی بیماری متابولیکی (مربوط به متابولیسم بدن) و یکی از شایع‌ترین بیماری‌های غدد است که با سطح قند خون بالا (گلوکز) همراه است و به دنبال نقص در ترشح انسولین یا عملکرد آن یا هر دو ایجاد می‌شود. سطح بالای گلوکز خون (هیپرگلیسمی) می‌تواند منجر به مشکلات جدی در سلامت شود.

در واقع انسولین هورمونی است که از غدد پانکراس که واقع در پشت و زیر معده است ترشح می‌شود. پانکراس انسولین را به جریان خون منتقل می‌کند. انسولین در گردش باعث می‌شود، که قند وارد سلول‌های بدن شده و مقدار قند موجود در خون را کاهش می‌دهد. همانطور که میزان قند خون شما کاهش می‌یابد، ترشح انسولین از پانکراس نیز کم می‌شود.

از طرفی دیگر گلوکز (قند خون) برای سلامت شما حیاتی است، در واقع گلوکز ماده مغذی ضروری است که انرژی لازم برای عملکرد مناسب سلول‌های بدن را فراهم می‌کند. گلوکز همچنین منبع اصلی سوخت مغز شما نیز است.

هنگامی که قند خون افزایش می‌یابد (به عنوان مثال، پس از غذا خوردن)، انسولین از پانکراس آزاد می‌شود تا سطح گلوکز را با انتقال به سلول‌های بدن کاهش دهد. در بیماران دیابتی، عدم تولید کافی یا عدم پاسخ به انسولین موجب هیپرگلیسمی می‌شود. دیابت یک نوع بیماری مزمن است، بدین معنی که اگر چه می‌توان آن را کنترل کرد، اما تمام عمر با فرد همراه است.

مبتلا به دیابت شدی؟

برای درمانش اقدام کن

دکتر فوق تخصص غدد

چه مقدار قند خون نشان دهنده دیابت است؟

سطح قند خون ناشتا از ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی لیتر (۵.۶ تا ۶.۹ میلی مول در لیتر) پیش دیابت محسوب می‌شود. اگر در دو آزمایش جداگانه قند شما ۱۲۶ میلی گرم در دسی لیتر (۷ میلی مول در لیتر) یا بیشتر باشد، شما دیابت دارید.

قند خون همان دیابت است؟

قند خون و دیابت دو مفهوم مرتبط اما متفاوت هستند:

قند خون (Blood Sugar/Glucose):

• به میزان گلوکز موجود در جریان خون گفته می‌شود.
• بدن از گلوکز به عنوان منبع اصلی انرژی استفاده می‌کند.
• سطح قند خون در طول روز نوسان دارد و تحت تأثیر تغذیه، فعالیت بدنی، استرس و میزان ترشح انسولین قرار می‌گیرد.
• مقدار طبیعی قند خون ناشتا معمولاً بین ۷۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.

دیابت (Diabetes):

• یک بیماری مزمن است که در آن بدن نمی‌تواند به‌درستی قند خون را تنظیم کند.
• در دیابت، یا بدن انسولین کافی تولید نمی‌کند (دیابت نوع ۱) یا نمی‌تواند از انسولین به‌درستی استفاده کند (دیابت نوع ۲).
• اگر قند خون برای مدت طولانی بالا بماند (بیش از ۱۲۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر در حالت ناشتا)، فرد ممکن است مبتلا به دیابت باشد.
• دیابت می‌تواند به مشکلات جدی مانند آسیب به کلیه‌ها، قلب، چشم و اعصاب منجر شود.

انواع دیابت کدامند؟

انواع دیابت می‌تواند رخ دهد و کنترل و درمان آن بستگی به نوع دیابت دارد. دیابت مزمن و طولانی‌مدت شامل دیابت نوع یک و دیابت نوع دو است. شرایط بالقوه برگشت‌پذیر دیابت نیز شامل مرحله پیش دیابت است؛ یعنی زمانی‌که سطح قند خون شما بالاتر از حد طبیعی است، اما به اندازه‌ای بالا نیست که به عنوان دیابت محسوب شود.

دیگر نوع دیابت، دیابت بارداری است که در دوران بارداری رخ می‌دهد، اما بعد از تولد نوزاد ممکن است از بین برود. علت دیابت در انواع آن مختلف بوده و هر شرایطی باعث ایجاد نوع خاصی از این بیماری می‌شود. البته به جز این ۳ دسته، انواع دیگری از دیابت هم وجود دارند که به شرح زیر هستند:

• پیش دیابت
• دیابت خاموش
• دیابت بارداری
• دیابت نوع 3C
• دیابت بی مزه
• دیابت موجنوجنی
• دیابت ناشی از دارو
• دیابت در کودکان

علائم دیابت چیست؟ (علائم قند خون بالا و مهمترین علائم دیابت)

قند خون بالا چه علائمی دارد؟ علائم دیابت بسته به میزان افزایش سطح قند خون شما متفاوت است. بعضی از افراد، به ویژه افرادی که مبتلا به دیابت نوع دو هستند و در مرحله پیش دیابتی هستند، ممکن است از ابتدا علایم دیابت را تجربه نکنند. اما در نوع ۱، علائم به سرعت بروز می‌کند و شدیدتر است.

زمانی که متوجه می‌شویم در میان اعضای خانواده یا دوستان شخصی به دیابت ملیتوس مبتلا شده‌است، اولین سوال ما این است که چگونه بفهمیم دیابت داریم؟ برای پاسخ به این سوال باید با علائم دیابت و نشانه‌های آن در هر مرحله آشنا شویم.

جدول زیر به شما کمک می‌کند بهتر دیابت و علائم قند خون بالا در چهره را بشناسید:

علائم اولیه دیابت (علائم افزایش قند خون)	علائم داشتن قند نوع ۲ و علائم دیابت نوع ۱	با دیدن کدام علائم به کدام دکتر مراجعه کنیم؟
خستگی زیاد از اولین علائم قند خون	تشنگی بیش‌از‌حد	احساس سردرگمی، گیجی و لرزش
گرسنگی	گرسنگی شدید (افزایش اشتها) یا کاهش وزن ناخواسته	ادرار بیش از حد و تشنگی زیاد
تشنگی	تکرر ادرار و در مواردی بی اختیاری ادراری	تاری دید و احساس فشار در چشم
تکرر ادرار	خستگی و تحریک‌پذیری	زخمی که بهبود نمی‌یابد
خشکی دهان	زخم‌هایی که دیر بهبود می‌یابند	از دست دادن حس در پاها
	حضور کتون در ادرار	تورم دست‌ها، صورت و مچ پا
	عفونت‌های مکرر	درد قفسه سینه، بازو و فک

آخرین تحقیقات درباره دیابت (۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴)

پژوهش سال ۲۰۲۱: درمان دیابت با سلول‌های بنیادی

یک مطالعه در سال ۲۰۲۱ نشان داد که پیوند سلول‌های بنیادی پانکراسی می‌تواند در درمان دیابت نوع ۱ مؤثر باشد. این تحقیق روی بیماران دیابتی انجام شد و نشان داد که برخی بیماران پس از دریافت سلول‌های بنیادی، نیاز کمتری به تزریق انسولین پیدا کردند.

پژوهش سال ۲۰۲۲: نقش میکروبیوم روده در دیابت

در سال ۲۰۲۲، محققان کشف کردند که ترکیب باکتری‌های روده می‌تواند بر مقاومت به انسولین تأثیر بگذارد. این پژوهش نشان داد که پروبیوتیک‌های خاص ممکن است به بهبود حساسیت به انسولین و کنترل بهتر قند خون کمک کنند.

پژوهش سال ۲۰۲۳: تأثیر رژیم غذایی کم‌کربوهیدرات

مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۳ منتشر شد، نشان داد که رژیم کم‌کربوهیدرات در بیماران دیابتی نوع ۲ موجب کاهش قند خون و بهبود کنترل انسولین می‌شود. این تحقیق تأکید دارد که محدودیت مصرف قندها و کربوهیدرات‌های ساده، یک روش مؤثر برای مدیریت دیابت است.

پژوهش سال ۲۰۲۴: استفاده از هوش مصنوعی در تشخیص دیابت

جدیدترین مطالعه در سال ۲۰۲۴ نشان داد که الگوریتم‌های هوش مصنوعی قادر به شناسایی علائم اولیه دیابت با دقت بالا هستند. این فناوری می‌تواند در آینده برای تشخیص سریع‌تر و پیشگیری از پیشرفت دیابت بسیار مفید باشد.

۴. قند خون بالا باعث سردرد میشود؟ (سرگیجه و قند خون بالا)

علائم بالا رفتن ناگهانی قند خون چیست؟ یکی از نشانه های بیماری قند خون سردرد است. قند خون بالا و سرگیجه هم می‌تواند در برخی افراد رخ دهد. هنگامی که سطح قند خون به طور مداوم بالا باشد،روی رگ‌های خونی و اعصاب تأثیر گذاشته و منجر به التهاب و انقباض می‌شود. این اتفاق می‌تواند باعث سردرد یا میگرن برای برخی از افراد مبتلا به دیابت کنترل نشده یا هیپرگلیسمی شود.

۵. علائم قند خون بالا در چهره (تشخیص دیابت بدون آزمایش)

چهره افراد دیابتی تفاوت‌هایی دارد و علائم قند خون بالا می‌تواند به روش‌های مختلفی روی صورت ظاهر شود:

• پوست خشک، علائم قند خون بالا روی پوست: سطح بالای قند خون باعث کم آبی و پوسته پوسته شدن می‌شود.
• عفونت‌های پوستی: افزایش سطح گلوکز سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و پوست را مستعد ابتلا به عفونت می‌کند.
• لکه‌های تیره: برخی افراد ممکن است متوجه لکه‌های تیره روی صورت خود شوند که به آکانتوز نیگریکانس معروف است.

این علائم مختص قند خون بالا نیستند و می‌توانند دلایل دیگری نیز داشته باشند.

۶. آیا میل به شیرینی نشانه دیابت است؟

بله، دیابت به دلایل زیادی می‌تواند باعث میل به غذا شود. به عنوان مثال، افسردگی و نوسانات خلقی ناشی از عدم تعادل هورمونی می‌تواند شما را به سمت غذاهای شیرین بکشاند.

علت دیابت چیست و چرا قند خون بالا میره؟

همانطور که در مطالب پیشین ارائه دادیم، علت مرض قند می‌تواند خودایمنی یا ناشی از سبک زندگی باشد. انواع دیابت را بررسی کردیم و علت‌های ایجاد آن را به شما معرفی کردیم. در ادامه برخی از دارها را معرفی کرده‌ایم که ممکن است قند خون را بالا ببرد.

برخی از داروها مانند داروهای ضد افسردگی (Zyprexa، risperdal، Clozaril، Seroquel، Abilify، Geodon، لیتیوم) محرک های بتا-۲ (Proventil، Alupent، Serevent، Foradil، Brethine، Theo-Dur) کافئین و کورتیکواستروئیدها (پردنیزون، دکادرون، دپومدرول) می‌توانند باعث ایجاد علائم بالا رفتن قند خون به‌خصوص در بیماران دیابتی شوند. قبل از مصرف دارو بهتر است از مشاوره دارویی استفاده کنید که امکان دسترسی به آن در سایت دکترتو برای شما وجود دارد.

تشخیص دیابت چگونه انجام می شود؟

از کجا بفهمیم قند خون بالاست؟ علائم دیابت نوع ۱ اغلب ناگهان ظاهر می‌شوند و اغلب به دلیل چک‌کردن سطح قند خون شناسایی می‌شود. اما از آنجایی که علایم سایر انواع آن و پیش دیابت بیشتر به صورت تدریجی ظاهر می‌شوند. بهتر است که افراد از نظر قند خون (که از طریق تشخیص خانگی دیابت یا تشخیص دیابت بدون آزمایش در آزمایشگاه و با استفاده از دستگاه تست قند خون در خانه هم امکان‌پذیر است) غربالگری شوند.

افراد زیر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند:

• شاخص توده بدنی بالای ۲۵ سال هستند (BMI>۲۵)
• افراد با سن بالاتر از ۴۵ سال

دو نکته مهم:

• هر زنی که دیابت بارداری داشته‌است، توصیه می‌شود که هر ۳ سال یکبار از نظر ابتلا به این بیماری غربالگری شود.
• هر فردی که در مرحله پیش دیابتی است توصیه می‌شود هر ساله از نظر سطح قند خون بررسی شود.

آزمایش دیابت و تست های تشخیصی (چگونه بفهمیم قند خونمون بالاست؟)

تست‌های مختلفی برای تشخیص دیابت وجود دارد. افراد مبتلا به دیابت باید آزمایشات چکاپ دیابتی ها یا آزمایش دیابت را مرتب انجام دهند. متخصص ممکن است باتوجه‌به شرایط بیمار هر کدام از تست‌ها را تجویز کند:

• تست هموگلوبین A1C: این آزمایش خون که نیاز به ناشتا بودن ندارد، میانگین قند خون شما را برای ۲ تا ۳ ماه گذشته نشان می‌دهد. سطح هموگلوبین A1C بالاتر از ۶.۵ (طی ۲ آزمایش جداگانه) نشان می‌دهد که شما قند خون دارید. همچنین اگر سطح هموگلوبین A1C بین ۵.۷ تا ۶.۴ باشد بدین معنی است که در مرحله پیش دیابتی قرار دارید و اگر سطح هموگلوبین A1C کمتر از ۵.۷ باشد طبیعی است.

• تست قند خون تصادفی: در آزمایش قند خون،  یک نمونه خون به صورت تصادفی و بدون در نظر‌گرفتن زمان آخرین وعده غذایی از شما گرفته‌می‌شود. اگر سطح قند خون شما ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر یا بیشتر باشد، مبتلا به قند خون هستید.

• تست قندخون ناشتا: در این آزمایش نمونه خون در صبح و به صورت ناشتا از شما گرفته‌می‌شود. سطح قند خون ناشتا کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر طبیعی است. میزان قند خون ناشتا از ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر نشان‌دهنده مرحله پیش دیابتی یا اختلال گلوکز ناشتا است. همچنین اگر میزان قند خون شما ۱۲۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر (طی ۲ آزمایش جداگانه) باشد، بدین معنی است که مبتلا به دیابت هستید.

• تست تحمل گلوکز خوراکی: برای انجام این آزمایش، ابتدا سطح قند خون ناشتا شما اندازه‌گیری می‌شود. سپس یک مایع شیرین را می‌نوشید و سطح قند خون ۲ ساعت بعد اندازه‌گیری می‌شود. سطح قند خون کمتر از ۱۴۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر طبیعی و بیش از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر بعد از ۲ ساعت نشان‌دهنده دیابت و قند خون بین ۱۴۰ تا ۱۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر نشان‌دهنده مرحله پیش دیابتی است.

• آزمایش ادرار: اگر پزشک مشکوک به دیابت نوع ۱ باشد، آزمایش ادرار را به شما توصیه خواهد‌کرد تا وجود کتون را در ادرار بررسی کند.

نمی‌دونی آخرین روش های درمان دیابت چیه؟ برای کنترل قند خون نوبت بگیر.

دکتر دیابت

درمان دیابت چیست؟ (سریعترین راه درمان انواع دیابت)

وقتی قند خون بالا میره چیکار کنیم؟ با توجه به نوع دیابت شما، بررسی قند خون، انسولین و داروهای خوراکی ممکن است در درمان شما نقش داشته‌باشد. رعایت یک رژیم غذایی سالم، حفظ وزن سالم و شرکت در فعالیت‌های منظم نیز عوامل مهمی در مدیریت قند خون است. بخش مهمی از مدیریت دیابت (و همچنین سلامت کلی شما) حفظ وزن ایده ال از طریق رژیم غذایی سالم و برنامه ورزشی است. به طور کلی درمان‌هایی که برای دیابت در نظر گرفته می‌شوند، به ترتیب شامل موارد زیر هستند:

• تغذیه سالم و خوراکی های مفید برای قند خون بالا
• فعالیت بدنی برای درمان قند خون بالا ناشتا
• چک کردن قند خون
• انسولین
• دارو‌های خوراکی یا قرص برای قند خون بالا
• قرص گلیمپرای
• قرص گلوکوفاژ
• قرص گلی کلازید
• پیوند پانکراس
• جراحی باریاتریک

همچنین روش‌های درمان خانگی یکی از مهم‌ترین موارد در کنترل علائم و بدتر شدن دیابت است. در واقع سریعترین راه درمان دیابت و کنترل علائم، رعایت رژیم غذایی و ورزش کردن در مراحل ابتدایی این بیماری است (به خصوص اگر بیماری خود ایمنی نباشد).

آیا پیشگیری از دیابت امکان پذیر است؟ (انواع دیابت و پیشگیری از آن)

از دیابت نوع ۱ نمی‌توان پیشگیری کرد. با‌این‌حال، انتخاب یک شیوه زندگی سالم می‌تواند از دیابت بارداری و نوع ۲ و همچنین کسانی که در مرحله پیش دیابت هستند پیشگیری کند:

• غذاهایی با چربی و کالری کم و فیبر بیشتر را انتخاب کنید. سعی کنید که بیشتر میوه‌ها، سبزیجات و غلات را مصرف کنید.
• سعی کنید ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط در روز داشته‌باشید. روزانه پیاده‌روی تند داشته‌باشید، دوچرخه‌سواری کنید. همچنین اگر نمی‌توانید در یک تمرین بلند تمرکز کنید، آن را به جلسات کوچکتر در طول روز تقسیم کنید.
• برای حفظ وزن خود در محدوده سالم، بر تغییرات دائمی در غذا خوردن و عادت‌های ورزشی خود تمرکز کنید.
• برای افرادی که به دیابت مبتلا هستند نیز جای نگرانی وجود ندارد، با مصرف انسولین لانتوس قلمی که نوعی انسولین طولانی اثر است یا داروهایی مانند قرص آکاربوز می‌توان تا حد زیادی با علائم قند خون بالا مبارزه کرد.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

بسیاری از افراد مبتلا به دیابت از بیماری خود بی اطلاع‌اند، به ویژه اینکه در مراحل اولیه بیماری که فرد نیز علائمی ندارد و از آن جا که هیچ روش قطعی به جز انجام آزمایش قند خون برای فهمیدن اینکه آیا شما مبتلا به دیابت هستید یا نه وجود ندارد، بهتر است در مواردی که مشکوک هستید به دکتر فوق تخصص غدد یا دکتر داخلی یا دکتر دیابت مراجعه کنید. برای داشتن بهترین رژیم دیابتی، از متخصص تغذیه نوبت بگیرید.

همچنین اگر متوجه علائم احتمالی دیابت شدید با پزشک خود مشورت کنید تا هر چه زودتر بیماری تشخیص داده شود و درمان زودتر شروع شود. به علاوه اگر قبلا دیابت در شما تشخیص داده شده پس از تشخیص، به پیگیری پزشکی منظم نیاز دارید تا میزان قند خون شما در سطح طبیعی تثبیت شود.

برای پیداکردن بهترین متخصص غدد می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر مراجعه حضوری، امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد. جهت دریافت مشاوره آنلاین از لینک‌های زیر کمک بگیرید:

• دکتر غدد آنلاین
• دکتر داخلی آنلاین
• دکتر تغذیه آنلاین

دکترتو مراقب سلامتی شماست!