فهرست مطالب
رژیم غذایی دیابت شامل مجموعه‌ای از مواد مغذی در کنار رعایت نکات تغذیه‌ای است که به افراد مبتلا به دیابت کمک می‌کند تا سطح قند خون خود را کنترل کنند. در رژیم غذایی برای دیابت معمولا مصرف غذاهایی با شاخص گلیسمی یا قند پایین، افزایش مصرف فیبر، کاهش کربوهیدرات‌های ساده و افزایش مصرف پروتئین‌های کم‌چرب توصیه شده است. با تأمین مواد مغذی ضروری بدن، کنترل نوسانات قند خون، جلوگیری از مشکلات قلبی و حفظ وزن سالم، می‌توان تا حد زیادی از عوارض بیماری دیابت جلوگیری کرد. در ادامه این مطلب از مجله سلامت دکترتو همراه ما باشید تا با لیست موادغذایی مناسب و نامناسب و نمونه رژیم غذایی هفتگی برای بیماران دیابتی آشنا شویم. اگر نیاز به مشورت با متخصص تغذیه دارید نیز می‌توانید از طریق سایت دکترتو برای دریافت نوبت ویزیت حضوری یا مشاوره با متخصصان اقدام کنید.
رژیم غذایی دیابت
هدف اصلی از انتخاب یک رژیم غذایی مناسب برای دیابت، مدیریت سطح قند خون و درمان خانگی دیابت یا پیشگیری از عوارض خطرناک آن است. یک وعده غذایی سالم و مغذی که حاوی تمامی منابع مفید و ضروری برای بدن است، اصلی‌ترین کلید یک رژیم غذایی مخصوص بیماران دیابتی است. در یک رژیم غذایی مخصوص بیماران دیابتی لازم نیست غذاها بی‌مزه یا بیش‌ازحد محدود باشند. می‌توان با حفظ تعادل، از غذا خوردن لذت برد.
علاوه بر این، باید در برنامه غذایی، مصرف غذاهایی که به پیشگیری از عوارض دیابت مانند بیماری‌های قلبی یا فشار خون بالا کمک می‌کنند، گنجانده شود. رژیم غذایی دیابت باید حتما حاوی پروتئین بالا، میوه‌ها و سبزیجات تازه، غلات کامل و قند کمتری باشد. برای مثال معمولا به افراد دیابتی توصیه می‌شود تا ماهی‌های کم‌چرب و ترکیباتی با قند پایین مانند آووکادو را در رژیم غذایی‌شان جای دهند.
مهم‌ترین موضوع در خصوص انتخاب رژیم غذایی برای بیماری دیابت این است که هیچ دستورالعمل سخت‌گیرانه و مشخصی وجود ندارد و تمامی رژیم‌های پیشنهادی، باید بر اساس سن و شرایط سلامتی بیماران انتخاب شوند.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت mayoclinic
A diabetes diet simply means eating the healthiest foods in moderate amounts and sticking to regular mealtimes. It’s a healthy-eating plan that’s naturally rich in nutrients and low in fat and calories.
ترجمه فارسی:
رژیم دیابت صرفا به معنای خوردن سالم‌ترین غذاها در مقادیر متوسط و پایبندی به وعده‌های غذایی منظم است. این یک برنامه غذایی سالم است که به طور طبیعی سرشار از مواد مغذی است و چربی و کالری کمی دارد.
لیست انواع رژیم غذایی دیابت
رژیم‌های متنوعی برای دیابت مناسب هستند و بر اساس نیاز فرد تنظیم می‌شوند. رژیم غذایی مدیترانه‌ای که بر پایه مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، ماهی و چربی‌های سالم است، می‌تواند به کنترل قند خون کمک کند. رژیم کم کربوهیدرات که مصرف کربوهیدرات‌ها را محدود کرده و تمرکز بر پروتئین‌ها و چربی‌های سالم دارد نیز برای کاهش نوسانات قند خون مفید است. همچنین رژیم DASH (توقف فشار خون بالا) برای بهبود فشار خون طراحی شده و به دلیل محتوای بالای فیبر و مواد مغذی می‌تواند به کنترل قند خون در دیابت کمک کند.
| بدترین مواد غذایی برای دیابت | بهترین مواد غذایی برای دیابت |
|---|---|
| نوشیدنی‌های شیرین و آبمیوه‌هایی با قند بالا | سبزیجات برگ‌دار (اسفناج، کلم بروکلی، کاهو) |
| شیرینی‌ها و دسرهای شیرین (کیک، بیسکویت، بستنی) | میوه‌های کم قند (سیب، توت‌فرنگی، گلابی) |
| غذاهای فرآوری‌شده (فست‌فود، سوسیس و کالباس) | ماهی‌های چرب (سالمون، ماهی تن) |
| نان‌های سفید و برنج سفید | دانه‌ها و مغزها |
| غذاهای سرخ‌شده | حبوبات |
| شکلات و آبنبات | غلات کامل (برنج قهوه‌ای، نان سبوس‌دار) |
| نوشیدنی‌های الکلی | لبنیات کم‌چرب |
| غذاهای کنسروی | تخم‌مرغ |
| گوشت‌های چرب و فرآوری‌شده (گوشت‌های دودی و نمک‌زده) | روغن‌های سالم (روغن زیتون، روغن کنجد) |
| پاستا و نودل‌های سفید و فرآوری‌شده | غذاهای پروتئین‌دار کم چرب (مرغ، بوقلمون، پنیر توفو) |
دنبال رژیم غذایی شخصی برای دیابت هستی؟
با مشاور تغذیه مشورت کن!
۱. رژیم غذایی مناسب برای دیابت نوع یک
برای افراد مبتلا به دیابت نوع یک، مصرف هیچ غذای خاصی ممنوع نیست اما باید از خوردن مواد غذایی که قند خون را به سرعت افزایش می‌دهند، پرهیز کنند. در کل داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل برای همه افراد، از جمله مبتلایان به دیابت نوع یک ضروری است. رژیم‌های غذایی کم کربوهیدرات با محدود کردن میزان قندهای غیرضروری و افزایش مصرف پروتئین‌ها و چربی‌های سالم، می‌تواند مانع از کم و زیادشدن زیاد قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع یک شوند.
نمونه رژیم غذایی مناسب دیابت نوع ۱ شامل موارد زیر است:
- افزایش مصرف میوه‌ها و سبزیجات به عنوان میان‌وعده
- مصرف غلات کامل و حبوبات برای شام یا ناهار
- مصرف گوشت بدون چربی مانند ماهی سالمون یا گوشت مرغ به عنوان ناهار و شام برای تامین میزان کافی پروتئین
- مصرف لبنیات کم‌چرب و تخم‌مرغ برای صبحانه
- کاهش مصرف شیرینی و آب‌میوه‌ها
۲. رژیم غذایی دیابت نوع دو
افراد مبتلا به دیابت نوع دو بیشتر به مقاومت به انسولین دچار هستند بنابراین باید بیشتر به رژیم غذایی خود اهمیت بدهند و مصرف قند و چربی را مدیریت کنند. افزایش مصرف فیبر و جایگزین‌کردن چربی‌های سالم می‌تواند به این افراد کمک کند تا علاوه بر کنترل قند خون، از سلامت قلب و عروقشان هم حمایت کنند.
نمونه رژیم غذایی مناسب دیابت نوع ۲ شامل موارد زیر است:
- تخم‌مرغ آبپز با گوجه فرنگی
- مصرف مغزیجات مانند بادام یا گردو
- مرغ گریل شده با سبزیجات بخارپز
- ماست یونانی کم‌چرب
- ماهی سالمون پخته
۳. رژیم غذایی دیابت بارداری
رژیم غذایی زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری باید حاوی مواد مغذی ضروری برای مادر و جنین باشد و تحت نظر پزشک متخصص تنظیم شود. افراد مبتلا به دیابت بارداری همزمان با کنترل قند خون، نباید اجازه دهند که گلوکز خون آنها از یک حد نرمال پایین‌تر بیاید.
به همین دلیل مهم است که برنامه رژیم غذایی دیابت در دوران بارداری، حتما توسط پزشک ارائه شود تا علاوه بر کنترل قند خون، مواد غذایی ضروری مورد نیاز بدن در طول بارداری هم تامین شود. کنترل دقیق قند خون برای جلوگیری از عوارض بارداری بسیار مهم است.
نمونه رژیم غذایی دیابت بارداری شامل موارد زیر است:
- یک فنجان جو دوسر با شیر کم‌چرب و یک عدد سیب
- یک تکه پنیر کم‌چرب با چند عدد بادام
- سالاد مرغ با سبزیجات مختلف و روغن زیتون
- یک عدد گلابی یا میوه کم قند
۴. رژیم غذایی پیش دیابت
پیش‌دیابت به معنای افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ است و اصلاح رژیم غذایی کمک زیادی به کمتر شدن خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ می‌کند. درواقع پیش‌دیابت نیاز به تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی برای جلوگیری از پیشرفت به دیابت نوع ۲ دارد.
در یک رژیم غذایی پیش دیابت، باید مواد قندی اضافی را از برنامه غذایی حذف کرد. موادی مانند آبنبات و شکلات، دسر و شیرینی‌ها و انواع شربت‌ها جزو این ترکیبات هستند. همچنین باید مصرف کربوهیدرات‌های بد مانند نان سفید یا برنج سفید را محدود کرد و به جای آنها از کربوهیدرات‌های خوب مانند برنج قهوه‌ای و حبوبات استفاده کرد. سایر موارد، رعایت اصول یک تغذیه سالم و مغذی است که شامل میوه‌ها و سبزیجات تازه و منابعی با پروتئین بالا است.
۵. رژیم غذایی برای دیابت بی مزه
در دیابت بی‌مزه، علاوه بر کنترل قند خون، نیاز به مصرف مایعات به ویژه آب دارید. بیماری دیابت بی‌مزه روی تعادل مایعات بدن تأثیر می‌گذارد و افزایش مصرف مایعات برای جلوگیری از دهیدراتاسیون ضروری است. رژیم غذایی مناسب دیابت برای کسانی که دیابت بی مزه دارند، باید سدیم بسیار کمی داشته‌باشد تا به تعادل الکترولیت بدن، کنترل دیابت و فشارخون کمک کند.
نمونه رژیم غذایی هفتگی برای افراد مبتلا به دیابت
رژیم غذایی افراد مبتلا به دیابت مبتنی بر خوردن وعده‌های غذایی سالم در زمان‌های منظم است. خوردن وعده‌های غذایی در زمان‌های منظم به استفاده بهتر از انسولینی که بدن می‌سازد یا از طریق دارو دریافت می‌کنند، کمک خواهد کرد. یکی از اصلی‌ترین نکات در رعایت یک رژیم غذایی مناسب دیابت، انتخاب اندازه منابع مختلف غذایی بر اساس نیاز و سطح فعالیت هر فرد است. افزایش مصرف سبزیجات و آب نیز اهمیت زیادی دارد.
| روزهای هفته | صبحانه | ناهار | شام |
|---|---|---|---|
| شنبه | جو دوسر با توت فرنگی و بادام | سالاد سبزیجات با مرغ گریل شده | ماهی پخته با سبزیجات |
| یکشنبه | تخم‌مرغ آبپز با گوجه فرنگی و نان سبوس‌دار | خوراک لوبیا | دال عدس یا عدسی |
| دوشنبه | یک تکه پنیر با گردو | سالاد تن ماهی با سبزیجات | کباب مرغ با سبزیجات |
| سه‌شنبه | شیر بادام با جو دوسر | جوجه کباب با دورچین سبزیجات | سالاد سبزیجات با حبوبات |
| چهارشنبه | نان سبوس‌دار با پنیر کم چرب | خوراک کدو بادنجان با سبزیجات (راتاتویی) | خوراک گوشت چرخ کرده با سبزیجات |
| پنج‌شنبه | تخم مرغ آبپز با گوجه فرنگی | سس گوجه و مرغ گریل شده | سوپ سبزیجات و یک تکه نان سبوس‌دار |
| جمعه | پنیر با گردو | برگر بدون نان با سالاد | ماهی کبابی با سبزیجات بخارپز |
میوه های مفید برای دیابت
افراد مبتلا به دیابت می‌توانند از میوه‌های کم قند و سرشار از فیبر برای کنترل قند خون خود استفاده کنند. میوه بدون قند برای دیابتی ها با شاخص گلیسمی پایین مانند سیب، توت‌ها و کیوی می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. همچنین، مصرف هندوانه و انگور باید با احتیاط انجام شود، زیرا قند بیشتری دارند. اضافه کردن این میوه‌های مفید برای دیابت به رژیم غذایی روزانه، علاوه بر تأمین ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های ضروری، به کنترل قند خون نیز کمک می‌کند.
برخی از انواع میوه‌های مفید برای دیابت عبارت‌اند از:
- سیب
- گلابی
- توت فرنگی
- بلوبری
- تمشک
- آووکادو
- هندوانه (به میزان کم)
- کیوی
بهترین نان برای دیابت
بهترین نان برای دیابت نان‌هایی هستند که از غلات کامل مانند جو، چاودار یا آرد بادام تهیه می‌شوند و به دلیل داشتن فیبر بالا و هضم کندتر، نسبت به نان سفید برتری دارند. افراد مبتلا به دیابت باید نان‌هایی را انتخاب کنند که شاخص گلیسمی پایینی داشته و سرشار از فیبر باشند تا از نوسانات شدید قند خون جلوگیری کنند.
رژیم غذایی نامناسب برای دیابت
افراد مبتلا به دیابت باید از مصرف قندهای ساده و مواد غذایی فرآوری‌شده با مقادیر زیاد چربی‌های اشباع و ترانس خودداری کنند. مواد غذایی فرآوری‌شده و چربی‌های ناسالم می‌توانند باعث افزایش قند خون و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی شوند:
- غذاهای پرچرب و فست فود
- نشاسته‌های ساده (مثل نان سفید و برنج سفید)
- نوشیدنی‌های الکلی
- قندهای ساده و نوشیدنی‌های شیرین
آیا ابگوشت برای دیابت ضرر دارد؟
آبگوشت اگر از گوشت کم‌چرب تهیه شود و چربی‌های اضافه آن حذف شود، مشکلی برای بیماران دیابتی ایجاد نمی‌کند. اما باید دقت کنید که در آن کربوهیدرات زیاد (مثل سیب زمینی یا خرده نان) نریزید.
آیا خربزه برای دیابت ضرر دارد؟
خربزه به دلیل شاخص گلیسمی متوسط، در مقادیر کم قابل مصرف است اما مصرف زیاد آن ممکن است قند خون را افزایش دهد. با این حال، در مقدار معقول و به عنوان بخشی از رژیم غذایی متعادل، می‌تواند جزء میوه‌های مناسب برای بیماران دیابتی باشد.
آیا انگور برای دیابت مضر است؟
انگور حاوی قند طبیعی مانند گلوکز و فروکتوز است که می‌تواند در صورت مصرف زیاد، به سرعت جذب خون شده و باعث افزایش قند خون شود. با این حال، شاخص گلیسمی انگور نسبتا پایین است، بنابراین در مقادیر مناسب و در کنار دیگر مواد غذایی، اثرات آن بر قند خون به حداقل می‌رسد. اگر انگور به اندازه مناسب (مثلا یک خوشه کوچک) و همراه با منابع فیبر، پروتئین یا چربی سالم مصرف شود، می‌تواند به تثبیت سطح قند خون کمک کند.
عسل قند خون را بالا میبرد؟
عسل به دلیل داشتن قند طبیعی می‌تواند قند خون را افزایش دهد، هرچند نسبت به قند معمولی سالم‌تر و کمی ملایم‌تر است اما بهتر است بیماران دیابتی مصرف آن را به حداقل برسانند و از جایگزین‌های کم‌کالری مثل توت خشک استفاده کنند.
مضرات گزنه برای دیابت چیست؟
گزنه به دلیل خاصیت ادرارآوری و تاثیر بر سطح انسولین می‌تواند مفید باشد اما اگر به مقدار زیاد یا بدون مشورت با پزشک مصرف شود ممکن است باعث کاهش بیش‌ازحد قند خون شود و برای بیماران دیابتی خطرناک باشد.
زردآلو برای دیابت ضرر دارد؟
زردآلو حاوی مقادیر کمی کربوهیدرات و شاخص گلیسمی پایین است که باعث می‌شود تاثیر چندانی بر افزایش قند خون نداشته باشد. این میوه همچنین منبع خوبی از فیبر، ویتامین A و C بوده که به سلامت پوست و سیستم ایمنی کمک می‌کند. با این حال، مصرف زیاد آن می‌تواند باعث افزایش ناگهانی قند خون شود، بنابراین بهتر است در مقدار معتدل مصرف شود.
کدام رژیم غذایی دیابت برای شما مناسب‌تر است؟ نظر متخصص را بپرس!
نکات مهم درباره بهبود رژیم غذایی دیابت
اگر به دنبال انتخاب یک رژیم غذایی سالم و مغذی برای بهبود سلامت بیماری دیابت هستید، حتما به نکات زیر توجه کنید:
- سعی کنید برای شروع با رژیم‌های غذایی که با آنها راحت‌ترید شروع کنید
- لازم نیست تمام مواد غذایی را از برنامه غذایی‌تان حذف کنید
- مراقبت اندازه و کالری دریافتی باشید و سعی کنید آن را متناسب با وزن و میزان فعالیت بدنی‌تان تنظیم کنید
- رژیم‌های غذایی توصیه شده توسط متخصص تغذیه یا پزشک را دنبال کنید
- قند خون و سایر فاکتورهای سلامتی را به طور مرتب اندازه‌گیری کرده و کنترل کنید
- داشتن فعالیت بدنی نقش مهمی در میزان اثربخشی رژیم غذایی مناسب دیابت دارد
در کنار داشتن رژیم غذای دیابتی، شما باید همیشه مراقب قند خون خود باشید. گاهی اوقات یک رژیم غذایی برای برخی از افراد دیابتی مناسب نیست و ممکن است قند خون آنها همچنان بالا باشد؛ بنابراین با پیگیری منظم قند خون می‌توانید مطمئن شوید که رژیم غذایی حال حاضر شما، به اندازه کافی موثر و مناسب است.
ورزش و فعالیت بدنی به همراه رژیم غذایی دیابت
هر رژیم غذایی زمانی بهترین اثربخشی را دارد که همزمان با آن فعالیت بدنی و ورزش منظم هم داشته‌باشید. خصوصا این موضوع در خصوص دیابت صدق می‌کند، چرا که بالا رفتن چربی های اضافه در بدن، چاقی و اضافه وزن و مشکلات مشابه همگی ریسک دیابت را بیشتر می‌کنند. به همین دلیل هم به اکثر بیماران دیابتی توصیه می‌شود که در کنار پیروی از رژیم غذایی مناسب دیابت، حتما ورزش و فعالیت بدنی را نیز در برنامه روزانه‌شان بگنجانند.
بهترین ورزش‌هایی که برای بیماران دیابتی توصیه شده است شامل موارد زیر است:
- پیاده‌روی
- دوچرخه سواری
- شنا
- یوگا
۴.۷ (۱۴۵۹ نظر)۴.۴ (۱۴۶۷ نظر)۴.۸ (۱۱۴۹ نظر)۴.۹ (۱۱۰۸ نظر)۴ (۱۱۹۸ نظر)۴.۶ (۸۹۲ نظر)نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
افراد دیابتی می‌توانند با پیروی‌کردن از رژیم غذایی دیابت، در بیشتر مواقع، از بروز عوارض جدی این بیماری جلوگیری کنند. اما باید در نظر داشته‌باشید که رژیم غذایی خاصی برای دیابت وجود ندارد و تنها باید بر اساس شرایط هر فرد و با نظر پزشک، می‌توان از یک رژیم غذایی مناسب پیروی کرد.
غذاهایی که می‌خورید نه‌تنها در نحوه مدیریت دیابت موثر است، بلکه می‌تواند به بهبود سطح انرژی و ارتقای کیفیت زندگی شما هم کمک زیادی کند. برای دسترسی به فهرست بهترین غذاهای مناسب برای دیابت می‌توانید با کمک دکترتو از بهترین دکتر تغذیه یا دکتر فوق تخصص غدد نوبت مراجعه حضوری یا مشاوره آنلاین بگیرید. با مراجعه به بخش دکترتو کلینیک نیز می‌توانید از خدمات پزشکی معتبرترین پزشکان با قیمت کمتر و دسترسی راحت‌تر استفاده کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!