بلوغ زودرس چیست؟ علائم و روش درمان آن

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

ادامه این پادکست را می‌توانید در این بخش گوش دهید:

بلوغ زودرس به این معنی است که یک پسر یا دختر خیلی زودتر از زمان طبیعی، بلوغ جنسی و علائم آن را تجربه کند. تغییرات بلوغ شامل رشد سریع استخوان‌ها و عضلات، تغییر در شکل و اندازه‌ی بدن و توانایی تولید مثل است و بلوغ به طور متوسط ​​در دختران بین ۸ تا ۱۳ سال و در پسران بین ۹ تا ۱۴ سالگی شروع می‌شود. اما بلوغ زودرس در سن ۸ تا ۹ سالگی دیده می‌شود. با درمان و مشاوره‌ی مناسب، کودکان می‌توانند دوره‌ی بلوغ و بزرگسالی شاد و سالمی داشته‌باشند. اگر فرزند شما هم دچار بلوغ زودرس شده است، می‌توانید با دریافت نوبت ویزیت حضوری از متخصص کوکان، غدد یا پزشک عمومی در دکترتو، راه حل مناسبی برای درمان آن پیدا کنید.

بلوغ زودرس چیست؟

سن طبیعی بلوغ دختران ۸ تا ۱۳ سال و بلوغ پسران ۹ تا ۱۴ سال است. اگر بلوغ در دختران قبل از سن ۸ سالگی و در پسران قبل از سن ۹ سالگی رخ بدهد، بلوغ زودرس رخ داده است. بلوغ شامل مراحل جسمی و روحی است که باعث دستیابی به باروری و ایجاد خصوصیات جنسی ثانویه، ویژگی‌های جسمی مرتبط با مردان و زنان بالغ و تفکرات بزرگتر می‌شود. در حالی که بلوغ شامل مجموعه‌ای از تحولات بیولوژیکی یا جسمی است، این روند می‌تواند روی رشد روانی – اجتماعی و عاطفی نوجوانان هم تأثیر بگذارد.

متن انگلیسی:
Precocious puberty should be considered when secondary sexual characteristics appear before 8 years in girls and 9 years in boys. It also results in accelerated skeletal development with a reduced adult height.
ترجمه فارسی:
بلوغ زودرس زمانی است که ویژگی‌های جنسی ثانویه قبل از ۸ سال در دختران و ۹ سال در پسران ظاهر می‌شود. این اتفاق همچنین باعث افزایش رشد اسکلتی با کاهش قد در بزرگسالی می‌شود.

به نقل از سایت bestpractice

عکس بلوغ زودرس

بلوغ زودرس به شروع تغییرات جسمی و هورمونی که معمولا در دوران نوجوانی رخ می‌دهند گفته می‌شود. این اتفاق ممکن است در دختران قبل از ۸ سالگی و در پسران قبل از ۹ سالگی شروع شود. بلوغ زودرس به طور کلی به علت اختلالات هورمونی، ژنتیکی یا بیماری‌های خاص به وجود می‌آید و می‌تواند تاثیراتی مانند رشد سریع استخوان‌ها، افزایش قد، تغییرات در میل جنسی و مشکلات روانی را به همراه داشته‌باشد.

انواع بلوغ زودرس

بلوغ زودرس به ۲ نوع مرکزی و محیطی تقسیم می‌شود. بلوغ زودرس مرکزی به علت فعالیت زودهنگام هیپوتالاموس و غده هیپوفیز ایجاد می‌شود که به تنظیم هورمون‌های بلوغ می‌پردازند. بلوغ زودرس محیطی هم زمانی رخ می‌دهد که هورمون‌های استروژن یا تستوسترون به طور مستقل از هیپوتالاموس و هیپوفیز ترشح شوند. این دو نوع بلوغ هرکدام علل و روش‌های درمان متفاوتی دارند.

۱. بلوغ زودرس مرکزی

بلوغ زودرس مرکزی (CPP) زمانی اتفاق می‌افتد که در سن پایین و در زمان غیر طبیعی، مغز گنادوتروپین ترشح می‌کند. گنادوتروپین‌ها هورمون‌هایی هستند که توسط غده‌ی هیپوفیز ترشح می‌شوند. سپس این گنادوتروپین‌ها به غدد جنسی، واقع در تخمدان‌های دختران و بیضه‌های پسران، می‌رسند.

وظیفه‌ی گنادوتروپین، تحریک تولید هورمون‌های جنسی (استروژن و پروژسترون) است که مسئول تغییرات فیزیکی مرتبط با بلوغ هستند. استروژن در رشد و نمو خصوصیات جنسی زنانه نقش دارد. تستوسترون نیز مسئول رشد و نمو خصوصیات جنسی مردانه است.

علت دقیق این اختلال مشخص نیست و اکثر کودکان مبتلا هیچ بیماری جدی پزشکی یا مشکلی در مورد سلامتی خود ندارند. البته در برخی موارد، بلوغ زودرس مرکزی ممکن است با تومور مغزی، تومور ستون فقرات، آسیب به مغز یا نخاع، تجمع مایعات در مغز هنگام تولد، کم‌کاری تیروئید و کم کاری غده‌ی تیروئید همراه باشد.

۲. بلوغ زودرس محیطی

بلوغ زودرس محیطی شیوع کم‌تری نسبت به بلوغ زودرس مرکزی دارد. بلوغ زودرس محیطی به علت تولید زودهنگام هورمون‌های آندروژن و استروژن در سایر قسمت‌های بدن حاصل می‌شود. به همین دلیل گاهی اوقات با عنوان بلوغ زودرس مستقل از گنادوتروپین نیز شناخته می‌شود.

تولید اولیه‌ی آندروژن و استروژن ممکن است به دلیل مشکلات اساسی در بیضه‌ها، تخمدان‌ها، غده‌ی آدرنال یا غدد فوق کلیوی (مثل کم کاری تیروئید) و غده‌ی هیپوفیز ایجاد شود. یکی دیگر از علل احتمالی این بیماری سندرم مک کون-آلبرایت است. سندرم مک کون-آلبرایت یک اختلال ژنتیکی غیر معمول است که می‌تواند باعث ایجاد مشکل در تولید هورمون، رنگ پوست و سلامت استخوان شود.

پزشکان پیشنهادی

۴.۹ (۱۹۷۸ نظر)

دکتر رامین اسدی

تخصص کودکان و اطفال

نوبت بگیرید

۴ (۱۲۰۲ نظر)

دکتر محمدرضا میرزایی

تخصص داخلی

نوبت بگیرید

۴.۶ (۸۰۸ نظر)

دکتر جواد همت یار

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

۴.۹ (۵۰۰ نظر)

دکتر شاهین کوه منایی

تخصص کودکان و اطفال

نوبت بگیرید

۳.۶ (۶۸۵ نظر)

دکتر پروفسور فرزانه روحانی

فوق تخصص غدد و متابولیسم

نوبت بگیرید

۵ (۱۹۴ نظر)

زهرا مسعودی

تخصص مامایی

نوبت بگیرید

علائم بلوغ زودرس

رشد قدی سریع، درآمدن جوانه‌های موی ناحیه شرمگاهی و ایجاد جوش و آکنه هورمونی روی صورت و بدن، برخی از علائم بلوغ زودرس در دختران و پسران هستند. بلوغ پسران معمولا با رشد مو در صورت و بم شدن صدا هم همراه است. این تغییرات معمولا قبل از نوجوانی خودشان را نشان می‌دهند. به طور کلی، شایع‌ترین علائم بلوغ زودرس‌ عبارت‌اند از:

گروه سنی	بلوغ زودرس دختران	بلوغ زودرس پسران	بلوغ زودرس دختران و پسران
۸ تا ۱۳ سالگی	ایجاد جوانه رشدی پستان شروع پریود در برخی دختران	—–	شروع رشد موهای نواحی شرمگاهی
۹ تا ۱۴ سالگی	بزرگ‌شدن بیشتر پستان و هاله پستان شروع پریود در برخی دختران	بزرگ و قرمز شدن کیسه بیضه	تیره، ضخیم و فر شدن موها
۱۰ تا ۱۵ سالگی	حجم گرفتن پستان و هاله آن لکه بینی یا شروع پریود در برخی دختران	بزرگ‌شدن آلت تناسلی و رشد بیشتر بیضه‌ها بَم شدن زودهنگام صدا	رشد بیشتر موهای ناحیه تناسلی
۱۱ تا ۱۸ سالگی	برآمدگی کامل سینه و توقف رشد آن منظم شدن چرخه‌های قاعدگی	تبدیل‌شدن به آلت تناسلی بزرگسالان	تبدیل موها به موهای فرد بالغ

اولین نشانه های بلوغ زودرس در پسران و دختران

در دختران، اولین نشانه‌های بلوغ زودرس معمولا شامل رشد سریع پستان‌ها، شروع عادت ماهیانه زودتر از زمان معمول و افزایش میل جنسی به دنبال بلوغ جنسی دختران است. در پسران هم تغییراتی مانند رشد سریع بیضه‌ها، رشد موهای نواحی مختلف بدن و بم شدن صدا از نشانه‌های بلوغ زودرس محسوب می‌شود.

فرزندت دچار بلوغ زودرس شده؟

برای درمان اختلالات هورمونی همین الان مشاوره بگیر!

دکتر فوق تخصص غدد

علت بلوغ زودرس چیست؟

مهمترین عامل شروع بلوغ زودرس، ژنتیک است. ژنتیک و سابقه خانوادگی بلوغ زودرس، تاثیر مهمی در به وجود آمدن این اتفاق در کودک یا نوجوان دارند. عوامل دیگری که در بلوغ زودرس نقش دارند می‌توانند وزن پایین هنگام تولد و چاقی (BMI بالا) در کودکی باشند. سایر علل بلوغ زودرس دختران و پسران عبارت است از:

• آسیب‌های مغزی
• رادیوتراپی
• توده التهابی
• تومورهای مغزی
• اختلال غدد درون‌ریز
• اختلالات هورمونی
• جهش‌های ژنتیکی

چه داروهایی باعث بلوغ زودرس می شود؟

برخی داروهای هورمونی حاوی استروژن یا تستوسترون و همچنین داروهایی که بر سیستم عصبی و غدد درون ریز تاثیر می‌گذارند، ممکن است به طور غیرمستقیم یا مستقیم باعث بلوغ زودرس شوند. برخی از داروهای ضدافسردگی و داروهای درمان سرطان هم نقش مهمی در ایجاد زودتر از موعد نشانه‌های بلوغ دارند.

چه غذاهایی باعث بلوغ زودرس میشوند؟

یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر بلوغ زودرس، به‌خصوص در دختران رژیم غذایی و نوع تغذیه است. عوامل بسیار زیادی بر بروز این مشکل موثر هستند اما تغذیه یکی از اصلی‌ترین این موارد است. از جمله غذاهایی که باعث بلوغ زودرس می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گوشت قرمز: دخترانی که قبل از سن بلوغ بیش از ۱۲ مرتبه در هفته از گوشت قرمز استفاده می‌کنند، دو برابر سایرین در خطر ابتلا به بلوغ زودهنگام هستند.
• کافئین: کافئین به هر شکلی باعث تغییرات هورمونی به‌خصوص در کودکان می‌شود.
• غذاهای چرب و شیرین: مصرف زیاد فست فود و غذاهای شیرین، چاقی و سایر مشکلات هورمونی را به دنبال دارد.
• مصرف جگر مرغ: هورمون‌های موجود در جگر، سنگدان، کتف و بال مرغ می‌تواند باعث تغییر سطح هورمون‌ها در کودکان سن رشد شده و بلوغ زودرس را به دنبال داشته‌باشد.
• سویا: سویا حاوی مقادیر بالایی از هورمون فیتواستروژن است که زمینه‌ساز بلوغ زودرس در کودکان می‌شود. بنابراین مصرف دانه‌های سویا را به بعد از سن رشد موکول کنید.

بلوغ زودرس را چگونه تشخیص دهیم؟

برای تشخیص بلوغ زودرس، پزشک متخصص اطفال، سابقه‌ی پزشکی کودک و سابقه خانوادگی او را بررسی می‌کند. پس از معاینه فیزیکی، پزشک برای تشخیص دلیل بروز این مشکل آزمایشاتی از جمله موارد زیر را تجویز خواهد کرد:

• آزمایش اشعه ایکس برای بررسی رشد استخوان‌ها
• آزمایش تحریک هورمون آزاد کننده‌ی گنادوتروپین (Gnrh) برای بررسی سطح هورمون‌هایی مانند تستوسترون در پسران و پروژسترون در دختران و تأیید تشخیص بلوغ زودرس
• ام آر آی برای تشخیص مشکلات غده هیپوفیز
• سونوگرافی از تخمدان‌ها و شکم
• بررسی آزمایشگاهی هورمون‌های مختلف و تعیین سن استخوانی
• رادیوگرافی سر و صورت
• آزمایش خون و آزمایش هورمونی برای بررس میزان هورمون‌ها

درمان بلوغ زودرس

درمان بلوغ زودرس باتوجه به نوع آن (مرکزی یا محیطی) متفاوت است و می‌تواند شامل دارودرمانی، عمل جراحی یا درمان روانشناسی باشد. برای درمان دارویی معمولا دکتر متخصص داروهای مهارکننده گنادوتروپین‌ها مانند گوسرلین که از ترشح هورمون‌های جنسی جلوگیری می‌کند را تجویز می‌کند.

در موارد خاص، درمان‌های جراحی هم برای برداشتن تومورها یا رفع مشکلات ساختاری غدد درون ریز ممکن است ضروری باشد. همچنین، درمان‌های روانشناختی برای بهبود علائم اضطراب و مشکلات رفتاری در کودکان موثر است.

همین الان بهترین دکتر برای درمان بلوغ زودرس را پیدا کن.

دکتر اختلالات بلوغ کودکان

عوارض بلوغ زودرس چیست و آیا بلوغ زودرس خطرناک است؟

عوارض بلوغ زودرس در دختران و پسران ممکن است با کوتاهی قد، مشکلات روانی و اضطراب و ریسک بالاتر ابتلا به بیماری‌های هورمونی ظاهر شود. از آنجایی که رشد استخوان‌ها در زمان بلوغ زودرس به سرعت اتفاق می‌افتد و صفحات رشد زودتر از زمان بلوغ کامل بسته می‌شوند، فرد ممکن است نتواند به قد نهایی و طبیعی خود برسد. همچنین، بلوغ زودرس می‌تواند مشکلات روانی و اجتماعی مانند احساس تفاوت با همسالان و کاهش عزت نفس را برای کودک یا نوجوان ایجاد کند.

جلوگیری از بلوغ زودرس در دختران و پسران

معمولا برای جلوگیری از بلوغ زودرس متخصصان توصیه می‌‌کنند که از مصرف مواد شیمیایی و هورمون‌های مصنوعی در غذاها پرهیز کنید. رعایت رژیم غذایی سالم و متعادل که سرشار از ویتامین‌ها و مواد مغذی است، می‌تواند از ایجاد مشکلات هورمونی جلوگیری کند. در مواردی که بلوغ زودرس علت پزشکی دارد، درمان‌های دارویی بهتر جواب می‌دهد.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

بلوغ به‌تنهایی یکی از سخت‌ترین دوران‌های زندگی افراد است. هرکدام از ما به نحوی با مشکلات این دوره روبه‌رو شده‌ایم. حال تصور کنید این اتفاق زمانی بیفتد که کودک در سنین ۷ تا ۱۱ سالگی بوده و برای رشد و تغییرات آماده نیست. بنابراین طبیعتا با بلوغ زودرس دچار مشکل روحی و جسمی خواهد شد.

خوشبختانه با پیگیری به موقع این اتفاق توسط دکتر فوق تخصص کودکان، دکتر غدد یا پزشک عمومی می‌توان از عوارض بلوغ زودرس دختران و پسران جلوگیری کرد. شما می‌توانید از هرجای ایران از طریق سایت دکترتو نوبت ویزیت حضوری از بهترین متخصصان دریافت کنید یا برای مشاوره با پزشکان اقدام کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!