عمل کولونوسکوپی چیست؟ عوارض، کاربرد و آمادگی‌های لازم

کولونوسکوپی، همان‌طور که از اسمش مشخص است، عملی برای بررسی کولون است. البته کولونوسکوپی فقط به کولون محدود نمی‌شود و در واقع برای بررسی کل روده بزرگ یعنی کولون و رکتوم استفاده می‌شود. کولون به ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر اول روده بزرگ و رکتوم به ۱۵ سانتی‌متر انتهایی روده بزرگ گفته می‌شود که به مقعد ختم می‌شود.

متخصص گوارش از کولونوسکوپی برای بررسی بیماری‌ها و اختلالات روده بزرگ استفاده می‌کند. اکثر موارد کولونوسکوپی برای غربالگری سرطان روده بزرگ و پولیپ انجام می‌شود. در این مطلب با کاربرد کولونوسکوپی، آمادگی برای کولونوسکوپی و عوارض آن و جنبه‌های دیگر این تست آشنا خواهیم شد.

کولونوسکوپی چیست؟

کولونوسکوپی عملی است که یک پزشک به‌وسیله آن می‌تواند داخل کولون یا روده بزرگ را ارزیابی کند. کولونوسکوپ یک لوله قابل انعطاف به طول ۱۲۰ سانتی‌متر و ضخامت حدوداً یک بند انگشت است که یک دوربین و یک منبع نوری به انتهای آن متصل است. سر کولونوسکوپ از داخل مقعد وارد می‌شود. سپس این لوله به‌آرامی به داخل رکتوم و در طول کولون و معمولاً تا حد سکوم یا کور روده (اولین قسمت از کولون) هدایت می‌گردد. حتی این امکان هم وجود دارد که کولونوسکوپ را چند سانتی‌متری به داخل روده کوچک (دراز روده یا ترمینال ایلئوم) وارد کرده و آن را هم معاینه کرد. اما امکان کولونوسکوپی معده با این روش وجود ندارد.

این روش یکی از روش‌های غربالگری سرطان روده بزرگ است.

برای انجام کولونوسکوپی دکترت رو انتخاب کردی؟ حالا از دکترتو نوبت بگیر

مشاوره آنلاین دکتر گوارشدکتر گوارش

کولونوسکوپی برای تشخیص چه بیماری هایی است؟

کولونوسکوپی (کولونوسکوپی به انگلیسی colonoscopy) به دلایل مختلفی انجام می‌شود. اکثر عمل‌های کولونوسکوپی روده به‌عنوان قسمتی از برنامه‌های غربالگری برای تشخیص سرطان کولون انجام می‌شوند. البته کولونوسکوپی به دلایل دیگری هم انجام می‌شود، از جمله:

• خون در مدفوع
• درد شکم
• اسهال
• تغییر در عادات روده یا مشاهده موارد غیرعادی در تصویربرداری اشعه ایکس یا سی تی اسکن کولون.

انجام کولونوسکوپی دوره‌ای به افرادی با سابقه قبلی پولیپ یا سرطان کولون و افراد با سابقه خانوادگی ابتلا به بعضی انواع سرطان‌های غیر کولون یا بیماری‌های مرتبط با سرطان کولون (مثل پولیپ‌های کولون) توصیه می‌شود. به‌این‌علت که خطر ابتلا به پولیپ و سرطان کولون در این افراد بیشتر است.

اینکه هر چند وقت یک‌بار باید کولونوسکوپی را انجام داد به میزان ریسک سرطان و موارد غیرطبیعی مشاهده شده در کولونوسکوپی‌های قبلی بستگی دارد. برای علائم سرطان روده بزرگ، علائم التهاب روده، علائم سرطان روده در زنان و علائم پولیپ روده می‌توان از این روش استفاده کرد. برخی از بیماری‌هایی که کولونوسکوپی در تشخیص آنها موثر است، در ادامه آورده‌ایم:

• بیماری پولیپ
• بیماری کولیت روده
• علت خونریزی مقعدی
• علائم بیماری کرون
• فیشرمقعد
• سندروم روده تحریک پذیر
• علت یبوست شدید
• تومور کارسینوئید

البته توصیه می‌شود که افراد سالم در معرض ریسک معمولی سرطان کولون از سن ۵۰ سالگی هر ۱۰ سال یک‌بار، باهدف خارج کردن پولیپ‌های کولون و قبل از سرطانی شدن آنها، تحت عمل کولونوسکوپی قرار بگیرند.

قیمت عمل کولونوسکوپی در سال ۱۴۰۲ چقدر است؟

هزینه‌ی این عمل را می‌توان با بیمه پرداخت کرد و آن را رایگان انجام داد. اما اگر این فرایند را بدون بیمه و با هزینه‌ی آزاد انجام داد، می‌توان با پرداخت هزینه‌ای بین ۵۰۰ هزار تومان تا ۲ میلیون تومان آن را امکان‌پذیر کرد.

برای انجام کولونوسکوپی می‌توانید به دکتر گوارش مراجعه کنید. برای دریافت نوبت دکتر گوارش می‌توانید از سایت نوبت‌دهی آنلاین دکترتو کمک بگیرید. همچنین می‌توانید از مشاوره تلفنی متخصص گوارش کمک بگیرید.

اگر می‌خواهید بدانید دکتر گوارش برای چیست، می‌توانید این مطلب را بخوانید.

کولونوسکوپی زنان چیست: کولونوسکوپی رحم چیست؟

کولپوسکوپی رحم که به آن کولونوسکوپی رحم هم گفته می‌شود، به‌منظور بررسی التهاب دهانه رحم، پولیپ واژن و سرطان واژن انجام می‌شود. در این روش با استفاده از یک وسیله فلزی به نام اسپکولوم در واژن قرار داده می‌شود و واژن را باز می‌کند تا دهانه رحم قابل دیدن باشد. سپس با استفاده از وسیله‌ای به نام کولپوسکوپ دهانه رحم و رحم بررسی می‌شود. در صورت مشاهده موارد مشکوک متخصص زنان برای بررسی‌های بیشتر از بافت مشکوک نمونه‌برداری می‌کند.

کولونوسکوپی رحم یا بهتر بگوییم کولپوسکوپی رحم به دلایل زیر انجام می‌شود:

• انجام بیوپسی دهانه رحم به‌منظور بررسی سرطان یا پیش سرطان
• سرویسیت یا التهاب دهانه رحم.
• پولیپ رحم
• زگیل تناسلی
• خونریزی دردناک یا نامنظم.
  

  ---

متن انگلیسی: «During a colonoscopy, a long, flexible tube (colonoscope) is inserted into the rectum. A tiny video camera at the tip of the tube allows the doctor to view the inside of the entire colon.»
ترجمه متن: «برای انجام کولونوسکوپی، یه لوله‌ی بلند و منعطف وارد روده‌ی بزرگ می‌شود که در سر آن یک دوربین قرار دارد. با کمک این دوربین، دکتر می‌تواند سراسر کولون را بررسی کند.»

منبع mayoclinic

کولونوسکوپی چگونه انجام میشود؟

اولین سؤالی که برای بیماران پیش می‌آید این است که آیا کولونوسکوپی نیاز به بیهوشی دارد؟ خیر؛ برای کولونوسکوپی نیازی به بیهوشی کامل نیست. تزریق مایعات درون وریدی قبل از کولونوسکوپی شروع می‌شود و ضربان قلب، فشارخون و میزان اکسیژن خون بیمار در طی عمل دائماً کنترل می‌شود. علاوه بر این قبل از عمل معمولا داروی آرام‌بخش به بیمار تزریق می‌شود و بیمار در طی عمل حالتی خواب‌آلود و سست دارد و درد کاهش پیدا می‌کند. روش انجام این فرایند مانند آندوسکوپی روده است.

در صورت لزوم، ممکن است بیمار در طول عمل دوزهای بیشتری از دارو را دریافت کند. کولونوسکوپی اغلب باعث ایجاد حس فشار، گرفتگی عضلات و اتساع شکم می‌شود. بااین‌حال، این عوارض عموماً با کمک دارو قابل‌تحمل هستند و به‌ندرت موجب درد شدید می‌شوند.

هنگامی که کولونوسکوپ به‌آرامی به درون روده بزرگ هدایت می‌شود، بیمار باید به سمت چپ یا به پشت دراز کشیده باشد. وقتی کولونوسکوپ به ابتدای کولون (سکوم) یا بخش انتهایی روده کوچک (ترمینال ایلئوم) برسد، به‌آرامی برگردانده شده و دیواره کولون با دقت معاینه می‌شود.

کولونوسکوپی معمولا ۱۵ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. اگر پزشک به دلایلی نتواند تمام کولون را ببیند و معاینه کند، ممکن است تصمیم بگیرد کولونوسکوپی را در روز دیگری تکرار کند. شاید پزشکتان تصمیم بگیرد سی تی اسکن یا تصویربرداری با اشعه ایکس را هم انجام دهد.

اگر در طول کولونوسکوپی، موارد غیرعادی شناسایی شد چه اتفاقی می افتد؟

اگر در طی کولونوسکوپی در قسمتی از روده بزرگ ناهنجاری‌هایی مشاهده شود و نیاز به بررسی بیشتر باشد، می‌توان یک فورسپس بیوپسی را از طریق کانال موجود در کولونوسکوپ گذراند و از بافت مشکوک نمونه‌برداری کرد. سپس نمونه بیوپسی برای بررسی بیشتر توسط متخصص پاتولوژی، به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده می‌شود. معمولا نمونه برای کشت باکتری (یا ویروس و قارچ) هم از نمونه بیوپسی گرفته می‌شود تا برای وجود انگل یا عفونت بررسی شود. بیوپسی به دلایل زیادی گرفته می‌شود و لزوما به معنای شک به سرطان نیست.

اگر کولونوسکوپی به دلیل خونریزی انجام شده باشد، ابتدا محل خونریزی شناسایی شده و سپس در صورت لزوم از بافت نمونه‌برداری می‌شود و در نهایت خونریزی توسط ابزارهای مختلف کنترل می‌شود. اگر در کولونوسکوپی پولیپ (تومورهای خوش‌خیمی که ممکن است سرطانی شوند) مشاهده شود، می‌توان آن را از طریق کولونوسکوپ خارج کرد.

اگرچه اکثر پولیپ‌ها خوش‌خیم هستند و سرطانی نمی‌شوند، اما برداشتن این پولیپ‌ها در پیشگیری از سرطان کولون و رکتوم اهمیت زیادی دارد. تقریباً هیچ‌کدام از این کارهای اضافه‌ای که در کلونوسکوپی انجام می‌شوند، درد ندارند.

برای انجام کولونوسکوپی باید به متخصص گوارش مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین متخصصین گوارش برای انجام کولونوسکوپی آشنا شوید، با آنها مشورت کنید و برای دریافت نوبت حضوری اقدام کنید.

چگونه برای کولونوسکوپی آماده شویم؟

اگر قرار باشد کولونوسکوپی کامل و دقیق انجام شود، کولون باید کاملاً تمیز شود. روش‌هایی مختلف و متفاوتی برای آمادگی برای کولونوسکوپی وجود دارد. متخصص گوارش دستورالعمل‌های مفصلی در مورد آماده‌سازی برای کولونوسکوپی و تمیزکردن کولون به شما خواهد داد.

قبل از کولونوسکوپی یک رژیم غذایی و دارویی به شما داده می‌شود که شامل نوشیدن حجم زیادی از محلول‌های پاک‌سازی کننده مخصوص یا یک رژیم چندروزه مایعات شفاف و صاف شده یا ملین‌ها و تنقیه قبل از عمل است. این دستورالعمل‌ها باید دقیقاً مطابق دستور متخصص گوارش انجام شوند، در غیر این صورت ممکن است به علت وجود مدفوع باقی‌مانده، دیواره داخلی کولون واضح دیده نشود و نتیجه کولونوسکوپی رضایت‌بخش نباشد. در این موارد حتی ممکن است نیاز به تکرار آزمایش باشد یا اینکه از تست‌های جایگزینی استفاده شود که از دقت کمتری دارند. در حقیقت رنگ مدفوع برای کولونوسکوپی در سه روز قبل از انجام آزمایش باید زردرنگ و رقیق باشد که نشان‌دهنده پاک‌سازی صحیح روده است.

قبل از کولونوسکوپی چه بخوریم؟

هفته قبل از عمل کولونوسکوپی، باید غذاهایی بخورید که دفع سریعی دارند و کمتر باعث یبوست می‌شوند. غذاهایی مانند:

• غذاهایی با فیبر پایین
• نوشیدنی‌های ورزشی
• آب‌میوه‌های شفاف
• آبگوشت
• ژلاتین
• بستنی یخی

از ۵ روز قبل از کولونوسکوپی شروع به رعایت رژیم غذایی خاصی کنید. در ادامه لیستی از غذاهایی که باید در این مدت بخورید آورده شده است:

۱. غذاهایی با فیبر پایین

حداقل پنج روز قبل از کولونوسکوپی، غذاهای کم فیبر مصرف کنید. بعضی از این غذاها عبارت هستند از:

• نان سفید
• پاستا
• برنج
• تخم‌مرغ
• گوشت‌های فاقد چربی مانند مرغ و ماهی
• سبزیجات خوب پخته شده بدون پوست
• میوه بدون پوست یا دانه.

۲. غذاهای نرم

مصرف غذاهای نرم در ۴۸ ساعت قبل از کولونوسکوپی، آمادگی شما را برای این عمل بیشتر می‌کند. غذاهای نرم عبارت هستند از:

• املت تخم‌مرغ
• اسموتی
• پوره سبزیجات و سوپ
• میوه‌های نرم مانند موز.

برای انجام کولونوسکوپی باید به متخصص گوارش مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین متخصصین گوارش برای انجام کولونوسکوپی آشنا شوید، با آنها مشورت کنید و برای دریافت نوبت حضوری اقدام کنید.

قبل از کولونوسکوپی چه غذاهایی نباید بخوریم؟

در طول این مدت، شما باید از مصرف غذاهایی که دیر هضم می‌شوند خودداری کنید. هضم برخی غذاها سخت است و ممکن است در هنگام کولونوسکوپی در مسیر دوربین قرار می‌گیرند. این غذاها عبارت هستند از:

• غذاهای چرب و سرخ شده
• گوشت‌های سفت
• غلات کامل
• تخمه‌ها، دانه‌ها و مغزهای خوراکی
• پاپ‌کورن
• سبزیجات خام
• پوست سبزیجات
• میوه با دانه یا پوست
• بروکلی، کلم و یا کاهو
• ذرت
• لوبیا و نخود.

قبل از کولونوسکوپی چه داروهایی باید استفاده کنیم؟

متخصص گوارش تمام راهنمایی‌های لازم در مورد رژیم دارویی قبل از کولونوسکوپی را خواهد کرد. برخی از داروهای مصرفی در این دوره عبارتند از:

داروی ملین لاگزاتیو

گاهی متخصص گوارش داروهای ملین مانند لاگزاتیو را تجویز می‌کند. بعضی پزشکان هم ترکیبی از داروهای بدون نسخه را توصیه می‌کنند. این داروها را باید طبق گفته متخصص گوارش تهیه کنید و به‌هیچ‌عنوان به‌صورت خودسر عمل نکنید.

داروی ملین را حداقل با دو لیتر آب مصرف کنید. نوشیدنی‌های ورزشی یا نوشیدنی‌های کم‌رنگ طعم‌دار هم می‌توانند به شما کمک کنند تا داروها را راحت‌تر مصرف کنید. قرص بیزاکودیل یکی از این داروهاست.

برای برآورد هزینه کولونوسکوپی همین الان از دکتر متخصص مشاوره بگیر 

دکتر کولونوسکوپی

استفاده از کرم سوختگی قبل از کولونوسکوپی

برای آمادگی برای کولونوسکوپی، روی مقعد خود کرم سوختگی بزنید. در طول مدت آماده‌شدن هم استفاده از کرم را تکرار کنید. این کار از سوزش و تحریک پوست ناشی از اسهال و یا پاک‌کردن مقعد جلوگیری خواهد کرد.

نحوه مصرف این داروها و زمان مصرف آنها را به‌دقت از متخصص گوارش بپرسید. توجه کنید که حتماً درباره هر نوع ویتامین، مکمل یا هر داروی بدون نسخه‌ای که در طول روز مصرف می‌کنید هم از پزشک راهنمایی بگیرید.

آیا می توان قبل از کولونوسکوپی دارو مصرف کرد؟

بیشتر داروها را باید طبق روال ادامه داد، اما برخی از داروها ممکن است در کار معاینه تداخل ایجاد کنند. بهتر است که متخصص گوارش از تمام داروهای تجویز شده و غیرتجویزی که بیمار مصرف می‌کند آگاهی داشته باشد.

فرآورده‌های آسپرین، رقیق‌کننده‌های خون مثل وارفارین (کومادین)، داروهای آرتروز، انسولین و مکمل‌های آهن، مثال‌هایی از داروهای هستند که ممکن است مصرف آنها به دستورالعمل خاصی نیاز داشته باشد. همچنین هرگونه آلرژی و بیماری‌های دیگر را به اطلاع متخصص گوارش برسانید.

یک روز قبل از کولونوسکوپی چه بخوریم؟

فارغ از رژیم غذایی شما در روزهای قبل از کولونوسکوپی، یک روز قبل از این کولونوسکوپی رژیم غذایی خود را کنار گذاشته و کل روز را فقط مایعات مصرف کنید. با این کار به روده فرصت می‌دهید تا کامل تمیز شود و در نهایت بتوان یک کولونوسکوپی موفق داشت.

اگر روده بزرگ واضح و مشخص نباشد، ممکن است پزشک مجبور به تکرار آن باشد. کولونوسکوپی عمل چندان خوشایندی نیست؛ بنابراین قبل از آن سعی کنید بیشترین آمادگی را داشته باشید که در همان بار اول به نتیجه خوبی برسید.

در طول این دوره باید بدن خود را هیدراته نگه دارید. شما می‌توانید هرگونه نوشیدنی صاف شده و رقیقی را که دوست دارید، مصرف کنید، اما قانونی که باید دنبال کنید این است که در زمان بیداری هر ساعت یک لیوان آب یا نوشیدنی ورزشی بخورید.

شب قبل از کولونوسکوپی چه بخوریم؟

شب قبل از کولونوسکوپی زمانی است که روده بزرگ شروع به پاک‌سازی مواد زاید باقیمانده در روده می‌کند. برای اینکار متخصص گوارش یک پودر خوراکی قبل از کولونوسکوپی برای شما تجویز می‌کند.

امروزه اکثر پزشکان، مصرف دو نیم دوز پودر خوراکی ملین را توصیه می‌کنند. شما باید نصف مخلوط را عصر روز قبل از عمل باید بخورید و نصف دوز بعدی را شش ساعت قبل از انجام کولونوسکوپی مصرف کنید.

اگر عمل شما در ابتدای صبح انجام می‌شود، این فرایند را برای ۱۲ ساعت قبل از شروع کولونوسکوپی برنامه‌ریزی کنید و دوز دوم را قبل از نیمه‌شب مصرف کنید.

پودر خوراکی قبل از کولونوسکوپی کمی تلخ است. سعی کنید این کارها را انجام دهید تا خوردن این دارو برای شما راحت‌تر شود:

• آن را با اسموتی ورزشی ترکیب کنید: نوشیدنی‌های طعم‌دار می‌توانند هر نوع طعم و مزه ناخوشایندی را کم کنند.
• آن را در یخچال بگذارید: نوشیدنی و ملین را ۲۴ ساعت قبل از انجام کولونوسکوپی، با یکدیگر مخلوط کنید. آن را در یخچال بگذارید تا سرد شود. گاهی اوقات خوردن نوشیدنی‌های سرد راحت‌تر است.
• از نی استفاده کنید: در هنگام خوردن مخلوط ملین، نی را داخل گلو بگذارید تا مزه آن را کمتر حس کنید.
• بعد از آن لیمو بخورید: یک تکه لیمو را در دهان خود فشار دهید و آب آن را بگیرید و یا آبلیموی طبیعی را بعد از خوردن ملین بخورید تا مزه بد آن از بین برود. از آب‌نبات هم می‌توانید استفاده کنید.
• طعم‌دهنده اضافه کنید: اضافه‌کردن زنجبیل، لیموترش و دیگر مواد معطر به مایعات می‌توانند طعم زیادی به آنها بدهند. این کار نوشیدن ملین را راحت‌تر می‌کند.

در اثر استفاده از ملین روده‌ها، دفع مواد زاید را با سرعت بیشتری انجام می‌دهند. این امر موجب بروز اسهال شدید و مکرر می‌شود. همچنین ممکن است علایم زیر را داشته باشید:

• درد شکمی
• نفخ
• بروز ناراحتی در شکم
• تهوع
• استفراغ

اگر از قبل هموروئید داشته‌باشید، ممکن است دوباره ملتهب و تحریک شود.

دو ساعت قبل از کولونوسکوپی چه بخوریم؟

دو ساعت قبل از عمل، نه چیزی بخورید و نه بنوشید. این کار باعث می‌شود که پس از انجام عمل مشکلی نداشته باشید. افرادی که دقیقاً قبل از عمل، نوشیدنی می‌خورند، دچار تهوع می‌شوند. این کار باعث برگشت استفراغ به داخل ریه‌ها می‌شود. بعضی از متخصصین گوارش توصیه می‌کنند که زمان طولانی‌تری را بدون خوردن مایعات بگذرانید، پس دقیقاً طبق دستور پزشک عمل کنید.

بعد از کولونوسکوپی باید انتظار چه چیزی را داشته باشیم؟

بیمار به مدت یک یا دو ساعت بعد از کولونوسکوپی تا زمان ازبین‌رفتن اثرات داروهای آرام‌بخش در قسمت ریکاوری می‌ماند. اگر در طول کولونوسکوپی یا قبل از آن به بیمار آرام‌بخش داده شده باشد، حتی در صورت هوشیار بودن هم مجاز به رانندگی نخواهد بود.

از یک دوست یا اعضای خانواده بخواهید که در طی عمل و بعد از عمل همراه شما باشد و شما را به منزل برساند. بعد از کولونوسکوپی ممکن است تا چند ساعت حالت رخوت و گیجی وجود داشته باشد، ازاین‌رو کار با ماشین‌آلات و کارهای پیچیده را به تعویق بیندازید و بقیه روز را استراحت کنید. بعد از کولونوسکوپی احتمالا کمی گرفتگی و اتساع شکمی خواهید داشت که با خارج‌شدن گاز شکم به‌سرعت رفع می‌شود. غذا خوردن بعد از کولونوسکوپی مشکلی ندارد و به‌محض رسیدن به منزل می‌توانید غذا بخورید.

بعد از کولونوسکوپی در صورت برداشتن پولیپ یا دیگر اقدامات لازم، ممکن است رژیم غذایی یا فعالیت‌های بیماران برای یک مدت زمانی کوتاه محدود شود. قبل از خروج بیمار از واحد کولونوسکوپی، متخصص گوارش در مورد نتایج عمل با بیمار صحبت خواهد کند. بااین‌حال، گاهی اوقات لازم است برای تشخیص قطعی، منتظر آنالیز نمونه‌های بیوپسی بود که معمولاً چند روزی طول می‌کشد.

عوارض کولونوسکوپی چیست؟

کولونوسکوپی عوارض نادری دارد. وقتی این عمل توسط متخصص گوارش باتجربه انجام شود، این عوارض به حداقل می‌رسند.

ممکن است محل بیوپسی یا محل برداشته شدن پولیپ‌ها دچار خونریزی شود، اما این خونریزی معمولاً جزئی است و خودبه‌خود از بین می‌رود، یا اینکه می‌توان از طریق کولونوسکوپ آن را کنترل کرد و نیازی به تزریق خون یا جراحی‌های تکمیلی نیست. یک عارضه کمتر شایع کولونوسکوپی پارگی دیواره کولون است. اما این سوراخ‌ها هم احتمالاً نیاز به جراحی نداشته باشند و ترمیم می‌شوند.

دیگر عوارض بالقوه عبارت‌اند از:

• واکنش به آرام‌بخش استفاده شده
• سوزش موضعی در محل تزریق وریدی داروها
• عوارض ناشی از بیماری‌های قلبی و ریوی بیمار
• تحریک آپاندیس و بروز التهاب آپاندیس یا آپاندیسیت.

با اینکه این عوارض نادر هستند اما آگاهی در مورد آنها و تشخیص علایم اولیه آنها مهم است. متخصص گوارش در مورد تمام عوارض احتمالی با شما صحبت خواهد کرد. در صورت مشاهده علائم زیر با متخصص گوارش تماس بگیرد:

• درد شکمی شدید
• خونریزی از رکتوم به‌اندازه بیش از نصف فنجان
• تب و لرز.

به جای کولونوسکوپی چه کارهایی می توان انجام داد؟

کولونوسکوپی بهترین روش موجود برای شناسایی، تشخیص و درمان سرطان و ناهنجاری‌های داخل کولون است. جایگزین‌های کولونوسکوپی نسبتاً محدود هستند.

باریوم انما یک آزمایش با دقت کمتر است که با اشعه ایکس انجام می‌شود. این تست نسبت به کولونوسکوپی، معمولاً دقت کمتری در شناسایی ناهنجاری‌ها و موارد غیرعادی دارد. در صورت مشاهده موارد غیرعادی در این آزمایش هم برای بیوپسی یا برداشتن ناهنجاری، باید از کولونوسکوپی استفاده کرد.

در مواردی، ناهنجاری یا ضایعه تشخیص‌داده‌شده از طریق باریوم انما در واقع مدفوع یا مواد غذایی باقی‌مانده در کولون است که به‌خوبی تمیز نشده‌اند. پس ممکن است برای روشن شدن ماهیت این ضایعات هم کولونوسکوپی انجام شود.

سیگموئیدوسکوپی قابل انعطاف یک روش تشخیصی و معاینه محدود است که در آن از یک کولونوسکوپ کوتاه‌تر استفاده شده و فقط یک‌سوم انتهایی کولون معاینه می‌گردد.

کولونوسکوپی مجازی چیست؟

یکی از جایگزین‌های کولونوسکوپی، کولونوسکوپی مجازی است. کولونوسکوپی مجازی تکنیکی است که از سی تی اسکن برای گرفتن عکس‌های کولون استفاده می‌کند، عکس‌هایی که شبیه مشاهده مستقیم از طریق کولونوسکوپی هستند. ازآنجایی‌که این تصاویر با استفاده از عکس‌های سی تی اسکن ساخته می‌شوند به آن کولونوسکوپی مجازی گفته می‌شود.

در آماده‌سازی برای کولونوسکوپی مجازی، روز قبل از سی تی اسکن باید با استفاده از ملین‌ها و رژیم غذایی کولون را پاک‌سازی کرد. در طول معاینه، یک لوله به داخل مقعد وارد می‌شود که از آن برای تزریق هوا به داخل کولون استفاده می‌گردد. سپس سی تی اسکن از کولون باز شده انجام می‌شود. سپس برای تشکیل یک تصویر مجازی از کولون، تصاویر سی تی اسکن آنالیز و دستکاری می‌شوند. کولونوسکوپی مجازی در صورت انجام صحیح می‌تواند بسیار مؤثر باشد. این روش حتی می‌تواند پولیپ‌های پنهان پشت چین‌های کولون که گاهی در کولونوسکوپی دیده نمی‌شوند را پیدا کند.

محدودیت های کولونوسکوپی مجازی

بااین‌وجود، کولونوسکوپی مجازی دارای محدودیت‌هایی هم هست:

• کلونوسکوپی مجازی در تشخیص پولیپ‌های کوچک (با اندازه کوچکتر از ۵ میلیمتر) مشکل دارد. این پولیپ‌ها معمولاً در کولونوسکوپی به‌راحتی دیده می‌شوند. اگرچه که این واقعیت هم وجود دارد که احتمال سرطانی بودن پولیپ‌های کوچک کم است.
• کولونوسکوپی مجازی در تشخیص سرطان‌های با ظاهر مسطح یا ضایعات پیش سرطانی بدون بیرون‌زدگی مثل پولیپ‌ها دارای اشکالات بسیاری است.
• کولونوسکوپی مجازی نمی‌تواند پولیپ‌های شناسایی شده را بردارد. ۳۰ تا ۴۰ درصد افراد دارای پولیپ کولون هستند. اگر پولیپی توسط کلونوسکوپی مجازی تشخیص داده شود، برای برداشتن پولیپ باید کولونوسکوپی انجام داد؛ بنابراین بسیاری از افرادی که کولونوسکوپی مجازی انجام می‌دهند، بعداً باید کولونوسکوپی واقعی هم انجام دهند.
• کولونوسکوپی مجازی افراد را در معرض مقداری کمی اشعه قرار می‌دهد.
• کولونوسکوپی مجازی قادر نیست بین ضایعات غیرعادی که باید بیوپسی یا خارج شوند و دیگر ضایعات تمایز قائل شوند.

به‌خاطر وجود این محدودیت‌ها، کولونوسکوپی مجازی به‌عنوان ابزار اولیه غربالگری برای افراد در معرض ریسک بالای ابتلا به پولیپ یا سرطان کولون، جایگزین کولونوسکوپی واقعی نمی‌شود. این روش در حال حاضر برای افرادی با ریسک نرمال پولیپ و سرطان کولون که نمی‌توانند یا نمی‌خواهند تحت عمل کولونوسکوپی قرار بگیرند، مناسب است.

استفاده از MRI به جای کولونوسکوپی

در مواردی می‌توان از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) هم به روش مشابه کولونوسکوپی مجازی با سی تی اسکن برای معاینه کولون استفاده کرد. مزیت اصلی MRI این است که بیمار در این روش در معرض تابش اشعه قرار نمی‌گیرد. البته محدودیت‌های آن مشابه کولونوسکوپی مجازی با کمک سی تی اسکن است.

پیشرفت های جدید در کولونوسکوپی

پیشرفت‌های جدیدی در کلونوسکوپی صورت‌گرفته است. بیشتر این پیشرفت‌ها روی شناسایی بهتر ضایعاتی که دیدن آنها دشوار است، ضایعات کوچک (برای مثال پولیپ‌های کوچک) و ضایعات با ظاهر مسطح و همچنین توانایی تشخیص در زمان کولونوسکوپی تمرکز دارند. دیگر تمرکز پیشرفت‌های جدید روی تشخیص ضرورت بیوپسی یا خارج کردن پولیپ‌ها و ضایعات است. چون ممکن است این ضایعات حاوی بافت سرطانی یا پیش سرطانی باشند.

این موضوع خیلی مهم است زیرا بسیاری از این ضایعات، سرطانی یا پیش سرطانی نیستند و زمان و پول خیلی زیادی برای خارج کردن آنها و بررسی‌های پاتولوژیکی و میکروسکوپی غیرضروری صرف می‌شود.

۱. تصاویر با وضوح بالا

تصاویر با وضوح بالا که امکان شناسایی بهتر ضایعات با ظاهر هموار را فراهم می‌کنند، در اغلب کولونوسکوپ‌ها وجود دارند. بزرگ‌نمایی تصاویر هم می‌تواند شناسایی بهتر و دقیق ضایعات را بهبود ببخشد.

۲. تصویربرداری با پهنای باند باریک

تصویربرداری با پهنای باند باریک از طول موج خاصی از نور استفاده می‌کند که کیفیت تصویر الگوی رگ‌های خونی باریکی موجود در زیرلایه داخلی کولون را بهتر می‌کند. الگوی این رگ‌ها در بافت‌های نرمال، پیش سرطانی و سرطانی متفاوت هستند.

۳. تعیین الگو

تعیین الگو این امکان را می‌دهد که ضایعات، مخصوصاً ضایعات مسطح سرطانی و پیش سرطانی به‌راحتی شناسایی شوند. تعیین الگو همچنین باعث می‌شود که بتوان بدون فوت وقت در موردنیاز به بیوپسی یا برداشتن ضایعه در زمان کولونوسکوپی تصمیم‌گیری کرد.

۴. اسپری کردن رنگ

در روش کرومواندوسکوپی برای تمایز غشای داخلی نرمال از بافت نئوپلاستی (خوش‌خیم، پیش سرطانی و سرطانی) و تعیین اینکه کدام ضایعه باید بیوپسی یا خارج شود، از اسپری کردن رنگ‌های مخصوصی بر روی غشای داخلی کولون استفاده می‌شود.

۵. اسپری مواد شیمیایی روی غشای کولون

در آندوسکوپی فلورسانس از مواد شیمیایی با برچسب فلورسئین استفاده می‌شود. این مواد فلورسئین روی غشای داخلی کولون اسپری می‌شوند یا به‌صورت وریدی تزریق می‌گردند. این مواد شیمیایی توسط سلول‌های ناهنجار دیواره کولون (سلول‌های پیش سرطانی و سرطانی) بیشتر از سلول‌های نرمال آن جذب می‌شوند. این امر باعث می‌شود که این نواحی نور بیشتری ساطع کنند و به‌راحتی شناسایی شده و بیوپسی یا برداشته شوند.

بعد از تزریق یا اسپری کردن این رنگ از آندوسکوپی لیزری کانفوکال استفاده می‌شود. در نتیجه این نوع آندوسکوپی سلول‌های مشکل‌دار به علت جذب بیشتر رنگ نسبت به سلول‌های سالم، مشخص‌تر خواهند بود.

۶. گرفتن تصویر در جهات مختلف

کولونوسکوپ‌ها و لوازم جانبی وجود دارند که علاوه بر دید آنتی گراد از نوک کولونوسکوپ، امکان دید رتروگراد از کولون را هم فراهم می‌کنند؛ بنابراین تصاویر از دو جهت مخالف ۱۸۰ درجه گرفته می‌شوند. در نتیجه ضایعاتی که ممکن است پشت چین‌ها و لایه‌های غشای داخلی کولون پنهان شده‌اند و از دید روبه‌جلو و استاندارد کولونوسکوپ جامانده‌اند هم شناسایی می‌شوند.

البته بیشتر این تکنیک‌های کلونوسکوپی جدید، به‌استثنای تصویربرداری با وضوح بالا، هنوز به‌عنوان روش‌های استاندارد شناخته نشده‌اند. اینکه در نهایت کدام یک از این روش‌ها، روش بهتری برای انجام کولونوسکوپی است، هنوز مشخص نیست.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

مهم‌ترین چیزی که در کولونوسکوپی باید مدنظر داشته باشید، رعایت رژیم غذایی هفته قبل از انجام آن است. درصورتی‌که روده به‌درستی پاک‌سازی شده باشد، نتایج خوب و دقیقی از کولونوسکوپی خواهید گرفت. در وب‌سایت دکترتو مجموعه‌ای از بهترین متخصصین گوارش و فوق‌تخصص کبد را می‌توانید ببینید. علاوه به مشاوره آنلاین و تلفنی، با استفاده از سامانه نوبت‌دهی غیرحضوری می‌توانید در عرض چند دقیقه از پزشک مورد نظرتان نوبت بگیرید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!