روماتولوژی چیست؟ به چه کسی روماتولوژیست می‌گویند؟

فوق تخصص روماتولوژی چه تخصصی است؟

روماتولوژیست ها می توانند متخصصین داخلی یا اطفال باشند که دکتر متخصص و فوق تخصص روماتولوژی گرفته اند. متخصص روماتولوژی با مشکلات مربوط به مفاصل، بافت‌های نرم (غیراستخوانی)، بیماری‌های خود ایمنی و اختلالات ارثی بافت پیوندی سر و کار دارند. دکتر روماتولوژی در مورد علت، اثرات و درمان التهاب‌ها و بیماری‌های خودایمنی در بدن انسان مطالعه می‌کند.

سیستم ایمنی بدن در حالت طبیعی نقش حفاظت از بدن در مقابل عوامل خارجی مثل بیماری ها، ویروس ها و باکتری ها را دارد. وقتی سیستم ایمنی بدن به طور اشتباهی در مقابل سلول‌های خودِ فرد پاسخ ایمنی دهد، اصطلاحا بیماری خود ایمنی ایجاد می شود. بیش از ۸۰ نوع بیماری خود ایمنی شناسایی شده اند. برخی از این بیماری ها مرتبط با بحث روماتولوژی هستند. از جمله بیماری های خود ایمنی می توان به آرتریت روماتوئید (روماتیسم )، بیماری ام اس (MS) و دیابت نوع ۱ اشاره کرد.

روماتولوژیست ها، متخصصین داخلی یا اطفال هستند که فوق تخصص روماتولوژی گرفته اند.

روماتولوژیست کیست؟

دکتر روماتولوژیست به متخصصین روماتولوژی گفته می شود که تشخیص و درمان بیماری های التهابی (آرتروز) و خود ایمنیِ مؤثر بر سیستم عضلانی – اسکلتی به عهده آن ها است. این عارضه ها در مجموع بیماری های روماتیسمی بدن نامیده می شوند. بیماری های مرتبط با روماتولوژی همچنین می توانند بر عروق خونی، پوست، اعصاب و بسیاری از اندام های داخلی نیز اثر بگذارند. گاها به این متخصصین دکتر آرتروز نیز گفته می شود.

تفاوت متخصص روماتولوژی با دیگر تخصص های مرتبط

همانطور که گفته شد، متخصص روماتولوژی در مورد علت، اثرات و درمان التهاب ها و بیماری های خود ایمنی در بدن انسان مطالعه می کند. برای آشکار شدن بهتر جایگاه تخصص روماتولوژی لازم است تفاوت این فوق تخصص با دیگر تخصص های مشابه اش را بدانید. در برخی مواقع روماتولوژیست و برخی متخصص ها مثل متخصص ایمنی شناسی، با هم برای درمان یک بیمار تلاش می کنند و بیماری های زیر نظر آن ها با هم اشتراک دارد.

تفاوت روماتولوژی و ارتوپدی

ارتوپدیست یا متخصص ارتوپدی؛ اختلالات، آسیب ها، پیشگیری ها و درمان های مربوط به استخوان های بدن (اسکلت) و مفاصل و رباط ها و تاندون های مرتبط با آن را مدیریت می کنند. ارتوپدیست ها و جراح های ارتوپدی به طور ویژه برای تشخیص و درمان بیماری های مفاصل آموزش دیده اند.

تفاوت روماتولوژی و متخصص ایمنی شناسی

ایمنی شناس ها (ایمونولوژیست) بیشتر در زمینه شناخت سیستم ایمنی بدن تلاش می کنند. اما گاهی نیز در بالین یعنی شناسایی و درمان بیماری ها نیز فعالیت دارند. از جمله بیماری هایی که ایمنی شناس ها با آن سر و کار دارند می توان به آسم، آلرژی ها (مثل حساسیت هایی غذایی و فصلی) و بیماری های خود ایمنی اشاره کرد.

تفاوت متخصص روماتولوژی و متخصص اعصاب

متخصص اعصاب (نورولوژیست) با بیماری ها و اختلالات مربوط به مغز، اعصاب و نخاع سر و کار دارند. بیماری های روماتولوژی نیز گاهی بر اعصاب تاثیر می گذارند و از این جهت با هم مشترک هستند.

دچار مشکل التهابی و خود ایمنی عضلانی هستی؟

از متخصص روماتولوژیست مشاوره بگیر

مشاوره آنلاین دکتر متخصص روماتولوژیبهترین دکتر روماتولوژی

برای چه بیماری هایی و با چه علائمی باید به دکتر متخصص روماتولوژی مراجعه کرد؟

بیماری های روماتیسمی بر بخش های مختلف بدن تاثیر می گذارند. علائم رایج این بیماری ها شامل درد در مفاصل، کاهش توان حرکت در یک یا چند مفصل و التهاب، قرمزی، تورم و گرم شدن مفصل یا ناحیه تحت تأثیر بیماری است. روماتولوژیست پس از معاینه و تشخیص بیماری شما، از برنامه های درمانی از جمله دارو ها، ورزش منظم، رژیم غذایی سالم، مدیریت و کاهش استرس و استراحت استفاده می کنند. بیش از ۲۰۰ بیماری روماتیسمی شناخته شده است. چند مورد از رایج ترین بیماری ها را بررسی می کنیم.

علائم رایج بیماری های روماتیسمی شامل درد در مفاصل، کاهش توان حرکت در یک یا چند مفصل و التهاب، قرمزی، تورم و گرم شدن مفصل یا ناحیه تحت تأثیر بیماری است.

۱.التهاب و ورم مفصل – استخوان (Osteoarthritis):

از شایع ترین نوع آرتروز (التهاب مفاصل) در جهان است. حالتی است که در آن با گذشت زمان غضروف محافظی که انتهای استخوان را پوشش می دهد تحلیل رفته و از بین می رود. با اینکه ممکن است در هر مفصلی رخ بدهد اما بیشتر مفاصل دست، پا، لگن و ستون فقرات را تحت تأثیر قرار می دهد. اگر درد در مفاصل در حین حرکت، کاهش انعطاف مفاصل و تورم آن ها مشاهده شده باید به پزشک روماتولوژیست مراجعه کنید.

۲.روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) Rheumatoid arthritis:

روماتیسم مفصلی نوعی بیماری خودایمنی است که منجر به درد در مفاصل و آسیب به بدن می شود. روماتیسم انواعی دارد و بیماری بسیار مهمی است. برای آگاهی بهتر در مورد این بیماری مقاله «روماتیسم: علائم، انواع، نحوه تشخیص، درجه روماتیسم و درمان آن» را مطالعه کنید. با مشاهده تغییر شکل یا درد در مفاصل بهتر است به متخصص روماتولوژی مراجعه کنید.

۳.لوپوس (Lupus):

لوپوس نوعی بیماری خود ایمنی است که در این بیماری التهاب بر بسیاری از بخش های مختلف بدن مانند مفاصل، پوست، کلیه ها، سلول های خونی و حتی مغز و قلب اثر می گذارد. در صورت بروز علائم بدون علت مشخص، تب و درد مداوم و … باید به دکتر روماتولوژی پوست مراجعه شود.

۴.سندروم شوگرن (Sjogren’s syndrome):

سندروم شوگرن نوعی بیماری خود ایمنی است که به به غدد اشک و بزاق فرد حمله می کند و باعث خشکی دهان و خشکی چشم می شود. معمولا همراه با دیگر بیماری های روماتولوژی رخ می دهد. بسته به شدت بیماری گاها می توان بدون مراجعه به پزشک علائم را کنترل کرد.  با مشاوره تلفنی با روماتولوژیست می توانید از کنترل علائم خود مطمئن شوید.

۵.نقرس (Gout):

نقرس نوعی آرتروز رایج است، که باعث درد، تورم و سفت شدن مفاصل می شود. معمولا مفصل انگشت پا را تحت تأثیر قرار می دهد. در صورت بروز علائم ذکر شده بهتر است با بهترین متخصص روماتولوژی مشورت کنید.

۶.اسکلرودرمی یا سختی پوست (Scleroderma):

یک بیماری خود ایمنی طولانی مدت است که بر پوست، بافت همبند و اندام های داخلی تاثیر می گذارد. در این بیماری سیستم ایمنی منجر می شود بدن شما مقداز زیادی کلاژن بسازد که بخش مهمی از پوست است. در نتیجه این حالت پوست شما سخت و ضخیم می شود و روی کلیه ها و ریه ها زخم ایجاد می شود. با افزایش ضخامت عروق خونی منجر به عملکرد نامناسب سیستم خون رسانی و فشار خون بالا می شود. در صورت مشاهده علائم گفته شاید بهتر است حتما به دکتر روماتولوژی پوست مراجعه کنید.

۷.آرتروز عفونی یا چرکی (Infectious arthritis):

نوعی عفونت در مفاصل می باشد که علائم مشابه آرتروز دارد. به عبارت دیگر نوعی آرتروز به حساب می آید اما با عامل عفونی و آسیب زایی شدیدتر. درمان سریع این بیماری به دلیل جلوگیری از آسیب های مفصلی و انتشار بیماری حائز اهمیت است. معمولا یک مفصل را درگیر می کند ولی می تواند به مفاصل مجاور نیز گسترش پیدا کند. درد شدید، تب، ضعف، تغییر در اشتها، محدودیت در حرکت مفاصل و … از علائم آرتروز عفونی هستند که در صورت مشاهده آن ها بهتر است به فوق تخصص روماتولوژی مراجعه شود.

۸.واسکولیت یا التهاب عروق خونی (Vasculitis):

التهاب عروق خونی منجر به ضخامت دیواره رگ ها شده و گردش خون را سخت می کند. با محدود شدن جریان خون ممکن است یک اندام یا بافت آسیب ببیند. انواع مختلفی از واسکولیت وجود دارد و بیشتر آن ها به ندرت رخ می دهند. تب، سردرد و کاهش وزن از علائم آن هستند. در صورت مشاهده این علائم یا احساس درد بهتر است با فوق تخصص روماتولوژی مشورت کنید.

روش های تشخیص بیماری های روماتیسمی

 آزمایش روماتیسم به عنوان یک آزمایش تشخیصی؛ از مهم ترین و پرکاربردترین آزمایش هاست که بارها با آن درگیر بوده ایم.

آزمایش روماتیسم شامل چه آزمایش هایی می شود؟

• معاینه ی بدنی و سابقه ی خانوادگی
• آزمایش خون
• آزمایشات تصویربرداری
• نمونه برداری از مایع مفصلی.

متخصص روماتولوژی ابتدا با معاینه فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی شما شروع می کند. بعد از آن یک سری آزمایش ها مثل آزمایش خون و … را به شما پیشنهاد می دهد. علاوه بر آزمایشات، بسته به نوع بیماری ممکن است عکس برداری لازم باشد. انواع روش های عکس برداری مانند اشعه ایکس، سی تی اسکن (CT)، ام آر آی (MRI) و سونوگرافی از مفاصل و استخوان ها می توانند در تشخیص التهاب و آسیب های مربوط به این بیماری کمک کند.

با توجه به نوع بیماری و تشخیص متخصص روماتولوژی انواع مختلفی از آزمایش ها ممکن است لازم باشند. برخی از آزمایش ها همیشگی هستند و در اولین مراجعه معمولا به شما پیشنهاد می شوند:

• آزمایش خون کامل (CBC): این آزمایش سرنخ هایی از فعالیت بیماری های روماتولوژی به پزشک می دهد. رایج ترین آن ها، کم خونی روماتیسمی می باشد که همراه با التهاب بدن رخ می دهد. این حالت در روماتیسم مفصلی، واسکولیت و بیماری های خود ایمنی جدی مشاهده می شود.
• آزمایشات بیوشیمایی: از رایج ترین آزمایشات بیوشیمیایی در این بیماری ها شامل آزمایش عملکرد کبد برای نظارت بر سمیت دارو ها به ویژه در واسکولیت می باشد.
• آزمایش ادرار: از ارزان ترین و مهم ترین آزمایش ها در روماتولوژی می باشد. در بیماری هایی مثل واسکولیت و بیماری های خود ایمنی که کلیه ها را تحت تأثیر قرار می دهند اهمیت بالایی دارد.

علاوه بر این ها یک سری آزمایش های رایج دیگری در بحث روماتولوژی و انواع بیماری روماتیسمی نیز وجود دارند که اختصاصی تر هستند.

علائم و درمان روماتیسم مفصلی رو می‌شناسی؟ الان نوبت بگیر

دکتر روماتیسم مفصلی

انواع آزمایش های روماتولوژی

آزمایش روماتولوژی چیست؟

روماتولوژی آزمایش های مختلفی دارد که در زیر به آنها می پردازیم:

۱.سرعت رسوب گلبول قرمز یا ESR

این آزمایش یک روش غیر مستقیم برای اندازه گیری غلظت پروتئین های فاز حاد پلاسما به ویژه پروتئین فیبرینوژن است. یک نشانگر مهم و پرکاربرد برای التهاب بوده که در التهاب مقدار آن افزایش می یابد. البته باید توجه داشت که بالابودن کاذب آن در حضور کم خونی، بیماری های کلیوی و برخی بیماری های دیگر ممکن است مشاهده شود. همچنین میزان آن به سن و جنسیت بیمار نیز بستگی دارد.

۲.فاکتور روماتوئید یا RF

یک فاکتور که در آزمایشات مورد توجه قرار می گیرد و نشانگر میزان نوعی آنتی بادی می باشد. یک آزمایش رایج برای تشخیص روماتیسم مفصلی است. نتیجه مثبت این آزمایش در بیماری های روماتولوژی و غیر روماتولوژی ممکن هست دیده شود. بیماری های عفونی مثل التهاب سلول های کبد و بیماری های ریوی از مثال های غیر روماتولوژی برای نتیجه مثبت این آزمایش هستند. از دلایل روماتولوژی برای نتیجه مثبت این تست نیز می توان به روماتیسم مفصلی و سندروم شوگرن اشاره کرد.

۳.پروتئین واکنشگر سی C-reactive protein

نوعی پروتئین ایمنی ذاتی است. میزان آن بلافاصله بعد از التهاب یا آسیب بافتی بالا می رود. باید توجه داشت که برخی بیماری ها منجر به افزایش خفیف میزان CRP شده که غیر التهابی هستند. دیابت، فشار روحی، مصرف سیگار، کهولت سن و چاقی از جمله دلایل افزایش خفیف و غیرالتهابی این پروتئین هستند. انجام این آزمایش همراه با ESR از حساسیت بهتری نسبت به انجام هرکدام به تنهایی دارد و نتایج دقیق تری دارد.

۴.انواع آزمایش های آنتی بادی antibody

آنتی بادی ها بخش مهمی از سیستم ایمنی هستند. در آزمایشات روماتولوژی چندین توع آزمایش مربوط به آنتی بادی وجود دارد که همگی در گروه آنتی بادی ضد هسته (Anti-nuclear) قرار می گیرند. این آنتی بادی ها بیشتر اتوآنتی بادی هستند یعنی بر علیه بدن خود فرد تولید می شوند و منجر به بیماری های خود ایمنی می شوند:

• آنتی بادی علیه DNA دو رشته ای.
• آنتی بادی ضد هیستون.
• آنتی بادی ضد P پروتئین ریبوزومی.
• آنتی بادی در التهاب و ضعف عضلانی.
• آنتی بادی ضد نوتروفیل سیتوپلاسمی.
• آنتی بادی های ضد فسفولیپید.

۵.کمپلمان ها (C3 و C4)

کاهش میزان کمپلمان ها نشانگر بیماری های روماتیسمی مرتبط با سیستم ایمنی است. از این جهت از آزمایش اندازه گیری کمپلمان ها در تشخیص این بیماری ها کمک می گیرند.

۶.اندازه گیری کرایوگلوبین ها (Cryoglobulins)

نوعی پروتئین موجود در خون از خانواده ایمونوگلوبین ها هستند. در دمای پایین در خون رسوب می کنند و با برگشتن دما به ۳۷ درجه سانتی گراد مجدد محلول می شوند. این پروتئین ها ممکن است در بیماری های لوپوس، روماتیسم مفصلی و همچنین عفونت های کبدی مشاهده شود.

آزمایشات متنوع دیگری نیز وجود دارند که بر اساس نوع بیماری، شدت آن و … ممکن است پزشک آن ها را به شما پیشنهاد دهد.

راهنمای مراجعه به فوق تخصص روماتولوژی

در صورت بروز هر نوع علائمی بهتر است شما ابتدا به پزشک عمومی یا داخلی مراجعه کنید. پس از بررسی هایی مثل عکس یا آزمایشات لازم، در صورت نیاز پزشک شما را به بهترین دکتر روماتولوژی یا دیگر شهرها ارجاع می دهد. اما اگر شک دارید که به بیماری روماتیسمی دچار شده اید یا علائمی مشکوک دارید، می توانید با مشاوره تلفنی دکتر روماتولوژی خیال خود را راحت کنید. بهترین متخصصین روماتولوژی تهران، شیراز، تبریز و تمام شهرهای ایران در سایت دکترتو آماده ی ارائه ی خدمات به شما هستند.

دکتر متخصص روماتولوژی تهران

دکتر متخصص روماتولوژی شیراز

دکتر متخصص روماتولوژی مشهد

دکتر متخصص روماتولوژی اصفهان

منبع: