چرا احساس خستگی می‌کنیم؟ دلایل و درمان خستگی چیست؟

خستگی (Fatigue) چیست؟

خستگی نوعی احساس ضعف و نداشتن انرژی در بدن است. بعلاوه می‌تواند جسمی، روانی یا ترکیبی از هردو باشد. تقریبا تمام افراد در لحظاتی از زندگی خستگی را تجربه کرده‌اند. در بیشتر مواقع گذرا بوده و به دنبال فعالیت بیش از حد، محرومیت از خواب و استرس‌های طولانی و… ایجاد می‌شود. اما گاهی ممکن است علامتی از یک بیماری جسمی یا روانی باشد. در این حالت خستگی مداوم بوده، با استراحت برطرف نمی‌شود و به مرور پیش روی کرده و باعث کاهش انگیزه، انرژی و تمرکز فرد می‌شود.

گاهی خستگی ممکن است علامتی از یک بیماری جسمی یا روانی باشد. در این حالت خستگی مداوم بوده، با استراحت برطرف نمی‌شود و به مرور پیش روی کرده و باعث کاهش انگیزه، انرژی و تمرکز فرد می‌شود.

علایم

خستگی ممکن است طیف گسترده‌ای از سایر علایم جسمی، روانی و احساسی را ایجاد کند مانند:

• خستگی و خواب آلودگی مزمن
• سردرد
• سرگیجه
• بدن درد
• ضعف ماهیچه
• کاهش رفلکس ها
• اختلال در تصمیم گیری و قضاوت
• بی اشتهایی
• تاری دید
• کاهش فعالیت سیستم ایمنی
• توهم
• کاهش انگیزه
• اختلال در حافظه کوتاه مدت
• کاهش تمرکز
• تغییرات خلق

دلایل خستگی چیست؟

خستگی می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. بیشتر مواقع به دلیل کارهای روزمره و عادت‌های نادرست زندگی مانند ورزش نکردن، بی خوابی، مصرف الکل و… ایجاد می‌شود. همچنین ممکن است علامتی از یک بیماری جسمی (مشکلات تیروئیدی یا قلبی) یا بیماری‌های روانی (افسردگی و اضطراب) بوده و نیازمند درمان باشد.

عادت‌ها و روش زندگی

چند مورد از عادات و شیوه‌های نادرست زندگی که می‌تواند موجب آن می شود عبارت‌اند از:

• مصرف مواد مخدر و الکل
• فعالیت بدنی زیاد
• پرواز زدگی (اختلال جت لگ زمانی روی می‌دهد که به مکانی با اختلاف زمانی سفر کنید و دچار اختلال در برنامه‌ی خواب شوید.)
• کم تحرکی
• بی خوابی
• داروها مانند آنتی هیستامین‌ها و ضد سرفه‌ها
• عادات غذایی ناسالم
• بیماری‌ها

خستگی مداوم، می‌تواند علامتی از یک بیماری و یا عوارض دارویی باشد یا به دنبال سایر اقدامات درمانی ایجاد شود مانند:

• نارسایی حاد کبد
• کم خونی (آنمی): خستگی بعد از فعالیت خفیف معمولا اولین علامت آنمی است.
• اختلالات اضطرابی
• سندرم خستگی مزمن: نوعی خستگی شدید که تمام بدن را احاطه کرده و فعالیت ذهنی و بدنی و توان فرد را به شدت کاهش می‌دهد. لازم است بدانید این نوع به دلیل کار، اضطراب یا بی خوابی رخ نمی‌دهد و همچنین با استراحت و فعالیت بدنی نیز از بین نمی‌رود.
• سرطان‌ها
• التهاب یا عفونت‌های مزمن
• بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
• بیماری‌های مزمن کلیه
• افسردگی
• دیابت
• امفیزما: نوعی بیماری مزمن ریوی است که بافت ریه از بین رفته و کیسه‌های هوایی ریه بیش از اندازه گشاد می‌شوند، در نتیجه به مرور منجر به نارسایی تنفسی می‌شود. همچنین امفیزما غالبا به دنبال استعمال سیگار ایجاد می‌شود.
• فیبرومیالژیا: نوعی سندرم درد عضلانی اسکلتی مزمن است.
• کمبود ویتامین D
• بیماری‌های قلبی
• پرکاری تیروئید (با افزایش سوخت و ساز بدن ممکن است موجب خستگی شود.)
• کم کاری تیروئید (کاهش انرژی بدن موجب خستگی نیز می‌شود.)
• بیماری التهابی روده (IBD)
• داروها و اقدامات درمانی: مانند شیمی درمانی، اشعه درمانی، مسکن‌ها، داروهای قلبی و داروهای ضد افسردگی
• مولتیپل اسکلروزیس (MS): ام اس بیماری خود ایمنی است، که در اثر حمله‌ی سیستم ایمنی به غشاء میلینی نورون‌ها رخ می‌دهد. بیمار مبتلا به ام اس با علائمی مانند خستگی و ضعف عضلات، سرگیجه، تاری دید، بی اختیاری ادرار و… مراجعه می‌کنند.
• چاقی
• دردهای مداوم جسمی
• آپنه‌ی خواب: آپنه یا تنگی نفس در خواب یکی از دلایلی است که موجب اختلال در خواب می‌گردد و موجب می‌شود شما مرتبا از خواب بیدار شوید و احساس خستگی کنید.
• استرس
• آسیب مغزی به دنبال ضربه

درمان خستگی

همان طور که گفته شد خستگی بیماری نیست اما می‌تواند علامتی از یک بیماری باشد. برای کاهش آن ابتدا باید بدانید که دلیل اصلی آن چیست؟ اگر خستگی بر کیفیت زندگی، عملکرد شغلی و اجتماعی شما تاثیرگذار باشد، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک با گرفتن شرح حال، انجام معاینه و آزمایشات می‌تواند علت آن را تشخیص داده و درمان موثر را انجام دهد. با این وجود خوشبختانه در بیشتر مواقع با تغییر عادات و شیوه‌ی زندگی خود به خود بهبود می‌یابد.

چه مواقعی برای درمان به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت مشاهده هر کدام از علایم زیر به اورژانس مراجعه کنید یا با ۱۱۵ تماس بگیرید:

• اگر به دلیل مشکلات روحی و روانی بوده و همراه با علائمی مانند افکار خودکشی یا آسیب به دیگران باشد.
• همراه با درد قفسه‌ی سینه
• همراه با تنگی نفس
• همراه با درد شدید شکم، لگن و کمر
• همراه با بی نظمی و افزایش ضربان قلب
• همراه با احساس غش کردن
• همچنین اگر خستگی که تجربه می‌کنید بیشتر از دو هفته طول کشیده و با وجود استراحت، کاهش استرس، رژیم غذایی مناسب و مصرف زیاد مایعات برطرف نشود باید به پزشک مراجعه کنید.

منبع: mayoclinic