فهرست مطالب
فلفل تند (به انگلیسی hot pepper) حاوی کپسایسین است که میتواند به مدیریت وزن، افزایش متابولیسم و کاهش اشتها کمک کند، درد و التهاب را کاهش دهد و سلامت قلب را بهبود بخشد. با این حال، مصرف بیشاز حد فلفل تند بروز مشکلات گوارشی مانند سوزش سر دل و زخم معده را به دنبال خواهد داست. علاوه بر این، برخی افراد ممکن است به کپسایسین حساسیت داشته باشند و تحریک پوست یا مشکلات تنفسی را تجربه کنند. برای درمان آلرژی غذایی بهتر است به دکتر عمومی یا متخصص آسم و آلرژی مراجعه کنید. همچنین اگر میخواهید این ماده غذایی را در رژیم خود داشته باشید، متخصص تغذیه و طب سنتی به شما کمک خواهد.
چرا فلفل تند است؟
علت تندی فلفل و احساس سوختن ما پس از خوردن آن، به دلیل وجود مادهای به نام کپسایسین (Capsaicin) در آن است. فلفل تند، در واقع میوه بوتههای فلفل تند است. فلفلهای تند، بوتههای کوتاهی هستند که علاوه بر پرندگان، در دسترس پستانداران هم هستند. کپسایسین به خاطر تندیاش پستانداران را میراند، اما پرندگان تندی فلفل را حس نمیکنند. چون پرندگان دندان ندارند، دانههای فلفل را نمیجوند و این دانهها پس از هضم و دفع، آماده رویش مجدد خواهند بود؛ اما پستانداران با دندانهایشان دانهها را خرد میکنند و برای تولید مثل فلفل بیاستفاده هستند.
کپسایسین در ابتدا واکنش دفاعی گیاه فلفل تند علیه پستانداران بود، زیرا هدف اصلی از وجود میوه، جلب سایر جانواران برای پخش دانه گیاه و تولید مثل آن است؛ اما تمایل انسانها به تجربه طعمهای متفاوت در خوراک، آن را به طعمدهندهای جذاب برای آشپزها تبدیل کرده است. فلفلهای تند در فرهنگهای غذایی مختلف، بهویژه در مناطق گرمسیر، به دلیل طعم خاص و تواناییشان در ایمنتر کردن غذا با کاهش رشد میکروبها، جایگاه ویژهای دارند.
چگونه تندی فلفل را حس می کنیم؟
کپسایسین پروتئینی به نام TRPV1 را در سلولهای انسانی فعال میکند که به طور طبیعی مسئول حس کردن گرما است. وقتی این پروتئین فعال میشود، به مغز سیگنال درد میفرستد و احساس سوزش به وجود میآید. این سیستم پاسخ درد بدن به طور معمول برای جلوگیری از آسیبهای جدی طراحی شده است، به طوری که در صورت لمس اشیاء داغ، بدن از طریق درد واکنش نشان میدهد تا از آسیب جلوگیری کند.
یکی از وظایف این نوع گیرنده عصبی، که علاوه بر اعصاب پوست در اعصاب درون دهان و لبها وجود دارد، کنترل دمای بدن است؛ به این صورت که دمای بیش از ۴۳ درجه سانتیگراد، این گیرنده را تحریک میکند. اثر کپسیسین بر این گیرنده عصبی، کاهش آستانه تحمل آن در برابر دما تا کمتر از دمای بدن، یعنی کمتر از ۳۷ درجه سانتیگراد، است. در صورت وجود کپسیسین این گیرنده عصبی دمای بالا را تشخیص میدهد و دهان شروع به سوختن میکند.
هر چند هنوز مکانیزم دقیق تاثیر کپسیسین بر TRPV1 کشف نشده، میدانیم که تاثیر تندی بر افراد مختلف، متفاوت است. علیرغم اینکه برخی به دلیل تندی از خوردن بعضی غذاها اجتناب میکنند، برخی دیگر به شدت از خوردن غذاهای تند لذت میبرند؛ تا حدی که بعضی فرهنگها به غذاهای تندشان معروف هستند. تحقیقات نشان داده که در عمل، تاثیر تندی بر افراد به میزان مصرف فلفلشان بستگی دارد؛ به عبارتی افرادی که در رژیم غذایی روزمرهشان از فلفل بیشتری استفاده میکنند، با میزان تندی یکسان، کمتر میسوزند!
طبع فلفل تند چیست؟
بسیاری از افراد سوال دارند که آیا طبع فلفل تند گرم است یا سرد. در طب سنتی، فلفل مزاج گرم و خشک دارد، بنابراین برای افرادی که طبع سرد و گرم دارند (طبع مخالف آن) مناسبتر است. از منظر علمی، کپسایسین با تحریک گیرندههای حرارتی (TRPV1) در بدن، احساس گرما ایجاد میکند و متابولیسم را افزایش میدهد. این ویژگی میتواند به بهبود گردش خون و هضم غذا کمک کند، اما در افراد با طبع گرم ممکن است باعث تشدید علائم گرمی مانند التهاب شود.
خواص فلفل تند چیست؟
فواید فلفل تند به دلیل وجود ماده فعال کپسایسین و مواد مغذی دیگر، بسیار گسترده و متنوع است. این سبزی تند نه تنها به غذاها طعم و جذابیت میبخشد، بلکه فواید سلامتی متعددی نیز ارائه میدهد که در جدول زیر به آنها اشاره میکنیم. توجه به این نکته ضروری است که خواص فلفل تند ممکن است بسته به نوع و تحمل فردی متفاوت باشد. هنگام استفاده از فلفل تند در رژیم غذایی باید اعتدال و حساسیت فردی را در نظر گرفت.
فواید فلفل تند | توضیحات |
---|---|
تسکین میگرن و سردرد | اسپری بینی حاوی کپسایسین میتواند عصب سهقلو را بیحس کرده و سردرد را تسکین دهد. |
افزایش طول عمر | مصرف منظم فلفل تند میتواند خطر مرگ را کاهش دهد و با مبارزه با التهاب و چاقی مرتبط باشد. |
رفع احتقان بینی | کپسایسین در درمان رینیت غیرآلرژیک مؤثر است و علائم گرفتگی بینی را کاهش میدهد. |
افزایش متابولیسم | کپسایسین با فعال کردن نورونهای حسی TRPV1، متابولیسم را تحریک و به کاهش وزن کمک میکند. |
کاهش درد | کپسایسین سیگنالهای درد را به سیگنالهای گرما تبدیل کرده و به تسکین درد آرتروز و نوروپاتی کمک میکند. |
مبارزه با سرطان | کپسایسین میتواند سلولهای سرطانی را از بین ببرد، اگرچه تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. |
نگهداری غذا | فلفل تند از رشد میکروبها در غذاهای کنسروی جلوگیری کرده و جایگزینی برای نگهدارندههای مصنوعی است. |
تقویت بدن با مواد مغذی | فلفل تند سرشار از ویتامینهای A، C، B و E است که از سلولها محافظت کرده و التهاب را کاهش میدهد. |
محتوای کپسایسین | کپسایسین خواص متعددی از جمله ایجاد گرما، تسکین درد و مدیریت وزن دارد. |
دارای ویتامین و مواد معدنی | فلفل تند سرشار از ویتامینهای A و C و مواد معدنی مانند پتاسیم و منیزیم است. |
خاصیت آنتیاکسیدانی و ضد التهابی | به دلیل سطح بالای آنتیاکسیدانها، فلفل تند از سلولها در برابر آسیبهای اکسیداتیو محافظت میکند. |
خواص فلفل تند برای مردان
مصرف فلفل تند سبز و قرمز برای مردان خواص زیادی دارد. کپسایسین موجود در فلفل، به افزایش متابولیسم، ارتقای سلامت قلب و عروق، بهبود گردش خون و بهبود سطح تستوسترون کمک میکند. ماده فعال در فلفل تند، میتواند با گشاد کردن رگهای خونی و کاهش خطر لخته شدن خون، به تقویت عملکرد قلبی و حتی عملکرد جنسی کمک کند. علاوه بر این، فلفل تند میتواند به کاهش فشار خون و کاهش سطح کلسترول نیز کمک کند.
همچنین، تأثیر فلفل تند بر اسپرم به عنوان یکی از فواید آن برای مردان مطرح است، زیرا این ماده ممکن است به بهبود تولید اسپرم و کیفیت آن کمک کند. برخی تحقیقات نشان دادهاند که کپسایسین میتواند به پیشگیری از رشد و گسترش سلولهای سرطانی، بهویژه در سرطانهای روده، کبد، ریه و لوزالمعده، کمک کند.
خواص فلفل تند برای زنان
فلفل تند به مدیریت وزن، افزایش متابولیسم بدن و کاهش دردهای قاعدگی کمک میکند. همچنین سرشار از ویتامین و آنتی اکسیدان بوده که ابتلا به برخی بیماریها را در زنان کاهش میدهد. مصرف فلفل تند ممکن است با کاهش فشار خون و مبارزه با التهاب، خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را در زنان کاهش دهد. این فلفلها همچنین با افزایش متابولیسم بدن میتوانند به سوزاندن چربی و کالری کمک کرده و به کاهش وزن کمک کنند.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت australiangeographic
The “hot” in hot peppers is due to capsaicin (C18h27nO3), a colorless, odorless oil-like compound found in the fruit of a plant that is a close relative of the tomato.
ترجمه فارسی:
تندی فلفل به دلیل کپسایسین (C18h27nO3) آن است که یک ترکیب روغنی مانند بیرنگ و بیبو است و در میوه و گیاهی که همخانواده گوجه فرنگی هستند، یافت میشود.
خواص فلفل برای سرماخوردگی
کپسایسین موجود در فلفل میتواند به طور موقت علائم سرماخوردگی را تسکین دهد و با افزایش جریان مخاط بینی، به کاهش گرفتگی آن کمک کند. با این حال، عفونت ویروسی زمینهای را درمان نمیکند. غذاهای تند نیز مانند فلفلهای چیلی سرماخوردگی را درمان نمیکنند، اما میتوانند به بهبود علائم سرماخوردگی کمک کنند. غذاهای تند ممکن است با رقیق کردن مخاط، به باز کردن مجاری بینی و رفع احتقان کمک کنند. علاوه بر این، ماده تند فلفل ممکن است سرفه را تسکین دهد.
خواص فلفل سبز تند برای لاغری
این ماده غذایی میتواند متابولیسم را افزایش دهد، اشتها را سرکوب کند و باعث چربی سوزی بیشتر شود. ترکیب فلفل سبز تند در یک رژیم غذایی متعادل و سبک زندگی فعال میتواند به شما کمک کند.
خواص فلفل تند برای قلب
فلفل به کاهش فشار خون، کاهش سطح کلسترول بد و بهبود گردش خون کمک میکند. با این حال، افراد مبتلا به بیماریها یا حساسیتهای قلبی خاص باید قبل از مصرف فلفل تند با یک متخصص قلب و عروق یا تغذیه مشورت کنند.
انواع فلفل تند کدامند؟
انواع فلفلهای تند که به نام فلفلهای چیلی نیز شناخته میشوند، تنوع گستردهای دارند و هر کدام دارای تندی و طعم منحصربهفردی هستند. لیستی از انواع رایج فلفل تند شامل موارد زیر است:
- هالوپینو
- هابانرو
- سرانو
- فلفل تایلندی
- فلفل کاین
- فلفل شبح (Bhut Jolokia)
- کارولینا ریپر
- پوبلانو
- فلفل آناهیم
- فلفل تاباسکو
- فلفل قرمز چشم پرنده
- فلفل فرسنو
- فلفل مومی مجارستانی
علاوه بر این لیست، انواع دیگری از فلفل تند موجود است که هر کدام سطح حرارت و طعم مشخصی دارند.
مضرات و عوارض فلفل تند چیست؟
فلفل تند میتواند برای برخی افراد مشکلات سلامتی ایجاد کند، بهویژه اگر به خوردن غذاهای تند عادت نداشته باشند یا مشکلات گوارشی داشته باشند. کپسایسین موجود در فلفل تند میتواند بهعنوان یک سم در بدن شناخته شود و باعث تحریک و التهاب در دستگاه گوارش شود. این امر میتواند منجر به درد شکمی، اسهال سوزان، درد قفسه سینه، سردرد و استفراغ شدید شود.
علاوه بر این، کپسایسین میتواند باعث تحریک گیرندههای گرما در پوست شود و سیستم عصبی بدن را فریب دهد تا بدن دچار احساس گرما و حتی سوختگی شود. این تحریک میتواند منجر به واکنشهای شدیدتری شود. به همین دلیل، مصرف فلفلهای تند میتواند برای کسانی که حساسیت بیشتری به کپسایسین دارند یا از مشکلات گوارشی رنج میبرند، عواقب جدی داشته باشد. مهمترین عوارض فلفل تند سبز و قرمز عبارت است از:
- تحریک دهان و گلو
- مشکلات گوارشی
- تحریک و سوزش پوست
- واکنشهای آلرژیک با علائمی مانند کهیر، تورم یا مشکل در تنفس
- افزایش تعریق.
مضرات فلفل برای مردان
مصرف زیاد فلفل تند ممکن است کیفیت اسپرم را کاهش دهد و حرکت آنها را تحت تأثیر قرار دهد، که این امر میتواند بر باروری مردان تأثیر منفی بگذارد. علاوه بر این، برخی تحقیقات نشان دادهاند که مصرف زیاد کپسایسین میتواند باعث افزایش دمای بدن شود که ممکن است برای تولید اسپرم بهینه نباشد و اثرات منفی بر روی غدد تناسلی مردان داشته باشد. در نتیجه، مردانی که قصد دارند باروری خود را حفظ کنند، باید در مصرف فلفل تند احتیاط کنند.
عوارض فلفل تند روی پوست
فلفل تند میتواند باعث سوزش و تحریک پوست شود. این احساس سوزش میتواند از کمی ناراحتی تا درد شدید متفاوت باشد و ممکن است باعث قرمزی و ورم پوست شود. کپسایسین باعث میشود که پوست احساس گرما و درد کند، اما به پوست آسیب جدی نمیزند. در بعضی مواقع، تماس طولانی با فلفل یا داشتن پوست حساس میتواند باعث التهاب شود. در موارد نادر، ممکن است برخی افراد به فلفل حساسیت شدید پیدا کنند که نیاز به درمان فوری دارد. برای رفع این مشکل، باید پوست را با صابون و آب شست و از روغنهای گیاهی برای کاهش سوزش استفاده کرد.
فلفل سبز تند و اسهال
طبیعت تند فلفل روده را تحریک کرده و علائم اسهال را بدتر میکند. پزشکان توصیه میکنند در صورت داشتن اسهال یا سیستم گوارشی حساس، مصرف فلفل تند را محدود کنید یا از مصرف آن بپرهیزید.
مضرات فلفل تند برای قلب
اگرچه برخی تحقیقات نشان دادهاند که کپسایسین میتواند به بهبود گردش خون و کاهش فشار خون کمک کند، مصرف زیاد فلفل تند ممکن است برای برخی افراد مشکلاتی ایجاد کند. مصرف زیاد و مداوم فلفل تند میتواند باعث تحریک سیستم عصبی سمپاتیک و افزایش ضربان قلب شود که در برخی افراد به خصوص کسانی که بیماریهای قلبی یا فشار خون بالا دارند، میتواند خطرناک باشد.
آیا غذای تند فشار خون را بالا میبرد؟
مصرف فلفل تند به دلیل ترکیب فعال کپسایسین ممکن است باعث افزایش موقت فشار خون شود. این به این دلیل است که کپسایسین ترشح هورمونهای استرسزا را تحریککرده و به طور موقت رگهای خونی را منقبض کند.
مضرات فلفل تند برای اعصاب
. بر اساس اطلاعات موجود، مضرات فلفل تند برای اعصاب به طور خاص به اثرات ماده فعال آن، یعنی کپسایسین، بر سیستم عصبی مربوط میشود. اگرچه کپسایسین فوایدی مانند تسکین درد و فعالسازی گیرندههای عصبی دارد، اما میتواند در برخی موارد برای سیستم عصبی مضر باشد. همچنین مصرف زیاد یا تماس مستقیم با کپسایسین آن میتواند باعث آسیب عصبی شده و علائمی مانند بیحسی، سوزن سوزن شدن یا احساس سوزش بدن را ایجاد کند.
افرادی که مشکلات عصبی مانند اضطراب شدید، نوروپاتی یا بیماریهای مرتبط با سیستم عصبی دارند، باید در مصرف فلفل تند احتیاط کنند و با پزشک مشورت کنند. همچنین، اثرات فلفل تند به میزان مصرف، حساسیت فردی و شرایط سلامتی بستگی دارد. اگرچه فلفل تند در مقادیر متعادل معمولاً بیخطر است، مصرف بیش از حد آن ممکن است برای اعصاب و سایر سیستمهای بدن مشکلساز شود.
مضرات فلفل تند برای کبد
فلفل تند، زمانی که در حد اعتدال مصرف شود، به کبد آسیبی نمیرساند. با این حال، مصرف بیشازحد یا مصرف فلفلهای آلوده ممکن است آسیب کبدی را بهوجود آورد. مصرف بیش از حد فلفل تند میتواند باعث تحریک سیستم گوارشی شود و منجر به عوارضی مانند افزایش سطح آنزیمهای کبدی (AST و ALT) و التهابات کبدی شود. در برخی از مدلهای حیوانی، مصرف زیاد فلفل تند به افزایش استرس اکسیداتیو و التهاب کبد منجر شده است که میتواند آسیب به کبد و پیشرفت بیماریهای کبدی مانند فیبروز کبدی را تسریع کند.
مضرات فلفل برای معده
فلفل تند میتواند برای معده مشکلاتی ایجاد کند، بهویژه در افرادی که مشکلات گوارشی دارند یا از قبل دچار بیماریهایی مانند رفلاکس اسید یا التهاب معده هستند. مصرف زیاد فلفل میتواند باعث سوزش معده، تهوع، استفراغ، اسهال و درد شکمی شود. این اثرات به دلیل تحریک تولید اسید در معده و افزایش فعالیت سیستم گوارشی ناشی از کپسایسین است. علاوه بر این، در برخی موارد نادر، مصرف زیاد فلفل ممکن است منجر به آسیبهای جدیتری مانند پارگی مری شود.
آیا فلفل تند برای زخم معده ضرر دارد؟
تند بودن فلفل میتواند علائم سوزش سر دل و رفلاکس اسید را در افرادی که از قبل مستعد ابتلا به این بیماری هستند بدتر کند. همچنین فلفل یکی از غذاهای مضر برای هلیکوباکتر و زخم معده در نظر گرفته شده است. اگر زخم معده دارید، بهتر است غذاهای تند مصرف نکنید. این غذاها ممکن است باعث ایجاد زخم معده نشوند، اما میتوانند زخمهای موجود را بدتر کنند.
مضرات فلفل تند برای کلیه
اگرچه برخی منابع نشان دادهاند که ماده موجود در فلفل تند ممکن است از آسیب کلیهها جلوگیری کند، مطالعات بیشتر، به ویژه در انسانها، برای تایید این اثرات ضروری است. مصرف زیاد فلفل تند میتواند باعث افزایش بار روی کلیهها شود و در افرادی که مشکلات کلیوی دارند، منجر به تشدید بیماری کلیوی یا بروز عوارض جانبی مانند اختلالات عملکرد کلیه گردد. بنابراین، افراد با مشکلات کلیوی باید از مصرف زیاد فلفل تند اجتناب کنند و در مصرف آن احتیاط کنند.
خوردن فلفل تند در بارداری ضرر دارد؟
خوردن فلفل تند در بارداری میتواند برای برخی از زنان باردار باعث ناراحتی، سوزش سر دل و ناراحتیهای گوارشی شود. علاوه بر این، مصرف غذاهای بسیار تند ممکن است انقباضات رحمی را به دنبال داشته باشد. زنان باردار با سابقه مشکلات گوارشی یا حساسیت به غذاهای تند باید از مصرف زیاد فلفل پرهیز کنند.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
فلفل تند به دلیل ترکیب فعال کپسایسین، دارای فواید متعددی از جمله تسکین درد، بهبود متابولیسم بدن و خواص مبارزه با سرطان است. با این حال، مصرف زیاد کپسایسین میتواند باعث آسیبهایی مانند آسیب عصبی، ناراحتی گوارشی و افزایش موقت فشار خون شود. اگر به این ماده غذایی آلرژی دارید، درمان سریع و مراجعه به پزشک میتواند به سرعت علائم آن را از بین برده و از عود آن جلوگیری کند. برای درمان حساسیت به فلفل تند باید به فوق تخصص آسم و آلرژی مراجعه کنید. همچنین برای مشورت در مورد مصرف فلفل تند باید به دکتر تغذیه و فوق تخصص طب سنتی مراجعه کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
سلام،، آیا فلفل تند میتونه عامل ایجاد تاول روی لب بشه؟
سلام، بله، فلفل تند میتواند عامل تحریک پوست و ایجاد تاول روی لبها باشد، بهویژه در افرادی که پوست حساسی دارند یا سابقه آلرژی دارند. کپسایسین، ماده فعال در فلفل تند، میتواند موجب سوزش و التهاب در نواحی حساس مانند لبها شود و در بعضی موارد باعث ایجاد تاول یا زخمهای کوچک شود. اگر این علائم ادامه یافت یا شدید شد، بهتر است از خوردن فلفل تند و غذاهای مشابه پرهیز کرده و در صورت لزوم با پزشک یا متخصص پوست مراجعه کنید.
متخصص پوست و مو
مصرف بیش از حد فلفل باعث ریزش مو میشه ؟؟؟
سلام
مصرف بیش از حد فلفل بهطور مستقیم باعث ریزش مو نمیشود، اما در برخی افراد ممکن است به دلیل تحریک پوست سر یا ایجاد التهاب، مشکلاتی مانند خشکی یا حساسیت در پوست سر به وجود آید که بهطور غیرمستقیم میتواند سلامت موها را تحت تاثیر قرار دهد. در کل، مصرف فلفل در حد معمول برای مو ضرری ندارد.
سلام اگر فلفل تند بخورم بعدش ماست یا دوغ بخورم اثر کپسایسین را از بین میبرد؟
سلام! خوردن ماست یا دوغ پس از فلفل تند نمیتواند اثر کپسایسین، که ماده فعال موجود در فلفل تند است، را کاملاً از بین ببرد، اما میتواند کمی از شدت احساس سوزش و تحریک کاهش دهد. کپسایسین باعث احساس گرما و سوزش میشود و مصرف مواد سرد مانند ماست یا دوغ میتواند به طور موقت آن احساس را تسکین دهد. این مواد میتوانند در کاهش تحریکات دهانی کمک کنند، اما اثرات اصلی کپسایسین همچنان در بدن باقی میماند و به طور کامل از بین نمیرود.
متشكرم
خواهش میکنم
تندرست باشید و شاد
آیا خوردن فلفل تند میتواند باعث ایجاد ورم گلو شود؟
مرضیه عزیز
بله، خوردن فلفل تند میتواند باعث تحریک گلو و ایجاد ورم یا سوزش در آن شود. فلفل تند حاوی کپسایسین است که میتواند مخاط گلو را تحریک کند، به خصوص اگر به مقدار زیاد مصرف شود. این تحریک ممکن است باعث التهاب، سوزش، یا احساس گلودرد شود. اگر مشکل شما ادامه پیدا کرد یا شدت یافت، بهتر است مصرف فلفل تند را محدود کنید و در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنید.
اگر روزی دو یا سه عدد فلفل تند خورد ضرر دارد برای انسان؟
سلام
بسته به شخص دارد
اگر حساسیت ایجاد نمی کند معمولا مشکلی ندارد
دختر داییم فلفل تند خورده شنوایی اش به مشکل خورده چه غلطی بکنیم گوشش نمیشنوه
سلام
احتمال التهاب مسیر اعصاب وجود دارد
معمولا موقتی است
ولی در صورت ادامه علایم تا ۲۴ ساعت نیاز به پزشک دارید
متخصص گوش و حلق و بینی
کسانی که دوست دارند فلفل تند مصرف کنند میتوانند آنرا همراه با سبزی خرفه استفاده کنند فقط یکبار امتحان کنند تحمل تندی را متوجه خواهند شدیا هیچگونه احساس تندی نخواهند داشت
سلام و سپاس از راهنمایی خوب تان
تندرست باشید
با درود
فلفل تند و پابریک فلفل دلمه تند نیست اما خواص ضد سرطانی آن فلفل انواع مختلف دارد اما گفته میشود نوع سرخ آن مفید ودر فروشگاه گران تر است
ممنونم از راهنمایی تان
سالم باشید