همه چیز را درباره سرطان بدانید

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

سرطان به رشد غیرطبیعی و کنترل‌نشده‌ی سلول‌ها در بدن گفته می‌شود که می‌تواند به بافت‌های اطراف آسیب برساند و گاهی به دیگر اندام‌ها گسترش یابد. این بیماری انواع مختلفی دارد و عوامل ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی در بروز آن نقش دارند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند تأثیر زیادی در کنترل آن داشته باشد. برای تشخیص و درمان سرطان باید به متخصص انکولوژی مراجعه کنید.

سرطان چیست؟

این بیماری در اثر رشد غیرطبیعی برخی از سلول‌های طبیعی بدن ایجاد می‌شود. سرطان به انگلیسی Cancer نامیده می‌شود. این حالت غیرطبیعی می‌تواند به نقاط دیگر بدن هم منتقل شود. به طور معمول سلول‌های بدن رشد کرده و از طریق فرایند تقسیم سلولی تکثیر می‌شوند. در این میان هم سلول‌های پیر یا آسیب‌دیده می‌میرند و این سلول‌های جدید جایگزین آن‌ها می‌شوند.

گاهی این فرایند منظم دچار مشکل شده و سلول‌هایی که نباید تکثیر شوند، شروع به تقسیم سلولی می‌کنند. این سلول‌ها می‌توانند تومورهایی را تشکیل دهند. تومورها توده‌های بافتی هستند که می‌توانند بدخیم یا خوش‌خیم باشند. تومورهای بدخیم به بافت‌های مجاور سرایت کرده و می‌توانند نقاط مختلف بدن را درگیر کنند. در بیشتر سرطان‌ها تومورهای جامد تشکیل می‌شود، برای مثال در سرطان خون چنین نیست و تومور تشکیل نمی‌شود.

تفاوت بین سلول های سرطانی و سلول های طبیعی

سلول‌های سرطانی از جهات مختلفی با سلول‌های طبیعی بدن تفاوت دارند. از جمله؛

• سلول‌های طبیعی تنها در صورت دریافت سیگنال تکثیر، شروع به رشد و تقسیم می‌کنند. اما سلول‌های سرطانی در غیاب این سیگنال‌ها هم به رشد خود ادامه می‌دهند.
• سلول‌های سرطانی به نقاط مختلف بدن حمله کرده و در سایر نواحی گسترش پیدا می‌کنند. به این حالت متاستاز می‌گوییم. اما سلول‌های طبیعی زمانی که با سلول‌های دیگر روبرو می‌شوند، رشد خود را متوقف می‌کنند.
• سیستم ایمنی بدن به طور معمول سلول‌های آسیب‌دیده و غیرطبیعی را از بین می‌برد. اما سلول‌های سرطانی خود را از سیستم ایمنی بدن پنهان می‌کنند. در این حالت سیستم ایمنی بدن فریب‌خورده و این موضوع به رشد و زنده ماندن سلول‌های سرطانی کمک می‌کند.
• در کروموزوم‌های سلول‌های سرطانی تغییرات و جهش‌های زیادی وجود دارد. این تغییرات شامل تکرار و حذف قسمت‌هایی از کروموزوم است. برخی از سلول‌های سرطانی دوبرابر سلول‌های طبیعی کروموزوم دارند.

در بسیاری از مواقع سلول‌های سرطانی بدون این رفتار‌های غیرطبیعی نمی‌توانند زنده بمانند. محققان با بررسی این رفتارها درمان‌هایی را توسعه داده‌اند. این درمان‌ها ویژگی‌های غیرطبیعی سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند.  

انواع سرطان کدامند؟

سرطان انواع مختلفی دارد که بر اساس محل شروع رشد سلول‌های غیرطبیعی دسته‌بندی می‌شود. سرطان‌های کارسینوم از سلول‌های پوششی منشأ می‌گیرند و شایع‌ترین نوع سرطان‌ها هستند. سارکوم در بافت‌های همبند مانند استخوان و عضله رشد می‌کند. لوسمی سرطان خون و مغز استخوان است که بر سلول‌های خونی تأثیر می‌گذارد. لنفوم و میلوما سیستم ایمنی را درگیر کرده و در لنفوسیت‌ها شکل می‌گیرند. سرطان‌های مغز و نخاع نیز در سیستم عصبی مرکزی ایجاد می‌شوند. اگر می‌خواهید با انواع سرطان بیشتر آشنا شوید، مقاله‌ی دکترتو را مطالعه کنید.

سرطان چگونه ایجاد می شود؟

علت ایجاد سرطان تغییر در ژن‌ها است. این ژن‌‌ها نحوه عملکرد سلول‌‌ها به‌ویژه نحوه رشد و تقسیم آن‌ها را کنترل می‌کنند.جهش‌های ژنتیکی خطرناک به علل زیر ایجاد می‌شوند:

• خطاهایی که در تقسیم سلول‌ها رخ می‌دهد.
• آسیب به DNA ناشی از مواد مضر در محیط، مانند مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو یا اشعه ماوراء بنفش خورشید
• این تغییرات ژنتیکی از والدین به ارث رسیده است.

بدن به طور معمول سلول‌های دارای DNA آسیب‌دیده را از بین می‌برد. اما با افزایش سن توانایی بدن در این کار کاهش می‌یابد. به همین دلیل خطر ابتلا به سرطان در سنین بالاتر بیشتر می‌شود.

آیا نگران علائم سرطان هستید؟

برای تشخیص دقیق همین الان نوبت بگیر.

متخصص انکولوژی

عوامل خطر ابتلا به سرطان

عوامل زیادی در ابتلا به سرطان نقش دارد، از جمله سن، جنس، نژاد، عوامل محیطی، رژیم غذایی و ژنتیک. در مناطق مختلف جهان ممکن است انواع مختلفی از این بیماری شیوع پیدا کند. به‌عنوان‌مثال سرطان معده اغلب در ژاپن مشاهده می‌شود. درحالی‌که در آمریکا کمتر دیده می‌شود. دلیل آن می‌تواند ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی باشد.

هر چیزی ممکن است باعث رشد غیرطبیعی سلولی در بدن شود. برخی از این علل هنوز ناشناخته است. اما بسیاری از آن‌ها به محرک‌های طبیعی و سبک زندگی بستگی دارد. البته تعیین عامل اصلی این بیماری در یک فرد بسیار دشوار است. در ادامه فهرستی از عمده‌ترین دلایل ابتلا به این بیماری را ذکر می‌کنیم:

• قرارگرفتن در معرض ترکیبات شیمیایی یا سمی: بنزن، آزبست، نیکل، دخانیات یا دود سیگار، آفلاتوکسین و وینیل کلراید
• تابش یونیزه کننده: اورانیوم، رادون، اشعه ماوراء بنفش از نور خورشید، تابش آلفا، بتا و گاما و منابع ساطع‌کننده اشعه ایکس
• پاتوژن: ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، ویروس هپاتیت، کاپوزی سارکوما به همراه تب‌خال و هلیکوباکترپیلوری
• ژنتیک: برخی سرطان‌ها با ژن‌های انسان در ارتباط هستند. مانند: سینه، تخمدان، روده بزرگ، پروستات، پوست و ملانوم.

پزشکان پیشنهادی

۴.۷ (۱۰۹۹ نظر)

دکتر نیلوفر قدرتی

فوق تخصص خون و سرطان (هماتولوژی آنکولوژی)

نوبت بگیرید

۴.۸ (۴۰۵ نظر)

دکتر سید فرشاد سید طاهر

فوق تخصص خون و سرطان (هماتولوژی آنکولوژی)

نوبت بگیرید

۴.۹ (۱۷۲ نظر)

دکتر الهه شفیعیان

تخصص زنان و زایمان

نوبت بگیرید

۴.۹ (۱۰۸ نظر)

دکتر شیوا جوادیان

تخصص زنان و زایمان

نوبت بگیرید

۳.۹ (۶۱ نظر)

دکتر پردیس بخشائی

تخصص زنان و زایمان

نوبت بگیرید

۵ (۲۷ نظر)

دکتر اعظم امیری

تخصص زنان و زایمان

نوبت بگیرید

علائم سرطان چیست؟

علائم اولیه سرطان بستگی به نوع سرطان، محل قرارگیری آن و گسترش سلول‌های سرطانی دارد. به‌عنوان‌مثال سرطان سینه ممکن است به‌صورت توده در سینه یا با ایجاد ترشح از نوک سینه خود را نشان دهد. برخی از بیماران تا زمان پیشرفت بیماری هیچ نشانه یا علامتی از خود نشان ندهند. انجمن سلامت آمریکا چند علامت اولیه این بیماری را به شرح زیر معرفی کرده است:

• تغییر در عادات روده یا مثانه
• گلودردی که درمان نمی‌شود.
• خونریزی یا ترشح غیرمعمول (به‌عنوان‌مثال ترشحات نوک سینه یا ایجاد زخم)
• ضخیم شدن یا ایجاد برآمدگی در سینه، بیضه یا نواحی دیگر بدن
• سوءهاضمه (معمولاً مزمن) یا مشکل در بلع
• تغییر واضح در اندازه، رنگ، شکل یا ضخامت زگیل یا خال
• سرفه شدید یا گرفتگی صدا
• کاهش وزن بدون دلیل یا کاهش اشتها
• نوع جدیدی از درد در استخوان‌ها یا سایر قسمت‌های بدن که ممکن است به طور پیوسته بدتر شود.
• خستگی مداوم، تهوع یا استفراغ
• تب‌های غیرقابل‌توضیح
• عفونت‌های مکرر که با درمان‌های معمول برطرف نمی‌شوند.

راه های تشخیص سرطان

برخی از سرطان‌ها در معاینات معمول غربالگری تشخیص داده می‌شود. این آزمایش‌ها در سنین خاصی توصیه شده و در صورت انجام منظم غربالگری سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شود. بسیاری از سرطان‌ها زمانی تشخیص داده می‌شوند که فرد با علائم خاصی به پزشک مراجعه می‌کند. این بیماری انواع بسیار مختلفی دارد که با وجود اینکه به همه‌ی آنها یک عنوان می‌دهیم اما هر کدام از آن‌ها بیماری بسیار متفاوتی هستند، از این رو روش تشخیص آن‌ها هم تا حد زیادی با هم تفاوت دارد و یک قاعده کلی در این مورد وجود ندارد.

درمان سرطان چیست؟

درمان این بیماری بر اساس نوع و مرحله پیشرفت بیماری انتخاب می‌شود. در برخی مواقع ممکن است تشخیص و درمان هم‌زمان انجام شود. اما در بیشتر مواقع درمان شامل یک روش یا ترکیبی از روش‌های زیر می‌شود.

• جراحی: هنگامی که شخص دارای تومور است، اغلب جراحی مناسب‌ترین راه است. جراح ممکن است، برای کاهش یا جلوگیری از شیوع بیماری قسمتی از بافت بدن را خارج کند.
• شیمی‌درمانی: هدف ازبین‌بردن سلول‌های بیمار با دارو است. این داروها سلول‌های غیرطبیعی و تقسیمات آن‌ها را هدف قرار می‌دهند. همچنین به کوچک شدن تومورها کمک می‌کنند. اما عوارض جانبی آن‌ها می‌تواند شدید باشد.
• پرتودرمانی: از اشعه در دوز بالا برای ازبین‌بردن سلول‌های بیماری استفاده می‌شود. پزشک ممکن است قبل از عمل از پرتودرمانی برای کوچک کردن تومورها استفاده کند.
• هورمون‌درمانی: مصرف داروهایی که نحوه عملکرد برخی هورمون‌ها را تغییر می‌دهند یا توانایی بدن در تولید آن‌ها را مختل می‌کنند. در انواعی مانند پروستات و سینه که هورمون‌ها در آن نقش دارند، این درمان رایج است.
• ایمونوتراپی: از داروها و سایر روش‌ها برای تقویت سیستم ایمنی بدن و تشویق به مبارزه با سلول‌های بیمار استفاده می‌شود.
• درمان‌های ترکیبی: در بیشتر موراد برای درمان کامل بیماری، پزشک متخصص انکولوژی از چندین روش برای درمان بهتر استفاده می‌کند.

معمولاً زمانی که بیمار با روش جراحی درمان نشود، از روش‌های دیگر استفاده می‌شود. برخی درمان‌ها هم فقط تسکینی بوده و تنها علائم و درد بیماران در حال مرگ را کاهش می‌دهند تا کیفیت زندگی بیمار افزایش پیدا کند.

آیا سرطان درمان دارد؟ همین الان مشاوره بگیر

دکتر آنکولوژی و سرطان زنان

چگونه می توان از سرطان جلوگیری کرد؟

اکثر متخصصان معتقدند که با انجام برخی کارها می‌توان از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد یا خطر ابتلا به آن‌ها را کاهش داد. برخی از مهم‌ترین توصیه‌ها عبارت‌اند از:

• سیگار را ترک کنید.
• در معرض نور خورشید از کرم ضدآفتاب استفاده کنید.
• دوری از مواد شیمیایی و سموم
• اجتناب از تماس با ویروس‌ها و سایر عوامل بیماری‌زا
• انجام آزمایش‌های غربالگری منظم.

آمار سرطان در ایران

طبق آمار سالانه حدود ۱۱۲ هزار نفر به انواع این بیماری مبتلا می‌شوند. پیش‌بینی می‌شود، تا ۱۵ سال آینده حدود ۸۰% از مرگ‌ومیرها در ایران به دلیل این بیماری باشد. متأسفانه آمار ابتلا در ایران در حال افزایش است. از هر ۱۰ هزار مرد ۱۷۷ نفر و از هر ۱۰۰ هزار زن ۱۴۰ نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند.

مرکز تشخیص سرطان در تهران

در تهران و دیگر استان‌های کشور مراکز زیادی برای تشخیص و درمان این بیماری وجود دارد. در این مراکز انواع غربالگری‌ها و اقدامات تشخیصی و درمانی انجام می‌شود. بیماران می‌توانند برای کنترل درد و دریافت برنامه تغذیه مناسب به این مراکز مراجعه کنند.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

برای درمان سرطان و تشخیص زودهنگام این بیماری باید آزمایش‌های غربالگری‌ها به‌موقع انجام شده و درمان در مراحل اولیه شروع شود. اگر در خانواده خود سابقه ابتلا به انواع این بیماری را دارید یا به دلایل مختلفی احتمال ابتلا به نوع خاصی از آن در شما زیاد است، حتماً با یک متخصص انکولوژی مجرب مشاوره داشته و اقدامات لازم را برای کنترل آن انجام دهید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!