فهرست مطالب
مغز حیاتی‌ترین اندام بدن و کنترل کننده تمام عملکردها، رفتارها و حرکات بدن است. در صورتی که این عضو مهم اختلالی پیدا کند، زندگی روزمره، عملکرد ذهنی و حتی رفتارهای ساده ما تحت تاثیر قرار می‌گیرند. بنابراین پزشکان به محض مشکوک شدن به اختلال در مغز، یک آزمایش مهم به نام نوار مغز را پیشنهاد می‌دهند. نوار مغز، عملکرد مغز را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و به پزشکان کمک می‌کند که اختلالات پنهان و مشکلات عصبی را شناسایی کنند تا در صورت وجود مشکل، هر چه سریع‌تر آن را درمان کنند. در ادامه این مقاله از دکترتو، با نوار مغز، کاربردهای آن، نحوه انجام و نکات مهم مرتبط با آن بیشتر آشنا خواهیم شد.
نوار مغز (EEG) چیست؟
نوار مغزی به زبان ساده آزمایشی است که فعالیت الکتریکی مغز را بررسی می‌کند و برای تشخیص ناهنجاری‌ها و تغییرات امواج مغزی به کار می‌رود. این آزمایش که با نام الکتروانسفالوگرافی یا EEG هم شناخته می‌شود، با استفاده از دیسک‌های فلزی کوچکی به نام الکترود انجام می‌شود که روی پوست سر قرار می‌گیرند.
الکترودها فعالیت الکتریکی مغز را دریافت کرده و سیگنال‌ها را به یک کامپیوتر منتقل می‌کنند تا ثبت و تحلیل شوند. نتیجه نوار مغزی به صورت الگوهای موج‌دار با قله‌ها و دره‌ها نمایش داده می‌شود. پزشک با بررسی این الگوها می‌تواند به سرعت تشخیص دهد که آیا فعالیت مغز طبیعی است یا نشانه‌ای از اختلال وجود دارد.
انواع نوار مغزی چیست؟
الکتروانسفالوگرافی (EEG) در انواع گوناگونی انجام می‌شود و پزشک بر اساس نوع عارضه یا علائم بیمار، مناسب‌ترین روش را برای او انتخاب می‌کند. در ادامه به مهم‌ترین انواع این آزمایش مغزی اشاره کرده‌ایم:
| نوع EEG | خلاصه ویژگی کلیدی |
|---|---|
| استاندارد (Standard EEG) | ثبت کوتاه‌مدت فعالیت مغز (زیر ۱ ساعت) برای ارزیابی کلی الگوهای مغزی. |
| ویدئویی (Video EEG) | ثبت طولانی‌مدت همراه با فیلم‌برداری جهت بررسی همزمان امواج مغزی و رفتار بیمار. |
| آمبولاتوری (۲۴–72h EEG) | ثبت مداوم در خانه با دستگاه قابل‌حمل، بررسی فعالیت مغز در شرایط روزمره. |
| مداوم در ICU | پایش لحظه‌ای بیماران بدحال جهت شناسایی سریع تغییرات یا تشنج پنهان. |
| نوزادان | ارزیابی تشنج یا رشد مغز نوزاد؛ انجام در موارد خاص. |
| کودکان | بررسی علت تشنج، حرکات غیرطبیعی یا افت تحصیلی. |
| بارداری | بررسی مشکلات عصبی در مادر بدون خطر برای جنین. |
۱. نوار مغزی استاندارد (EEG)
نوار مغز استاندارد، رایج‌ترین نوع EEG است. این تست که یک ثبت کوتاه‌مدت از فعالیت مغز است، اغلب زیر ۱ ساعت طول میکشد و قادر است که الگوی کلی فعالیت مغز بیمار را به تصویر بکشد. در طول این آزمایش، پزشک از شما می‌خواهد کارهای ساده‌ای مثل نفس عمیق کشیدن یا باز و بسته کردن چشم‌ها را انجام دهید تا واکنش مغزتان در شرایط مختلف بررسی شود.
۲. نوار مغزی ویدئویی مونیتورینگ (Video EEG)
نوار مغزی ویدئویی مونیتورینگ یک ثبت طولانی‌مدت از فعالیت مغز است که در آن علاوه بر دستگاه ضبط کوچک EEG، یک دوربین ویدئویی نیز همراه شماست. این روش به پزشک این امکان را می‌دهد که همزمان با بررسی امواج مغزی، رفتار و واکنش‌های شما را هم ببیند و بشنود و تشخیص دهد که هنگام تغییرات مغزی یا بروز تشنج چه اتفاقی می‌افتد.
۳. EEG آمبولاتوری ۲۴ تا ۷۲ ساعته
نوار مغزی آمبولاتوری ۲۴ تا ۷۲ ساعته شامل ثبت طولانی مدت فعالیت مغز است. در این روش الکترودها روی سر شما ثابت می‌شوند و یک دستگاه ضبط کوچک و قابل حمل به شما داده می‌شود که باید آن را همراه خودتان داشته باشید. در این روش، شما می‌توانید به کارهای روزمره‌تان برسید، در حالی که دستگاه EEG فعالیت مغزتان را ثبت می‌کند.
۴. EEG مداوم در ICU
زمانی که بیمار به علت آسیب مغزی، سکته، جراحی‌های حساس مغزی، تشنج یا سایر بیماری‌ها در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) بستری باشد، پزشکان از EEG مداوم در ICU برای او استفاده می‌کنند. این روش برای نظارت دقیق روی عملکرد مغزی و سطح هوشیاری فرد انجام می‌شود و به پزشکان اجازه می‌دهد که هر گونه تغییر غیرمنتظره را سریعا شناسایی کنند و بلافاصله اقدامات درمانی لازم را انجام دهند.
۵. نوار مغز نوزاد
نوار مغزی در نوزادان آزمایش چندان رایجی نیست و معمولا فقط زمانی انجام می‌شود که پزشک تشخیص دهد لازم است. این تست بیشتر در مواردی توصیه می‌شود که نوزاد دچار مشکلاتی مانند تشنج باشد، یا نیاز به بررسی و پیگیری داشته باشد و EEG بتواند اطلاعاتی را ارائه دهد که از طریق سایر آزمایش‌ها یا معاینات به دست نمی‌آیند. علاوه بر این، نوار مغزی برای ارزیابی میزان رشد و بلوغ مغز نوزاد نیز کاربرد دارد.
نیاز به انجام نوار مغزی داری؟
قبلش با متخصص صحبت کن.
۶. نوار مغز کودکان
نوار مغزی در کودکان معمولا زمانی انجام می‌شود که کودک دچار تاخیر در رشد یا علائمی مانند از دست دادن هوشیاری، حرکات یا رفتار غیرعادی، سردردهای شدید یا غیرمعمول و حتی افت تحصیلی ناگهانی باشد. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تشخیص دهد که آیا تشنج یا سایر اختلالات مغزی عامل بروز این علائم هستند یا خیر.
کودک ممکن است این آزمایش را برای بررسی موارد زیر نیاز داشته باشد:
- تشنج
- عفونت مغزی
- تومور مغزی
همچنین گاهی نوار مغزی برای ارزیابی عملکرد مغز و بررسی روند بهبودی پس از آسیب مغزی انجام می‌شود.
۷. نوار مغز در بارداری
در شرایطی که زنان باردار دچار تشنج یا سایر مشکلات عصبی شده باشند، پزشکان نوار مغز را توصیه می‌کنند. از آنجایی که در نوار مغز از اشعه‌ها یا مواد مضر استفاده نمی‌شود، این پروسه برای مادر و فرزند کاملا بی‌خطر تلقی می‌شود.
کاربرد نوار مغز – نوار مغز برای چیست؟
از سال ۱۹۲۹، نوار مغزی (EEG) برای بررسی و شناسایی اختلال در فعالیت الکتریکی مغز به کار گرفته می‌شود. این آزمایش می‌تواند وجود بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات مرتبط با سلامت مغز را تایید یا رد کند. برخی از مهم‌ترین مواردی که با کمک EEG قابل بررسی هستند عبارتند از:
- تشنج و صرع
- آسیب‌های وارد شده به سر
- انسفالیت (التهاب مغز)
- گیجی
- انسفالوپاتی (بیماری‌هایی که باعث اختلال در عملکرد مغز می‌شوند)
- اختلالات خواب
- سکته مغزی
- زوال عقل
- فراموشی یا از دست دادن حافظه
وقتی فردی در کما باشد، EEG می‌تواند برای تعیین سطح فعالیت مغزی او یا کمک به تایید مرگ مغزی انجام شود. این آزمایش همچنین در حین جراحی‌های مغز برای پایش فعالیت‌های مغزی کاربرد دارد.
خواندن جواب نوار مغز
نتایج نوار مغزی بلافاصله بعد از آزمایش آماده نیستند زیرا EEG باید به طور کامل تحلیل شود. معمولا آماده شدن نتایج چند روز تا چند هفته زمان می‌برد.
پس از آماده شدن نتایج، شما یک جلسه پیگیری با پزشک خود خواهید داشت تا آن‌ها الگوهای امواج مغزی ثبت شده در آزمایش را بررسی کنند. با این حال گاهی ممکن است بخواهید خودتان نگاهی به برگه نوار مغز بیندازید و بدانید چه چیزی را نشان می‌دهد. به زبان خیلی ساده می‌توان گفت:
- خطوط سریع و کوچک نشان دهنده فعال و بیدار بودن مغز هستند.
- خطوط کند و بزرگ نشان دهنده آرام بودن مغز و خواب بودن هستند.
- خطوط غیرمعمول یا تیز و الگوهای غیرطبیعی ممکن است نشان دهنده مشکلی مثل تشنج یا اختلال مغزی باشند.
البته بهتر است بدانید که تفسیر دقیق نوار مغز تنها کار پزشک متخصص است و برای تشخیص قطعی، مراجعه به پزشک الزامی است.
جواب نوار مغزت اومده و نیاز به تفسیرش داری؟ مشاوره بگیر.
تفسیر نوار مغز
تفسیر نوار مغز (EEG) به معنای بررسی و تحلیل الگوهای فعالیت الکتریکی مغز است تا اختلالات عصبی و عملکرد مغزی شناسایی شود. پزشک با مشاهده ریتم‌ها، امواج و تغییرات غیرطبیعی EEG می‌تواند محل و نوع اختلال را مشخص کند. پزشکان نوار مغز را بر اساس نوع موج‌های مختلف تفسیر می‌کنند که عبارتند از:
- موج آلفا (۸ تا ۱۲ هرتز) در زمان بیداری همراه با آرامش دیده می‌شود (همچون زمانی که چشم‌ها بسته است اما فرد بیدار است).
- موج بتا (۱۲ تا ۳۰ هرتز) در زمان بیداری و هنگام فعالیت ذهنی و تمرکز ظاهر می‌شود.
- موج تتا (۴ تا ۸ هرتز) نشان دهنده حالت آرامش عمیق یا خواب سبک است.
- موج دلتا (کمتر از ۴ هرتز) نشان دهنده خواب عمیق است. وجود بیش از حد آن در بیداری می‌تواند نشانه‌ای از آسیب مغزی یا اختلالات جدی باشد.
تفاوت نوار مغز سالم و ناسالم چیست؟
زمانی که مغز ما کار می‌کند، امواج کوچک الکتریکی تولید می‌کند که در نوار مغزی دیده می‌شوند. هر سطح از هوشیاری، امواج خاص خودش را دارد، برای مثال:
- زمانی که خواب هستیم امواج کندترند.
- زمانی که بیداریم امواج سریع‌تر هستند.
وقتی پزشک نوار مغز می‌گیرد، این امواج را بررسی می‌کند تا ببیند آیا شکل و سرعت آن‌ها برای سن و حالت شما طبیعی است یا نه. اگر امواج طبق انتظار باشند، نوار مغز سالم در نظر گرفته می‌شود و اگر امواج غیرعادی باشند، نوار مغز غیرطبیعی است.
تست نوار مغز چطور انجام می شود؟
نوار مغزی می‌تواند به صورت سرپایی یا در زمان بستری بودن در بیمارستان انجام شود. بسته به شرایط فرد و نظر پزشک، جزئیات این فرایند ممکن است کمی متفاوت باشد. به طور کلی، مراحل نوار مغزی استاندارد شامل موارد زیر هستند:
- ابتدا از شما خواسته می‌شود در وضعیتی راحت، روی صندلی بنشینید یا روی تخت دراز بکشید.
- تکنسین دور سر شما را اندازه‌گیری می‌کند و نقاطی را روی پوست سر علامت‌گذاری می‌کند تا محل قرارگیری الکترودها مشخص شود.
- برای این که کیفیت ثبت امواج بهبود پیدا کند، ممکن است این نقاط با کرم یا ژل مخصوص تمیز شوند.
- سپس بین ۱۶ تا ۲۵ الکترود با خمیر مخصوص روی پوست سر قرار داده می‌شود یا از کلاه مخصوص استفاده می‌شود.
- الکترودها با سیم به دستگاهی وصل می‌شوند که امواج مغزی را تقویت کرده و روی رایانه ثبت می‌کند.
- در طول ثبت امواج باید بی حرکت بمانید زیرا حرکاتی مثل بلعیدن یا پلک زدن می‌تواند باعث خطا در نتیجه شود.
- پس از ثبت اولیه در حالت استراحت، ممکن است پزشک برای بررسی واکنش مغز، چند فعالیت ساده از شما بخواهد؛ همچون باز و بسته کردن چشم‌ها، خواندن متن، انجام محاسبات ساده، نگاه کردن به تصاویر، نفس عمیق کشیدن یا نگاه کردن به نور چشمک‌زن. این کارها به تکنسین کمک می‌کنند تا عملکرد مغز در شرایط مختلف را ارزیابی کند.
- معمولا همزمان با ثبت نوار مغز، از شما فیلم هم گرفته می‌شود تا حرکات بدن با فعالیت‌های مغزی مقایسه شوند. این ترکیب به پزشک کمک می‌کند تا دید بهتری از شرایط شما داشته باشد.
- پس از پایان تست، تکنسین الکترودها را از روی پوست سر برمی‌دارد و شما می‌توانید فعالیت‌های روزمره خود را ادامه دهید.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت neurovativediagnostics
Working out during EEG monitoring procedures is prohibited because excessive sweating can affect the Integrity of the study.
ترجمه فارسی:
انجام تمرینات ورزشی در طول ثبت نوار مغز ممنوع است، زیرا تعریق زیاد می‌تواند کیفیت و دقت آزمایش را تحت تاثیر قرار دهد.
آمادگی های قبل از انجام الکتروانسفالوگرافی
برای این که آزمایش الکتروانسفالوگرافی (EEG) نتایج دقیق‌تری را ارائه دهد، لازم است که پیش از انجام آن چند اقدام مهم را رعایت کنید که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
- شب قبل از آزمایش یا همان روز، موهای خود را بشویید. اما از نرم کننده، کرم مو، اسپری یا ژل‌های حالت دهنده استفاده نکنید. این مواد می‌توانند باعث شوند الکترودها به سختی روی پوست سر بچسبند.
- درباره همه داروهای نسخه‌ای، بدون نسخه و مکمل‌های گیاهی خود به پزشک اطلاع دهید.
- در صورتی که پزشک گفته دارویی که ممکن است روی نتیجه آزمایش اثر بگذارد را مصرف نکنید، باید طبق دستور او عمل کنید.
- ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش از مصرف مواد غذایی یا نوشیدنی‌های حاوی کافئین خودداری کنید.
- شب قبل یا روز آزمایش نباید ناشتا باشید، چون قند خون پایین می‌تواند روی نتایج تاثیر بگذارد.
- برخی از تست‌های EEG نیاز دارند که در طول آزمایش بخوابید. در این شرایط ممکن است پزشک از شما بخواهد شب قبل تا حد امکان کمتر بخوابید. گاهی هم ممکن است پیش از شروع تست داروی آرام‌بخش دریافت کنید تا راحت‌تر استراحت کنید.
- اگر قرار است آزمایش الکتروانسفالوگرافی با داروی آرام‌بخش انجام شود، لازم است کسی همراه شما باشد تا پس از پایان تست شما را به خانه برگرداند.
۵ (۱۶۶۴ نظر)۴.۶ (۷۵۱ نظر)۴.۹ (۵۵۴ نظر)۵ (۵۳۸ نظر)۴.۹ (۵۵۱ نظر)۴.۷ (۵۱۶ نظر)نوار مغز چقدر طول میکشد؟
طول مدت نوار مغز بسته به نوع آن و شرایط هر فرد می‌تواند متفاوت باشد. به طور کلی EEG استاندارد بین ۲۰ الی ۴۰ دقیقه طول میکشد. این در حالیست که EEG ویدئویی و EEG آمبولاتوری ممکن است چند روز طول بکشند.
عوارض بعد از نوار مغز چیست؟
آزمایش EEG اغلب ساده، بدون درد و بسیار ایمن است، به طوری که حتی برای نوزادان نیز انجام می‌شود. از آنجایی که در این پروسه هیچ برق مستقیمی به بدن وارد نمی‌شود، معمولا عوارض خاصی ایجاد نمی‌شود و تنها ممکن است موهایتان کمی به هم بریزند و کمی خسته شوید.
البته در برخی از افراد مبتلا به صرع، ممکن است پزشک در طول آزمایش، با نور چشمک‌زن یا تنفس سریع (هیپرونتیلاسیون) به طور هدفمند تشنج را تحریک کند. اما نیازی به نگرانی نیست زیرا پزشک و تکنسین آموزش دیده همیشه آماده ارائه مراقبت‌های لازم هستند. همچنین در بخش هیپرونتیلاسیون ممکن است سرگیجه، سوزن سوزن شدن لب‌ها و انگشتان، یا خارش در محل اتصال الکترودها را برای چند دقیقه احساس کنید که کاملا موقت و طبیعی است.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت verywellhealth
If you have seizures, you will be monitored very carefully and treated with a fast-acting anti-seizure medication right away if this happens during the test.
ترجمه فارسی:
اگر سابقه تشنج دارید، در طول آزمایش به طور دقیق تحت نظارت قرار می‌گیرید و در صورتی که تشنج رخ دهد، بلافاصله داروی ضدتشنج سریع‌الاثر به شما داده می‌شود.
نتیجه گیری
نوار مغز یکی از مهم‌ترین روش‌های پزشکی برای ارزیابی سلامت مغز و تشخیص اختلالات عصبی است. این آزمایش با بررسی امواج مغزی و مقایسه آن‌ها با الگوی طبیعی، می‌تواند مشکلاتی مانند تشنج، صرع، اختلالات حافظه، آسیب‌های مغزی، انسفالیت، انسفالوپاتی و بسیاری موارد دیگر را آشکار کند. با این حال، برای دستیابی به نتایج دقیق‌تر، توجه به نکات آمادگی پیش از انجام تست و مطالعه کامل اطلاعات مرتبط، اهمیت زیادی دارد. به همین دلیل، در این مقاله به هر آنچه درباره EEG باید بدانید اشاره کردیم تا با آگاهی بیشتر و آمادگی کامل این آزمایش را انجام دهید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!