پیش دیابت به چه معنا است و چه خطری دارد؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

پیش‌ دیابت یا پره‌دیابت (Prediabetes) حالتی است که در آن قند خون بالاتر از حد طبیعی است اما هنوز به محدوده دیابت نوع ۲ نرسیده است. مشکل اینجا است که پیش‌دیابت معمولا علامت مشخصی ندارد و بسیاری از افراد تا وقتی آزمایش خون ندهند از آن خبر ندارند؛ به‌خصوص اگر اضافه‌وزن، کم‌تحرکی یا سابقه خانوادگی دیابت داشته‌باشند. البته خبر خوب این است که با تغییر سبک زندگی، می‌توان احتمال دیابت نوع دو را کاهش داد. در ادامه این مطلب از دکترتو، به‌طور کامل درباره تشخیص، علائم خاموش و راه‌های پیشگیری از پیش دیابت صحبت می‌کنیم.

پیش دیابت چیست؟

پره‌دیابت حالتی است که در آن قند خون بالاتر از حد طبیعی است اما هنوز به محدوده دیابت نرسیده و به همین دلیل به آن مرحله هشدار می‌گویند. این وضعیت معمولا بی‌علامت است اما اگر کنترل نشود، در طی چند سال می‌تواند در بخش مهمی از افراد به دیابت نوع دو تبدیل شود.

تشخیص پیش‌دیابت معمولا با آزمایش قند ناشتا، تست تحمل گلوکز یا HbA1c انجام می‌شود. کاهش وزن، تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم می‌توانند روند بیماری را معکوس کنند؛ به همین دلیل ویزیت منظم با دکتر دیابت یا متخصص غدد و انجام چکاپ دوره‌ای اهمیت زیادی دارد.

متن انگلیسی:
The cause of prediabetes is the same as the cause of Type 2 diabetes — mainly, insulin resistance.
ترجمه فارسی:
علت پیش‌دیابت همان علت دیابت نوع ۲ یعنی معمولا مقاومت به انسولین است.

به نقل از سایت my.clevelandclinic

پیش دیابت در کودکان

تعاریف آزمایشگاهی پیش‌دیابت در کودکان و بزرگسالان یکسان است؛ یعنی همان محدوده قند ناشتا، قند دو ساعته و HbA1c برای هر دو گروه به‌کار می‌رود. تفاوت اصلی در شیوع و عوامل خطر است؛ در کودکان، پیش‌دیابت بیشتر با اضافه‌وزن، چاقی، سابقه خانوادگی و سبک زندگی کم‌تحرک دیده می‌شود. اگر کنترل نشود ممکن است به دیابت در کودکان تبدیل شود.

علائم پیش دیابت

بسیاری از افراد مبتلا به پیش‌دیابت هیچ علامت واضحی ندارند و معمولا در آزمایش روتین متوجه بالا بودن قند خون می‌شوند. با این حال، در بعضی افراد، به‌ویژه وقتی قند خون نزدیک محدوده دیابت است، ممکن است علائمی مشابه دیابت نوع ۲ بروز کند؛ مانند خستگی، تاری‌دید یا افزایش تشنگی و ادرار. تغییر رنگ و تیره شدن برخی نواحی پوست (مانند پشت گردن و زیربغل) هم می‌تواند نشانه مقاومت به انسولین و پیش‌دیابت باشد و نیاز به بررسی آزمایشگاهی را بیشتر کند.

علائم احتمالی پیش‌دیابت عبارت است از:

• خستگی یا احساس کم‌انرژی بودن
• تاری‌دید
• تشنگی و ادرار کمی بیشتر از حالت معمول
• افزایش احساس گرسنگی
• تیره و مخملی شدن پوست در گردن، زیر بغل یا کشاله ران

علائم پیش‌دیابت رو داری و نمی‌دونی چیکار کنی؟
همین حالا برای بررسی تخصصی نوبت بگیر.

دکتر متخصص غدد

علائم آزمایشگاهی پیش دیابت

مهم‌ترین نشانه‌های پیش دیابت در آزمایش خون، قرار گرفتن نتایج در محدوده میانی بین نرمال و دیابت است. سه تست اصلی استفاده می‌شود قند ناشتا (FPG)، تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) و HbA1c. اگر قند ناشتا ۱۰۰ تا ۱۲۵ mg/dL، قند دو ساعته ۱۴۰ تا ۱۹۹ mg/dL یا HbA1c بین ۵٫۷ تا ۶٫۴ درصد باشد، این نتایج به‌عنوان نشانه‌های پیش‌دیابت تلقی می‌شوند و نیاز به پیگیری، اصلاح سبک زندگی و گاهی تکرار آزمایش وجود دارد.

پیش‌ دیابت و دیابت چه تفاوت‌ هایی دارند؟

در پیش‌دیابت، قند خون از حد طبیعی بالاتر است اما هنوز به محدوده تشخیصی دیابت نوع ۲ نرسیده؛ یعنی قند ناشتا، قند ۲ ساعته و HbA1c در بازه میانی قرار می‌گیرند. در این مرحله معمولا یا علامتی وجود ندارد یا علائم خفیف و مبهم‌اند، در حالی‌که در دیابت نوع ۲ علائمی مانند تشنگی، ادرار زیاد، خستگی و تاری‌دید شایع‌تر است. پیش‌دیابت مرحله هشدار است؛ اگر سبک زندگی اصلاح نشود، بخشی از افراد طی چند سال وارد فاز دیابت می‌شوند و هم‌زمان خطر بیماری قلبی‌عروقی هم بالاتر می‌رود.

علامت	پیش‌دیابت	دیابت نوع ۲
افزایش ادرار	خیر	بله
تغییرات پوستی (تیرگی گردن و زیر بغل)	بله	بله
افزایش گرسنگی	خیر	بله
افزایش تشنگی	خیر	بله
تاری‌دید	خیر	بله
عفونت‌های مکرر یا دیر خوب شدن زخم‌ها	خیر	بله

علت پیش دیابت

غده لوزالمعده در بدن، هورمونی به‌نام انسولین تولید می‌کند که به گلوکز (قند خون) اجازه می‌دهد برای تامین سوخت‌وساز بدن، وارد سلول‌ها شوند. در بیماران مبتلا به پره دیابت، سلول‌ها آنطور که باید و شاید به انسولین پاسخ نمی‌دهند. سلول‌ها در چرخه پیش دیابت نسبت به انسولین مقاوم می‌شوند؛ یعنی پاسخشان نسبت به انسولین کم شده یا کاهش پیدا می‌کند.

از دیگر علل ابتلا به پیش‌دیابت می‌توان به میزان انسولین بیشتری اشاره کرد که لوزالمعده تولید می‌کند تا سلول‌ها را وادار به پاسخ دادن بکند، البته تا مدتی، انسولین اضافی ترشح شده توسط لوزالمعده می‌تواند جبران این پاسخ ضعیف را بکند و میزان قند خون در حد نرمال باقی می‌ماند.

در نهایت اما پانکراس دیگر نمی‌تواند به تولید ادامه بدهد و قند اضافی به‌ جای اینکه وارد سلول شود در جریان خون باقی می‌ماند. در نتیجه قند خون بالا می‌رود و اینجاست که نتیجه آزمایش خون، وجود بیماری پیش دیابت را نشان می‌دهد. اگر علائم این بیماری جدی گرفته نشوند و برای درمان اقدامی نکنید، بیماری به دیابت نوع ۲ تبدیل می‌شود.

ریسک فاکتورها یا عوامل خطر ابتلا به پیش دیابت

خطر ابتلا به پره دیابت همه را تهدید می‌کند و کسی از این بیماری در امان نیست اما برخی فاکتورها هستند که احتمال بیماری را بیشتر می‌کنند. پره دیابت رابطه تنگاتنگی با فاکتورهای سبک زندگی و ژنتیک دارد. در ادامه برخی از ریسک فاکتورها یا عوامل خطر ابتلا به پیش دیابت را آورده‌ایم:

• سن: افراد بالای ۴۵ سال بیشتر در معرض ابتلا به پیش دیابت هستند.
• وزن بدن: شاخص توده بدنی بیشتر از ۲۵ دیگر عامل خطر ابتلا به پیش دیابت است.
• چربی و چاقی دور شکم: هر چقدر چاقی شکمی بیشتر باشد، ریسک ابتلا به این بیماری چند برابر می‌شود.
• رژیم غذایی: مصرف مداوم گوشت قرمز، گوشت‌های فرآوری شده و نوشیدنی‌های شیرین‌شده با شکر ریسک ابتلا به این بیماری را چندبرابر می‌کنند.
• سابقه خانوادگی: اگر یکی از افراد درجه یک خانواده بیماری دیابت نوع ۲ داشته باشد، ریسک ابتلا در شما بیشتر خواهد بود.
• مصرف دخانیات: مصرف سیگار و دخانیات نه فقط ریسک مقاومت انسولینی را بیشتر می‌کند، بلکه باعث چاقی شکمی هم می‌شود.
• داشتن بیماری زمینه‌ای و سابقه پزشکی: آپنه خواب، دیابت بارداری، سندروم تخمدان پلی کیستیک، فشار خون بالا و افزایش کلسترول بدن خون باعث بالا رفتن ریسک مقاومت انسولینی و این بیماری می‌شوند.

تشخیص پیش دیابت

پزشک متخصص با مشاهده علائم و نشانه‌هایی مانند تشنگی مفرط، تاری دید، تکرر ادرار یا حتی شب ادراری، خستگی و ضعف برای تشخیص پره دیابت، دستور آزمایش خون می‌دهد. آزمایش‌های تشخیص این بیماری شامل این موارد می‌شوند:

• آزمایش قند خون ناشتا که خون فرد را به‌صورت ناشتا حداقل بعد از ۸ ساعت معده خالی آزمایش می‌کند. در حالت ناشتا قند خون باید پایین‌تر از ۱۰۰ باشد. اگر این عدد بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم باشد خطر پیش دیابت وجود دارد. عدد بالاتر از ۱۲۶ نشانه ابتلای به بیماری قند خون است.
• آزمایش A1C که میزان متوسط قند خون طی ۲ تا ۳ ماه اخیر را می‌سنجد.

عدد پیش دیابت در تست قند خون – میزان قند خون در پیش دیابت چقدر است؟

در تشخیص، چند عدد مهم داریم. برای قند ناشتا کمتر از ۱۰۰ mg/dL طبیعی است، ۱۰۰ تا ۱۲۵ mg/dL پیش‌دیابت و ۱۲۶ به بالا (در دو نوبت) دیابت محسوب می‌شود. در تست تحمل گلوکز، قند دو ساعته زیر ۱۴۰ طبیعی است، ۱۴۰ تا ۱۹۹ پیش‌دیابت و ۲۰۰ به بالا نشانه دیابت است. در HbA1c هم زیر ۵٫۷ طبیعی، ۵٫۷ تا ۶٫۴ پیش‌دیابت و ۶٫۵ درصد یا بالاتر دیابت به‌حساب می‌آید.

چه مدت طول می کشد پیش دیابت به دیابت تبدیل شود؟

زمان تبدیل پیش‌دیابت به دیابت برای همه یکسان نیست و به وزن، فعالیت بدنی، تغذیه و ژنتیک بستگی دارد. اگر هیچ تغییری در سبک زندگی اتفاق نیفتد، بعضی از افراد مبتلا به پیش‌دیابت طی پنج سال به دیابت نوع دو دچار می‌شوند. در مقابل، با کاهش وزن، افزایش فعالیت بدنی و رژیم سالم می‌توان این روند را آرام کرد و قند را به محدوده طبیعی برگرداند.

متن انگلیسی:
Prediabetes means you have a higher than normal blood sugar level. It’s not high enough to be considered type 2 diabetes yet. But without lifestyle changes, adults and children with prediabetes are at high risk to develop type 2 diabetes.
ترجمه فارسی:
پیش‌دیابت یعنی سطح قند خون شما بالاتر از حد طبیعی است اما هنوز به اندازه‌ای نیست که بتوان آن را دیابت نوع ۲ نامید. با این حال، اگر تغییراتی در سبک زندگی ایجاد نشود، هم بزرگسالان و هم کودکان مبتلا به پیش‌دیابت در معرض خطر بالای ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار می‌گیرند.

به نقل از سایت mayoclinic

درمان قطعی پیش دیابت

در پاسخ به این سوال که آیا پیش دیابت درمان قطعی دارد باید گفت پیش‌دیابت در بسیاری از افراد قابل برگشت است. اگر فرد ۵ تا ۷ درصد وزن خود را کم کند، حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته فعالیت بدنی متوسط داشته باشد و الگوی غذایی سالمی در پیش بگیرد، احتمال بازگشت قند خون به محدوده طبیعی بالا می‌رود و خطر دیابت نوع دو کاهش می‌یابد. در برخی افراد پرخطر ممکن است دارو هم پیشنهاد شود اما پایه درمان، اصلاح سبک زندگی است.

شایع‌ترین روش‌های مدیریت و درمان پیش‌ دیابت به‌ شرح زیر هستند:

• رژیم غذایی سرشار از فیبر
• ورزش منظم و تحرک
• لاغری و کاهش وزن برای افرادی که از چاقی رنج می‌برند
• مصرف داروهای تجویزی پزشک

همین الان از بهترین دکتر دیابت نوبت بگیر.

دکتر دیابت

۱. ورزش برای درمان پیش دیابت

داشتن تحرک و فعالیت جسمی از موارد لازم برای کنترل و درمان پیش دیابت محسوب می‌شود. افراد مبتلا به این بیماری بهتر است حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط (یا ۷۵ دقیقه شدید) در هفته همراه با تمرینات تقویتی ۲ روز در هفته داشته‌باشند. ورزش‌های زیر مثال‌هایی از ورزش برای درمان پیش دیابت هستند:

• پیاده‌روی
• حرکات ورزشی هوازی
• دوچرخه‌سواری
• شنا
• رقص
• وزنه‌برداری
• حرکات کششی
• ورزش با کش‌های استقامتی

۲. داروی پیش دیابت

هرچند که تغییر سبک زندگی معجزه می‌کند اما در برخی افراد مبتلا به این بیماری، به تجویز دارو هم نیاز است. خط اول درمان پیش‌دیابت تغییر سبک زندگی است؛ در افراد پرخطر ممکن است متفورمین به‌صورت off-label یا استفاده بدون مجوز تجویز شود. اگر پزشک ریسک فاکتورهایی مانند میزان کلسترول خوب پایین، تری گلیسیرید بالا، سابقه خانوادگی ابتلا یا چاقی را در فرد مشاهده کند ممکن است قرص متفورمین را تجویز کند.

آیا افراد مبتلا به پیش دیابت باید انسولین مصرف کنند؟

سلول‌های بدن در افراد مبتلا به Prediabetes، واکنش درستی به انسولین نشان نمی‌دهند. در این شرایط، لوزالمعده انسولین بیشتری تولید کرده تا سلول‌ها را تحریک به پاسخگویی به انسولین کند، اما در نهایت، لوزالمعده کم می‌آورد و نمی‌تواند ادامه دهد، درنتیجه میزان قند خون بالا رفته و این یعنی تشدید پره دیابت و تبدیل شدنش به دیابت نوع ۲.

با توجه به این توضیحات می‌توان گفت که معمولا پزشکان، تجویز انسولین را در شرایطی که فرد دچار پیش دیابت شده، نتیجه‌بخش نمی‌دانند، بلکه رعایت رژیم غذایی مناسب، انجام حرکات ورزشی و در صورت لزوم مصرف سایر داروهای درمانی در این مواقع، کفایت می‌کنند.

۳. رژیم غذایی پیش دیابت – پیش دیابتی ها چه بخورند؟

برای پیش‌دیابت، توصیه اصلی داشتن یک الگوی غذایی سالم است. تاکید روی سبزیجات، میوه کامل، غلات سبوس‌دار، حبوبات، مغزها، ماهی، مرغ بدون پوست و روغن‌های گیاهی سالم است. محدود کردن نوشیدنی‌های قندی، دسرهای شیرین، نان و برنج سفید و غذاهای سرخ‌شده، به کنترل قند کمک می‌کند. توجه به اندازه سهم غذایی (پرخوری نکردن) و پخش یکنواخت وعده‌ها در طول روز هم اهمیت دارد.

صبحانه افراد پیش دیابت

تخم‌مرغ پای ثابت رژیم غذایی پیش دیابتی‌ها است که هم خوشمزه است و هم در هر خانه‌ای در دسترس است. از دیگر گزینه‌های صبحانه افراد مبتلا به این بیماری می‌توان به ماست یونانی، پودینگ دانه چیا، آووکادو، اسموتی‌های کم کربوهیدرات، غلات صبحانه، میوه و آجیل اشاره کرد.

عوارض پیش دیابت

در پیش‌دیابت، خطر دیابت نوع ۲ و بیماری قلبی‌عروقی و سکته بالاتر است؛ عوارضی مانند نوروپاتی، نفروپاتی و رتینوپاتی معمولا پیامدهای دیابت پایدار هستند. اگر به دیابت نوع ۲ تبدیل شود عوارض زیر را خواهد داشت:

• آسیب عصبی
• آسیب کلیوی
• آسیب چشمی
• زخم پای دیابتی و آسیب به پاها
• عفونت‌های پوستی
• مشکل و اختلال شنوایی
• بیماری آلزایمر

راه پیشگیری از پیش دیابت

بخشی از عوامل خطر مانند سن و ژنتیک قابل تغییر نیست اما بیشتر توصیه‌ها روی سبک زندگی متمرکز است. حفظ وزن سالم یا کاهش تدریجی وزن، حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط در هفته (مانند پیاده‌روی تند)، رژیم غذایی سرشار از سبزیجات و غلات کامل، ترک سیگار و خواب کافی، همگی از راه‌های مهم پیشگیری‌اند. برای افراد پرخطر (مانند کسانی که چاقی شکمی یا سابقه دیابت بارداری دارند) انجام منظم آزمایش و مشاوره با پزشک کمک می‌کند پیش‌دیابت زود تشخیص داده شود و قبل از رسیدن به دیابت، مداخله انجام شود.

پزشکان پیشنهادی

۴.۶ (۱۸۲۳ نظر)

دکتر محمد باقرزاده

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

۴.۷ (۱۶۵۷ نظر)

دکتر مجید رمضانی

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

۴.۹ (۱۳۲۹ نظر)

دکتر جواد تولایی

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

۳.۹ (۱۶۷۴ نظر)

دکتر محمدرضا میرزایی

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

۴.۶ (۱۱۵۳ نظر)

دکتر جواد همت یار

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

۴.۶ (۱۰۶۸ نظر)

دکتر محمدحسین گذشتی

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

نتیجه گیری

پیش دیابت حالتی است که در آن میزان قند خون از سطح طبیعی بالاتر می‌رود و احتمال ابتلا به دیابت در آینده زیادتر می‌شود. در صورت مشاهده علائم این بیماری مانند تشنگی بیش از حد، تاری دید، خستگی و ضعف، تکرر ادرار باید بلافاصله به پزشک متخصص مراجعه کنید چرا که عدم توجه به این نشانه‌ها و درمان نکردن این دیابت خاموش باعث تشدید علائم شده و درنهایت به بیماری دیابت تیپ ۲ تبدیل می‌شود. خوشبختانه Prediabetes قابل کنترل و درمان است و با تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی و سالم‌خواری می‌توان فرایند این بیماری را معکوس کرد. علاوه بر اینها، ورزش منظم و مصرف دارو را هم برای پیشگیری از پیشرفت این بیماری در نظر بگیرید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!