فهرست مطالب
بیماری یرقان یا زردی یکی از اختلالات شایع کبدی و صفراوی است که به دلیل تجمع بیش از حد بیلی‌روبین در خون رخ می‌دهد و با زرد شدن پوست، سفیدی چشم و غشاهای مخاطی شناخته می‌شود. این بیماری می‌تواند در هر سنی ایجاد شود، اما در بزرگسالان اغلب نشانه‌ای از مشکلات جدی مانند هپاتیت، سیروز یا انسداد مجاری صفراوی است. شدت یرقان بسته به میزان بیلی‌روبین متفاوت بوده و می‌تواند از زردی خفیف تا تغییر رنگ قهوه‌ای پوست متغیر باشد. در ادامه این مقاله از دکترتو با علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان یرقان آشنا می‌شوید تا با آگاهی بیشتر، بهترین تصمیم را برای سلامت خود بگیرید.
بیماری زردی یا یرقان چیست؟
بیماری زردی یا یرقان اختلالی است که در اثر افزایش سطح بیلی‌روبین خون ایجاد می‌شود و با تغییر رنگ پوست، سفیدی چشم و غشاهای مخاطی به زردی شناخته می‌شود. بیلی‌روبین یک رنگدانه صفراوی زرد مایل به نارنجی است که از تجزیه گلبول‌های قرمز به‌وجود می‌آید و به‌طور طبیعی از طریق کبد و صفرا دفع می‌شود. تجمع بیش از حد این ماده در بدن باعث بروز زردی می‌شود و شدت آن به مقدار بیلی‌روبین بستگی دارد؛ از زردی خفیف تا تیرگی قهوه‌ای. این بیماری می‌تواند در هر سنی رخ دهد و در بزرگسالان اغلب نشانه مشکلات کبدی یا صفراوی است.
متن انگلیسی:
به نقل از ncbi
Jaundice, also known as hyperbilirubinemia, is defined as a yellow discoloration of the body tissue resulting from the accumulation of excess bilirubin. Deposition of bilirubin happens only when there is an excess of bilirubin, and this indicates increased production or impaired excretion.
ترجمه فارسی:
یرقان یا هایپربیلی‌روبینمی به تغییر رنگ زرد بافت‌های بدن گفته می‌شود که در اثر تجمع بیش از حد بیلی‌روبین ایجاد می‌گردد. رسوب بیلی‌روبین تنها زمانی رخ می‌دهد که مقدار آن در بدن افزایش یابد و این موضوع نشان‌دهنده تولید بیش‌ازحد یا اختلال در دفع بیلی‌روبین است.
علائم یرقان چیست؟
گاهی بیماری یرقان بدون علائم و نشانه است و به صورت ناگهانی سروکله‌اش پیدا می‌شود. سرعت رشد بیماری و دلایل زمینه‌ای روی شدت نشانه‌های بیماری تأثیر می‌گذارند. زردی کوتاه‌مدت عمدتاً به خاطر عفونت است و علائم زیر را در فرد ایجاد می‌کند:
- تب و لرز
- درد شکم
- علائم شبه آنفولانزا
- تغییر در رنگ پوست
- ادرار تیره رنگ و یا مدفوع به رنگ روشن یا خاک رسی
- درد شکم (معمولاً در قسمت فوقانی سمت راست بدن)
- اسهال
- خونریزی یا کبودی آسان
- خارش پوست
- بی‌اشتهایی
- مریضی یا بیحالی
- لاغری ناخواسته
- زرد شدن رنگ پوست و سفیدی چشم.
پوست و چشم نوزادت زرد شده؟ این می‌تونه نشونه یرقان باشه
همین حالا از دکتر مشاوره بگیر!
علائم یرقان در بزرگسالان
علائم یرقان در بزرگسالان معمولاً به صورت تغییر رنگ پوست و سفیدی چشم به زردی ظاهر می‌شود، اما نشانه‌های دیگری نیز وجود دارد که به شناسایی بیماری کمک می‌کند. از مهم‌ترین علائم می‌توان به خستگی و ضعف عمومی، کاهش اشتها و کاهش وزن تدریجی، خارش شدید پوست به دلیل تجمع نمک‌های صفراوی، تهوع و استفراغ، تیره شدن رنگ ادرار و روشن شدن یا خاکستری شدن مدفوع اشاره کرد. در برخی موارد نیز بیماران دچار تب، درد در ناحیه بالای شکم (به‌ویژه سمت راست) یا احساس نفخ می‌شوند. همچنین یرقان در کودکان می‌تواند به شکل مشابه یا با نشانه‌های متفاوت بروز کند.
علت بیماری یرقان چیست؟
بیماری یرقان زمانی رخ می‌دهد که بیلی‌روبین به‌طور غیرطبیعی در خون تجمع پیدا کند و کبد یا مجاری صفراوی نتوانند آن را دفع کنند. این اختلال می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- تب زرد و پانکراتیت حاد
- انسداد کیسه صفرا یا مجاری صفراوی
- آسیب موقت یا دائمی کبد
- افزایش شدید تخریب گلبول‌های قرمز (همولیز)
- هپاتیت‌های ویروسی A، B، C، D و E
- هپاتیت خودایمنی
- بیماری کبدی الکلی و سیروز
- سندرم گیلبرت (اختلال ارثی در متابولیسم بیلی‌روبین)
- سرطان کبد یا پانکراس
- تالاسمی و کم‌خونی داسی شکل
- کم‌خونی همولیتیک ایمنی ناشی از داروها
انواع یرقان کدامند؟
یرقان بر اساس محل اختلال در چرخه متابولیسم و دفع بیلی‌روبین به چند دسته تقسیم می‌شود. شناخت این انواع به پزشکان کمک می‌کند علت اصلی بیماری را بهتر شناسایی کنند و درمان مناسب‌تری ارائه دهند:
- یرقان پیش‌کبدی یا همولیتیک: در اثر تخریب بیش از حد گلبول‌های قرمز خون ایجاد می‌شود و بیلی‌روبین زیادی وارد خون می‌گردد. نمونه‌هایی از آن شامل تالاسمی و کم‌خونی داسی شکل است.
- یرقان کبدی یا هپاتوسلولار: زمانی رخ می‌دهد که خود سلول‌های کبد آسیب دیده یا دچار التهاب شوند، مانند هپاتیت‌های ویروسی، سیروز یا بیماری کبدی ناشی از الکل.
- یرقان پس‌کبدی یا انسدادی: به دلیل انسداد در مسیر صفراوی به وجود می‌آید، مثل سنگ صفرا، سرطان پانکراس یا تومورهای کبدی که مانع دفع بیلی‌روبین می‌شوند.
| نوع یرقان | علت اصلی | نمونه بیماریها |
|---|---|---|
| یرقان پیش‌کبدی (همولیتیک) | تخریب بیش از حد گلبول‌های قرمز و افزایش تولید بیلی‌روبین | تالاسمی، کم‌خونی داسی شکل، کم‌خونی همولیتیک |
| یرقان کبدی (هپاتوسلولار) | آسیب یا التهاب سلول‌های کبدی و کاهش توان پردازش بیلی‌روبین | هپاتیت ویروسی، هپاتیت خودایمنی، سیروز، بیماری کبدی الکلی |
| یرقان پس‌کبدی (انسدادی) | انسداد مسیر دفع صفرا و تجمع بیلی‌روبین در خون | سنگ صفرا، سرطان پانکراس، تومورهای کبدی یا صفراوی |
عوارض یرقان چیست؟
یرقان در بسیاری از موارد نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای است و بسته به شدت و علت می‌تواند عوارض مختلفی ایجاد کند. تجمع بیلی‌روبین در بدن نه‌تنها باعث تغییر رنگ پوست و چشم می‌شود، بلکه ممکن است سلامت عمومی فرد را نیز تحت تأثیر قرار دهد. مهم‌ترین عوارض یرقان عبارت‌اند از:
- خستگی، بیحالی و کاهش انرژی
- خارش پوست به دلیل رسوب نمک‌های صفراوی
- تهوع، استفراغ و بی‌اشتهایی
- تیره شدن رنگ ادرار و روشن شدن مدفوع
- اختلال در هضم چربی‌ها و کاهش وزن تدریجی
- در موارد شدید، آسیب دائمی به کبد یا بروز سیروز
- افزایش خطر ابتلا به عفونت‌های کبدی یا صفراوی
آیا یرقان کشنده است؟
یرقان به‌خودی‌خود یک بیماری کشنده نیست، بلکه نشانه‌ای از وجود یک مشکل زمینه‌ای در بدن است. در بسیاری از موارد مانند یرقان خفیف یا موقتی ناشی از هپاتیت ویروسی ساده یا اختلالات گذرا، با درمان بهبود پیدا می‌کند. اما اگر علت یرقان بیماری‌های جدی‌تری مثل سیروز، نارسایی کبد، سرطان کبد یا انسداد شدید مجاری صفراوی باشد و درمان به‌موقع انجام نشود، می‌تواند به عوارض خطرناک و حتی مرگ منجر شود. بنابراین اهمیت یرقان در بزرگسالان بیشتر به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای است که آن را ایجاد می‌کنند و نیاز به بررسی و درمان فوری دارند.
تشخیص بیماری یرقان چگونه است؟
تشخیص بیماری یرقان با مشاهده تغییر رنگ پوست و چشم‌ها آغاز می‌شود، اما برای تعیین علت اصلی نیاز به بررسی‌های تخصصی‌تر است. پزشک ابتدا شرح‌حال و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و سپس آزمایش‌ها و تصویربرداری‌های لازم را تجویز می‌کند. مهم‌ترین روش‌های تشخیص یرقان شامل موارد زیر است:
- آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح بیلی‌روبین، آنزیم‌های کبدی و شمارش گلبول‌های قرمز
- سونوگرافی کبد و کیسه صفرا برای بررسی وجود سنگ صفرا، تومور یا انسداد مجاری صفراوی
- سی‌تی اسکن یا MRI شکم برای ارزیابی دقیق‌تر ساختار کبد و پانکراس
- نمونه‌برداری (بیوپسی) از کبد در صورت مشکوک بودن به بیماری‌های مزمن یا سرطان
- تست‌های ویروسی برای تشخیص هپاتیت A، B، C و سایر عفونت‌های کبدی
درمان یرقان چگونه است؟
درمان یرقان به علت اصلی بروز آن بستگی دارد و رویکرد یکسانی برای همه بیماران وجود ندارد. در موارد خفیف، به‌ویژه در نوزادان، یرقان ممکن است خودبه‌خود برطرف شود؛ اما در بزرگسالان معمولاً نیاز به درمان علت زمینه‌ای دارد. مهم‌ترین روش‌های درمان یرقان عبارت‌اند از:
- دارودرمانی برای کاهش التهاب کبد یا کنترل عفونت‌های ویروسی مانند هپاتیت
- قطع مصرف الکل و داروهای آسیب‌زننده به کبد در صورت وجود بیماری کبدی الکلی یا سمیت دارویی
- جراحی یا آندوسکوپی برای رفع انسداد مجاری صفراوی ناشی از سنگ کیسه صفرا یا تومور
- درمان بیماری‌های خونی مانند تالاسمی یا کم‌خونی همولیتیک برای کاهش تخریب گلبول‌های قرمز
- استفاده از فتوتراپی (نوردرمانی) برای درمان زردی نوزاد به منظور تجزیه بیلی‌روبین اضافی
- در موارد شدید و نارسایی کبدی، پیوند کبد به‌عنوان درمان قطعی در نظر گرفته می‌شود
درمان یرقان در بزرگسالان
درمان یرقان در بزرگسالان وابسته به علت زمینه‌ای آن است و بر مدیریت بیماری‌های کبدی، صفراوی یا خونی متمرکز می‌شود. اگر یرقان به دلیل هپاتیت ویروسی ایجاد شده باشد، داروهای ضدویروس یا داروهای حمایتی برای کاهش التهاب کبد تجویز می‌شوند. در موارد سیروز یا بیماری کبدی الکلی، تغییر سبک زندگی شامل قطع مصرف الکل، رعایت رژیم غذایی سالم و استفاده از داروهای تقویتی کبد ضروری است. اگر انسداد در مجاری صفراوی علت یرقان باشد، درمان شامل آندوسکوپی، جراحی یا برداشتن سنگ صفرا و در برخی موارد درمان تومور است. برای بیماران مبتلا به کم‌خونی‌های همولیتیک یا تالاسمی، داروهای کنترل‌کننده تخریب گلبول‌های قرمز یا انتقال خون به کار می‌رود. در موارد پیشرفته که کبد دچار نارسایی شدید شود، پیوند کبد تنها گزینه درمانی قطعی خواهد بود.
درمان خانگی یرقان
درمان خانگی یرقان جایگزین درمان پزشکی نیست، اما می‌تواند به کاهش علائم و حمایت از عملکرد کبد کمک کند. رعایت سبک زندگی سالم و اصلاح رژیم غذایی نقش مهمی در بهبود وضعیت بیماران دارد. مهم‌ترین روش‌های مراقبت و درمان خانگی یرقان عبارت‌اند از:
- نوشیدن آب کافی برای جلوگیری از کم‌آبی و دفع بهتر سموم
- مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه مانند هویج، کلم بروکلی، چغندر و سبزی‌های برگ سبز برای تقویت کبد
- پرهیز از غذاهای چرب، سرخ‌کردنی و پرنمک که فشار بیشتری بر کبد وارد می‌کنند
- محدود کردن مصرف قهوه، الکل و نوشیدنی‌های گازدار
- استفاده از منابع پروتئین سبک و سالم مانند ماهی، مرغ بدون پوست و حبوبات پخته
- استراحت کافی برای کمک به بازسازی سلول‌های کبدی
- مصرف آبمیوه‌های طبیعی مثل آب لیمو، آب هویج یا آب انار برای بهبود فرآیند سم‌زدایی بدن
چطور بفهمیم زردی نوزاد خطرناکه یا طبیعی؟ تا دیر نشده نوبت بگیر!
برای درمان یرقان چه بخوریم؟
رژیم غذایی مناسب می‌تواند نقش مهمی در بهبود و تسریع روند درمان یرقان داشته باشد و به کبد کمک کند تا بیلی‌روبین اضافی را بهتر دفع کند. در این شرایط، مصرف مواد غذایی سبک، کم‌چرب و سرشار از ویتامین و آنتی‌اکسیدان توصیه می‌شود. بهترین خوراکی‌ها برای درمان یرقان عبارت‌اند از:
- میوه‌های تازه مانند سیب، پرتقال، پاپایا، انار و انگور
- سبزیجات برگ سبز مثل اسفناج، کلم بروکلی و جعفری برای تقویت عملکرد کبد
- آب هویج، آب لیمو و آب چغندر برای کمک به سم‌زدایی بدن
- غلات سبوس‌دار مانند برنج قهوه‌ای، جو دوسر و نان سبوس‌دار
- پروتئین‌های سبک مثل مرغ بدون پوست، ماهی بخارپز و حبوبات پخته
- لبنیات کم‌چرب به مقدار متعادل مانند ماست و شیر پاستوریزه
همچنین باید از مصرف غذاهای پرچرب، سرخ‌کردنی، پرنمک، نوشیدنی‌های الکلی و گازدار خودداری شود تا فشار اضافی به کبد وارد نشود.
راهی برای پیشگیری از یرقان وجود دارد؟
پیشگیری از یرقان به معنای حفظ سلامت کبد و جلوگیری از تجمع بیلی‌روبین در خون است. رعایت سبک زندگی سالم و داشتن رژیم غذایی متعادل نقش مهمی در کاهش خطر این بیماری دارد. برای پیشگیری از یرقان توصیه می‌شود مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، آب کافی و غذاهای کم‌چرب را در برنامه روزانه قرار دهید و از مصرف الکل، دخانیات و غذاهای سرخ‌کردنی یا پرادویه خودداری کنید. واکسیناسیون هپاتیت A و B، رعایت بهداشت فردی، شستن دست‌ها و پرهیز از مصرف آب و غذای آلوده نیز راهکارهای مهمی در کاهش خطر ابتلا هستند. در طب سنتی نیز مصرف خوراکی‌های خنک‌کننده بدن و پرهیز از زیاده‌روی در گوشت‌های سنگین توصیه شده است، هرچند این موارد باید در کنار روش‌های علمی و با نظر پزشک انجام شوند.
داده‌ای یافت نشد.سخن پایانی دکترتو درباره بیماری یرقان
یرقان نشانه‌ای مهم از وجود اختلالات کبدی، صفراوی یا خونی است و نباید نادیده گرفته شود. اگرچه در برخی موارد خفیف به‌ویژه در نوزادان خودبه‌خود برطرف می‌شود، اما در بزرگسالان اغلب بیانگر بیماری‌های زمینه‌ای جدی است که نیاز به بررسی و درمان تخصصی دارند. توجه به علائم هشداردهنده، رعایت سبک زندگی سالم و مراجعه به‌موقع به پزشک می‌تواند از بروز عوارض خطرناک پیشگیری کند. آگاهی از علل، علائم و راههای درمانی یرقان به شما کمک می‌کند با دیدی بازتر سلامت خود را مدیریت کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
زرد شدن خون و سرگیجه و زرد شدن پوست
سلام
زرد شدن پوست و خون ممکن است به دلیل مشکلات کبدی یا اختلالات در سیستم صفراوی باشد. یکی از علائم رایج که می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات کبدی یا صفراوی باشد، یرقان است که در آن پوست و سفیدی چشم‌ها زرد می‌شوند. در این حالت، بیلی‌روبین (یک محصول جانبی تجزیه گلبول‌های قرمز خون) در بدن جمع می‌شود و باعث تغییر رنگ پوست می‌شود.
سرگیجه نیز می‌تواند ناشی از مشکلات مختلف باشد، از جمله کم‌خونی، کاهش فشار خون، یا اختلالات کبدی. در حالت‌های جدی‌تر، بیماری‌هایی مانند هپاتیت، سیروز کبدی، یا اختلالات خون مانند آنمی همولیتیک می‌توانند باعث این علائم شوند.
این علائم نیاز به بررسی دقیق توسط پزشک دارند. پیشنهاد می‌کنم هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید و آزمایش‌های لازم مانند آزمایش خون، آزمایش عملکرد کبد، و سایر آزمایش‌های تشخیصی را انجام دهید تا علت دقیق مشخص شود.
متخصص داخلی
من چند روزی چشام بدنم زرد شده حتی ادرار هم همینطور شبها هم خارش دارم نمیتونم بخوابم آزمایش اینها دادم منو ترسوندن گفتن باید بستری بشی این حرفها بیلی روبین هم بالا هست چکار باید بکنم
مهدی عزیز
زرد شدن چشم‌ها و بدن، همراه با ادرار تیره و خارش شبانه، ممکن است نشانه‌ای از مشکلات کبدی یا صفراوی باشد. بالا بودن بیلی‌روبین در آزمایش‌ها می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌هایی مانند هپاتیت، سنگ صفرا، یا مشکلات کبدی دیگر باشد. اگر پزشک شما توصیه به بستری شدن کرده است، مهم است که توصیه‌ها را جدی بگیرید و درمان مناسب را دریافت کنید. همچنین، پیگیری دقیق وضعیت کبد و انجام آزمایش‌های تکمیلی به تشخیص دقیق کمک خواهد کرد.
متخصص داخلی
سلام من بیلی روبین ۲۶صدم از رنج نرمال بالاتره یعنی ۱.۴۶هست آیا خطرناکه بقیه آزمایشات کبدم خوب بوده فقط همین بالاست ؟
سلام
بله نیاز به بررسی و درمان دارد
مخصوصا از نظر صفراوی
زیر نظر پزشکتان باشید
سلام پسر من الان دوهفته هست که سه روز اول طب زیاد داشت بعد رنگ پوستش و چشماش زرد شده به نظرتون باید چیکار کنیم خیلی ممنون
سلام
با توجه به سن
در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید
زمان را ازدست ندهید
ممکن است بیلینوبیوری داشته باشد و خطرناک باشد
متخصص گوارش و کبد
منم ۳ ماهه زردی دارم ۲ ماهه دارو میخورم ولی تاثیری ندارن بدتر شدم لطفا راهنمایی کنید
سلام
حتمن شاخص های کبدی مخصوصا بیلی روبین باید ازمایش شود
شاید نیاز به تغییر دارو یا دز داشته باشید
متخصص گوارش و کبد
منم زردی گرفتم دکتر دارو داد خودمم ترنجبین خوردم خداروشکر بهترم تابعد دوماه برم ازمایش و سونو بدم ببینم وضعیت چطوره
با سلام. من دکتر داروساز هستم. جسارتا میخواستم بگم پونه ی کوهی رو حتما از این لیست حذف کنین. پونه نه تنها بهتر نمیکنه یرقان رو بلکه برعکس یرقان رو تشدید میکنه. اطلاعات غلط ندید لطفا. با تشکر
سلام دکترجان
ممنون از تذکر علمی تان
حتمن بررسی و اصلاح می گردد
تندرست باشید
تو فصول گرم واقعا مشکل دارم
بیحالی و ضعف و زردی چشم
سلام
با توجه به این علایم حتمن ازمایش های کبدی بخصوص lft را تکرار کنید
و از نظر کبد چرب هم باید بررسی شود
میزان بیلی روبین بسیار مهم است
https://doctoreto.com/doctors/speciality/gastroenterologist
سلام من پسرم ۱۴ سالشه بیلی روبین خونش بالاست. سونو دادم هیچ مشکل کبدی. وصفرای. ندارهچه کار باید انجام بدهم
دوست عزیز
کم خونی همولیتیک. مشکلات سندرم خود ایمنی و دیگر بیماریها جز بیماری کبدی و صفراوی موجب افزایش بیلی روبین می شود که بهتره تحت نظر متخصص گوارش بررسی صورت گیرد.
سلام ی سوال داشتم من همسرم زردی داره ما میتونیم رابطه برقرار کنیم مشکلی نداره؟
سلام
بله
ولی اولویت را در درمان ایشان بگذارید
یرقان فیزیولوژیک
سلام
سوالتان را دقیق تر مطرح کنید
ممنونم
سلام دکتر میز بیلی روبین خون همسرم روی ۲.۵۰هست سنو کبدی وآزمایش کبدی انجام داده مشکلی نداشته چکار باید انجام بده واز چند به بالا خطر ناک هستش رنگ پوست وچشم ایشان مشکلی نداره
سلام
با توجه به علایم و توضیحات
این عدد چندان منطقی نیست
بهتر است ازمایش را در مرکز دیگری تکرار کنید
مطالب برای عموم، مفید است اما قسمت طب سنتی را بهتر است حذف کنید. هیچ از داروهای گیاهی، ترکیب خالص نیست بلکه مقدار زیادی از انواد مواد هستند که اغلب بسیار خطرنک هستند. برای مثال، سیر با وجود اینکه آلیسین همراه دارد، اما مصرف متوالی سیر، باعث مسمومیت شدید می گردد. بسیاری از مطالب منتشر شده در باب داروهای گیاهی و طب سنتی، بی پایه و اساس بوده بیشتر توسط افراد سودجو و به جهت بازار گرمی و فروش اجناس، می باشد. توصیه اکید دارم، قبل از انتشار هر گونه مطلب درباره گیاهان دارویی، با یک متخصص فارماکوگنوزی مشورت کنید و یا اینکه نیم نگاهی به کتاب فارکوپه ایران بیاندازید. در غیر اینصورت از خیر انتشار مطالب طب سنتی و گیاهان دارویی بگذرید.
سلام
ممنون از تذکر کاملا متین و علمی تان
حتمن بررسی و اصلاح می گردد
تندرست باشید