خستگی (Fatigue) چیست؟
خستگی نوعی احساس ضعف و نداشتن انرژی در بدن است. بعلاوه خستگی می تواند جسمی، روانی یا ترکیبی از هردو باشد. تقریبا تمام افراد در لحظاتی از زندگی خستگی را تجربه کرده اند. در بیشتر مواقع خستگی گذرا بوده و به دنبال فعالیت بیش از حد، محرومیت از خواب و استرس های طولانی و… ایجاد می شود. اما گاهی خستگی ممکن است علامتی از یک بیماری جسمی یا روانی باشد در این حالت خستگی مداوم بوده، با استراحت برطرف نمی شود و به مرور پیش روی کرده و باعث کاهش انگیزه، همچنین موجب کاهش انرژی و تمرکز فرد می شود.
علایم خستگی
خستگی ممکن است طیف گسترده ای از سایر علایم جسمی، روانی و احساسی را ایجاد کند مانند:
- خستگی و خواب آلودگی مزمن
- سردرد
- سرگیجه
- بدن درد
- ضعف ماهیچه
- کاهش رفلکس ها
- اختلال در تصمیم گیری و قضاوت
- بی اشتهایی
- تاری دید
- کاهش فعالیت سیستم ایمنی
- توهم
- کاهش انگیزه
- اختلال در حافظه کوتاه مدت
- کاهش تمرکز
- تغییرات خلق
دلایل خستگی چیست؟
خستگی می تواند دلایل متعددی داشته باشد. بیشتر مواقع خستگی به دلیل کارهای روزمره و عادت های نادرست زندگی مانند ورزش نکردن، بی خوابی، مصرف الکل و…ایجاد می شود. همچنین ممکن است علامتی از یک بیماری جسمی(مشکلات تیروئیدی یا قلبی) یا بیماری های روانی(افسردگی و اضطراب) بوده و نیازمند درمان باشد.
- عادت ها و روش زندگی
- چند مورد از عادات و شیوه های نادرست زندگی که می تواند موجب خستگی شود عبارت اند از:
- مصرف داروها و الکل
- فعالیت بدنی زیاد
- پرواز زدگی(اختلال جت لگ زمانی روی می دهد که به مکانی با اختلاف زمانی سفر کنید و دچار اختلال در برنامه ی خواب شوید.)
- کم تحرکی
- بی خوابی
- داروها مانند آنتی هیستامین ها و ضد سرفه ها
- عادات غذایی ناسالم
- بیماری ها
خستگی مداوم، می تواند علامتی از یک بیماری، عوارض دارویی و یا به دنبال سایر اقدامات درمانی ایجاد شود مانند:
- نارسایی حاد کبد
- کم خونی(آنمی): خستگی بعد از فعالیت خفیف معمولا اولین علامت آنمی است.
- اختلالات اضطرابی
سندرم خستگی مزمن: نوعی خستگی شدید که تمام بدن را احاطه کرده و فعالیت ذهنی و بدنی و توان فرد را به شدت کاهش می دهد. لازم است بدانید این
نوع خستگی به دلیل کار، اضطراب یا بی خوابی رخ نمی دهد و همچنین با استراحت و فعالیت بدنی نیزازبین نمی رود.
- سرطان ها
- التهاب یا عفونت های مزمن
- بیماری انسدادی مزمن ریه(COPD)
- بیماری های مزمن کلیه
- افسردگی
- دیابت
- امفیزما: نوعی بیماری مزمن ریوی است که بافت ریه از بین رفته و کیسه های هوایی ریه بیش از اندازه گشاد می شوند، در نتیجه به مرور منجر به نارسایی تنفسی می شود. همچنین امفیزما غالبا به دنبال استعمال سیگار ایجاد می شود.
- فیبرومیالژیا: نوعی سندرم درد عضلانی اسکلتی مزمن است.
- کمبود ویتامین D
- بیماری های قلبی
- پرکاری تیروئید(با افزایش سوخت و ساز بدن ممکن است موجب خستگی شود.)
- کم کاری تیروئید(کاهش انرژی بدن موجب خستگی نیز می شود.)
- بیماری التهابی روده(IBD)
- داروها و اقدامات درمانی: مانند شیمی درمانی، اشعه درمانی، مسکن ها، داروهای قلبی و داروهای ضد افسردگی
- مولتیپل اسکلروزیس(MS): ام اس بیماری خود ایمنی است، که در اثر حمله ی سیستم ایمنی به غشاء میلینی نورون ها رخ می دهد. بیمار مبتلا به ام اس با علائمی مانند خستگی و ضعف عضلات، سرگیجه، تاری دید، بی اختیاری ادرار و… مراجعه می کنند.
- چاقی
- دردهای مداوم جسمی
- آپنه ی خواب: آپنه یا تنگی نفس در خواب یکی از دلایلی است که موجب اختلال در خواب می گردد و موجب می شود شما مرتبا از خواب بیدار شوید و احساس خستگی کنید.
- استرس
- آسیب مغزی به دنبال ضربه
درمان خستگی
همان طور که گفته شد خستگی بیماری نیست اما می تواند علامتی از یک بیماری باشد. برای کاهش خستگی ابتدا باید بدانید که دلیل اصلی آن چیست؟ اگر خستگی بر کیفیت زندگی، عملکرد شغلی و اجتماعی شما تاثیرگذار باشد، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک با گرفتن شرح حال، انجام معاینه و آزمایشات می تواند علت خستگی را تشخیص داده و درمان موثر را انجام دهد. با این وجود خوشبختانه خستگی در بیشتر مواقع با تغییر عادات و شیوه ی زندگی خود به خود بهبود می یابد.
چه مواقعی برای درمان خستگی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده هر کدام از علایم زیر به اورژانس مراجعه کنید یا با ۱۱۵ تماس بگیرید:
- اگر خستگی به دلیل مشکلات روحی و روانی بوده و همراه با علائمی مانند افکار خودکشی یا آسیب به دیگران باشد.
- همراه با درد قفسه ی سینه
- همراه با تنگی نفس
- همراه با درد شدید شکم، لگن و کمر
- همراه با بی نظمی و افزایش ضربان قلب
- همراه با احساس غش کردن
- همچنین اگر خستگی که تجربه می کنید بیشتر از دو هفته طول کشیده و با وجود استراحت، کاهش استرس، رژیم غذایی مناسب و مصرف زیاد مایعات برطرف نشود باید به پزشک مراجعه کنید.
تنظیم و ترجمه: فاطمه افضلی
منبع: mayoclinic
