استفراغ خونی نشانه چیست و چگونه درمان میشود؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

استفراغ خونی که به عنوان هماتمزیس یا بالا آوردن خون نیز شناخته می‌شود، یک وضعیت حاد پزشکی است و می‌تواند یک علامت نگران کننده و بالقوه جدی باشد که باید توسط متخصص ارزیابی شود. ظاهر خون در استفراغ از قرمز روشن تا خون تیره و لخته خون متغیر است. رنگ و مقدار خون می‌تواند سرنخ‌هایی در مورد منبع احتمالی خونریزی ارائه دهد. برای درمان سریع آن بهتر است به دکتر عمومی یا متخصص گوارش مراجعه کنید. برای دریافت نوبت حضوری یا مشاوره آنلاین از بهترین دکتر گوارش یا عمومی سراسر کشور از دکترتو کمک بگیرید.

استفراغ خونی چیست؟

استفراغ عارضه‌ی غیر طبیعی برای هیچ یک از ما نیست، اما دیدن خون در استفراغ می‌تواند کمک ترسناک باشد. استفراغ خونی (به انگلیسی Hematemesis) یا بالا‌آوردن خون، شرایطی است که می‌تواند از یک خون دماغ ساده تا یک خونریزی شدید در روده متغیر باشد.

بالا اوردن خون به اصطلاح پزشکی چه نامیده میشود؟

یکی از مهم‌ترین و اورژانسی‌ترین مشکلاتی که ممکن است برای بیماران گوارشی پیش بیاید، استفراغ خونی به اصطلاح پزشکی هماتمسیس یا هماتمز hematemesis گفته می‌شود.

علائم خون بالا آوردن یا علائم استفراغ خونی چیست؟

اگر در استفراغ خون باشد نشانه چیست؟ رنگ و قوام خون ممکن است بسته به علت و محل فیزیکی خونریزی متفاوت باشد. رنگ خون می‌تواند از قرمز روشن تا ظاهر دانه‌های قهوه متغیر باشد. با‌توجه‌به علت خونریزی، ممکن است فرد علائم دیگری را تجربه‌کند که باید با دکتر در میان بگذارد. علائمی که نشان‌دهنده شوک است شامل موارد زیر هستند:

• سرگیجه، احساس ضعف یا غش‌کردن
• گیجی
• پوست سرد، مرطوب، چسبناک و رنگ پریده
• ضربان قلب سریع، اضطراب، یا تحریک‌پذیری
• گشادی مردمک‌ها
• تاری دید
• حالت تهوع
• ضعف
• تنفس تند و سطحی
• کاهش تولید ادرار
• معده درد شدید، استفراغ مقادیر زیادی خون، استفراغ مکرر یا علائم نگران‌کننده‌ی دیگر

دچار استفراغ خونی شدی و نگرانی؟

برای درمان سریع از متخصص نوبت بگیر!

دکتر گوارش آنلایندکتر گوارش خوب

اسهال و استفراغ خونی نشانه چیست؟

اسهال و استفراغ خونی می‌تواند نشان‌دهنده عفونت شدید دستگاه گوارش یا بیماری زمینه‌ای باشد. علاوه بر وجود خون، بیماران ممکن است دچار درد شکمی، گرفتگی عضلات، حالت تهوع، کم آبی بدن، تب و خستگی شوند.

استفراغ با رگه های خونی

بالا آوردن خون به رگه‌های خون در استفراغ اشاره نمی‌کند بلکه به معنای وجود مقدار قابل توجهی از خون قرمز روشن یا دانه‌های سیاه‌رنگ، شبیه به دانه‌های قهوه، در استفراغ است. وجود شکل ظاهری دانه‌های قهوه هنگامی رخ می‌دهد که خون برای مدت طولانی در معده مانده‌باشد.

استفراغ به بازگشت سریع محتوای درون لوله‌ی گوارش گفته می‌شود که با شدت زیاد و خلاف جهت حرکت غذا رخ می‌دهد. بنابراین می‌تواند به مخاط آسیب برساند. همچنین اگر دفعات آن زیاد باشد، می‌تواند مخاط را زخمی کند. پس دیدن رگه‌های خون در استفراغ چندان غیرطبیعی نیست. اما استفراغ خونی که بالا آوردن خون روشن است، نگران کننده است.

بالا اوردن خون از گلو نشانه چیست؟

بالا آوردن خون از گلو خلط خونی است و با استفراغ خونی متفاوت است. استفراغ به بالا آوردن محتویات معده و مری گفته می‌شود. بالا آوردن خون از گلو خلط خونی است و ابتدای مری و نای اتفاق می‌افتد. خلط خونی معمولا ناشی از بیماری‌های تنفسی و عفونت‌های جدی مانند سل، ذات‌الریه و خشکی شدید گلو است. البته این علامت علت‌های دیگری هم دارد که باید مفصل به آنها پرداخته شود.

خلط خونی بعد از استفراغ

خلط خونی یک علامت تنفسی است که ممکن است همراه با تهوع و استفراغ هم دیده شود.

علت خون بالا اوردن چیست؟

استفراغ خونی می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که بیشتر آنها خطرات جدی به دنبال دارند. هنگام بالا آوردن خون، معمولا زخم یا عارضه‌ای در بخش فوقانی لوله‌ی گوارش (تا معده) وجود دارد و این علامت می‌تواند زنگ خطر زخم معده، زخم مری یا حتی گلو باشد. اگر می‌خواهید بدانید خون بالا آوردن نشانه چه بیماری است، با ما همراه باشید. بیماری‌های متعددی می‌توانند باعث استفراغ خونی شوند، از جمله:

• استفراغ شدید
• پارگی، تحریک و سوزش یا از‌دست‌دادن پوشش داخلی معده
• بزرگ‌شدن رگ‌ها در لوله گوارشی یا مری و روده
• آسیب رادیواکتیو به مسیر گوارشی فوقانی
• عفونت‌هایی مانند هپاتیت یا عفونت هلیکوباکترپیلوری (H.pylori)
• استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و یا رقیق‌کننده‌های خون
• مسمومیت غذایی
• ورم روده
• ورم معده و رفلاکس معده به مری (GERD)
• اختلالات عروق خونی در روده
• التهاب مری، روده یا لوزالمعده
• سرطان پانکراس
• بیماری‌های خاص کبدی مانند نارسایی حاد کبدی و سیروز کبدی
• زخم‌های سطحی معده
• پارگی مالوری وایس
• فشار بالای سیاهرگ باب کبدی
• ناهنجاری‌های خون، مانند تعداد کم پلاکت، هموفیلی، کم‌خونی یا لوسمی (سرطان خون)
• عوارض سوء مصرف الکل

دلیل استفراغ خونی	توضیحات
زخم معده	یکی از اصلی‌ترین دلایل استفراغ خونی زخم‌های گوارشی یا اولسرهایی است که خونریزی کرده‌اند. اگر در معده‌ی شما یا مری زخمی وجود داشته‌باشد که خونریزی کند، ممکن است که استفراغ خونی برای شما پیش بیاید.
واریس مری یا واریس معده	احتمالا رگ‌ها و ورید‌های واریسی را دیده‌اید. این رگ‌ها آماده‌ی پاره شدن و خونریزی هستند. اگر شبکه‌ی عروقی که در معده و روده قرار داد مشکلات ساختاری داشته‌باشد نیز ممکن است که بعد از مدتی بیمار را با علامت استفراغ خونی آزار دهد.
سرطان معده یا سرطان مری	تومورهایی که در معده و یا مری قرار دارند هم می‌توانند ایجاد استفراغ خونی بکنند.
التهاب معده	التهاب و عفونت‌هایی که در معده و روده و مری قرار دارند می‌توانند ایجاد خونریزی در دستگاه گوارش و استفراغ خونی بکنند.
تشعشعات رادیواکتیو	اگر در معرض تشعشعات رادیواکتیو باشید ممکن است که به این علامت دچار شوید که بسیار خطرناک است. تب هموراژیک و تب کریمه کنگو هم ایجاد استفراغ خونی می‌کند.
خون دماغ	برخی از افرادی که خون دماغ می‌شوند ممکن است که خون را به داخل لوله‌ی گوارش بفرستند و بعدا دچار استفراغ خونی شوند.
جراحی دهان	ممکن است که فرد جراحی‌های دهانی انجام داده‌باشد و خون قورت داده‌باشد که بعدا آن را با استفراغ خونی بالا می‌آورد.

۱. علت خون بالا اوردن از ریه

خون بالا آوردن از ریه با استفراغ خونی متفاوت است. استفراغ علامت گوارشی است و از لوله‌ی گوارش برمی‌گردد اما خون بالا آوردن از ریه علامت تنفسی است و از نای برمی‌گردد. این علامت بسیار خطرناک است و می‌تواند نشان‌دهنده‌ی بیماری‌های جدی ریوی باشد. با دیدن این علامت سریعا به دکتر ریه مراجعه کنید. ممکن است نشان‌دهنده‌ی سرطان ریه باشد.

• علت بالا اوردن خون بعد از سرفه

در بیماری‌های ریوی جدی، معمولا خون بالا آوردن بعد از سرفه‌های قطاری و شدید و تلاش برای نفس کشیدن است. اگر دچار خونریزی همراه سرفه شدید، آن را جدی بگیرید زیرا این نوع خونریزی می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.

• علت خون بالا اوردن در سرماخوردگی

استفراغ خونی معمولا با سرماخوردگی همراه نیست. سرماخوردگی یک عفونت ویروسی است که دستگاه تنفسی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث ایجاد علائمی مانند آبریزش یا گرفتگی بینی، گلودرد، سرفه و تب خفیف می‌شود. با این حال، سرفه‌های شدید می‌تواند منجر به پارگی‌های کوچک در رگ‌های خونی گلو یا مری و خون بالا آوردن شود.

۲. خون بالا اوردن در بیماران سرطانی

هر استفراغ خونی نشان‌دهنده‌ی سرطان نیست اما یکی از علایمی که در بیماران سرطانی ریوی و گوارشی دیده می‌شود، استفراغ خونی است. بنابراین باید این علامت را جدی گرفت و پیگیری‌های لازم را انجام داد.

• استفراغ خونی در سرطان معده

استفراغ خونی می‌تواند یکی از علائم سرطان معده باشد که منجر به خونریزی تیره و قیر مانند می‌شود. سرطان معده همچنین می‌تواند علائم دیگری مانند درد شکم، کاهش وزن ناخواسته، حالت تهوع و کاهش اشتها را ایجاد کند. علت خون بالا اوردن در بیماران سرطان معده تحریک، فرسایش یا پارگی رگ‌های خونی معده است.

• بالا اوردن خون در سرطان کبد

خون بالا آوردن یکی از علائم سرطان کبد است که معمولا در سرطان کبد ثانویه بروز می‌کند.

۳. مسمومیت غذایی و استفراغ خونی

علائم مسمومیت غذایی شامل تهوع، استفراغ، درد شکم، اسهال و گاهی تب شدید است. وجود خون در استفراغ (هماتمزیس) از علائم شایع مسمومیت غذایی نیست. استفراغ خونی می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری شدیدتر مانند خونریزی گوارشی یا زخم معده باشد. اما اگر استفراغ با شدت باشد، می‌تواند باعث ایجاد زخم و آسیب در بافت مخاطی شده و خونریزی هم دیده شود.

۴. استفراغ خونی خونریزی معده

زخم‌های باز که در پوشش داخلی معده ایجاد می‌شوند می‌توانند خونریزی کنند. اگر زخم شروع به خونریزی کند، منجر به استفراغ خونی (هماتمزیس) یا وجود خون در مدفوع می‌شود. هر چقدر زخم در انتهای لوله‌ی گوارش باشد، خون در مدفوع دیده می‌شود و هر چقدر زخم‌ها نزدیک به دهان باشند (مری، معده، دوازدهه)، باعث خون بالا آوردن می‌شوند. در صورت بروز این علائم، به پزشک مراجعه کنید.

• ایا زخم معده باعث استفراغ خونی می شود؟

بله. اگر زخم معده خونریزی کند، می‌تواند باعث استفراغ خونی و خون بالا آوردن شود. زخم معده باید سریعا درمان شود زیرا می‌تواند به سوراخ شدن معده یا پرفوریشن بینجامد که کشنده است.

۵. خون بالا آوردن در بارداری

با وجود اینکه استفراغ خونی در دوران حاملگی از علامت‌های خوبی نیست اما از علائم بارداری شایع است و ممکن است که اتفاق بیفتد. در بیشتر موارد وجود خون در استفراغ به علت ویار شدید و تهوع و استفراغ دوران بارداری است که در یک سوم خانم‌های باردار اتفاق می‌افتد. اگر استفراغ زن حامله شدید باشد، ممکن است که به لوله‌ی گوارش آسیب بزند و در آن ایجاد زخم و خونریزی کند، بنابراین استفراغ خونی برای فرد اتفاق بیفتد. پارگی و آسیب به بافت مری از شایع‌ترین دلایل خونریزی و استفراغ خونی در بارداری است.

دلایل متعددی وجود دارند که چرا زن در دوران بارداری استفراغ خونی می‌کند. بیشتر این دلایل در سه ماهه‌ی اول از بین می‌روند و مشکل شما برطرف می‌شود. در غیر این‌صورت بعد از زایمان این علائم از بین می‌روند. البته که ایجاد التهاب و دلایل دیگری که برای استفراغ خونی گفته‌شد هم می‌توانند علل استفراغ خونی باشند. مثلا ممکن است که مادر به زخم معده دچار باشد و در دوران بارداری با استفراغ خونی مواجه شود. این دو مسئله تنها همزمان بوده‌اند اما رابطه‌ی علت و معلولی با هم نداشته‌اند.

ایا استفراغ خونی در بارداری خطرناک است؟ استفراغ خونی در ماه اخر بارداری می‌تواند یک علامت جدی و خطرناک از خونریزی در دستگاه گوارش یا زخم معده باشد. حتما در چنین مواردی به دنبال مراقبت فوری پزشکی باشید.

۶. بالا اوردن لخته خون نشانه چیست؟

اگر لخته خون بالا بیاورید، یعنی حجم خونریزی زیاد بوده و برای مدتی طولانی خونریزی اتفاق افتاده است. پس به شکل لخته در آمده و بالا آمده است. زخم معده یا دوازدهه، واریس مری، التهاب شدید مری یا معده و سرطان دستگاه گوارش می‌توانند باعث بالا آوردن لخته خون شوند.

۷. علت استفراغ خونی در سالمندان

گاستریت زخم معده، سوزش قلب و رفلاکس اسید معده و بیماری کبدی مرتبط با الکل از دلایل شایع خون بالا آوردن در سالمندان هستند که سبک زندگی سالمی نداشته‌اند. برای تشخیص و درمان، باید به متخصص مراجعه کنید.

۸. وجود خلط خونی در استفراغ نوزاد

عفونت‌های شدید گوارشی، التهاب مخاط معده یا مری و در موارد نادر، انسداد روده می‌توانند باعث بروز خلط خونی در استفراغ نوزاد شوند.

۹. استفراغ خونی بعد از عمل بینی

بالا اوردن خون از دهان یا هماتوم (خونریزی داخلی) پس از جراحی بینی نگران‌کننده است. در حالی که این اتفاق یک عارضه معمول یا مورد انتظار بعد از جراحی بینی نیست، اما در موارد نادر رخ می‌دهد. بعد از دیدن این علامت به دکتر گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.

۱۰. استفراغ خونی در بزگسالان ناشی از سوء مصرف الکل

استفراغ خونی ممکن است نشان‌دهنده‌ی عوارض شدید مصرف الکل بیش‌از‌حد باشد. سوء مصرف الکل باعث بروز عوارضی چون پارگی در دستگاه گوارش، سیروز کبدی و زخم معده می‌شود که هر کدام می‌تواند با علامت استفراغ خونی بروز کند.

۱۱. علت خون بالا آوردن و استفراغ خونی در کودکان

طیف وسیعی از دیگر بیماری‌ها و مشکلاتی که می‌توانند موجب بالا آوردن خون در نوزادان و کودکان شوند، شامل ناهنجاری‌های مادرزادی، اختلالات انعقاد خون مانند کمبود ویتامین k، آلرژی به شیر و بلعیدن خون یا اشیای خارجی هستند.

استفراغ خونی چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص دلیل خون بالا اوردن با کم معاینه، شرح حال و بررسی‌های رادیولوژیک تیم پزشکی امکان پذیر می‌شود. پزشک مراحل زیر را برای بررسی علت خون بالا اوردن طی می‌کند:

• بررسی دقیق تاریخچه‌ی پزشکی فرد
• معاینه‌ی فیزیکی کامل
• بررسی‌های رادیولوژیک مانند:
  • سی‌تی‌اسکن
  • اسکن رادیوگرافی
  • یا آندوسکوپی

اگر علت استفراغ خونی بیماری ویروسی یا باکتریایی باشد، تست‌های تشخیصی شامل موارد زیر خواهد بود:

• آزمایش خون
• آزمایش مدفوع

در مواردی که پزشک مشکوک به خونریزی شریانی است، ممکن است آنژیوگرافی انجام دهد. آنژیوگرافی شامل وارد‌کردن یک لوله‌ی نازک و سیم از طریق شریان کشاله‌ی ران توسط جراح است. پس از تزریق رنگ حاوی ید برای تصویر‌برداری دقیق‌تر، اشعه‌ی ایکس می‌تواند جهت پیدا‌کردن عوامل انسدادی به پزشکان کمک‌کند.

متن انگلیسی:
«Often the bleeding will stop quite quickly but in some cases it can become severe and life-threatening.»
ترجمه فارسی:
«در بیشتر موارد خونریزی از گلو به سرعت متوقف می‌شود، اما در برخی موارد شدید بوده و تهدیدکننده زندگی است.»

به نقل از سایت patient

درمان استفراغ خونی چیست؟ (راه درمان خون بالا اوردن)

برخی از داروها و جراحی معمولا می‌توانند استفراغ خونی را درمان کنند. در موارد شدید بالا‌آوردن خون که جریان خون شدید است، فرد ممکن است نیاز به انتقال خون داشته‌باشد. در موارد تهدیدکننده حیات نیز ممکن است احیا اضطراری و جایگزینی مایع یا خون نیاز باشد. درمان استفراغ خونی بستگی به علت بیماری دارد. بسیاری از روش‌ها برای متوقف‌کردن خونریزی شامل استفاده از آندوسکوپ و بستن زخم‌های داخلی است.

بهترین روش درمان استفراغ خونی چیه؟ با پزشک مشورت کن.

دکتر تهوع و استفراغ

۱. درمان دارویی استفراغ خونی

یکی از مواردی که ممکن است برای درمان استفراغ خونی در نظر گرفته‌شود، تجویز داروهای ضد اسید برای کاهش اسید معده است تا زخم‌های معده ترمیم شوند. اگر علت استفراغ خونی زخم‌های معده و مری تشخیص داده‌شوند. همچنین ممکن است داروهایی که جریان خون را به زخم کاهش می‌دهند هم برای شما تجویز شوند. این موارد می‌توانند در درمان استفراغ خونی کمک‌کننده باشند.

۲. درمان خون بالا اوردن با انتقال خون

اگر مقدار خونی که بیماری با استفراغ خونی از دست می‌دهد زیاد باشد، باید خون از دست رفته را با انتقال خون جایگزین کند.

۳. آنژیوگرام خون بالا آوردن

در صورتیکه خونریزی از یک سرخرگ باشد، از آنژیوگرام برای بستن محل خونریزی کمک گرفته می‌شود. این روش هم تشخیصی و هم درمانی است.

۴. آندوسکوپی و جراحی استفراغ خونی

اگر خونریزی شما شدید باشد و روش‌های درمانی دیگر پاسخگو نباشند، باید جراحی انجام شود. گاهی از جراحی برای بستن زخم و گاهی برای برداشتن تومور و موانع دیگر استفاده می‌شود. به هر حال از این روش برای درمان موارد شدید کمک گرفته می‌شود.

گاهی از آندوسکوپی برای درمان زخم‌های بازی که خونریزی دارند هم استفاده می‌شود. یکی از روش‌هایی که در اندوسکوپی برای درمان استفراغ خونی کاربرد دارد، بستن زخم‌های گوارشی با گرما و یا کلیپ به یکدیگر است. اگر دو طرف زخم به هم آورده‌شود، شاید خونریزی کاهش یافته و به مرور زمان زخم بهبود پیدا کند. در این صورت استفراغ خونی هم برطرف می‌شود.

۵. درمان خانگی استفراغ خونی

درمان حالت تهوع و استفراغ که با خون همراه باشد، در خانه توصیه نمی‌شود (به خصوص اگر درمان خانگی استفراغ خونی در بارداری باشد) زیرا می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری جدی باشد که نیاز به بررسی پزشکی دارد. قبل از مراجعه به پزشک سعی کنید خود را آرام نگه‌دارید. با نوشیدن مقادیر کمی مایعات شفاف و آب هیدراته بمانید و از خوردن یا نوشیدن هر چیزی که ممکن است معده شما را تحریک کند خودداری کنید.

۶. درمان استفراغ خونی در طب سنتی

در روش درمان سنتی و گیاهی، پزشکان مصرف گیاهان دارویی زیر را برای بهبود استفراغ خونی توصیه می‌کنند:

• پونه کوهی
• سماق
• کرفس
• تخم رازیانه
• گل سرخ
• گشنیز
• زنجبیل
• زرشک
• عرق نعنا

این روش‌ها اصلا توصیه نمی‌شوند و مراجعه به دکتر بعد از دیدن استفراغ خونی ضروری است.

۷. بعد از استفراغ خونی چه بخوریم؟

با رژیمی شروع کنید که برای معده ملایم باشد و هضم آن زیاد طول نکشد:

• مایعات شفاف: با نوشیدن مقادیر کمی مایعات شفاف مانند آب، محلول‌های الکترولیت (آب قند یا آب نمک) یا آبگوشت شروع کنید تا از کم آبی بدن جلوگیری کنید.
• غذاهای ملایم: به تدریج غذاهای ملایم مانند نان تست، کراکر، برنج ساده، مرغ آب‌پز یا سیب زمینی آب‌پز را اضافه کنید.
• وعده‌های غذایی کوچک و پشت سرهم: به جای وعده های غذایی بزرگ، وعده‌های غذایی کوچکتر را برای تسهیل هضم انتخاب کنید.

عوارض خون بالا اوردن چیست؟

عوارض همراه با استفراغ خونی به علت و شدت بیماری بستگی دارد، اما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• شوک هیپوولمیک: خونریزی شدید منجر به کاهش قابل توجه حجم خون و در نتیجه کاهش فشار خون، ضربان قلب، سرگیجه و حتی شوک می‌شود.
• کم خونی: از دست دادن مکرر یا قابل توجه خون باعث کم خونی و کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون و در نتیجه خستگی، ضعف و تنگی نفس می‌شود.
• ذات‌الریه آسپیراسیون: اگر هنگام استفراغ خون به ریه‌ها استنشاق شود، سبب ابتلا به ذات‌الریه آسپیراسیون می‌شود، این بیماری عفونتی در ریه‌ها است که باعث سرفه، درد قفسه سینه و مشکل در تنفس می‌شود.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

استفراغ خونی یا هماتمزیس، یک علامت نگران‌کننده است. علائم این بیماری شامل درد شکم، حالت تهوع، سرگیجه و سبکی سر باشد. برای جلوگیری از بالا آوردن خون، رسیدگی به بیماری‌هایی مانند زخم معده، واریس مری یا بیماری کبدی بسیار مهم است. درمان سریع می‌تواند به سرعت عفونت را از بین ببرد و از عود آن جلوگیری کند.

جهت دریافت نوبت، به سایت دکترتو مراجعه کنید. در سایت دکترتو می‌توانید با بهترین متخصص داخلی یا فوق تخصص گوارش در شهر خود آشنا شوید، از دکتر داخلی آنلاین و دکتر گوارش آنلاین استفاده کنید و برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!