ختنه کردن پسران؛ آشنایی با انواع روش های ختنه

امروزه در پزشکی، ختنه بیشتر با هدف کاهش خطر عفونت‌های ادراری در نوزادان، کاهش برخی بیماری‌های مقاربتی و پیشگیری از مشکلاتی مانند فیموزیس توصیه می‌شود. با وجود این، ختنه عملی کاملاً بی‌خطر نیست و می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد. بنابراین آشنایی با انواع روش‌ها، مزایا و خطرات احتمالی و همچنین مراقبت‌های پس از عمل برای والدین و افراد تصمیم‌گیرنده ضروری است. این مقاله از دکترتو با رویکردی علمی و بی‌طرف به بررسی جنبه‌های مختلف ختنه می‌پردازد تا تصمیم‌گیری آگاهانه‌تری امکان‌پذیر شود.

ختنه چیست؟

نوزادان پسر در هنگام تولد با یک لایه پوست روی سر آلت خود به نام پیش‌پوست متولد می‌شوند. ختنه کردن که به انگلیسی به آن «circumcision» گفته می‌شود، نوعی جراحی است که در آن پیش‌پوست آلت تناسلی مردان را برمی‌دارند. در اکثر مواقع این عمل در ده روز اولیه زندگی یک نوزاد در بیمارستان انجام می‌شود. این عمل یکی از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین روش‌های جراحی در دنیاست و تاریخچه این عمل حداقل به حدود ۱۵ هزار سال قبل بازمی‌گردد. مردان ممکن بر اساس دلایل مذهبی، اجتماعی، پزشکی یا فرهنگی این عمل را انجام دهند.

دنبال یه دکتر خوب برای ختنه کردن فرزندت هستی؟

همین حالا از این لیست بهترین دکتر رو انتخاب کن.

دکتر اورولوژیست

 دلیل ختنه کردن چیست؟

علت ختنه کردن از دید پزشکی، می‌تواند کاهش خطر عفونت ادراری در نوزادی و برخی عفونت‌های مقاربتی در بزرگسالی، کاهش احتمال سرطان آلت تناسلی و مشکلات مرتبط با پوست ختنه‌گاه مانند فیموزیس است. با این حال انجمن‌های علمی مانند آکادمی اطفال آمریکا و انجمن اورولوژی آمریکا تصمیم‌گیری را به والدین می‌سپارند. آنها مزایا را قابل‌توجه اما نه آن‌قدر قاطع می‌دانند که انجام روتین برای همه نوزادان توصیه شود. ختنه یکی از رسوم دینی و آئینی در دین اسلام و کشور ماست. البته این عمل تنها در کشور ایران و دین اسلام انجام نمی‌شود.

چرا پسران را ختنه میکنند؟

دلیل ختنه پسران در برخی خانواده‌ها تکلیف مذهبی یا سنت فرهنگی است و برخی به دلایل پزشکی مانند کاهش ریسک عفونت ادراری در نوزادی، کاهش برخی عفونت‌های مقاربتی در آینده، پیشگیری یا درمان مشکلات پوست ختنه‌گاه و آسان‌تر شدن بهداشت فردی آن را ترجیح می‌دهند. از آنجا که مزایا و خطرات می‌تواند در افراد و جوامع متفاوت باشد، تصمیم نهایی شخصی است و بهتر است پس از دریافت اطلاعات بی‌طرفانه از پزشک گرفته شود. برخی از دلایل ختنه کردن پسران عبارت است از:

• کاهش خطر عفونت ادراری در نوزادی
• کاهش برخی عفونت‌های مقاربتی در بزرگسالی در زمینه‌های با شیوع بالا مانند HIV
• پیشگیری یا درمان مشکلات پوست ختنه‌گاه مانند فیموزیس، پارافیموزیس و بالانیت تکرارشونده
• تسهیل بهداشت ناحیه تناسلی
• ترجیح ظاهری یا انتخاب شخصی در نوجوانی یا بزرگسالی.

انواع روش ختنه

روش‌های رایج ختنه به دو گروه کلی تقسیم می‌شوند. گروه ابزارهای گیره و حلقه برای نوزادان و شیرخواران مانند گومکو، موگن و پلاستی‌بل که با حفاظت از گلنس و فشردن پوست‌ ختنه‌گاه خونریزی را کم می‌کنند. گروه تکنیک‌های جراحی مانند دورسال‌اسلیت و اسلیو که با برش کنترل‌شده پوست‌ ختنه‌گاه در نوزادان بزرگ‌تر، کودکان و بزرگسالان به‌کار می‌روند. در برخی مراکز از دستگاه‌های جدیدتر مانند شانگ‌رینگ یا از ابزارهای انرژی مانند لیزر یا استپلر نیز استفاده می‌شود و انتخاب روش به سن، آناتومی، تجربه پزشک و امکانات بستگی دارد. در ادامه انواع ختنه رو معرفی می‌کنیم.

متن انگلیسی:
Plastibell circumcision is another simple, quick, and effective circumcision technique. The Plastibell can be described as a small plastic ring with a handle placed between the prepuce and the glans penis.
ترجمه فارسی:
ختنه به روش پلاستی‌بل یکی از روش‌های ساده، سریع و مؤثر ختنه است. پلاستی‌بل را می‌توان به‌صورت یک حلقه پلاستیکی کوچک با یک دسته توصیف کرد که بین پوست ختنه‌گاه و گلنس آلت تناسلی قرار داده می‌شود.

به نقل از urologyspecialistsnc

ختنه با لیزر ختنه

در این روش از لیزر پزشکی مانند دی‌اکسیدکربن یا Nd:YAG برای برش دقیق پوست‌ ختنه‌گاه استفاده می‌شود تا برش خشک‌تر و خونریزی کمتر باشد و مدت عمل کوتاه بماند. مزیت اصلی این روش کنترل خوب خونریزی و یکنواختی برش است، اما همچنان به مهارت جراح، بی‌حسی مناسب و مراقبت‌ پس از عمل نیاز دارد و در دسترس بودن تجهیزات و هزینه نیز باید سنجیده شود. شواهد درباره برتری قطعی لیزر نسبت به روش‌های استاندارد محدود است.

ختنه به روش حلقه

منظور از ختنه با حلقه یا رینگ همان روش حلقه پلاستیبل در پزشکی است. روش پلاستیبل از روش‌های ایمن و رایج است. احتمال خطرناک بودن این روش وقتی توسط پرستاران انجام می‌شود، ۸ بار بیشتر از وقتی است که توسط متخصصین اطفال یا دیگر پزشکان انجام پذیرد.

در روش حلقه، یک حلقه پلاستیکی یا فلزی مانند پلاستی‌بل یا شانگ‌رینگ بین پوست‌ ختنه‌گاه و گلنس قرار می‌گیرد و با بستن نخ یا گیره، خون‌رسانی پوست‌ ختنه‌گاه قطع می‌شود. سپس بخش اضافی بریده می‌شود و حلقه برای چند روز تا حدود یک هفته باقی می‌ماند و خودبه‌خود می‌افتد. این روش معمولا سریع است و خونریزی کمی دارد، اما مثل هر روش دیگری نیازمند پایش عفونت، مراقبت از پانسمان و توجه به افتادن به‌موقع حلقه است.

ختنه با حلقه بهتر است یا بخیه؟

هیچ روشی برای همه بهترین روش نیست و انتخاب بین حلقه و بخیه به سن و آناتومی بیمار، هدف درمان، ترجیح خانواده و تجربه پزشک بستگی دارد. روش ختنه با حلقه معمولا زمان عمل کوتاه و خونریزی کمتر دارد و نیازی به بخیه‌گذاری گسترده نیست، در عوض وجود جسم خارجی و انتظار برای افتادن حلقه را باید پذیرفت. روش‌های بر پایه بخیه مانند اسلیو امکان شکل‌دهی دقیق‌تر لبه‌ها و کنترل مستقیم عروق را می‌دهند و در سنین بالاتر یا در پوست‌ ختنه‌گاه غیرطبیعی بیشتر ترجیح داده می‌شوند، هرچند ممکن است طولانی‌تر باشند و نیاز به مراقبت بخیه داشته باشند. گفتگو با اورولوژیست یا جراح اطفال به انتخاب آگاهانه کمک می‌کند.

ختنه كردن چگونه است؟

در نوزادان این کار اغلب در چند دقیقه انجام می‌شود و معمولاً نیازی به بخیه نیست و پس‌از آن پماد و پانسمان سبک گذاشته می‌شود. در کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان اصول همان است اما ممکن است به بیهوشی، بخیه‌های جذب‌شونده یا کوتر برای کنترل خونریزی نیاز باشد و دوره نقاهت کمی طولانی‌تر باشد. به‌طورکلی مراحل ختنه در پسران به صورت زیر است:

• تزریق یا کرم بی‌حسی در پایه آلت برای نوزادان یا بیهوشی عمومی در سنین بالاتر.
• خواباندن کودک به پشت و مهار نرم بازوها و پاها برای جلوگیری از حرکت ناگهانی.
• ضدعفونی و شست‌وشو با محلول آنتی‌سپتیک و پوشاندن میدان استریل اطراف آلت.
• جداسازی پوست‌ ختنه‌گاه از گلنس و آزادکردن چسبندگی‌های طبیعی با ابزار کند و بدون آسیب به گلنس.
• نصب گومکو یا موگن یا پلاستی‌بل برای محافظت از گلنس و کاهش خونریزی.
• برش و برداشت پوست‌ ختنه‌گاهی بر اساس روش انتخابی.
• پوشاندن محل با وازلین یا آنتی‌بیوتیک موضعی و گاز سبک برای جلوگیری از چسبندگی.
• استفاده از بخیه جذب‌شونده.
• آموزش مراقبت پس‌از عمل، راهنمای تعویض پانسمان، تمیزکردن، پایش علائم هشدار و زمان پیگیری.

قبل از ختنه نوزاد چه کنیم؟

پیش از ختنه نوزاد هدف این است که درد به‌خوبی کنترل شود، خطر خونریزی کاهش یابد و تیم درمان از وضعیت سلامت و حساسیت‌های نوزاد آگاه باشد. این عمل معمولا در چند روز اول تولد در بیمارستان انجام می‌شود، درباره مزایا و خطرها توضیح داده می‌شود و رضایت آگاهانه از والدین گرفته می‌شود. مراحل آماده سازی کودک برای ختنه شامل موارد زیر است:

• انتخاب اورولوژیست، متخصص اطفال یا ارائه‌دهنده آموزش‌دیده و هماهنگی زمان و محل انجام
• گفت‌وگو درباره مزایا و خطرها و امضای رضایت‌نامه آگاهانه
• پرسش درباره روش کاهش درد بی‌حسی کرمی یا تزریقی و امکان تجویز استامینوفن طبق دستور پزشک
• اعلام همه آلرژی‌ها دارویی، لاتکس و مواد ضدعفونی مانند ید یا الکل ایزوپروپیل
• ارائه شرح‌حال کامل نوزاد از جمله هر داروی دریافت‌شده و مشکلات پزشکی شناخته‌شده
• پرسش درباره روش اجرا کلمپ یا حلقه و آنچه در اتاق عمل رخ می‌دهد
• تهیه لوازم مراقبت پس‌از عمل وازلین یا پماد آنتی‌بیوتیک، گاز استریل و پوشک اضافی
• برنامه‌ریزی برای پیگیری و دریافت دستورهای دقیق مراقبت و علائم هشدار پس‌از عمل.

متن انگلیسی:
A circumcision takes approximately 20 minutes. The surgery takes slightly longer for older children and adults than for infants.
ترجمه فارسی:
مدت ختنه حدود ۲۰ دقیقه است. مدت عمل در کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان کمی بیش‌تر از نوزادان است.

به نقل از my.clevelandclinic

مراقبت های بعد از ختنه

اثرات عمل ختنه معمولاً بعد از ۵ تا ۷ روز بعد از انجام عمل بهبود می‌یابند. برای نوزاد تا زمان بهبودی کامل، باید آلت را با آب و صابون بشویید. بعد از هر بار تعویض پوشک، پوشک را آرام و کمی آزاد ببندید؛ چون نباید به ناحیه عمل شده فشاری وارد شود. این ناحیه ممکن است کمی قرمز و کبود باشد. همچنین ممکن است داخل پوشک لکه‌های کوچک زرد و چرکی ببینید.

برای بزرگسالان و پسران بزرگ‌تر از ۷ سال باید تا دو سه روز استراحت کنند و کارها را به‌آرامی انجام دهند. بعدازاین مدت می‌توانند به فعالیت‌های روزانه خود مانند مدرسه یا کار برسند. در روزهای بعد از عمل و به‌ویژه در ۲۴ ساعت اول، حتماً باید مقدار زیادی آب و مایعات سالم بنوشند. همچنین باید تا دو ساعت ناحیه عمل شده یعنی سر آلت تناسلی را کمپرس یخ بگذارند.

مراقبت های بعد از ختنه با حلقه

در روش حلقه مانند پلاستی‌بل یا شانگ‌رینگ یک حلقه روی آلت می‌ماند و طی چند روز خودبه‌خود می‌افتد. هدف در این مدت جلوگیری از چسبیدن زخم به پوشک، کاهش درد و پیشگیری از عفونت است. مراقبت های بعد از ختنه با بخیه شامل موارد زیر است:

• اگر حلقه تا حدود یک هفته نیفتاد، ترشح بدبو حس کردید یا نوک آلت تیره و بی‌حس شد، سریع به پزشک مراجعه کنید.
• بعد از هر بار تعویض پوشک، مقدار کمی وازلین روی سر آلت و قسمت جلوی پوشک بزنید تا زخم به پوشک نچسبد. آب ولرم برای تمیزکردن کافی است.
• تا افتادن حلقه حمام اسفنجی کفایت می‌کند و پوشک را زودتر عوض کنید.

مراقبت های بعد از ختنه با بخیه

در سنین بالاتر یا برخی تکنیک‌ها از بخیه‌های جذب‌شونده استفاده می‌شود. هدف، تمیز نگه‌داشتن ناحیه، کنترل درد و جلوگیری از کشش روی زخم است. برای مراقبت از ختنه به روش بخیه اقدامات زیر را انجام دهید:

• در ۲۴ ساعت اول ناحیه را خشک نگه دارید؛ بعد با آب و صابون ملایم بشویید و به‌آرامی خشک کنید. وازلین روی محل زخم کمک می‌کند به لباس زیر یا پوشک نچسبد.
• برای ۲ تا ۳ روز نخست، مسکن مناسب مثل استامینوفن یا ایبوپروفن طبق توصیه پزشک به کودک بدهید. از دوچرخه و بازی‌های نشیمن تا کاهش ورم جلوگیری شود.
• در صورت بازشدن لبه زخم، تب، ترشح بدبو یا مشکل در ادرار، ویزیت فوری لازم است.

مراقبت بعد از ختنه با لیزر

مراقبت‌های خانگی شبیه سایر روش‌هاست و بیشتر بر تمیز نگه‌داشتن، کاهش اصطکاک و کنترل درد تکیه دارد.

• شست‌وشو با آب ولرم و صابون ملایم، خشک‌کردن آرام و استفاده از وازلین برای جلوگیری از چسبندگی توصیه می‌شود.
• با وجود کنترل بهتر خونریزی در برش لیزری، پایش علائم هشدار مثل قرمزی منتشر، تب یا ترشح غیرطبیعی ضروری است.

تتراسایکلین ۳ درصد برای ختنه خوب است؟

بعد از ختنه به‌طور روتین نیاز به آنتی‌بیوتیک موضعی نیست و وازلین برای محافظت از زخم و جلوگیری از چسبندگی کافی است. در برخی موارد پزشک ممکن است پماد آنتی‌بیوتیک ساده را توصیه کند، اما خوددرمانی با تتراسایکلین بدون معاینه توصیه نمی‌شود. در صورت شک به عفونت، ابتدا با پزشک مشورت کنید.

برای درمان چسبندگی بعد از ختنه چه کنیم؟

چسبندگی پس‌از ختنه زمانی رخ می‌دهد که پوست تنه آلت به گلنس بچسبد. چسبندگی‌های سطحی معمولا با رشد کودک و نعوظ‌های خودبه‌خودی شل می‌شوند، در حالی‌که پل پوستی ضخیم‌تر است و اغلب به مداخله پزشکی نیاز دارد. بهترین درمان در منزل نرم‌کردن پوست و کاهش اصطکاک است. در کنار این مراقبت‌ها، کرم استروئیدی با نسخه پزشک می‌تواند پوست چسبیده را تدریجا نازک کند تا جدا شود. اگر درمان خانگی مؤثر نبود یا ضایعه به‌صورت پل پوستی پایدار بود، جداسازی سرپایی توسط اورولوژیست انجام می‌شود. مراقبت‌های خانگی و دارویی شامل موارد زیر است:

• وازلین: روزی چندبار لایه نازکی وازلین روی محل تماس بزنید تا پوست نرم بماند و در طول نعوظ‌های خودبه‌خودی جداشدگی آسام شود. این کار را به‌ویژه پس‌از استحمام و تعویض پوشک تکرار کنید.
• کرم استروئیدی با نسخه: در صورت تجویز، بتامتازون موضعی معمولا دو بار در روز و به‌مدت حدود شش هفته روی خط چسبندگی استفاده می‌شود تا پوست نازک و قابل‌جداسازی شود. هرگونه تغییر رنگ پوست نیازمند توقف دارو و مراجعه به پزشک است.

برای بیقراری نوزاد بعد از ختنه چه کنیم؟

بی‌قراری در شبانه‌روز نخست پس از ختنه شایع است و معمولا با کاهش تدریجی درد و ورم فروکش می‌کند. هدف، تسکین ایمن درد، کاهش اصطکاک با زخم و پیشگیری از عفونت است. بر اساس تجویز پزشک می‌توان از استامینوفن نوزاد استفاده کرد. تغذیه منظم و مراقبت صحیح از پوشک به آرام‌تر شدن نوزاد و بهبود سریع‌تر کمک می‌کند. در صورت تب، قرمزی منتشر، ترشح بدبو، خونریزی ادامه‌دار یا دشواری در ادرار باید ارزیابی پزشکی انجام شود. اقدامات زیر می‌تواند بیقراری نوزاد بعد از ختنه را بهتر کند:

• قنداق ملایم برای محدودکردن حرکات پا و ایجاد احساس امنیت
• تماس نزدیک و در آغوش گرفتن برای آرام‌سازی
• استفاده از پستانک و در صورت توصیه تیم درمان محلول ساکاروز برای کاهش ناراحتی
• تعویض زودبه‌زود پوشک و آغشته‌کردن گلنس به لایه نازک وازلین یا پماد تجویزی برای جلوگیری از چسبیدن به پوشک
• حمام اسفنجی با آب ولرم در هفته اول و پرهیز از غوطه‌وری کامل بدن
• مصرف استامینوفن فقط طبق وزن و دستور پزشک و خودداری از هر داروی دیگر بدون تجویز.

برای درمان سوزش بعد از ختنه چه باید کرد؟

سوزش به‌ویژه هنگام ادرار در چند روز نخست بعد از ختنه طبیعی است و با مراقبت کاهش می‌یابد. ناحیه‌ای که می‌سوزد را روزانه با آب ولرم به‌آرامی تمیز و کاملا خشک کنید و برای کاهش اصطکاک، لایه نازکی وازلین روی محل بزنید. در نوزادان، مسکن استامینوفن متناسب با وزن و صرفا با تجویز پزشک مصرف می‌شود. همچنین پوشاندن لباس یا پوشک آزاد، افزایش مایعات و پرهیز از صابون‌ها و دستمال‌های عطردار روی زخم توصیه می‌شود.

برای افتادن بخیه ختنه چه کنیم؟

در ختنه با بخیه‌های جذبی، شل‌ شدن یا افتادن یکی‌دو بخیه طی روزهای اول تا حدود دو هفته معمول است و تا زمانی که لبه‌های زخم به‌خوبی کنار هم مانده‌اند و خونریزی نداریم، نیاز به اقدام خاصی نیست. اصل مراقبت، تمیز و خشک نگه‌داشتن ناحیه، کاهش اصطکاک و پیشگیری از عفونت است؛ در نوزادان معمولا از بخیه استفاده نمی‌شود، اما اگر به‌کار رفته باشد قاعدتا خودبه‌خود جذب می‌شود. برای افتادن بخیه ختنه کارهای زیر را انجام دهید:

• پانسمان و فشار ملایم: در صورت خونریزی نقطه‌ای، با گاز استریل ۵ تا ۱۰ دقیقه فشار یکنواخت بدهید.
• محافظت با وازلین: هر بار تعویض پوشک یا پس از شست‌وشو، لایه نازکی وازلین روی گلنس و لبه زخم بزنید تا به پوشک یا لباس نچسبد.
• شست‌وشوی ملایم: روزانه با آب ولرم و صابون ملایم تمیز و کاملا خشک کنید.
• عدم دستکاری: بخیه‌های شل‌شده را نکشید؛ این کار فقط باید توسط پزشک انجام شود.
• محدودکردن اصطکاک: پوشک یا لباس آزاد انتخاب کنید تا کاهش ورم از فعالیت‌های فشارآور پرهیز شود.
• کنترل درد با مصرف استامینوفن بر اساس وزن و با تجویز پزشک.

درد ختنه نوزاد چقدر طول میکشد؟

درد ختنه در نوزادان معمولا در ۲۴ ساعت اول بیشترین شدت را دارد و طی دو روز بعد به‌تدریج کمتر می‌شود، هرچند کمی حساسیت و ناراحتی ممکن است چند روزی باقی بماند. طبیعی است که محل جراحی قرمز و حساس باشد و الگوی خواب یا شیردهی در شبانه‌روز اول کمی به‌هم بخورد. یک دلمه روی خط برش تشکیل می‌شود و معمولاً طی ۷ تا ۱۰ روز می‌افتد و این بخشی از روند ترمیم است.

برای کاهش درد ختنه کودک چه کنیم؟

. برای کاهش درد می‌توان با نظر پزشک استامینوفن متناسب با وزن داد و با مراقبت درست از پوشک از تماس مستقیم با زخم جلوگیری کرد. در صورت تب، خونریزی ادامه‌دار، بوی بد ترشح یا مشکل در ادرار باید فوری به پزشک مراجعه کرد. اقدامات زیر به کاهش درد نوزاد و کودک پس از ختنه کمک می‌کنند:

• بی‌حسی موضعی و بلوک عصب پشتی آلت هنگام انجام عمل توسط پزشک
• استفاده از پستانک آغشته به محلول ساکاروز، قنداق ملایم و آرام‌سازی در آغوش
• استامینوفن طبق وزن و دستور پزشک؛ برای بالای ۶ ماه، ایبوپروفن با نظر پزشک
• پوشاندن گلنس با وازلین و گاز برای جلوگیری از چسبیدن به پوشک و کاهش اصطکاک
• شست‌وشوی ملایم با آب ولرم، تعویض زودبه‌زود پوشک و شیردهی به‌موقع برای آرام‌سازی
• پایش علائم هشدار مانند خونریزی قطع‌نشدنی، تب، ترشح بدبو یا مشکل در ادرار و مراجعه در صورت مشاهده.

بهترین مسکن برای ختنه چیست؟

انتخاب مسکن به سن و وضعیت کودک بستگی دارد، اما در نوزادان معمولا استامینوفن متناسب با وزن کودک تجویز می‌شود. در کودکان بالای ۶ ماه می‌توان از ایبوپروفن نیز با نظر پزشک استفاده کرد و گاهی تناوب یا همراهی این دو فقط در صورت تأیید پزشک توصیه می‌شود. نباید از آسپیرین برای کودکان استفاده شود. در موارد درد شدید مقاوم به داروهای رایج، پزشک ممکن است کوتاه‌مدت مسکن قوی‌تری تجویز کند.

از کجا بفهمیم ختنه درست انجام شده است؟

برای اطمینان از این‌که ختنه به‌درستی انجام شده است، روند ترمیم را روزانه پایش کنید، نبودِ علائم عفونت و خونریزی غیرطبیعی را بسنجید، اطمینان یابید که ادرار به‌طور طبیعی انجام می‌شود و اگر وسیله‌ای مانند پلاستی‌بل استفاده شده است، در بازه زمانی انتظار به‌صورت خودبه‌خود جدا شود. هر افزایش درد، ورم یا تب ماندگار، یا هر تغییری که با الگوی ترمیم طبیعی هم‌خوان نیست، نیازمند ارزیابی پزشکی است. نشانه‌های ترمیم طبیعی شامل موارد زیر است:

• قرمزی و حساسیت اولیه که تا روز سوم رو به کاهش می‌رود را طبیعی بدانید.
• تشکیل دلمه یا لایه زردرنگ نازک روی خط برش را طبیعی تلقی کنید؛ این لایه معمولا طی ۷ تا ۱۰ روز جدا می‌شود.
• دیدن چند قطره خون در یکی دو روز اول را طبیعی بدانید.
• در صورت استفاده از پلاستی‌بل، افتادن حلقه طی ۷ تا ۱۴ روز را انتظار داشته باشید.

علائم چسبندگی بعد از ختنه

بسیاری از چسبندگی‌های سطحی بدون علامت‌اند و با رشد کودک کاهش می‌یابند، اما برخی موارد می‌توانند تحریک خفیف یا ترشح سفیدِ طبیعی ایجاد کنند. در سنین بالاتر ممکن است هنگام نعوظ احساس کشش یا ناراحتی گزارش شود. در صورت تردید میان چسبندگی ساده و پلِ پوستیِ پایدار، ارزیابی پزشکی ضروری است. علائم چسبندگی بعد از ختنه عبارت است از:

• قرمزی و تحریک خفیف اطراف ناحیه اتصال
• ترشح سفید پنیری شکل سمگما بدون بوی بد
• احساس کشش یا ناراحتی هنگام نعوظ در پسران بزرگ‌تر
• مشاهده چسبیدن پوست به گلنس یا نوار پوستی بین تنه و سر آلت.

علائم عفونت بعد از ختنه

عفونت پس‌از ختنه با بدترشدن درد و التهاب و تغییر در ترشحات شناخته می‌شود و نیازمند توجه فوری است. علاوه بر نشانه‌های موضعی، بروز تب یا علائم سیستمیک می‌تواند حاکی از درگیری گسترده‌تر باشد. تشدید خون‌ریزی یا بوی نامتعارف نیز از علائم هشدار محسوب می‌شود. علائم عفونت ختنه به شرح زیر است:

• افزایش درد یا دردی که بهبود نمی‌یابد
• تورم و قرمزی رو‌به‌گسترش یا گرمی پوست ناحیه
• ترشح چرکی کدر زرد یا سفید و بوی نامطبوع
• تب و بی‌قراری یا خواب‌آلودگی غیرمعمول در نوزاد
• مشکل در تغذیه یا کاهش دریافت مایعات
• خون‌ریزی فعال یا خیس‌شدن پانسمان با خون روشن.

علائم تنگی مجرای ادرار بعد از ختنه

تنگی دهانه مجرا پس‌از ختنه بیشتر با تغییر در الگوی جریان ادرار خود را نشان می‌دهد و در صورت بی‌توجهی می‌تواند به مشکلات ادراری مزمن منجر شود. بررسی دقیق جریان و دفعات ادرار در کودکان اهمیت دارد و مشاهده هر تغییر پایدار نیازمند ارزیابی تخصصی است. تنگی یا انسداد مجاری ادراری بعد ختنه با علائم زیر همراه است:

• جریان ادرار نازک، منحرف یا پَخش‌شونده
• سوزش یا درد هنگام ادرار
• زورزدن برای شروع یا ادامه ادرار
• افزایش دفعات ادرار یا بی‌اختیاری روزانه یا شبانه
• لکه‌های خونی خفیف در انتهای ادرار یا روی لباس زیر
• دهانه مجرای ظاهرا بسیار کوچک یا سوزنی هنگام معاینه.

اگه می‌خوای فرزندت رو ختنه کنی، همین حالا کلیک کن!

دکتر ختنه

فواید ختنه کردن چیست؟

ختنه می‌تواند چندین فایده‌ پزشکی و بهداشتی داشته باشد که با شواهد علمی پشتیبانی شده است. این فواید هم به سلامت فرد و هم به سلامت شریک جنسی او مربوط می‌شود، هرچند رعایت کامل بهداشت و رفتار جنسی ایمن در هر شرایطی ضروری است. برخی از مزایای ختنه عبارت است از:

• کاهش احتمال عفونت‌ ادراری – تناسلی.
• کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های مقاربتی در مردان.
• محافظت در برابر سرطان آلت تناسلی در مردان (Penile cancer) یا سرطان دهانه رحم (Cervical cancer) در زنانی که با مرد ختنه‌کرده رابطه جنسی دارند.
• جلوگیری از التهاب سر آلت تناسلی (Balanitis) و التهاب هم‌زمان سر آلت و پیش پوست (balanoposthitis).
• جلوگیری از ابتلا به تنگی پوست ختنه‌گاه یا عدم توانایی عقب‌کشیدن پیش پوست و همچنین جلوگیری از حالت دیگری که به آن بیرون ماندن سر آلت گفته می‌شود (به‌عبارت‌دیگر در این حالت پیش پوست به جایگاه طبیعی خود بازنمی‌گردد).

مزایای ختنه کردن	عوارض ختنه کردن
بهداشت آسان‌ تر و شست‌ وشوی ساده‌ تر ناحیه	درد کوتاه‌ مدت، قرمزی و ورم
کاهش خطر عفونت‌ ادراری در نوزادی	خون‌ریزی یا هماتوم
کاهش برخی عفونت‌ های آمیزشی مثل HIV و HPV	عفونت زخم یا سلولیت موضعی
پیشگیری و درمان فیموزیس، پارافیموزیس و بالانیت تکرارشونده	چسبندگی یا پل‌ پوستی و اسکار ناخوشایند
کاهش خطر سرطان آلت	تنگی دهانه‌ مجرا به‌ ویژه در پسران
تسهیل بهداشت در ناتوانی یا سالمندی	نارضایتی زیبایی‌ شناختی یا برداشته‌ شدن کم یا زیاد پوست
کاهش بار میکروبی زیر پیش‌ پوست و بوی نامطبوع	عوارض روش و بیهوشی مثل تهوع، سرگیجه یا مشکلات تنفسی

معایب و عوارض ختنه چیست؟

ختنه به‌طور کلی یک عمل کم‌خطر است، اما مانند هر جراحی می‌تواند با عوارض همراه شود. شایع‌ ترین پیامدها شامل درد کوتاه‌ مدت، خونریزی خفیف و تحریک پوستی است. عوارض کمتر شایع شامل عفونت، چسبندگی یا پل پوستی، تنگی دهانه مجرا، باقی‌ ماندن پوست اضافی یا برداشته‌ شدن بیش‌ از حد پوست و نیاز به ترمیم است. مهم‌ترین عوارض حتنه کردن عبارت است از:

• درد
• واکنش به داروهای بیهوشی
• خطر خونریزی و آلودگی به عفونت‌ها در محل جراحی
• سوزش و خارش سر آلت تناسلی
• بالابردن احتمال ابتلا به التهاب سوراخ نوک آلت تناسلی.

دلیل خونریزی بعد از ختنه چیست؟

خونریزی معمولا ناشی از بریدگی‌‌های سطحی عروقی پوست‌ ختنه‌گاه، شل‌ شدن پانسمان فشاری، اصطکاک با پوشک یا لباس و در موارد کمتر شایع اختلالات انعقادی تشخیص‌‌نداده‌‌شده است. معمولا خونریزی نقطه‌‌ای با فشار یکنواخت گاز استریل به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه متوقف می‌‌شود. خون روشن که پانسمان را خیس کند، خونریزی پاشنده از یک نقطه مشخص، یا خونریزی که با فشار قطع نشود نیاز به ارزیابی فوری دارد.

عفونت ختنه با حلقه

در روش‌های حلقه‌ای مانند پلاستی‌بل یا شانگ‌رینگ، عفونت می‌تواند به‌دلیل ماندن حلقه بیش‌ازحد، بهداشت ناکافی، تراکم پوشک یا تماس طولانی‌مدت با رطوبت رخ دهد. نشانه‌ها شامل قرمزیِ روبه‌گسترش، تورم، درد افزایشی، ترشح چرکی، بوی نامتعارف و تب است. پیش‌گیری با شست‌وشوی ملایم با آب ولرم، خشک‌کردن کامل، استفاده از لایه‌ نازک وازلین برای جلوگیری از چسبیدن به پوشک و تعویض زودبه‌زود پوشک انجام می‌شود. اگر حلقه تا حدود روز ۱۰ تا ۱۲ نیفتد یا نشانه‌های عفونت وجود داشته باشد، ارزیابی پزشکی و در صورت نیاز برداشتن حلقه الزامی است.

علت ترشحات زرد بعد از ختنه چیست؟

لایه‌ نازک زردرنگ یا دلمه‌ زرد کمرنگ روی خط برش در روزهای نخست بخشی طبیعی از ترمیم است و به‌تنهایی نشانه‌ عفونت محسوب نمی‌شود. این لایه معمولا طی ۷ تا ۱۰ روز جدا می‌شود. در مقابل، ترشحِ غلیظ چرکی همراه با بوی بد، قرمزیِ روبه‌گسترش، درد و تب مطرح‌کننده‌ عفونت است و نیاز به ویزیت دارد. بنابراین رنگ، قوام و بوی ترشح و علائم همراه را ارزیابی کنید و در صورت تردید با پزشک مشورت کنید.

عوارض ختنه در بزرگسالی

در بزرگسالان دوره نقاهت طولانی‌‌تر و احتمال ناراحتی حین نعوظ بیشتر است. عوارض احتمالی شامل درد و تورم چندروزه، خونریزی یا هماتوم، عفونت محل جراحی، اسکار برجسته یا ناهمواری لبه برش، کاهش یا افزایش حساسیت موضعی، تنگی دهانه مجرا و در مواردی نادر کجی آلت به دلیل کشش زخم است. در صورت باقی‌ ماندن پوست اضافی یا عدم رضایت زیبایی‌، امکان انجام عمل ترمیمی وجود دارد.

عوارض بد ختنه شدن در بزرگسالی

نتیجه نامطلوب یا تکنیک ضعیف می‌تواند پیامدهایی مانند لبه‌های ناهموار، عدم‌تقارن، باقی‌ماندن پوست اضافی یا برداشتن بیش‌ازحد، پل‌پوستی، تنگی دهانه‌ مجرا، حساسیت غیرطبیعی، درد هنگام نعوظ و نارضایتی زیبایی‌شناسی ایجاد کند. این موارد اغلب با جراحی ترمیمیِ سرپایی یا عمل بازبینی با هدف آزادسازی پل‌پوستی، بازسازی لبه‌ها یا اصلاح تنگی قابل برطرف‌کردن است. ارجاع به اورولوژیست با تجربه برای برنامه‌ریزی اصلاحی توصیه می‌شود.

عوارض ختنه با بیهوشی چیست؟

در کودکانِ بزرگ‌تر و بزرگسالان ممکن است بیهوشی عمومی به‌کار رود. عوارض احتمالی بیهوشی شامل تهوع و استفراغ پس‌از عمل، گلودرد ناشی از راه‌هوایی، سرگیجه و خواب‌آلودگی، واکنش دارویی، سرکوب تنفسی و به‌ندرت عوارض قلبی‌عروقی است. در نوزادان نارس یا دارای بیماری‌های زمینه‌ای، خطر آپنه‌ پس‌از بیهوشی مطرح است و تصمیم درباره‌ نوع بی‌دردی باید با ارزیابی بیهوشی اتخاذ شود. رعایت ناشتایی، مرور داروها و آلرژی‌ها و انتخاب مرکز مجهز، خطر را کاهش می‌دهد.

عوارض ختنه با لیزر

لیزر می‌تواند خون‌ریزیِ حین‌عمل را کاهش دهد و برشِ یک‌نواخت‌تری ایجاد کند، اما ماهیت عوارض کلی مشابه سایر روش‌ها است و به مهارت تیم بستگی دارد. عوارض بالقوه شامل سوختگی حرارتی موضعی، نکروز لبه‌ها در صورت انرژیِ بالا، اسکار برجسته یا تغییر رنگ پوست، درد کوتاه‌مدت، خون‌ریزی دیررس و عفونت است. شواهد برتری قاطع لیزر در همه‌ پیامدها یکسان نیست، بنابراین انتخاب روش باید بر پایه‌ شرایط بیمار، امکانات و تجربه‌ جراح انجام شود و مراقبت استاندارد پس‌از عمل دقیق پیگیری شود.

ختنه زنان چیست؟

ختنه زنان یا ناقص‌سازی دستگاه تناسلی زنان به هر اقدامی گفته می‌شود که بخشی یا تمام ساختارهای خارجی دستگاه تناسلی را به‌دلایل غیرپزشکی برمی‌دارد یا به آنها آسیب می‌زند. این عمل هیچ فایده پزشکی ندارد، با خطر درد شدید، خون‌ریزی، عفونت و پیامدهای درازمدت ادراری، جنسی، باروری و روانی همراه است و به‌صورت گسترده نقض حقوق بشر و آزار کودک تلقی می‌شود. سازمان جهانی بهداشت و اغلب نظام‌های سلامت انجام آن را مردود می‌دانند و با پزشکی‌سازی آن نیز مخالفت می‌کنند.

ختنه گاه زنان کجاست؟

در روایت‌های مختلف از این عمل، ساختارهای درگیر از اجزای دستگاه تناسلی خارجی هستند. آشنایی با این ساختارها برای درک آسیب‌ها و پیامدها اهمیت دارد.

• گلنس کلیتوريس و کلاهک کلیتوريس
• لابیا مینور یا لبه‌های داخلی فرج
• لابیا ماجور یا لبه‌های خارجی فرج
• دهانه واژن و پرده و ناحیه پیرامونی
• در برخی انواع، پوست و بافت‌های اطراف که ممکن است بریده، تراشیده، سوراخ یا سوزانده شوند.

عمل جراحی ختنه زنان چگونه است؟

در برخی فرهنگ‌ها و حتی در برخی نقاط کشورمان عمل عجیبی به نام ختنه زنان و دختران انجام می‌شود. در عمل ختنه زنان (به انگلیسی FGC: Female Genital Cutting)، بخشی از اندام تناسلی زنان بریده می‌شود. این عمل به ۴ صورت روی واژن زنان یا دختران انجام شود.

• نوع ۱: نوع اول برش کلیتوریس (Chlitoridectomy) است اما نه به طور کامل. در این حالت پوست کلاهک شکلی که در ناحیه کلیتوریس است را برمی‌دارند.
• نوع ۲: برداشتن کلیتوریس که به آن برش (Excision) یا ختنه گفته می‌شود. کلیتوریس به طور کامل حذف و برداشته می‌شود. لُب‌های داخلی واژن هم به طور جزئی یا کامل حذف می‌شوند.
• نوع ۳: نوع تهاجمی‌تری از ختنه زنان به این صورت است که برای جلوگیری از داشتن رابطه جنسی در زنان و دختران ورودی واژن به‌ هم ‌دوخته می‌شود. در این حالت تمامی بخش‌های واژن از جمله لُب‌های بزرگ و کوچک برداشته می‌شوند. همچنین دو طرف واژن به هم دوخته می‌شوند. البته یک سوراخ کوچک در انتهای آن برای خروج ادرار و خونریزی‌های مربوط به پریود باقی می‌گذارند.
• نوع ۴: هر نوع عمل و فعالیت دیگری که روی واژن انجام شود. از جمله سوراخ کردن، سوزاندن و خراشیدن یا استفاده از موادی که برای تنگ شدن واژن مصرف می‌شوند.

ختنه دختر چگونه است؟

این عمل اغلب روی دختران از دوره نوزادی تا حوالی بلوغ انجام می‌شود و معمولا بدون رضایت آگاهانه کودک، در محیط‌های فاقد استاندارد انجام می‌گیرد. فشار هنجارهای اجتماعی، سوءبرداشت‌های فرهنگی یا ارجاع‌های نادرست به دین می‌تواند آن را تداوم دهد، در حالی‌که هیچ متن دینی انجام آن را الزامی نمی‌داند.

عوارض ختنه در زنان و دختران چیست؟

ختنه کردن دختران و زنان نه‌تنها هیچ اثر مثبت و مزیتی برای آنها به همراه ندارد بلکه می‌تواند اثرات منفی متنوعی بر سلامت جنسی و تولیدمثلی آنها داشته‌باشد. از جمله این عوارض می‌توان موارد زیر را نام برد:

• خونریزی
• عفونت و آلودگی
• زخم و کیست‌ها
• بی‌اختیاری ادرار
• عفونت‌های لگن
• افزایش احتمال ناباروری
• داشتن دخول دردناک در رابطه جنسی
• کاهش لذت جنسی و سرد مزاجی زنان
• افسردگی و دوری از جامعه
• اختلال در زایمان
• اضطراب مزمن
• مرگ.

پزشکان پیشنهادی

۴.۸ (۴۵۸۹ نظر)

دکتر مهدی قاضی

تخصص اورولوژی

نوبت بگیرید

۴.۴ (۱۰۴۷ نظر)

دکتر محمدرضا جعفری

تخصص اورولوژی

نوبت بگیرید

۴.۶ (۸۲۳ نظر)

دکتر سید محسن هاشمی

تخصص اورولوژی

نوبت بگیرید

۴.۶ (۶۹۷ نظر)

دکتر لیلا رضی

فوق تخصص طب نوزادی

نوبت بگیرید

۴.۹ (۶۰۲ نظر)

دکتر محمود موذن

تخصص کودکان و اطفال

نوبت بگیرید

۴.۸ (۵۳۴ نظر)

دکتر احمد آهنگران

فوق تخصص جراحی کودکان

نوبت بگیرید

نتیجه گیری

ختنه می‌تواند مزایایی مانند بهداشت آسان‌تر، کاهش خطر برخی عفونت‌های ادراری و آمیزشی و پیش‌گیری از مشکلاتی مانند فیموزیس داشته باشد، اما همچون هر جراحی با احتمال عوارضی مانند خون‌ریزی، عفونت، چسبندگی، تنگی دهانه‌ مجرا یا نیاز به اصلاح مواجه است. بهترین تصمیم، تصمیمی است که بر پایه شواهد، شرایط بالینی و ارزش‌های خانواده گرفته شود، مجری باتجربه انتخاب شود و دستورالعمل‌های کاهش درد و مراقبت‌های پس‌از عمل با دقت دنبال شود.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!