فهرست مطالب
خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:
آبسه دندان یکی از مشکلات شایع و دردناک دهان و دندان است که به دلیل عفونت در ریشه دندان یا بافتهای اطراف آن ایجاد میشود. این مشکل معمولاً با علائمی مانند درد شدید، تورم، و گاهی تب همراه است و اگر درمان نشود، میتواند به عوارض جدیتری مانند گسترش عفونت به سایر بخشهای بدن منجر شود. شناخت علل، علائم و روشهای درمان آبسه دندان میتواند به شما کمک کند تا از بروز این مشکل جلوگیری کرده یا در صورت ابتلا، سریعاً برای درمان اقدام کنید. در این مقاله، به طور جامع به همه چیز درباره آبسه دندان و راههای پیشگیری و درمان آن خواهیم پرداخت.
آبسه دندان چیست؟
آبسه دندان، حفرهای چرکی است که در اثر عفونتهای باکتریایی در دهان شکل میگیرد. این عفونت میتواند در نواحی مختلف و متفاوتی از دهان و در نزدیکی دندان باشد. برخی از این آبسهها که پری آپیکال نام دارند، در نوک ریشه دندان ایجاد میشوند و برخی دیگر نیز با نام آبسه پریودنتال، لثه را تحت تاثیر قرار میدهند.
آبسه پری آپیکال، غالبا در نتیجه حفرههای دندانی درماننشده یا آسیبهایی بهوجود میآید که در درمان دندانها شکل میگیرند. به همین دلیل این عفونت، معمولا ناشی از تحریک و التهاب است. معمولا بسیاری از این آبسهها به درمان توسط پزشک نیاز پیدا میکنند و برخی از آنها نیز به کشیدن دندانها منجر میشوند و عوارض بسیاری به دنبال خواهند داشت.
آیا آبسه همان عفونت دندان است؟
بله، آبسه نوعی از عفونت دندانی است که به ریشه میرسد و درد بسیاری دارد. این معضل هیچ محدودیت سنی و جسمی ندارد و از کودکان تا سالمندان به آن مبتلا میشوند. غالبا زمانیکه فرد درد نسبتا شدید و مداوم در دندانهایش حس میکند که بهبود نمییابد، میتوان احتمال وجود عفونت دندان یا همان آبسه را داد و باید سریعا به دندانپزشک و متخصص ریشه دندان مراجعه کرد.
عکس آبسه دندان
این تصویر نشاندهنده یک آبسه دندانی است که با التهاب و تورم لثه اطراف دندان مشخص میشود. این وضعیت نیاز به درمان سریع برای جلوگیری از گسترش عفونت دارد. آبسههای دندانی، شدت متفاوتی دارند و به همین دلیل در افراد مختلف، به شکلهای متفاوتی بروز پیدا میکنند. با این حال، معمولا از چنین ظاهری برخوردارند:
علائم آبسه دندان چیست؟
آبسه دندان شدتهای مختلفی دارد؛ در برخی موارد به سطح میآید و چرک آن تخلیه میشود، اما گاهی به درمان فوری نیاز دارد. در ادامه، مهمترین علائم آبسه دندان را بررسی میکنیم:
- دنداندرد شدید، مداوم و ضرباندار که با لمس یا فشار تشدید میشود.
- حساسیت دندان به گرما و سرما که پس از قطع محرک ادامه دارد.
- درد هنگام جویدن و احساس فشار در ناحیه دندان آسیبدیده.
- تورم لثه یا صورت که ممکن است همراه با قرمزی و التهاب باشد.
- تب و لرز در موارد شدید، نشاندهنده گسترش عفونت.
- تورم غدد لنفاوی در فک و گردن و حساسیت آنها به لمس.
- بوی بد دهان و طعم تلخ یا چرکی ناشی از ترشح عفونت.
- ایجاد یک برآمدگی چرکی روی لثه که ممکن است ترکیده و تخلیه شود.
- مشکل در بلع یا تنفس که نشانه انتشار عفونت و نیاز به مراقبت فوری پزشکی است.
آبسه دندان باعث دندان درد می شود؟
چنانچه پیش از این نیز گفته شد، آبسه، نوعی عفونت در دندان است که در اثر وجود حفرههای درماننشده در دهان، دندان شکسته یا بیماریهای لثهای بهوجود میآید. یعنی هرکدام از این مشکلات به خودی خود، آزردگی و دردی را برای فرد به دنبال دارند، اما طبیعتا وجود عفونت در دندان و لثه، خود بر میزان درد میافزاید. توصیه میشود به محض تجربه دندان درد مداوم یا درد لثهها به دندانپزشک مراجعه کنید.
علت آبسه دندان چیست؟
آبسه دندان به دلیل عفونت باکتریایی در ناحیه ریشه دندان یا بافتهای اطراف آن ایجاد میشود. این عفونت معمولاً زمانی رخ میدهد که پوسیدگی عمیق دندان، ترک یا شکستگی در دندان، یا بیماریهای لثه اجازه نفوذ باکتریها به پالپ دندان (بافت نرم حاوی عروق خونی و اعصاب) را میدهد. باکتریها در این محیط تکثیر میشوند و باعث تجمع چرک و ایجاد التهاب میشوند. شایعترین علل آبسه دندان عبارتاند از:
- پوسیدگی پیشرفته: پوسیدگی دندان درماننشده میتواند به عفونت پالپ و ریشه دندان منجر شود.
- بیماریهای لثه (پریودنتیت): عفونت لثههای عمیق ممکن است به بافتهای زیرین و ریشه دندان سرایت کند.
- شکستگی یا ترک در دندان: این وضعیت مسیر ورود باکتریها به ریشه دندان را فراهم میکند.
- درمان دندانپزشکی ناقص: درمانهای ناموفق یا ناقص مانند ترمیم نادرست یا کانال ریشه ناکامل نیز میتواند باعث عفونت شود.
عفونتهای دندان که به آبسه منجر میشوند، نیازمند درمان فوری هستند تا از گسترش عفونت به سایر نواحی بدن جلوگیری شود. درمان شامل تخلیه آبسه، مصرف آنتیبیوتیک، یا درمان ریشه است.
آبسه دندان چه زمانی نشانه عفونت لثه است؟
آبسه دندان یا همان عفونت دندان بر روی لثه ایجاد میشود و به همین دلیل نیز میتوان آن را عفونت لثه هم دانست، به خصوص در زمانیکه شدت بیشتری پیدا میکند و علت خونریزی لثه با هم همراه هستند. در چنین شرایطی توصیه میشود با مراجعه به پزشک متخصص به درمان سریعتر این عفونت اقدام کنید.
ارتودنسی باعث آبسه دندان می شود؟
براکتهای ارتودنسی باعث عفونت یا آبسه دندانی نمیشوند. همانطور که گفته شد آبسه معمولا در اثر پوسیدگیهای قبلی یا عفونتهای باکتریایی اطراف دندان و لثه به وجود میآیند. طبیعتا عدم رعایت درست بهداشت و مراقبت کافی از دهان و دندان، چه با ارتودنسی و چه بدون آن میتواند منجر به پوسیدگی دندان و به دنبال آن عفونت و آبسه شود.
نکته مهمی که باید به آن اشاره کنیم این است که در افرادی که دارای ارتودنسی هستند، امکان آن وجود دارد که غذا در اطراف براکتها گیر کند و همین موضوع هم زمینه رشد باکتریها را فراهم نماید و پوسیدگی و عفونت به وجود آورد. در نتیجه، اهمیت رعایت بهداشت دندان به خصوص در رابطه با افرادی که دارای ارتودنسی هستند، انکارناپذیر است!
راه های تشخیص آبسه دندان چیست؟
پیش از هر چیز اگر با مشاهده هرکدام از علائم آبسه دندان، خود را مشکوک به آبسه میدانید لازم است که فورا به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت بدتر نشود و عارضه و سرایت عفونت به فک انتقال پیدا نکند. طبیعتا دندانپزشک به محض مراجعه، دندانها را به خوبی معاینه و محل آبسه را بررسی میکند. در برخی از شرایط نیز ممکن است از شما بخواهند که از دندان خود یک سی تی اسکن و عکس اشعه ایکس بگیرید تا محل دقیق عفونت و میزان گستردگی آن را به خوبی بررسی کنند و تشخیص دهند.
آبسه دندان بدون درد
در برخی از شرایط، افراد آبسههایی بدون درد تجربه میکنند. خوشبختانه این نوع از آبسهها، همچنان علائم ثابتی همچون تورم و التهاب لثه را دارند و درنتیجه، قابل تشخیص و درمان هستند. اگر آبسه در دندانی رخ دهد که پیش از این تحت درمان ریشه قرار گرفته، ممکن است درد چندانی نداشته باشد، چراکه قبلا عصب آن کاملا از بین رفته است.
آبسه دندان را چگونه درمان کنیم؟
درمان آبسه روی پاکسازی عفونت و تسکین درد متمرکز است. بنابراین بسته به علائم شما ممکن است پزشک درمان را با اشعه ایکس شروع کند. این کار به دندانپزشک کمک میکند میزان سرایت عفونت را تشخیص دهد. بسته به نوع و شدت آبسه، گزینههای درمانی شامل این موارد میشوند:
- تخلیه آبسه دندان: در این روش دندانپزشک، یک برش کوچک روی آبسه ایجاد میکند تا چرک و عفونت تخلیه شود. در نهایت هم محل برش با محلولهای مشخص و مخصوصی، درمان و ضدعفونی میشوند.
- روش کانال ریشه: در این روش، دندان آسیب دیده برای تخلیه آبسه، سوراخ میشود و هر گونه پالپ عفونی نیز از آن برداشته میشود. در مرحله بعد هم دندانپزشک، محفظه پالپ و کانال ریشه را درمان میکند. امکان آن نیز وجود دارد که از یک روکش برای افزایش مقاومت دندان استفاده شود.
- کشیدن دندان: در صورتیکه دندان بیش از حد آسیب دیده باشد، ممکن است دندانپزشک، کشیدن آن را تنها راه تخلیه آبسه بداند.
- مصرف آنتی بیوتیک یا قرص آبسه دندان: اگر عفونت به خارج از ناحیه آبسه گسترش پیدا کرده باشد و سیستم ایمنی بیمار، ضعیف باشد، معمولا پزشک، تجویز قرص آنتی بیوتیک را بهترین راهکار میداند. با این کار، عفونتهای پخششده نیز درمان میشوند. مصرف داروی مترونیدازول و داروی آموکسی سیلین توسط برخی دندانپزشکان توصیه شده است.
- برداشتن جسم خارجی: اگر آبسه به دلیل وجود یک جسم خارجی بوده باشد، پزشک آن را از دندان خارج و عفونت را هم تخلیه میکند. بعد از آن هم فرآیند ضدعفونی صورت میگیرد.
- درمان خانگی موقت: درمان خانگی آبسه دندان شامل شستوشوی دهان با آبنمک گرم، استفاده از کمپرس سرد و مصرف مسکن برای کاهش موقت علائم تا زمان مراجعه به دندانپزشک است.
درمان آبسه دندان در طب سنتی
برای آنکه بتوانید آبسه خود را در خانه و با کمک طب سنتی تسکین دهید، میتوانید از روشهای متفاوت استفاده کنید. فقط به خاطر داشته باشید که این کار تا زمان مراجعه به پزشک امکانپذیر است و به عنوان درمان قطعی معرفی نمیشود:
- آب نمک گرم و ولرم: یکی از بیخطرترین روشهای کاهش موقت درد آبسه، استفاده از آب نمک گرم است. این راهکار، دهان شما را تمیز میکند و التهاب و تورم آبسه را هم کاهش میدهد.
- کمپرس سرد آبسه: با کمپرس سرد آبسه، جریان خود را افزایش میدهید و تورم و درد را نیز کاهش خواهید داد.
- اسانس پونه: کافی است چند قطره اسانس پونه را با یک روغن حامل، رقیق کنید و با کمک پارچهای تمیز روی ناحیه آبسه قرار دهید. ۱۰ دقیقه صبر کنید و بعد آن را آب بکشید. با انجام این روش سه بار در روز، کمکم تاثیرات مثبت را احساس خواهید کرد.
- روغنهای کنجد، زیتون و نارگیل: یک قاشق غذاخوری از هرکدام از این روغنها را به مدت ۲۰ دقیقه در دهان خود بچرخانید و بعد خارج کنید. دقت کنید که این روش را بهصورت ناشتا انجام ندهید.
- چای شنبلیله: در این روش، باید یک فنجان آب را درون قابلمه روی شعله بگذارید و یک قاشق چایخوری چای شنبلیله آسیابشده را به آن اضافه کنید. وقتی چای رنگ گرفت، با کمک پنبه آن را روی ناحیه آبسه بزنید. این ترفند را نیز سه بار در روز انجام دهید.
- اسانس آویشن: برای این منظور ابتدا باید مقداری روغن آویشن را رقیق کنید و با یک گوشپاککن روی آبسه قرار دهید. در کنار آن، استفاده از مخلوط آب و این اسانس بهعنوان دهانشویه میتواند در درمان آبسه و عفونت دندان موثر باشد.
درمان فوری آبسه دندان
روشهای درمانی خانگی و طب سنتی، معمولا زمان نسبتا زیادی میبرند و در کنار آن هم درمان قطعی به همراه ندارند، بنابراین درمان فوری آبسه دندان، به مراجعه سریع به دندانپزشک و متخصص بستگی دارد. پزشک شما قطعیترین و سریعترین روش درمانی را پیاده خواهد کرد.
انواع آبسه دندان
آبسه در دندان دارای چهار نوع متفاوت است که شامل این موارد میشوند:
آبسه پریودنتال
منشاء این نوع از آبسه، پاکت پریودنتال آلوده است که بافتها و استخوانهای نگهدارنده دندان را تخریب میکند و به همین دلیل هم بیماری پیشرفته لثه را به دنبال دارد. معمولا دندانپزشک برای درمان این نوع از عفونت، جرمگیری دندان عمقی را انجام میدهد تا پاکت پاکسازی شود.
آبسه ژنژیوال
این مدل از آبسه در فاصله بین دندان و لثه ایجاد میشود و معمولا هم در اثر گیر کردن جسم خارجی مثل مواد غذایی بهوجود میآید. آبسه ژنژیوال را میتوان یکی از متداولترین انواع آبسه دانست که در هر سنی هم میتواند بروز پیدا کند.
آبسه پری اپیکال
این نوع از آبسه هم که در اثر پوسیدگی دندان، ترک خوردن یا شکستگی و همینطور لب پر شدن دندان به وجود میآید از دیگر انواع متداول عفونت دندانی است که در نوک ریشه دندان به وجود میآید. روند ایجاد این آبسه نیز دقیقا مطابق همان موضوعی است که پیشتر اشاره کردیم، یعنی حمله باکتریها به پالپ دندان و ایجاد التهاب در بافتهای پالپ و در نهایت تشکیل آبسه در نوک ریشه.
آبسه دندان در بارداری
تغییرات هورمونی، تهوعهای صبحگاهی و همینطور تغییرات رژیم غذایی از آن دست مواردی هستند که احتمال مشکلات دهانی در بارداری و پوسیدگی دندان بعد از زایمان را افزایش میدهند. بنابراین بروز بیماریهای لثهای و همینطور آبسه نیز از عوارض بارداری به شمار میروند.
آبسه دندان کودکان
از آنجایی که کودکان به مصرف میانوعدههای شیرین و نشاستهای علاقه زیادی دارند، در معرض پوسیدگی دندان قرار میگیرند و به همین دلیل احتمال بروز آبسه دندان کودک افزایش مییابد. والدین باید حساسیت بیشتری نسبت به آموزش درست مسواک زدن و نگهداری از بهداشت دهان و دندان فرزندان خود داشته باشند. علاوه بر این، استفاده از فلوراید و کشیدن نخ دندان نقش مهمی در پیشگیری از پوسیدگی دندان و کاهش خطر آبسه دندان کودکان در سنین مختلف، از جمله یک سالگی و سه سالگی، دارد.
آبسه دندان روکش دار
یکی از رایجترین عارضههایی که در روکش کردن دندانها وجود دارد، بروز آبسه در دندان است. این مشکل در صورتی به وجود میآید که درمان ریشه، پیش از روکش به درستی انجام نشده باشد. درنتیجه روکش، عصبهای باقیمانده را با فشار خود، تحت تاثیر قرار میدهد و باعث بروز درد و آبسه میشود.
به خاطر داشته باشید که پرشدگی نادرست پیش از روکش کردن و همینطور عفونت ریشه و عصب هم مشکلات دیگری هستند که احتمال ایجاد آبسه را پیش از نصب روکش دندان به وجود میآورند. در چنین شرایطی لازم است که حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید و پیش از نصب روکش، از انجام درست تمامی فرآیند درمانی توسط دندانپزشکی ماهر مطمئن شوید.
آبسه دندان کشیده شده
زمانیکه دندان کشیده میشود، طبیعتا التهاب و عفونتی را به دنبال خواهد داشت. با این حال، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و همینطور نادیده گرفتن دستورالعمل و توصیههای پزشکی نیز میتواند احتمال عفونت دندانها بعد از کشیده شدن را افزایش دهد.
آبسه پری کرونال (آبسه دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته)
آبسه پری کرونال نوعی عفونت است که در اطراف دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته ایجاد میشود. این نوع از آبسه، بافت دندان نهفته یا نیمهنهفته را هدف قرار میدهد و به همین دلیل هم معمولا با عنوان آبسه دندان عقل شناخته میشود این وضعیت معمولاً به دلیل تجمع باکتریها و باقیماندن مواد غذایی زیر لثه پوشاننده دندان عقل رخ میدهد. در صورت عدم درمان، عفونت میتواند گسترش یابد و مشکلات جدیتری ایجاد کند.
آبسه دندان ایمپلنت شده
یکی از عوارضی که دامنگیر بسیاری از افرادی که ایمپلنت دندان انجام میدهند میشود، بروز آبسه دندان است. عفونت ایمپلنت در اطراف لثه و دندانهای مجاور دیده میشود و رفتهرفته باعث ایجاد آبسه میشود. در صورتیکه عفونت، درمان نشود، ایمپلنت پس زده شده و باید برداشته شود. در این فرآیند، نحوه کاشت و همینطور کیفیت ایمپلنت از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند.
آبسه لثه چیست و چه تفاوتی با آبسه دندان دارد؟
آبسه لثه یک تجمع چرک ناشی از عفونت باکتریایی در بافت لثه است که معمولاً به دلیل گیر کردن غذا، پلاک میکروبی یا بیماریهای لثه ایجاد میشود. در مقابل، آبسه دندان در اثر عفونت ریشه دندان یا پالپ (عصب دندان) ایجاد شده و معمولاً شدیدتر است. تفاوت اصلی این دو در محل عفونت است؛ آبسه لثه در بافتهای نرم لثه رخ میدهد، در حالی که آبسه دندان مستقیماً ریشه و استخوان فک را درگیر میکند. برای درمان آبسه لثه در طب سنتی، شستوشوی دهان با آب نمک گرم، استفاده از عسل و زردچوبه بهعنوان ضدباکتری، روغن میخک برای کاهش درد و التهاب، و جویدن سیر خام برای مهار عفونت توصیه میشود. این روشها کمکی هستند و جایگزین مراجعه به دندانپزشک نمیشوند.
عوارض و خطرات آبسه دندان
آبسه دندان اگر بهموقع درمان نشود، میتواند عوارض و خطرات جدی برای سلامت فرد به همراه داشته باشد. عفونت موجود در آبسه ممکن است به بافتهای اطراف دندان گسترش یافته و منجر به مشکلاتی مانند تورم شدید صورت یا فک شود. در موارد پیشرفتهتر خطرات آبسه دندان، عفونت میتواند وارد جریان خون شده و شرایط خطرناکی مانند سپسیس (عفونت گسترده در بدن) را ایجاد کند که تهدیدی جدی برای زندگی محسوب میشود. همچنین، آبسه درماننشده ممکن است به سایر اندامها مانند قلب (ایجاد اندوکاردیت) یا مغز (ایجاد آبسه مغزی) آسیب برساند. درد شدید و مداوم ناشی از آبسه میتواند کیفیت زندگی فرد را کاهش داده و باعث اختلال در خوردن، خوابیدن یا صحبت کردن شود. علاوه بر این، عفونتهای مکرر ناشی از آبسه ممکن است به تحلیل استخوان فک و از دست دادن دندانها منجر شود. به همین دلیل، مراجعه فوری به دندانپزشک برای تخلیه عفونت و جلوگیری از گسترش آن ضروری است. رعایت بهداشت دهان و دندان و درمان زودهنگام مشکلات دندانی نقش مهمی در پیشگیری از این عارضه دارد.
آبسه دندان باعث ورم صورت می شود؟
طبیعتا بروز عفونت در بسیاری از شرایط التهاب و ورم را به دنبال خواهد داشت. با این حال، شدت آبسه هم تاثیر زیادی در میزان ورم صورت خواهد داشت. در صورتیکه آبسه شدت زیادی پیدا کند میتواند به فک سرایت و آن را هم درگیر کند. در چنین شرایطی، درمان سختتر و زمانبرتر خواهد شد.
جلوگیری از آبسه دندان
برای جلوگیری از آبسه دندان سلامت و بهداشت دهان و دندان را جدی بگیرید تا مانع از بروز پوسیدگی، شکستگی و آسیب دندان شوید. رعایت رژیم غذایی درست، کاهش مصرف مواد غذایی حاوی قند و نشاسته، عدم شکستن مواد غذایی سفت همچون پسته با دندان و جلوگیری از بیاشتهایی و پرخوری هم تاثیر قابل توجهی در کاهش احتمال پوسیدگی دندان و آسیبهای احتمالی دیگر خواهد داشت.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
بروز آبسه دندان از عوامل بسیار متفاوتی نشأت میگیرد، با این حال، رعایت بهداشت دهان و دندان و دقت در نگهداری از دندانها در وهله اول و سپس مراجعه سریع به پزشک به محض مشاهده علائم، از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند. به خاطر داشته باشید که چه برای یک پر کردن ساده و چه برای انجام و کاشت ایمپلنت، دقت بالایی در انتخاب دندانپزشک خود داشته باشید. یک سهلانگاری و عدم استفاده از متریال باکیفیت در روند درمانی دندانها میتواند مشکلات بسیاری را برایتان به وجود آورد.
شما میتوانید با مراجعه به وبسایت دکترتو از امکان رزرو نوبت حضوری دکتر دندانپزشک استفاده کنید و از روشهای پیشگیری از این معضل و همینطور راهکارهای درمانی بیشتر آن، اطلاعات کاملتری کسب کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
سلام اطلاعات مهمی را خواندم وبکاذ خواهم گرفت
سپاس فراوان از همراهی شما
تندرست بشید علی اصغر عزیز
سلام من دوروزه آبسه کردم.. یک روزه صورتم عجیب باد کرده جوری ک ی طرف چشمم داره بسته میشه.. دندان پزشکی هم رفتم گف چیزی نیس مشکل دندان نداری.. احتمالاً چیز تیزی خورده ب لثه.. باد صورتم نمیشینه چیکار کنم دکتر؟!
سلام
در هر صورت
جدا از دلایل ان
نیاز به درمان دارید
هم انتی بیوتیک مناسب
و هم ضدالتهاب مثل ژلوفن
دندانپزشک خوب
سلام من دو روزه آبسه زدم و یک روزه صورتم عجیب باد کرده جوری ک ی چشمم داره بسته میشه..دندان پزشک هم رفتم گف چیزی نیس احتمالاً چیز تیزی خورده ب لثت..و مشکل دندان نداری ولی من باد صورتم نمیشینه چیکار کنم دکتر؟!