آشنایی کامل با دریچه میترال قلب و بیماریهای آن

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

ادامه پادکست را می‌توانید در این بخش گوش دهید:

ساختار قلب انسان از چهار دریچه، دو دریچه در سمت راست و دو دریچه در سمت چپ تشکیل شده‌است که جریان خون قلب را به سایر اندام‌های بدن پمپاژ می‌کنند. یکی از این دریچه‌ها، دریچه میترال قلب است که بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار دارد. این دریچه در حالت دیاستول (Diastole) که قلب در استراحت است، باز می‌شود و جریان خون را به‌سمت بطن چپ هدایت می‌کند. سپس در مرحله سیستول (Systole) که همان انقباض قلب است، کاملا بسته می‌شود تا خون را از بطن چپ به آئورت بفرستد. در این مقاله با دریچه قلب میترال بیشتر آشنا می‌شویم و عارضه‌ها و بیماری‌های آن را با هم می‌شناسیم.

دریچه قلب میترال چیست؟

قلب انسان چهار دریچه دارد که هر کدام ساختار و عملکرد متفاوتی دارند. دریچه میترال (Mitral Valve) که به آن دریچه دولتی یا دریچه دهلیزی-بطنی هم می‌گویند، یکی از دریچه‌های قلب است که از بازگشت جریان خون به عقب حین عبور از قلب جلوگیری می‌کند. این دریچه در سمت راست قلب بین دهلیز چپ و بطن چپ واقع شده است.

۱. وظیفه دریچه میترال

وظیفه دریچه قلب میترال، یک‌طرفه کردن جریان خون است. خون حاوی اکسیژن از ریه توسط عروق ریوی وارد دهلیز چپ می‌شود. زمانی‌که دهلیز چپ کاملا از خون پر شد، دریچه میترال باز می‌شود تا جریان خون وارد بطن چپ گردد. پس از عبور جریان خون، دریچه دوباره بسته می‌شود تا جریان خون به عقب برنگشته و وارد بطن چپ نشود. تمام این اتفاقات در کسری از ثانیه و با هر ضربان قلب اتفاق می‌افتند.

وظیفه دریچه قلب میترال، یک‌طرفه کردن جریان خون است.

۲. آناتومی دریچه میترال

دریچه قلب میترال چهار قسمت دارد:

• لت یا لیفلت (Leaflet): سطح این دریچه از دو صفحه نازک و محکم به ‌نام لت تشکیل شده است.
• آنولوس (Annulus): حلقه محکمی از جنس فیبر دور تا دور دریچه است که لت‌ها به آن می‌چسبند.
• کوردا (Chorda Tendinae): تارهای محکم سفید رنگی که به لبه لت‌ها چسبیده‌اند.
• پاپیلری (Papillary): این بخش دو پایه عضلانی قوی چسبیده به دیواره قلب هستند و پایه دریچه محسوب می‌شوند.

وظیفه این دریچه کنترل جریان خون از دهلیز به ‌سمت بطن‌ها است. حرکت آزادانه و بدون انسداد جریان خون در یک جهت و بسته‌شدن دریچه‌ها به‌صورت درست برای جلوگیری از برگشت خون، از مشخصه‌های دریچه قلب سالم و طبیعی به ‌شمار می‌آیند. کوچک‌ترین اختلال در باز یا بسته‌شدن هرکدام از دریچه‌های قلب، موجب اختلال در عملکرد قلب و خون‌رسانی به سایر اندام‌ها می‌شود و اینجاست که با بیماری دریچه قلب روبه‌رو می‌شویم. وقتی دریچه خوب کار نکند، قلب برای تامین خون بدن فشار بیشتری را تحمل می‌کند. درمان بیماری دریچه‌های قلب به عوامل مختلفی از جمله نوع دریچه قلب و شدت اختلال و نارسایی دریچه قلب بستگی دارد. گاهی درمان دارویی جوابگو خواهد بود و در مواردی هم باید جراحی انجام داد یا دریچه قلب را تعویض کرد.

انواع بیماری های دریچه میترال

بیماری دریچه میترال از انواع شایع بیماری قلبی هستند. در انواع بیماری‌‌های دریچه میترال این دریچه به‌دلیلی مشکلات مختلف، به درستی فعالیت خود را انجام نمی‌دهد و به‌موقع و سریع باز و بسته نمی‌شود. انواع بیماری‌های دریچه قلب میترال عبارت‌اند از:

۱- تنگی دریچه میترال

تنگی دریچه میترال به انگلیسی استنوز (Mitral Stenosis) گفته می‌شود، مهم‌ترین بیماری دریچه قلب میترال است. این بیماری به‌حدی سطح دریچه را تنگ می‌کند که جریان خون قادر به عبور نخواهد بود. معمولا تب روماتیسمی حاد که در کودکی روی می‌دهد، از شایع‌ترین علل ابتلا به بیماری تنگی دریچه به‌شمار می‌آید. این معضل در بزرگسالی به‌صورت نارسایی یا تنگی دریچه بروز می‌کند.

علت تنگی دریچه میترال

تنگی دریچه میترال می‌تواند علت‌های مختلفی داشته‌باشد که در ادامه به این موارد می‌پردازیم؛

• یکی از اصلی‌ترین علت‌های ایجاد کننده‌ی تنگی در دریچه‌ی میترال قلب، ابتلا به تب روماتیسمی است. این بیماری با باکتری استرپتوکوک در فرد ایجاد می‌شود و معمولا با گلو درد خود را نشان می‌دهد. اگر این بیماری درمان نشود، قلب را آلوده می‌کند و یکی از مشکلاتی که ممکن است به بار آورد، تنگی دریچه میترال است. اما چگونه؟ بعد از اینکه قلب با این عفونت درگیر می‌شود، بافت آن زخمی می‌شود و بعد از ترمیم خود، سفت‌تر و سخت‌تر می‌شود. یکی از مشکلاتی که برای دریچه‌ی سخت ایجاد می‌شود، کاهش انعطاف و ایجاد علائم تنگی دریچه است.
• گاهی ممکن است که دریچه‌ی میترال قلب به علت مادرزادی در ساختار خود نقص داشته‌باشد و این نقص در عملکرد آن مشکل ایجاد کند. ممکن است بافت دریچه متفاوت و سخت باشد و یا شکل آن غیرطبیعی باشد و نتواند انعطاف کافی را برای عبور خون از خود به خرج دهد.
• گاهی، به خصوص در افراد مسن، ماده‌ی معدنی کلسیم بر روی دریچه جمع می‌شود و ایجاد سختی می‌کند. هنگامی که دریچه با تجمع کلسیم با مشکل مواجه شود، نمی‌تواند به خوبی عمل کند و سخت و انعطاف ناپذیر است، پس علائم تنگی دریچه را از خود بروز می‌دهد.
• گاهی پرتودرمانی و آسیبی که به بافت‌های درونی بدن می‌زند، از عوامل سختی دریچه و ایجاد تنگی دریچه میترال هستند. گاهی هم برخی تومورهای قلبی می‌توانند ایجاد تنگی دریچه میترال کنند.

۲- نارسایی دریچه میترال

پیش از این عنوان کردیم که وظیفه دریچه قلب میترال این است که وقتی بطن چپ منقبض شد، کاملا بسته شود تا جریان خون وارد شده به بطن چپ از دهلیز چپ، بدون برگشت وارد آئورت شود. اما زمانی‌که دریچه به‌طور کامل بسته نشود، با نارسایی دریچه میترال قلب (Mitral Regurgitation) مواجه هستیم که در هربار انقباض بطن، مقداری از خون پس زده شده و وارد دهلیز چپ می‌شود. در این شرایط میزان خون ورودی به آئورت کاهش می‌یابد و به‌تبع خون پمپاژ‌شده به کل بدن هم کم می‌شود. نارسایی خفیف این دریچه چندان خطرناک و جدی نیست. اما نارسایی متوسط یا شدید دریچه باعث می‌شود بطن چپ بیشتر فعالیت کند. این اضافه فعالیت بر ماهیچه‌های قلب تأثیر سوء می‌گذارد و باعث ضعیف‌شدن عضله قلب می‌شود.

با تحلیل‌رفتن قلب، خون کافی به درون آئورت پمپاژ نمی‌شود و در هربار انقباض، مقداری خون در قلب باقی می‌ماند که موجب بزرگ‌تر‌شدن قلب می‌گردد. هرچقدر قلب بزرگ‌تر شود، خون بیشتری به دهلیز پس‌زده می‌شود و دهلیز چپ را بزرگ‌تر می‌کند. در این مرحله آریتمی قلب به‌وجود می‌آید. خون از دهلیز به سمت ریه برگشت می‌خورد و باعث ایجاد فشار خون ریوی می‌شود. تمام این موارد در نهایت به نارسایی قلبی ختم خواهند شد.

یکی از اصلی‌ترین علت‌های ایجاد کننده‌ی تنگی در دریچه‌ی میترال قلب، ابتلا به تب روماتیسمی است.

نارسایی دریچه میترال مادرزادی

زمانی که فرد به نارسایی دریچه میترال مادرزادی مبتلا است، خون از دریچه به عقب برمی‌گردد. هنگامی که بازگشت خون را شاهد هستیم، قلب به خوبی عمل نمی‌کند و این ضعف عملکرد می‌تواند مشکلات بسیاری برای فرد ایجاد کند. نارسایی دریچه میترال مادرزادی به معنی آن است که فرد با این نقص قلبی متولد شده‌است و نمی‌تواند به خوبی عملکرد قلبی عروقی داشته باشد.

نارسایی دریچه میترال یکی از انواع شایع بیماری‌های دریچه میترال قلب است که می‌تواند مادرزادی یا اکتسابی باشد. درمان نارسایی دریچه میترال قلب می‌تواند همراه با دارو و یا جراحی باشد. نوع درمان بستگی به میزان بیماری قلب دارد.یکی از علائمی که فرد دچار به نارسایی دریچه میترال مادرزادی تجربه می‌کند، خستگی و تنگی نفس است.

۳- پرولاپس یا افتادگی دریچه میترال

یکی از ناهنجاری‌های شایع دریچه قلب، افتادگی دریچه میترال قلب یا پرولاپس (Mitral Valve Prolapse) است که دلیل مشخصی ندارد و می‌تواند ارثی باشد. زمانی‌که بطن چپ منقبض می‌شود، دهانه دریچه به سمت دهلیز باز شده و همین امر موجب افتادگی یا شلی دریچه می‌شود. به ‌این ترتیب، جریان خون رو به ‌جلو نمی‌رود و پس ‌زدن خون توسط دریچه قلب روی می‌دهد. به این نارسایی، گشادی دریچه قلب، شلی دریچه یا پس‌زدگی خون هم می‌گویند.

پرولاپس دریچه قلب میترال یا شل بودن دریچه قلب دو نوع اولیه و ثانویه دارد:

افتادگی اولیه

وقتی یک یا هر دو دهانه دریچه میترال ضخیم می‌شود، روی سطح دهانه دریچه فیبروز ایجاد می‌شود، تارهای نگهدارنده دریچه نازک شده یا کش می‌آیند، افتادگی اولیه است.

افتادگی ثانویه

در حالت افتادگی ثانویه دهانه‌ی دریچه ضخیم نمی‌شود، بلکه عملکرد میوکاردیوم تغییر می‌‌کند. روماتیسم قلبی، بزرگ‌شدن بطن چپ و آسیب‌دیدگی دریچه پس از انفارکتوس میوکاردی حاد، از علل افتادگی ثانویه هستند.

خطرناک‌بودن گشادی دریچه قلب، به شدت نارسایی بستگی دارد. شلی دریچه‌های سه‌‌لتی و گشادی دریچه قلب میترال خطرناک نیست. البته اگر گشادی شدید باشد، باید مراقبت بیشتری صورت بگیرد.

یکی از ناهنجاری‌های شایع دریچه قلب، افتادگی یا پرولاپس (Mitral Valve Prolapse) است که دلیل مشخصی ندارد و می‌تواند ارثی باشد.

علائم افتادگی دریچه میترال

برخی از علائمی که در افتادگی دریچه میترال ممکن است با آن روبه‌رو شوید، شامل موارد زیر است؛

• صداهای عجیب و غریب و غیرطبیعی قلب
• زمانی که بر روی پشت دراز می‌کشید یا فعالیت می‌کنید ممکن است دچار تنگی نفس شوید.
• شب‌ها سرفه می‌کنید. سرفه در شب نشان‌دهنده‌ی این است که تنفس شما به خوبی صورت نمی‌گیرد و نیاز به اکسیژن‌رسانی بیشتر است.
• ممکن است در ریه‌ها آب جمع شود.
• خستگی مفرط
• پاها و دست‌ها ممکن است دچار ورم و ادم شوند.

هر کدام از این علائم ممکن است در فردی که به افتادگی یا پرولاپس دریچه میترال مبتلا است بروز کند و یا دیده نشود.

افتادگی دریچه میترال در خانم ها

افتادگی دریچه میترال یکی از مشکلات دریچه میترال است که بیشتر برای خانم‌ها و مخصوصا خانم‌های میانسال و جوان رخ می‌دهد. این مشکل را کمتر در آقایان می‌بینید. این مشکل معمولا در وضعیت جسمانی خانم تغییر چندانی ایجاد نمی‌کند و در بیشتر مواقع، زمانی که فرد برای معاینه به دکتر مراجعه می‌کند مشکل تشخیص داده می‌شود. اما گاهی ممکن است که خانم‌ها احساس درد در قفسه سینه، احساس تنگی نفس، تپش قلب، استرس و اضطراب بکنند که می‌توانند از عوارض افتادگی یا پرولاپس دریچه میترال قلب باشند.

افتادگی دریچه میترال و تنگی نفس

افتادگی دریچه میترال یکی از شایع‌ترین بیماری‌های قلبی است که یکی از عوارضی که ممکن است برای شما به بار بیاورد، تنگی نفس است. اگر پس زدن خون از دریچه زیاد باشد و افتادگی یا پرولاپس دریچه میترال شدید باشد، خون کافی به بخش‌های مختلف بدن نمی‌رسد. خون نقش‌های زیادی دارد که یکی از آنها اکسیژن‌رسانی به بافت‌هاست. اگر خون کافی به بافت‌ها نرسد، اکسیژن کافی هم به آنها نمی‌رسد و دچار تنگی نفس می‌شوید. پس تنگی نفس به علت کمبود اکسیژنی است که به بافت‌ها می‌رسد.

افتادگی شدید میترال قلب در مواقعی که نیاز بدن به اکسیژن بیشتر می‌شود، بیشتر خود را نشان می‌دهد و تنگی نفس با قدرت بیشتری بروز می‌کند.

افتادگی دریچه میترال و ورزش

ورزش کردن باعث می‌شود که ماهیچه‌های شما فعالیت بیشتری بکنند و به اکسیژن نیاز بیشتری پیدا کنند. زمانی که بدن شما فعالیت سنگین و یا نیمه سنگین می‌کند، باید خون بیشتری در اندام‌هایی مانند ریه‌ها و ماهیچه‌ها به جریان بیفتد. کسی که به بیماری افتادگی دریچه میترال مبتلا است نمی‌تواند به خوبی این نیاز را برطرف کند. زمانی که شما افتادگی دریچه میترال قلب داشته باشید و ورزش کنید، قلب شما که سالم نیست و یک نقص در خود دارد، باید بیشتر فعالیت کند و حجم خون بیشتری را پمپاژ کند، اما در این کار ناتوان است زیرا مقداری از این خون از دریچه به عقب برمی‌گردد و از بطن‌ها خارج نمی‌شود. پس شما به تنگی نفس و درد قفسه سینه دچار می‌شوید. اگر افتادگی دریچه میترال قلب دارید، برای انجام فعالیت‌های ورزشی باید با متخصص قلب مشورت کنید.

افتادگی دریچه میترال و بدنسازی

بدنسازی هم نوعی ورزش محسوب می‌شود و بدن شما نیاز به اکسیژن بیشتری دارد. اگر شما بخواهید با بدنسازی ماهیچه‌های خود را تقویت کنید نیاز به اکسیژن دارید و قلبی که به افتادگی دریچه میترال مبتلا باشد نمی‌تواند این نیاز را برطرف کند. پس دچار نقص در تنفس می‌شوید و این فعالیت‌ها می تواند برای سلامت قلب شما خطرناک باشد. اگر می‌خواهید بدنسازی بکنید و یا ورزش‌های دیگری را انجام دهید، حتما قبل از آن باید با پزشک مشورت کنید.

مراقبت های افتادگی دریچه میترال

اگر به افتادگی دریچه میترال مبتلا هستید بهتر است که موارد زیر را رعایت کنید؛

• فشار خون خود را کنترل کنید و همیشه یک دستگاه فشار خون در منزل داشته باشید.
• سعی کنید یک رژیم غذایی سالم داشته باشید که قلب شما چندان تحت فشار قرار نگیرد. غذاهای چرب و شور کمتری مصرف کنید.
• ورزش کنید. لازم نیست که ورزش‌های سنگین انجام دهید. پیاده‌روی می‌تواند یک ورزش مفید برای شما باشد.
• وزن خود را در محدوده‌ی طبیعی نگه‌دارید.
• الکل کم‌تری مصرف کنید.
• سیگار نکشد.
• به طور منظم به دکتر قلب و عروق مراجعه کنید.

خطرات افتادگی دریچه میترال

پرولاپس دریچه میترال چندان خطرناک نیست و در بسیاری از افرادی که به آن مبتلا هستند حتی علامتی هم ایجاد نمی‌کند. گاهی افتادگی دریچه میترال به مرور زمان بدتر می شود و ممکن است مشکلات جدی‌تر ایجاد کند. در افرادی که این افتادگی شدید است و می‌تواند ایجاد علامت‌های خطرناک بکند، ممکن است موارد زیر پیش بیاید؛

• احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی جدی را زیاد می‌کند.
• احتمال ابتلا به عفونت‌های قلبی را زیاد می‌کند.
• آریتمی‌های خطرناکی ایجاد می‌کند که ممکن است تهدیدکننده‌ی حیات باشند.
• ممکن است بعد از مدتی نارسایی قلبی ایجاد کند.

۴- اندوکاردیت یا عفونت دریچه میترال

عفونت دریچه ناشی از قارچ‌ها و باکتری‌های مختلف است که منجر به نشت خون از دریچه‌ها و نارسایی دریچه قلب می‌شود.

۵- بیماریهای نادر

این دریچه می‌تواند دچار مشکلات و بیماری‌های نادری هم شود مانند:

• بدخیمی دریچه
• تومورها
• مشکلات مادرزادی دریچه قلب.

۶- گشادی دریچه میترال

گشادی دریچه میترال حالتی است که دریچه میترال به خوبی بسته نمی‌ؤود. در این موارد دریچه همیشه باز مانده است و نمی‌تواند از بازگشت خون به قلب جلوگیری کند. در حالت شدید گشادی دریچه میترال، قلب باید جدی‌تر و بیشتر کار کند تا بتواند خون را پمپاژ کند و به بخش‌های دیگر بدن برساند. این تلاش بیشتر قلب باعث می‌شود که ماهیچه‌های سمت چپ قلب و بطن چپ فعالیت بیشتری بکند و قوی‌تر بشود. بنابراین بزرگ‌تر می‌شود و مشکلات دیگر را برای قلب ایجاد می‌کند.

علائم اختلال در دریچه قلب میترال

وجود اختلالات دریچه قلب به این معنا است که قلب نمی‌تواند به‌درستی کار کند. وقتی قلب درست کار نکند باید منتظر مشکلات زیادی بود. شناخت علائم مشکلات دریچه قلب به تشحیص زودهنگام و جلوگیری از عوارض شدیدتر کمک می‌کند. در ادامه علائم اختلالات دریچه میترال قلب آشنا می‌شویم.

۱. علائم تنگی دریچه میترال

از نشانه‌های متداول تنگی دریچه میترال قلب می‌توان به تنگی نفس پس از انجام فعالیت‌های ورزشی یا در حالت درازکش، حس سوزش در قفسه سینه یا درد پراکنده در قفسه سینه اشاره نمود. گاهی هم تنگی دریچه بدون علائم است و در زمان عفونت یا حاملگی به‌ وجود می‌آید. سایر علائم تنگی دریچه قلب میترال به‌شرح زیرند:

• درد قفسه سینه
• سرفه (گاهی با خون همراه است)
• خستگی
• تورم در اندام‌های تحتانی
• تپش قلب
• عفونت تنفسی.

۲. علائم نارسایی دریچه

معمولا نارسایی میترال، علائم و نشانه مشخصی ندارد و گاهی افراد مبتلا به نارسایی خفیف تا متوسط، هیچ علامتی نشان نمی‌دهند و تا آخر عمر زندگی عادی خواهند داشت. افرادی که نارسایی شدید هم دارند، ممکن است علائمی نداشته باشند. از علائم شایع نارسایی این دریچه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ضعف
• کم‌آوردن‌نفس
• خستگی
• تنگی نفس حین انجام فعالیت
• تورم اندام‌های تحتانی.

۳. علائم پرولاپس دریچه

علائم پرولاپس دریچه قلب میترال عبارت‌اند از:

• کم آوردن نفس
• درد سینه
• سرگیجه و حس سبکی در سر در حین برخاستن
• اضطراب
• خستگی و منگی
• اختلالات فکری
• افزایش فشار خون.

افتادگی دریچه میترال در زنان جوان تا میانسال بیشتر از مردان دیده می‌شود.

درست است که لزوما داشتن علائم بالا نشانه افتادگی دریچه قلب میترال نیست، اما در هر صورت با مشاهده هرگونه نشانه‌ جدی و خطرناک باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

آیا دچار افتادگی دریچه قلب میترال هستی؟

برای اطمینان می‌توانید مشاوره بگیرید

مشاوره آنلاین دکتر قلب وعروقپزشک متخصص قلب

علائم افتادگی دریچه میترال و تنگی نفس

یکی از اصلی‌ترین علائم افتادگی دریچه میترال، تنگی نفس است. این حالت به خصوص در مواقعی که فرد فعالیت و ورزش می‌کند بیشتر خودش را نشان می‌دهد. اما چرا این حالت ایجاد می‌شود؟

توجه داشته‌باشید که قلب یکی از مهم‌ترین اعضای بدن است. این تلمبه‌ی ماهیچه‌ای با انقباض و انبساط خود خون را به همه‌ی جای بدن پمپاژ می‌کند. اما خون چه وظیفه‌ای در بدن ایفا می‌کند؟ یکی از مهم‌ترین وظایف خون که از میان بیشمار وظایف خطیر آن حائز اهمیت است، انتقال اکسیژن به اعضای بدن است. همچنین خون کربن دی اکسید را از بدن خارج می‌کند (به ریه‌ها می‌رساند و از آنجا دفع می‌شوند و یا به شکل یون آن را به کلیه می‌رساند).

هنگامی که شما فعالیت می‌کنید، قلب شما باید با دقت و زحمت بیشتری فعالیت کند تا خون بیشتری را به اعضای مختلف بدن شما برساند. اگر در ساختار قلب مشکلی وجود داشته‌باشد، حتی اگر این مشکل کوچک و در حد افتادگی دریچه میترال باشد، قلب نمی‌تواند به خوبی خون را به بخش‌های مختلف بدن پمپاژ کند و علائم آن تاثیر بر روی نفس کشیدن و عملکرد شش‌هاست. پس شما احساس تنگی نفس می‌کنید.

ارتباط بین استرس و افتادگی دریچه میترال

یکی از مشکلات ناشی از افتادگی دریچه، واکنش‌هایی است که موجب تشدید استرس می‌شوند. درصورت مشاهده علائم شدید استرس و حمله پانیک، احتمال افتادگی دریچه وجود دارد و بهتر است در این مورد با پزشک مشورت کنید. ترس از بیماری قلبی و نگرانی از خطرناک بودن بیماری‌های قلبی یکی از عوامل تشدیدکننده استرس در فرد بیمار به شمار می‌رود.

تشخیص اختلال دریچه قلب میترال

پزشک با انجام معاینه بالینی، اختلال کارکرد دریچه قلب را شناسایی می‌کند. ابتدای روند تشخیص بیماری دریچه میترال هم تقریبا با روش تشخیص بیماری‌های قلبی دیگر یکی است. نوع بیماری دریچه قلب باید با انجام آزمایش‌های بیشتری مثل عکس اشعه ایکس از قفسه سینه، اکوکاردیوگرام، الکتروکاردیوگرام در حالت معمولی و در حالت شرایط استرسی مشخص شود. بررسی شکل و سایز دریچه‌ها و حفره‌های قلب، تنگی مجاری یا پس زدن خون توسط دریچه قلب و عملکرد قلب در پمپاژ خون، وجود بیماری دریچه قلب را تأیید یا رد می‌کند. تنگی دریچه با آزمایش‌های مختلف زیر مشخص می‌شود:

۱. معاینه فیزیکی

شنیدن صدای غیرعادی از قلب، آریتمی و بی‌نظمی ضربان و وجود مایع در ریه‌های فرد نشانه‌های وجود تنگی دریچه هستند که در معاینه با استتوسکوپ مشخص می‌شوند.

۲. اکوکاردیوگرام

اکوکاردیوگرام با استفاده از امواج سعی می‌کند که عملکرد قلب را به شکل تصویری ثبت کند. اکوکاردیوگرام استاندارد که از قفسه سینه گرفته می‌شود، می‌تواند افتادگی دریچه میترال و شدت افتادگی آن را تشخیص بدهد.

۳. عکس اشعه ایکس از قفسه سینه

از اشعه ایکس می‌توان برای گرفتن عکس از قلب و ریه‌ها کمک گرفت. با این کار می‌توان تشخیص داد که قلب بزرگ شده است یا نه.

۴. اکوکاردیوگرام از طریق مری

گاهی برای اینکه به شکل دقیق‌تر بتوان عملکرد قلب و بیماری‌های دریچه آن را بررسی کرد، نیاز است که اکوکاردیوگرام از طریق مری انجام شود. در این روش در انتهای یک لوله پلاستیکی، یک ترنسدیوسر متصل می‌شود و از طریق دهان به نزدیکی قلب فرستاده می‌شود و تصویر بهتر و دقیق‌تری از دریچه میترال و اختلال احتمالی آن به دست خواهد آمد.

۵. آنژیوگرافی قلب

یکی از روش‌های تهاجمی است که در آن لوله بلند و نازکی از ران، گردن، یا بازو وارد بدن فرد شده و به قلب می‌رسد و تصاویر عروق خونی قلب را در اختیار پزشک قرار می‌دهد.

درمان بیماریها و اختلالات دریچه میترال

به نقل از healthline، بسته به شدت و نوع بیماری دریچه، پزشک روش‌های درمان مختلفی تجویز می‌کند. تنگی دریچه‌ خفیف معمولا نیازی به درمان ندارد. به‌طورکلی روش‌های رایج برای درمان تنگی دریچه قلب عبارت‌اند از:

۱. دارو درمانی

پزشک برای درمان تنگی دریچه متوسط که علائم مشخصی دارد، می‌تواند داروهای زیر را تجویز کند؛

• بتابلوکرها؛ این داروها برای کاهش فشار خون و ریلکس کردن و شل کردن رگ‌ها کاربرد دارند. هنگامی که فشار خون کاهش پیدا می‌کند به قلب و دریچه‌های آن هم فشار کمتری وارد می‌شود.
• داروهای ادرار آور یا دیورتیک؛ هدف از تجویز این داروها هم مجددا کاهش فشار خون است. اما این کار با دفع کردن نمک و به دنبال آن دفع آب انجام می‌شود که باعث برداشتن فشار زیاد از روی قلب می‌شود.
• داروهای تنظیم کننده‌ی ریتم قلب؛ این داروهای برای تنظیم ریتم قلب استفاده می‌شوند و حالت آریتمی را برطرف می‌کنند.
• ضد انعقادها؛ برخی داروهای هستند که رقیق کننده‌ی خون هستند و از انعقاد آن جلوگیری می‌کنند. زمانی که دریچه‌ی میترال باعث فیبریلاسیون و آریتمی قلب می‌شود، دکتر شما درخواست می‌کند که از داروهای رقیق‌کننده‌ی خون استفاده کنید تا لخته در قلب شما ایجاد نشود. در صورتی‌که جراحی تعویض دریچه میترال را انجام داده باشید، باید حتما تا انتهای زندگی خود از داروهای رقیق‌کننده استفاده کنید تا برای شما احتمال ایجاد سکته به وجود نیاید و خطر آن کاهش پیدا کند.
• آنتی بیوتیک‌ها؛ اگر تنها دچار پرولاپس دریچه میترال شده باشید، نیازی به استفاده از داروهای آنتی بیوتیک نیست. اما اگر دریچه میترال خود را تعویض کرده باشید و یا تحت عمل جراحی قرار گرفته باشید، حتما باید این مورد را بررسی کنید و داروی آنتی بیوتیک، به خصوص برای فرایندها‌ی دندانپزشکی استفاده کنید.

۲. والوولوپلاستی

چنانچه شدت تنگی دریچه به حدی باشد که دارو جواب‌گو نباشید اما نیازی هم به جراحی نیست، پزشک والووپلاستی بالونی میترال یا همان بالن قلب را تجویز می‌کند. کاتتر متصل به بالون از طریق ورید وارد قلب می‌شود، سپس بالون باد شده تا دریچه باز شود.

۳. عمل جراحی ترمیم یا تعویض دریچه قلب

روش جراحی ترمیم یا تعویض دریچه برای درمان بیماری‌های دریچه‌ای تجویز می‌شود. در مواردی که شدت تنگی دریچه قلب میترال شدید است، جراحی ترمیم دریچه تجویز می‌شود که از روش جراحی قلب باز انجام می‌شود. چنانچه شدت آسیب به‌حدی باشد که ترمیم‌شدنی نباشد، گزینه نهایی عمل تعویض دریچه و استفاده از دریچه قلب مصنوعی خواهد بود. برای تعویض دریچه قلب دریچه‌های بیولوژیکی یا مکانیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

عوارض جراحی ترمیم یا تعویض دریچه قلب

عمل ترمیم یا تعویض دریچه قلب، همانند هر روش درمانی و جراحی دیگری، خطرات احتمالی خود را دارد. در ادامه برخی از عوارض ترمیم یا تعویض دریچه قلب را بررسی می‌کنیم:

• خون‌ریزی حین و پس از عمل
• ایجاد لخته خون که ممکن است موجب سکته مغزی، حمله قلبی یا مشکلات ریوی شود.
• ذات‌الریه
• عفونت
• مشکلات تنفسی
• آریتمی
• پانکراتیت
• اختلال در عملکرد درست دریچه ترمیم یا تعویض شده
• مرگ.

۴. درمان گیاهی تنگی دریچه میترال

برای درمان گیاهی دریچه میترال بهتر است قبل از استفاده از هر گونه داروی گیاهی، ابتدا با متخصص قلب و عروق مشورت کنید و سپس برای استفاده از این داروها تصمیم گیری کنید. اما به طور کلی می‌توان با مصرف مواد غذایی و گیاهی که فشار خون را کاهش می‌دهند، از بدتر شدن شرایط پیشگیری کرد. هنگامی که فشار از روی قلب برداشته می‌شود، احساس بهتری خواهید داشت.

۵. تغییر سبک زندگی

اگر پرولاپس یا تنگی دریچه میترال و به طور کلی بیماری‌های مرتبط با این دریچه را داشته باشید، برای بهتر شدن شرایط جسمی خود و یا جلوگیری از بدتر شدن آن، باید تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید. در ادامه به برخی از این موارد اشاره کرده‌ایم؛

• به طور منظم به دکتر قلب مراجعه کنید تا هر گونه تغییری در شما بررسی شود و در صورت وجود مشکل برای درمان آن اقدام پیشگیرانه و یا درمانی صورت گیرد.
• رژیم غذایی سالمی را در زندگی خود در نظر داشته‌باشید؛ از مواد غذایی حاوی چربی‌های سیرشده پرهیز کنید. سعی کنید از گوشت و محصولات گوشتی با چربی کمتر استفاده کنید. مصرف سبزیجات و میوه‌ها را فراموش نکنید و آنها را در رژیم غذایی خود جای دهید. هرگز مواد غذایی فست فود و دارای اسید چرب ترانس را استفاده نکنید.
• وزن خود را در محدوده‌ی طبیعی نگه دارید؛ اگر به چاقی دچار باشید، بیشتر در معرض بیماری‌های قلبی و عروقی مانند فشار خون قرار می‌گیرید. معمولا کاهش وزن در بهبود شرایط شما موثر است.
• فعالیت بدنی منظم داشته باشید؛ بیشتر افرادی که مشکل دریچه میترال دارند می‌توانند فعالیت بدنی طبیعی داشته باشند و معمولا نیازی به محدودیت در فعالیت و ورزش نیست. اما در مواقعی که با انجام فعالیت بدنی دچار آریتمی قلبی و یا آسیب بدنی می‌شوید و تنگی نفس شما را اذیت می‌کند، حتما با متخصص قلب در میان بگذارید.
• استرس خود را مدیریت کنید؛ یکی از بدترین مواردی که می‌توانند در بیماری‌های قلبی موثر باشند، استرس است! استرس با تغییرات فیزیکی و روانی که در بدن شما ایجاد می‌کند،‌ قلب را تحت فشار قرار می‌دهد و بالا رفتن فشار خون و تپش قلب می‌توانند به دریچه میترال هم فشار وارد کنند.
• مصرف تنباکو و سیگار را متوقف کنید؛ شاید سیگار کشیدن برای شما لذتبخش باشد، اما به این فکر کرده‌اید که قلب شما هنگام مصرف سیگه در چه وضعیتی قرار می‌گیرد؟ مخصوصا اگر مشکلات دریچه داشته باشید!

با تجربه ترین جراح قلب برای دریچه میترال کیست؟

دکتر تعویض میترال

مراقبت های بعد از درمان دریچه میترال

اگر می‌خواهید که بعد از انجام عمل جراحی تنگی دریچه میترال و یا تعویض آن دچار مشکل نشوید، باید موارد زیر را رعایت کنید؛

• سبک زندگی سالمی داشته باشید؛
  • ورزش کنید.
  • سیگار نکشید.
  • استرس را از خود دور کنید.
  • تغذیه سالم را فراموش نکنید.
• فالوآپ و مراقبت‌های منظم بعد از جراحی را انجام دهید.
• داروهای مورد نیاز خود را مصرف کنید.

عوارض افتادگی دریچه میترال

افتادگی دریچه قلب میترال به‌ندرت ممکن است عوارض داشته باشد. برگشت خون از این دریچه باعث افتادگی دریچه میترال می‌شود و در مردان و مبتلایان به فشارخون بالا شیوع بیشتری دارد. اگر شدت برگشت خون زیاد باشد، پزشک جراحی ترمیم دریچه یا تعویض دریچه قلب را توصیه می‌کند تا از عوارض افتادگی دریچه جلوگیری شود. از دیگر عوارض افتادگی این دریچه می‌توان به بازگشت خون به ریه‌ها و تنگی نفس اشاره کرد. پس‌زدن خون توسط دریچه قلب باعث می‌شود که خون برگشتی از میترال، وارد دهلیز چپ شود و عضلات دهلیز و بطن را دچار کشیدگی کند.

نهایتا، این کشیدگی عضلانی منجر به ایجاد بی‌نظمی در ریتم ضربان قلب یا همان آریتمی قلب خواهد شد. یکی دیگر از عوارض افتادگی دریچه، ریسک بالای اندوکاردیت عفونی یا عفونت دریچه قلب است.

عوارض تنگی دریچه میترال

تنگی دریچه میترال معمولا علائم خفیفی را ایجاد می‌کند، مگر اینکه شدت آن زیاد باشد. اما مواقعی که این عوارض می‌توانند خطرناک باشند و استرس آور، زمانی است که مادر به تنگی دریچه میترال دچار باشد و باردار شود. در چنین مواردی احتمال ایجاد مشکل بیشتر خواهد شد.

توجه داشته باشید که حتما باید در این موارد مادر باردار قبل از اقدام به بارداری تحت نظر متخصص قلب و عروق باشد و سپس با یک دید بهتر برای بارداری اقدام کند.

گشادی دریچه قلب در بارداری

معمولا در دوران بارداری، گشادی دریچه‌های میترال و دریچه آئورت بیشتر شایع است. معمولا شلی‌ دریچه خفیف نیازی به درمان ندارد. اما در حالت شدید، عدم درمان، ترمیم یا تعویض دریچه، خطرات جبران‌ناپذیری برای مادر و جنین دارد و موجب آریتمی و نارسایی قلبی می‌شود. بسته به شدت گشادی دریچه قلب در بارداری، متخصص قلب تشخیص می‌دهد که بیمار می‌تواند زایمان طبیعی داشته باشد یا سزارین کند.

در رابطه با گشادی دریچه میترال قلب و زایمان طبیعی باید بگوییم که اگر شدت شلی دریچه شدید نباشد، متخصص زنان برای زایمان طبیعی از دستگاه مکش خلا یا انبرک برای خروج راحت‌تر نوزاد استفاده می‌کند. البته در مورد افتادگی دریچه میترال و سزارین، باید گفت سزارین قابل‌قبول‌تر است، چون طی آن مادر فشار کمتری تحمل می‌کند و در طول سزارین وضعیت قلب مادر مانیتور می‌شود. 

از درمان‌های تنگی دریچه میترال می‌توان به تغییر در سبک زندگی، استفاده از داروها، بالون زدن و جراحی اشاره کرد.

افتادگی دریچه میترال و بدنسازی

همان‌طور که چندبار اشاره کردیم، افتادگی، گشادی یا شلی دریچه قلب میترال خفیف یا متوسط معمولا علائم زیادی ندارند و لزومی ندارد فعالیت‌های فیزیکی و ورزشی خود را محدود کنید. افتادگی دریچه میترال و ورزش منافاتی با هم ندارند و برعکس، انجام فعالیت‌های ورزشی سبک نقش مؤثری در سلامت قلب ایفا می‌کند. اما در رابطه با افتادگی دریچه میترال و بدنسازی باید با متخصص قلب و عروق مشورت کنید.

هرچند انجام حرکات ورزشی سنگین برای افراد مبتلا به بیماری‌های دریچه قلب میترال باید زیر نظر متخصص قلب و عروق باشد، اما به‌‌طور کلی منعی برای ورزش و بیماران مبتلا به افتادگی دریچه قلب میترال وجود ندارد. بلکه افراد بسته به شدت گرفتگی یا نارسایی دریچه می‌توانند نوع و میزان فعالیت ورزشی‌ خود را انتخاب کنند. افتادگی دریچه و بدنسازی هم تداخلی باهم ندارند. فقط باید از انجام حرکاتی که فشار فیزیک شدیدی دارند، اجتناب شود.

راهنمای مراجعه به پزشک

افتادگی دریچه قلب میترال در حالت خفیف تا متوسط معمولا خطری ندارد و با رعایت سبک زندگی سالم، کنترل وزن و ورزش منظم می‌توان بیماری‌های دریچه را بدون دارو درمان نمود. معمولا بیمارانی که دچار تنگی دریچه، افتادگی یا شلی دریچه قلب میترال می‌شوند، تا آخر عمر با این بیماری زندگی می‌کنند؛ بنابراین باید سبک زندگی سالم را دنبال کنند و همواره تحت نظر پزشک متخصص قلب و عروق باشند. در بیماری دریچه‌های قلب، مهمترین اصل کنترل احساسات است. نباید اجازه دهید که استرس بر شما غلبه کند، به حرف پزشک گوش کنید و نگران سلامتی خود نباشید.

برای دیدن لیست بهترین پزشکان قلب و عروق و رزرو وقت ویزیت یا مشاوره تفنی و مشاوره آنلاین با پزشکان به وب‌سایت دکترتو مراجعه کنید.