هر آنچه که لازم است در مورد تبخال دهانی بدانید

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

تبخال دهانی یکی از شایع‌ترین عفونت‌های ویروسی است که توسط ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ (HSV-1) ایجاد می‌شود. این عفونت معمولاً به‌صورت زخم‌های کوچک و دردناک روی لب‌ها، اطراف دهان یا حتی داخل حفره دهانی ظاهر می‌شود. تبخال دهانی می‌تواند به دلیل استرس، ضعف سیستم ایمنی، تغییرات هورمونی یا قرار گرفتن در معرض نور مستقیم آفتاب فعال شود. تبخال دهانی معمولاً خودبه‌خود بهبود می‌یابد، اما درمان‌های دارویی و خانگی می‌توانند به تسکین علائم و تسریع روند بهبودی کمک کنند.

آیا ویروس هرپس سیمپلکس (ویروس تبخال) ریشه کن می‌ شود؟

ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) که عامل ایجاد تبخال است، پس از ورود به بدن، در سلول‌های عصبی به‌صورت نهفته باقی می‌ماند و سیستم ایمنی بدن نمی‌تواند به‌طور کامل آن را از بین ببرد. این ویروس در طول زندگی فرد می‌تواند در اثر عواملی مانند استرس، ضعف سیستم ایمنی، بیماری، تغییرات هورمونی و قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض نور خورشید دوباره فعال شود و علائم خود را به‌صورت تاول و زخم دهانی بروز دهد. در حال حاضر، هیچ درمان قطعی و ریشه‌کن‌کننده‌ای برای این ویروس وجود ندارد و داروهای ضدویروسی مانند آسیکلوویر یا والاسیکلوویر تنها می‌توانند به کاهش علائم، کوتاه کردن دوره بیماری و جلوگیری از عود مکرر کمک کنند. رعایت بهداشت فردی و مدیریت عوامل محرک نقش مهمی در کنترل ویروس و کاهش دفعات عود آن دارند.

مراحل ایجاد تبخال دهانی

مراحل تبخال دهانی فرآیندی است که ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ (HSV-1) در بدن طی می‌کند تا علائم خود را به‌صورت قابل مشاهده روی پوست نمایان سازد. هر مرحله از این عارضه علائم و ویژگی‌های خاص خود را دارد و آگاهی از این مراحل می‌تواند به تشخیص زودهنگام و درمان مؤثرتر کمک کند. این مراحل از احساس اولیه سوزش و خارش آغاز شده و در نهایت با بهبودی کامل زخم‌ها پایان می‌یابد. در ادامه، هر یک از این مراحل به‌تفصیل بررسی خواهند شد.

مرحله ۱؛ سوزن‌سوزن شدن و خارش: حدود ۱ تا ۲ روز قبل از ظاهر شدن تاول‌ها، ممکن است احساس سوزن‌سوزن شدن، خارش یا سوزش روی لب یا اطراف دهان خود داشته باشید. این مرحله بهترین زمان برای شروع درمان و جلوگیری از پیشرفت تبخال است.

مرحله ۲؛ تشکیل تاول: پس از مرحله اولیه، یک یا چند تاول قرمز و پر از مایع روی پوست ظاهر می‌شوند. این تاول‌ها معمولاً دردناک و حساس به لمس هستند.

مرحله ۳؛ تشکیل زخم: تاول‌ها به‌مرور زمان می‌ترکند و زخم‌های باز و دردناکی ایجاد می‌کنند که می‌توانند بسیار آزاردهنده باشند.

مرحله ۴؛ خارش و پوسته‌ریزی: با خشک شدن زخم‌ها، ناحیه آسیب‌دیده دچار خارش، ترک‌خوردگی و پوسته‌ریزی می‌شود. تبخال به‌طور متوسط تا ۲ هفته باقی می‌ماند و تا زمان پوسته‌پوسته شدن، همچنان مسری است.

مرحله ۵؛ بهبودی: در این مرحله، زخم‌ها به‌تدریج از بین می‌روند و پوست به حالت طبیعی خود بازمی‌گردد. در این نقطه، تبخال دیگر مسری نیست و فرآیند بهبودی کامل شده است.

تبخال چه زمانی خطرناکه؟

اگر مدام تبخال می‌زنی حتما با دکتر عفونی مشورت کن.

متخصص عفونی

علائم تبخال دهانی چیست؟

علائم تبخال دهانی معمولاً به‌صورت مراحل متوالی ظاهر می‌شوند و شدت آن‌ها ممکن است بسته به وضعیت سیستم ایمنی فرد، دفعات عود و محل درگیری متفاوت باشد. آگاهی از علائم تبخال می‌تواند به تشخیص زودهنگام و درمان مؤثرتر کمک کند و همچنین از انتقال آن به دیگران جلوگیری کند. در ادامه به جزئیات بیشتری از علائم رایج تبخال می‌پردازیم.

• نخستین علائم تبخال به طور متوسط ۳ هفته پس از قرارگرفتن در معرض ویروس ظاهر می‌شوند.
• این ویروس باعث ایجاد تاول و زخم روی لب، دهان، زبان، لثه یا بینی می‌شود.
• علائم تبخال معمولاً طی چند هفته بدون درمان از بین می‌رود.
• ممکن است در زمان تجربه‌ي مراحل گفته شده، علائم دیگری مثل تب، تورم غدد لنفاوی و دردهای عضلانی را نیز تجربه کنید.
• گاهی اوقات، تبخال روی انگشتان ظاهر می‌شود. این امر به ویژه در کارکنان دندانپزشکی شایع است.
• کودکانی که انگشتانشان را می‌مکند ممکن است عفونت را از دهان به انگشتان خود منتقل کنند.
• ورزشکارانی که در تماس مستقیم با سایر ورزشکاران هستند در معرض خطر ابتلا به تبخال هستند. این شکل از تبخال می‌تواند در هر نقطه از بدن ظاهر شود، اما صورت، گردن و بازوها محل‌های رایج هستند.

به این نکته دقت داشته باشید: در صورت بروز هرگونه علائم چشمی همراه با تبخال، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. عدم درمان سریع عفونت‌های چشمی ناشی از ویروس هرپس، می‌تواند منجر به از بین رفتن دائمی بینایی شود. زیرا این عفونت می‌تواند منجر به زخم شدن قرنیه شود.

یکی از بیماری‌هایی که با تبخال اشتباه گرفته می‌شود آفت دهانی است. ضایعات این بیماری در داخل دهان، زبان، گلو و گونه‌ها ایجاد می‌شود. این ضایعات معمولاً صاف هستند، مسری نیستند و در اثر ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد نمی‌شوند. در حالی که تبخال معمولاً در لب‌ها و بیرون دهان مشاهده می‌شود. تبخال بسیار مسری است و ضایعات آن ظاهری حباب مانند دارند.

انواع تبخال دهانی کدامند؟

تبخال دهانی بر اساس محل بروز، نوع ویروس عامل و علائم ایجاد شده به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. در ادامه به مهم‌ترین انواع آن اشاره می‌کنیم:

تبخال عودکننده دهانی

پس از عفونت اولیه، ویروس در بدن غیرفعال می‌شود و در اثر عواملی مانند استرس، ضعف سیستم ایمنی، تغییرات هورمونی یا قرار گرفتن در معرض نور خورشید، دوباره فعال می‌شود. در این حالت، تبخال به‌صورت تاول‌های کوچک و دردناک معمولاً روی لب‌ها یا اطراف دهان ظاهر می‌شود.

تبخال داخل دهان

تبخال داخل دهان در نواحی داخلی مانند سقف دهان، لثه‌ها و گاهی داخل گونه‌ها ظاهر می‌شود. این زخم‌ها معمولاً دردناک هستند و می‌توانند خوردن و صحبت کردن را دشوار کنند.

تبخال تناسلی در دهان

تبخال تناسلی در دهان معمولاً توسط ویروس HSV-2 ایجاد می‌شود که عامل اصلی تبخال تناسلی است. این نوع تبخال از طریق رابطه دهانی-تناسلی منتقل شده و علائمی مشابه تبخال دهانی، مانند تاول‌های دردناک و زخم‌های دهانی، ایجاد می‌کند.

تبخال حلقی

تبخال حلقی معمولاً گلو و نواحی حلق را درگیر می‌کند و می‌تواند با گلودرد، مشکل در بلع و زخم‌های دردناک در پشت حلق همراه باشد. این نوع تبخال در کودکان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند شایع‌تر است.

تبخال سقف دهان

تاول‌ها و زخم‌های ناشی از تبخال در سقف دهان معمولاً به‌صورت برجستگی‌های کوچک و پر از مایع ظاهر می‌شوند و می‌توانند هنگام غذا خوردن، نوشیدن مایعات یا حتی صحبت کردن دردناک باشند. این ضایعات پس از ترکیدن، به زخم‌های باز و حساس تبدیل می‌شوند که ممکن است تا چند روز بهبود نیابند. مصرف غذاهای داغ، اسیدی یا تند می‌تواند این زخم‌ها را تحریک کرده و درد را تشدید کند. برای کاهش علائم، استفاده از داروهای ضدویروسی، مسکن‌های موضعی و رعایت بهداشت دهان توصیه می‌شود.

تبخال لب

تبخال لب یک عفونت ویروسی شایع است که توسط ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ (HSV-1) ایجاد می‌شود و به‌صورت تاول‌های کوچک و دردناک روی لب یا اطراف دهان ظاهر می‌شود. عواملی مانند استرس، خستگی، ضعف سیستم ایمنی و نور خورشید می‌توانند ویروس را فعال کنند. این عفونت مسری است و از طریق تماس مستقیم یا استفاده مشترک از وسایل شخصی منتقل می‌شود. داروهای ضدویروسی و کرم‌های موضعی به کاهش علائم و تسریع بهبودی کمک می‌کنند. مدیریت استرس، استفاده از ضدآفتاب لب و رعایت بهداشت فردی بهترین راه‌های پیشگیری هستند.

راه‌ های انتقال ویروس هرپس سیمپلکس (ویروس تبخال) 

راه‌های انتقال ویروس تبخال به دلیل ماهیت مسری آن، بسیار متنوع و گسترده هستند. این ویروس می‌تواند از طریق تماس مستقیم پوست با پوست، استفاده مشترک از وسایل شخصی یا حتی انتقال از مادر به نوزاد در هنگام زایمان منتقل شود. رفتارهای پرخطر مانند روابط جنسی محافظت‌نشده و تماس با ضایعات باز، احتمال انتقال این ویروس را به‌شدت افزایش می‌دهند. آگاهی از روش‌های انتقال می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و کاهش شیوع این عفونت ایفا کند.

• تماس مستقیم با ضایعات تبخال: لمس تاول‌ها یا زخم‌های باز ناشی از تبخال.
• تماس پوست به پوست: از طریق بوسیدن یا تماس نزدیک با فرد آلوده.
• رابطه جنسی محافظت‌نشده: شامل رابطه دهانی، واژینال یا مقعدی با فرد مبتلا به HSV-1 یا HSV-2.
• استفاده مشترک از وسایل شخصی: مانند حوله، مسواک، ریش‌تراش یا لیوان.
• انتقال از مادر به نوزاد: در هنگام زایمان طبیعی، اگر مادر مبتلا به تبخال فعال باشد.
• تماس با بزاق آلوده: به‌خصوص در زمان فعال بودن زخم‌های تبخال دهانی.
• خراش یا زخم باز روی پوست: ویروس می‌تواند از طریق بریدگی‌ها یا خراش‌های پوستی وارد بدن شود.

ویروس تبخال حتی زمانی که علائم قابل‌مشاهده‌ای وجود ندارد نیز می‌تواند منتقل شود.

انگلیسی:
Most people with oral herpes were infected during childhood or as young adults from nonsexual contact with infected saliva. It can be passed by kissing, touching the infected person’s skin, or sharing infected objects, such as lip balm, silverware, or razors.
ترجمه فارسی:
اکثر افرادی که به تبخال دهانی مبتلا هستند، در دوران کودکی یا به‌عنوان جوانان از طریق تماس غیرجنسی با بزاق آلوده به این ویروس مبتلا شده‌اند. این ویروس می‌تواند از طریق بوسیدن، لمس پوست فرد آلوده یا استفاده مشترک از وسایل شخصی آلوده مانند بالم لب، قاشق و چنگال یا تیغ اصلاح منتقل شود.

به نقل از cedars-sinai

تبخال دهانی کودکان چگونه است؟

تبخال دهانی در کودکان یک عفونت شایع و مسری است که معمولاً توسط ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ (HSV-1) ایجاد می‌شود و به شکل تاول‌های کوچک و دردناک روی لب‌ها، اطراف دهان یا حتی داخل دهان ظاهر می‌شود. این تاول‌ها ممکن است بترکند و زخم‌های سطحی ایجاد کنند که می‌توانند همراه با احساس سوزش، خارش یا ناراحتی باشند. برخی کودکان ممکن است بی‌اشتهایی، تحریک‌پذیری یا تب خفیف را نیز تجربه کنند. این ویروس معمولاً از طریق تماس مستقیم با تاول‌های فعال یا استفاده مشترک از وسایلی مانند لیوان، قاشق و حوله منتقل می‌شود. تبخال دهانی می‌تواند چند روز تا دو هفته طول بکشد و پس از بهبودی نیز ویروس به‌صورت نهفته در بدن باقی می‌ماند. رعایت بهداشت فردی و جلوگیری از تماس مستقیم با تاول‌ها نقش مهمی در کنترل و پیشگیری از انتشار آن دارد.

عوارض ویروس هرپس سیمپلکس (ویروس تبخال)

عفونت اولیه‌ی تبخال می‌تواند علائم و عوارض شدیدتری ایجاد کند، زیرا بدن هنوز در مقابل ویروس مقاوم نشده و راه دفاعی ندارد. این عوارض در کودکان خردسال، افراد دارای اگزما یا ضعف سیستم ایمنی مانند سرطان یا ایدز، ممکن است رخ دهد. در صورت بروز هر یک از علائم زیر، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید:

• تب بالا یا مداوم
• مشکل در تنفس یا بلع 
• چشم‌های تحریک شده و قرمز، با یا بدون ترشحات
• گسترش عفونت به قسمت‌های دیگر پوست
• برطرف نشدن علائم طی یک تا دو هفته 
• عود مکرر علائم در طی یک سال

روش درمان سریع تبخال چیه؟ هر روشی رو امتحان نکن.

دکتر عفونت تبخال

درمان تبخال دهانی

کنترل و درمان تبخال به دلیل ماهیت عفونی و مسری آن از اهمیت زیادی برخوردار است. این عارضه می‌تواند با علائمی مانند سوزش، خارش و تاول‌های دردناک همراه باشد که زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. روش‌های درمانی متنوعی از داروهای ضدویروسی و پمادهای موضعی گرفته تا درمان‌های خانگی و تقویت سیستم ایمنی وجود دارد که می‌توانند به کاهش علائم و تسریع روند بهبودی کمک کنند. آگاهی از این روش‌ها به افراد کمک می‌کند تا در زمان مناسب اقدام به درمان کرده و از گسترش عفونت جلوگیری کنند.

داروهای ضد ویروسی برای تبخال دهانی

استفاده از داروهای ضدویروسی مانند آسیکلوویر، والاسیکلوویر و فامسیکلوویر می‌تواند به کاهش شدت علائم، تسریع روند بهبودی و جلوگیری از شیوع ویروس کمک کند. این داروها به‌صورت خوراکی، موضعی یا تزریقی تجویز می‌شوند.

کرم‌ ها و پمادهای موضعی برای تبخال دهانی

کرم‌ها و پمادهای ضدویروسی مانند پنسیکلوویر برای کاهش درد، خارش و سوزش ناشی از تبخال استفاده می‌شوند. این محصولات معمولاً در مراحل اولیه مؤثرتر هستند.

اسپری برای درمان آفت دهانی و تبخال

اسپری‌های مخصوص آفت دهانی و تبخال معمولاً حاوی مواد ضدویروسی، بی‌حس‌کننده موضعی (لیدوکائین) یا ضدالتهاب (بنزیدامین) هستند. این اسپری‌ها به کاهش درد، التهاب و تحریک زخم کمک کرده و یک لایه محافظ روی ضایعه ایجاد می‌کنند. اسپری‌های حاوی پروپولیس یا عصاره‌های طبیعی مانند عسل نیز به تسریع روند بهبودی کمک می‌کنند.

تقویت سیستم ایمنی برای تبخال دخانی

مصرف ویتامین C، ویتامین E، مکمل‌های زینک و داشتن رژیم غذایی سالم به تقویت سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از عود مجدد تبخال کمک می‌کند.

درمان‌ خانگی تبخال دهانی

درمان‌های خانگی می‌توانند به کاهش علائم، التهاب و تسریع روند بهبودی تبخال دهانی کمک کنند. در ادامه به مهم‌ترین روش‌های خانگی اشاره شده است:

• کمپرس سرد: استفاده از کمپرس یخ یا دستمال سرد روی ناحیه تبخال می‌تواند به کاهش التهاب، درد و خارش کمک کند.
• مصرف مایعات فراوان: نوشیدن آب و مایعات خنک به حفظ رطوبت بدن و جلوگیری از خشکی دهان و لب‌ها کمک می‌کند.
• پرهیز از غذاهای اسیدی و تند: غذاهای اسیدی مانند مرکبات و غذاهای تند می‌توانند باعث تحریک و افزایش سوزش در ناحیه تبخال شوند.
• استفاده از مرطوب‌کننده‌های لب: استفاده از بالم لب یا مرطوب‌کننده‌های حاوی عصاره آلوئه‌ورا و ویتامین E می‌تواند از ترک‌خوردگی و خشکی لب‌ها جلوگیری کند.
• عسل طبیعی: عسل خاصیت ضدویروسی و ضدالتهابی دارد و می‌تواند به بهبود سریع‌تر زخم‌های تبخال کمک کند.
• ژل آلوئه‌ورا: استفاده از ژل خالص آلوئه‌ورا روی تبخال به کاهش التهاب و سوزش کمک می‌کند.

این روش‌ها به‌عنوان درمان‌های کمکی مفید هستند، اما در موارد شدید یا عود مکرر، بهتر است به پزشک مراجعه شود.

پرهیز از عوامل تحریک‌ کننده تبخال دهانی

کاهش استرس، استفاده از کرم‌های ضدآفتاب روی لب‌ها و خواب کافی می‌تواند از عود مجدد تبخال جلوگیری کند.

پزشکان پیشنهادی

۴.۹ (۱۲۴۲ نظر)

زهرا عسکری سرطاوسی

تخصص مامایی

نوبت بگیرید

۴.۶ (۶۰۹ نظر)

دکتر فرزین خوروش

تخصص بیماری های عفونی و گرمسیری

نوبت بگیرید

۵ (۱۷۰ نظر)

حسین فزونی

تخصص تغذیه

نوبت بگیرید

۴.۹ (۱۵۴ نظر)

دکتر پیمان فردوسی

پزشک عمومی

نوبت بگیرید

۴.۹ (۱۲۴ نظر)

دکتر لاله سالمی

تخصص زنان، زایمان و نازایی

نوبت بگیرید

۴.۸ (۶۷ نظر)

دکتر معصومه مهنی

پزشک عمومی

نوبت بگیرید

راه‌ های پیشگیری از انتقال تبخال

پیشگیری از انتشار تبخال یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند به کاهش شیوع این عفونت کمک کند. رعایت بهداشت فردی، خودداری از لمس تاول‌ها و استفاده از داروهای مناسب در مراحل اولیه بروز علائم، نقش مهمی در جلوگیری از انتقال این ویروس دارند. در ادامه، به مؤثرترین راهکارهای پیشگیری از انتقال تبخال می‌پردازیم.

• برای جلوگیری از انتقال تبخال، باید دستان خود را مرتب بشویید و از تماس پوستی با دیگران خودداری کنید.
• درواقع بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به ویروس هرپس سیمپلکس، جلوگیری از تماس جسمی با زخم‌های شخص آلوده است.
• در زمان وجود ضایعات فعال، هر چیزی که با دهان تماس می‌یابد را بشویید و با دیگران به اشتراک نگذارید.
• با شناخت محرک‌هایی که باعث ظاهر شدن تبخال می‌شود از فعال شدن مجدد ویروس پیشگیری کنید.
• اگر آفتاب باعث بروز علائم تبخال می‌شود،در معرض نور خورشید قرار نگیرید و از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.
• اگر هر بار که دچار استرس هستید، تبخال ظاهر می‌شود، تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن را تمرین کنید.
• از بوسیدن کسی که تبخال دارد خودداری کنید.
• از داشتن رابطه‌ی جنسی دهانی با کسی که تبخال دستگاه تناسلی فعال دارد، خودداری کنید.
• برای جلوگیری از انتشار ویروس به سایر نقاط بدن، تاول‌ها یا زخم‌ها را لمس نکنید.
• در صورت تماس با ضایعات، بلافاصله دستان خود را با آب و صابون یا الکل ۶۰ درصد بشویید.
• از مصرف نوشیدنی‌های گرم و غذاهای پرادویه یا شور اجتناب کنید.
• ضایعات را با آب نمک شستشو دهید.

در دکترتو می‌توانید با بهترین پزشکان متخصص عفونی در شهر خود آشنا شوید و برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.