آشنایی با درد رشد در نوجوانی و کودکی

درد رشد، دردهای مبهم گرفتگی عضلانی هستند که برخی از افراد در کودکی و یا پیش از نوجوانی آن را در هر دو پا احساس می‌کنند. جالب است بدانید این درد اغلب در عصر، قبل از شام و در زمان خواب احساس می‌شوند، اما ممکن است باعث بیداری کودک در نیمه شب شود. معمولا دردهای رشد اغلب در اوایل کودکی حدود ۳ یا ۴ سالگی ایجاد می‌شوند و ممکن است این دردها دوباره در سنین ۸ تا ۱۲ سالگی ظاهر شوند. دردهای رشد اغلب به صورت درد ضربانی در جلوی ران‌ها، ساق پاها یا پشت زانوها احساس می‌شوند. این دردها معمولاً هر دو پا را درگیر می‌کنند

درد رشد قد یا درد رشد چیست؟

منظور از درد رشد قد یا درد رشد، دردهای تیز و ضربان‌دار گاه‌به‌گاهی است که کودکان و نوجوانان را درگیر می‌کند. این درد بیشتر در ساق پاها، جلوی ران‌ها، پشت زانو، عضلات یا مفاصل است. شدت دردهای رشد در سنین بین ۱۱ تا ۱۵ سالگی به اوج خود رسیده و همزمان با قد‌کشیدن کودک علائم بیشتر خود را نشان می‌دهد. بهتر است بدانید درد رشد قد تمام کودکان را درگیر نمی‌کند، اما گاهی ممکن است ناشی از یک بیماری دیگر باشند. به‌همین دلیل بسیار اهمیت دارد که با دیدن نشانه‌های جدی دردهای رشد به پزشک متخصص یا فیزیوتراپی مراجعه کنید. 

اگرچه به این دردها، درد رشد می‌گویند اما هیچ شواهدی وجود ندارد که رشد باعث درد شود. این دردها ممکن است به آستانه درد پایین‌تر یا در برخی موارد به مسائل روانی مرتبط باشند. این دردها معمولاً در اواخر بعدازظهر یا اوایل شب بروز کرده و تا صبح برطرف می‌شوند.

آیا درد رشد فرزندت خیلی شدیده؟

با دکتر کودکان مشورت کن.

دکتر فوق تخصص کودکان

علائم درد رشد چیست؟

نشانه‌های درد رشد ممکن است در هر کودکی متفاوت باشد، برخی از کودکان درد شدیدی دارند، در‌حالی‌که ممکن است سایر کودکان همچین دردی را تجربه نکنند. اغلب کودکان هر روز درد ندارند. همچنین دردهای رشد می‌توانند از بین بروند و دوباره ایجاد شوند. معمولا درد رشد ممکن است برای ماه‌ها یا سال‌ها وجود داشته‌باشد. در این بین، درد پا ممکن است بسیار آزاردهنده باشد که کودک را از خواب بیدار کند و صبح‌ها ناپدید شود. همچنین در فعالیت‌های کودک مثل بازی‌کردن اختلالی ایجاد نمی‌کند. علائم دردهای رشد ممکن است طی ماه‌ها و حتی سال‌ها بیایند و بروند. درد معمولاً به شکل زیر است:

• درد یا تیر کشیدن در هر دو پا
• درد در عضلات، نه مفاصل
• احساس درد در عصر یا شب (و تا صبح از بین می‌رود).

علائم درد رشد در کودکان چیست؟

درد رشد در کودکان ابتدا در سنین ۳ تا ۴ سالگی و با شروع راه‌رفتن کودک خود را نشان می‌دهد. این زمان بهترین وقت برای تشخیص اختلالات ساق پای کودکان یا سایر دلایل بروز درد است. پس از آن کودکان بین ۸ تا ۹ سال درگیر این درد در عضلات بازو و پا می‌شود. دردهای رشد کودکان بیشتر در قسمت زانو و به صورت درد ساق پا دیده می‌شود. اگر این درد خفیف بوده، مشکلات جدی در پی نداشته و ناشی از بیماری دیگری نباشد خود‌به‌خود و با روش‌های خانگی مانند ماساژ درمان خواهد‌شد. 

اگر درد رشد در کودک شما مانند شرایط زیر بود بهتر است به پزشک مراجعه کنید:

• مداوم است.
• صبح‌ها همچنان ادامه دارد.
• آن‌قدر شدید است که فعالیت‌های معمول کودک را مختل می‌کند.
• در مفاصل احساس می‌شود.
• با آسیب همراه است.
• با علائم دیگری مانند تورم، قرمزی، حساسیت، تب، لنگیدن، بثورات پوستی، بی‌اشتهایی، ضعف یا خستگی همراه است.

علائم درد رشد در نوجوانی چیست؟

علائم درد رشد در نوجوانی شامل درد عمیق، ضربان‌دار یا گرفتگی‌مانند در پاها، به‌ویژه در ناحیه ساق‌ها، ران‌ها یا پشت زانوها است که معمولاً در اواخر بعدازظهر یا عصر رخ می‌دهد و ممکن است فرد را از خواب بیدار کند. این دردها اغلب هر دو پا را درگیر می‌کنند و درد مفصلی نیستند. طبق گفته کالج روماتولوژی آمریکا، این دردها معمولاً تا صبح برطرف می‌شوند و تأثیری بر فعالیت‌های روزمره نوجوان ندارند. اگرچه این دردها ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه یابند، اما هر روز رخ نمی‌دهند و مانع فعالیت‌های معمول نمی‌شوند.

علائم رشد قد در نوجوانان

علائم رشد قد و رشد در نوجوانان معمولا با درد ساق پا و ضربان‌زدن در پشت آنها بروز می‌کند. همچنین در جلوی ساق پا هم درد احساس می‌شود و این به علت کشیده‌شدن استخوان‌های ساق پا است. در پشت زانوها هم ممکن است که این درد دیده شود. معمولا هر دو پا درد می‌گیرند. گاهی سردرد و درد شکمی هم در دوره‌های رشد نوجوانان ممکن است بروز کند.

دردهای رشد قد چگونه است؟

دردهای رشد قد معمولاً به صورت احساس درد یا ضربان در عضلات پاها، به‌ویژه در ران‌ها، ساق‌ها یا پشت زانوها احساس می‌شوند. این دردها مفاصل را درگیر نمی‌کنند و اغلب در اواخر بعدازظهر یا شب رخ می‌دهند، گاهی آن‌قدر شدید هستند که فرد را از خواب بیدار می‌کنند.

فرق درد رشد با سایر دردهای عضلانی و استخوانی چیست؟

بیماری‌ها و مشکلات دیگری هم می‌توانند منجر به درد در ناحیه پا و ساق پا شوند، که ممکن است با درد رشد اشتباه گرفته شود. یکی از این بیماری‌ها، اختالات ساق پای کودکان است. مهم‌ترین تفاوت درد رشد با سایر دردهای عضلانی و استخوانی در آن است که:

• دردها دوره‌ای بوده و حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشند. 
• درد هر دو پا را درگیر می‌کند.
• کودک احساس درد عمیق دارد. 

انواع درد رشد

رشد سریع استخوان‌ها در دو سال آخر بلوغ اتفاق می‌افتد. به‌این ترتیب دختران بین ۱۱ تا ۱۳ سالگی و پسرها بین ۱۴ تا ۱۵ سالگی شدیدترین علائم درد رشد را تجربه می‌کنند. در این دوران اشتهای نوجوان بسیار زیاد شده، فعالیتش بیشتر می‌شود و دردها نیز نمود بیشتری دارند. این دردها بیشتر در زانو و پاها حس می‌شوند. برخی کودکان ممکن است این دردها را در بازوها، شکم یا سر نیز احساس کنند که خیلی شایع نیست.

درد رشد پا یا درد رشد در یک پا

این دردها غالبا در جلوی ران‌ها، ساق‌های پا یا پشت زانوها حس می‌شود. همانطور که اشاره‌شد، درد رشد در شب یا صبح زود بیشتر شده و گاهی باعث بی‌خوابی می‌شود. این دردها مقطعی بوده و معمولا هر دو پا را درگیر می‌کنند. اما ممکن است که درد رشد در یک پا هم دیده شود. درد پا یک علامت شایع رشد در کودکان است و نشانه چندان جدی نیست، اما نباید آن را نادیده گرفت. گاهی درد رشد و استفاده از مواردی مانند کفش‌های نامناسب باعث بروز اختلالات راه رفتن در آینده می‌شوند. 

درد رشد زانو 

درد زانو نیز یکی از دردهای رایج میان کودکان و نوجوانان است. با رشد کودک، عضلات، تاندون‌ها و استخوان‌ها کشیده می‌شوند. هرچند که این روند دردناک نیست و بسیار متوجه آن نمی‌شوند. اما در صورت بروز اختلال در رشد ممکن این روند دردناک باشد. در واقع علت اصلی بروز این درد را می‌توان اسپاسم عضلانی، کشیدگی ماهیچه‌ها، فعالیت بیش‌از‌حد، دویدن و بسیاری موارد دیگر دانست. 

درد رشد در بزرگسالان

درد رشد در بزرگسالی نیز می‌تواند به صورت دردهای مشابه در بدن، به‌ویژه در پاها، بروز کند. با این حال، برخلاف نامش، این دردها به رشد عضلات، رباط‌ها یا استخوان‌ها مرتبط نیستند، زیرا هیچ شواهد علمی رشد را عامل این دردها نمی‌داند. این دردها ممکن است ناشی از فعالیت بیش از حد عضلانی، وضعیت بدنی نامناسب، یا شرایط پزشکی زمینه‌ای مانند آرتروز، فیبرومیالژیا یا کمبودهای تغذیه‌ای باشند. در برخی موارد درد رشد بزرگسالان با استراحت و هیدراتاسیون مناسب درمان گاهی ممکن است نشانه بیماری جدی‌تری باشند که نیاز به درمان دارد.

علت درد رشد در نوجوانی و کودکی چیست؟

علت دردهای رشد هنوز ناشناخته است و حتی مشخص نیست که رشد در کودکان و نوجوانان دردناک باشد. درد رشد حتی همیشه همزمان با رشد کودک و نوجوان رخ نمی‌دهد. سندروم پای خسته یکی از علت‌هایی است که برای دردهای رشد ارائه می‌دهند. اغلب به اشتباه تصور می‌شود که این دردها به دلیل رشد استخوان‌ها ایجاد می‌شوند، اما استخوان‌ها حتی در دوره‌های جهش رشد، به‌آرامی رشد می‌کنند و این رشد آهسته باعث درد نمی‌شود.

در برخی کودکان، درد پس از فعالیت‌های زیاد مانند دویدن یا بازی کردن افزایش می‌یابد، اما این الگو در همه کودکان دیده نمی‌شود. معمولا علت درد رشد در کودکان و نوجوانان شامل موارد زیر است:

• خستگی عضلانی به دلیل فعالیت بدنی بیشتر از حد
• وضعیت بدنی نامناسب به دلیل ایستادن، نشستن یا راه رفتن نادرست
• ناراحتی عاطفی و استرس.

افزایش سطح فعالیت جسمانی

نوجوانان در سنین ۱۳ تا ۱۶ سالگی بیشترین میزان فعالیت خود را دارند. بنابراین طبیعی است که دچار دردهای جسمانی از جمله درد رشد استخوان شوند. این مورد باعث بروز درد عضلات در تعدادی از کودکان می‌شود. چنین دردی طبیعی است و عضلات به‌سرعت خوب خواهند‌شد. والدین باید به کودکان خود اطمینان بدهند که درد آنها از بین می‌‌رود و بدن به شرایط موجود عادت می‌کند.

متن انگلیسی
Most children who do lots of exercise don’t get pain, and many children with pain have not been doing more exercise than usual.
ترجمه فارسی:
بیشتر کودکانی که فعالیت بدنی زیادی انجام می‌دهند دچار درد نمی‌شوند، و بسیاری از کودکانی که درد رشد دارند بیش از حد معمول ورزش نکرده‌اند.

به نقل از betterhealth

عادات بد نشستن و راه رفتن 

ایستادن، نشستن یا راه‌رفتن در حالت نامناسب به عضلات محافظ بدن فشار بسیار زیادی را وارد می‌کند. در این زمان شما الگوی مناسبی برای کودک یا نوجوان هستید. به او یاد‌ دهید چطور صاف نشسته تا کمترین آسیب به کمر یا پاهای او برسد. باید کودک را تشویق کرد تا در طول روز درست راه برود. انجام‌ تمرینات ورزشی مخصوص تقویت عضله و اصلاح حالت بدن از میزان درد ناشی از رشد، می‌کاهد.

اضطراب و درد رشد

استرس یا ناراحتی می‌تواند باعث ایجاد درد شود، اما این مورد در بسیاری از کودکان مبتلا به درد رشد صدق نمی‌کند. نگرانی بلوغ و بزرگ‌شدن قطعا با استرس و اضطراب همراه خواهد‌بود. همانطور که می‌دانید اضطراب باعث بیماری‌های جسمی می‌شود. بنابراین بهتر است با کودک خود در مورد بلوغ و رشد صحبت کرده و برای او و عواطفش وقت بگذارند. 

علت درد ساق پا در نوجوانان چیست؟

علت درد ساق پا در نوجوانی می‌تواند مرتبط با درد رشد، که گفتیم دلیل ناشناخته دارد، باشد. گاهی نیز ممکن است موارد زیر باعث این درد شوند:

• ممکن است که در اثر فعالیت زیاد، در استخوان و عضله‌ی نوجوان احساس درد ایجاد شود.
• گاهی ممکن است که به ساق پا آسیب رسیده باشد و این آسیب خود را با پیام درد نشان دهد.
• در برخی موارد بیماری‌های زمینه‌ای با درد ساق پا خود را نشان می‌دهند.
• بد نشستن و یا بد راه‌رفتن می‌توانند موثر باشند.
• استرس و دردهای عصبی هم دور از ذهن نیستند.

تشخیص درد رشد چگونه است؟

در صورت مشاهده علائم و نگرانی از بابت سلامت کودک، باید به پزشک مراجعه‌کنید. دکتر احتمالا پس از معاینه فیزیکی از شما در مورد سوابق بیماری‌ها، آزمایش‌ها، رفتارها و غیره خواهد‌ پرسید. در این روند با پزشک همکاری کنید. پس از آن با تشخیص پزشک برای رفع سایر علل درد رشد، احتمالا پزشک آزمایش‌های زیر را تجویز خواهد‌کرد:

• آزمایش هورمون رشد
• آزمایش خون 
• سی‌تی‌اسکن 
• رادیوگرافی 
• عکس‌برداری با اشعه ایکس 
• سونوگرافی.

آیا درد رشد می تواند نشانه بیماری دیگری باشد؟

بله! پس از مراجعه به پزشک و انجام آزمایشات تشخیصی اگر کودک همچنان دچار نشانه‌های درد مفاصل و استخوان باشد، احتمالا حاکی از آن است که کودک به بیماری دیگری مبتلاست. سایر مشکلات سلامتی که می‌توانند باعث درد در پاها شوند عبارتند از:

• آرتروز: که به مفاصل آسیب می‌رساند.
• عفونت‌ها: مانند استئومیلیت (عفونت استخوان) یا برخی عفونت‌های ویروسی.
• مشکلات هماهنگی عضلات: مانند زانوی ضربدری یا کف پای بسیار صاف.
• آرتریت روماتوئید نوجوانان.
• تومور استخوانی.
• سرطان خون.

دنبال راهی برای کاهش درد رشد کودک هستی؟ با دکتر درد مفاصل مشورت کن.

دکتر درد مفاصل

برای درد رشد چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

با اینکه درد رشد، بیماری نگران‌کننده‌ای نیست، اما باید مراقب علائم دیگری مانند موارد زیر باشید:

• درد در صبح
• تب
• قرمزی
• تورم
• ضعف
• لنگیدن
• از‌دست‌دادن اشتها
• خستگی
• حساسیت به لمس یا ماساژ
• رفتار غیرمعمول

دردهای رایج مربوط به رشد کودک اختلالی در توانایی کودک شما برای انجام کارهای معمولی مانند بازی ایجاد نمی‌کنند. اما اگر هر یک از تغییرات ذکر شده در بالا را مشاهده‌کردید، برای معاینه دقیق به پزشک مراجعه کنید.

درمان درد رشد چیست؟

برای درمان درد رشد باید به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید درد فرزند شما به دلیل بیماری دیگری نیست. برخی از کارهایی که می‌توانید برای درمان درد انجام دهید عبارت است از:

• ماساژ ناحیه دردناک با استفاده از روغن‌های مخصوص ماساژ.
• درمان با گرما، مانند حمام آب گرم یا استفاده از کیسه‌های آب گرم.
• مصرف مسکن با مشاوره با پزشک.
• اگر کودک شما کف پای صاف دارد یا زیاد زمین می‌خورد، از یک متخصص پا (پودیاتریست) بخواهید پاها و وضعیت بدنی او را بررسی کند.
• به کودک نگویید که درد به بازی کردن یا رشد مربوط است، زیرا ممکن است از هر دوی این‌ها بترسد.

روش درمان	توضیحات
مراجعه به پزشک	برای اطمینان از اینکه درد ناشی از بیماری دیگری نیست و بررسی وضعیت کودک.
ماساژ ناحیه دردناک	استفاده از روغن‌های مخصوص ماساژ برای کاهش درد.
درمان با گرما	حمام آب گرم یا استفاده از کیسه‌های آب گرم برای آرام‌کردن عضلات.
مصرف مسکن با مشورت پزشک	استفاده از استامینوفن یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی با تجویز پزشک؛ هرگز به کودک آسپرین ندهید.
ارزیابی کف پا توسط متخصص پا	بررسی کف پای صاف یا مشکلات حرکتی کودک و اصلاح آن‌ها.
استفاده از حوله یا بطری آب گرم	برای ماساژ و کاهش تنش عضلات.
تمرینات ورزشی روزانه	برای بهبود انعطاف‌پذیری و قدرت عضلات.
تغییر رژیم غذایی	افزودن منابع ویتامین C و مرکبات برای سلامت عمومی بدن.

درمان دارویی درد رشد چیست؟

اگر درد بهتر نشد با مشورت دکتر متخصص کودکان، می‌توانید به کودک مسکن‌هایی از جمله استامینوفن بدهید. توجه داشته‌باشید که هرگز به کودک آسپرین ندهید. زیرا مصرف آسپرین در کودکان با بیماری تهدیدکننده حیات به نام سندرم ری مرتبط است. پزشک یا متخصص روماتیسم کودکان ممکن است برای تسکین التهاب و درد، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی تجویز نماید. 

مسکن باعث کاهش ترشح مواد شیمیایی مضر توسط گلبول‌های سفید شده و به کاهش التهاب و درد کمک می‌کند. مقدار دوز دارو به واکنش کودک نسبت به دارو بستگی دارد. پزشک باید در مورد عملکرد و عوارض جانبی هر دارو توضیحات لازم را به بیمار بدهد. کودک باید مصرف دارو را تا زمانی که پزشک دستور قطع مصرف بدهد، ادامه‌دهد.

درمان خانگی کاهش درد رشد چیست؟

اگر درد مفاصل بر حسب تشخیص پزشک ناشی از درد رشد باشد، به‌عنوان والدین کودک می‌توانید در خانه برای کاهش درد، کارهای زیر را انجام دهید: 

• استفاده از حوله گرم یا بطری آب گرم برای ماساژ 
• آروماتراپی و روغن درمانی 
• انجام تمرینات ورزشی روزانه 
• ماساژ بدن با روغن زیتون یا پمادها درمانی 
• تغییر در رژیم غذایی کودک و استفاده بیشتر از ویتامین C و مرکبات 
• بستن محل درد با بانداژ 
• صحبت‌کردن با کودک و آرام‌کردن او.

پزشکان پیشنهادی

۴.۵ (۱۰۹۱ نظر)

دکتر حسین اکبری اقدم

فلوشیپ جراحی زانو

نوبت بگیرید

۴.۷ (۸۷۵ نظر)

دکتر محسن برکم

فلوشیپ جراحی دست و اعصاب محیطی (میکروسرجری)

نوبت بگیرید

۴.۹ (۷۲۷ نظر)

دکتر مجید کریمیان

تخصص ارتوپدی

نوبت بگیرید

۴.۶ (۷۴۱ نظر)

دکتر شهرام همتیان

تخصص ارتوپدی

نوبت بگیرید

۴.۵ (۶۰۳ نظر)

دکتر محمدسجاد میرحسینی

تخصص ارتوپدی

نوبت بگیرید

۴.۹ (۵۲۹ نظر)

دکتر میلاد حیدریان

تخصص ارتوپدی

نوبت بگیرید

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

اگرچه درد رشد معمولاً بی‌خطر است و به مرور زمان برطرف می‌شود، اما در صورت بروز علائم شدیدتر یا ادامه‌دار، نیاز به مراجعه به پزشک و بررسی دقیق‌تری دارد. والدین باید نسبت به تغییرات در وضعیت کودک حساس باشند و در صورت مشاهده علائم غیرعادی، اقدامات درمانی مانند ماساژ، استفاده از گرما یا مصرف مسکن‌ها را در نظر بگیرند. بهتر است در صورت مشاهده‌ی علائمی که به آن اشاره‌شد، در اسرع وقت به دکتر متخصص اطفال مراجعه کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!