خواب رفتن دست و پا، بررسی علل و راه های درمان

خواب رفتن دست و پا یا احساس گزگز عارضه‌ای است که همه ما در طول زندگی خود آن را تجربه کرده‌ایم. اگر روی بازو بخوابیم یا پاهای خود را مدت طولانی روی هم قرار دهیم، به طور موقت دست یا پا خواب می‌رود. اما گاهی این عارضه مزمن یا شدید بوده و باید به دنبال علت آن بود. اگر خواب رفتگی دست و پای شما زیاد اتفاق میفتد یا با علائم دیگری همراه است، در این مطلب همراه ما باشید. در ادامه توضیح می‌دهیم که علت بروز این عارضه چیست؟ کدام بیماری‌ها ممکن است باعث خواب رفتگی شوند؟ کدام علائم هشداردهنده بوده و باید به پزشک مراجعه کرد؟ برای درمان آن چه اقداماتی انجام می‌شود؟ آیا راهی برای درمان خانگی آن وجود دارد؟

درصورتی‌که مدام دچار این عارضه می‌شوید یا علائمی همراه با آن دارید، باید برای تشخیص علت و درمان آن به دکتر مغز و اعصاب، دکتر عمومی یا دکتر داخلی مراجعه کنید. شما می‌توانید برای ارتباط با بهترین پزشکان از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.

خواب رفتن دست و پا

خواب رفتگی دست و پا به‌صورت موقت برای همه ما اتفاق افتاده است. اگر مدت طولانی دست خود را زیر سر قرار دهید یا پاهای خود را روی هم بگذارید، احساس گزگز خواهید کرد. علت این مشکل فشار روی اعصاب بوده و با برداشتن فشار از روی دست یا پا به‌مرور حالت سوزن‌سوزن شدن برطرف می‌شود.

اما گاهی خواب‌رفتگی شدید، مزمن یا همراه با علائم دیگر است. در این شرایط ممکن است آسیب عصبی به دلیل شرایط پزشکی ایجاد شده باشد. به این آسیب عصبی، نوروپاتی محیطی می‌گویند. بیش از ۱۰۰ نوع نوروپاتی محیطی وجود دارد. این شرایط ممکن است به‌مرورزمان بدتر شود.

آیا شما هم دائما درگیر خواب رفتن دست و پاهایتان هستید؟

همین حالا مشاوره بگیرید

مشاوره آنلاین متخصص مغز و اعصاببهترین دکتر فوق تخصص مغز اعصاب

علت خواب رفتن دست و پا چیست؟

خواب رفتن دست و پا علل مختلفی دارد. اگر گزگز دست یا پا مدت طولانی ادامه داشت یا با علائمی مانند درد، خارش یا تحلیل عضلانی همراه بود، باید برای پیداکردن علت آن به پزشک مراجعه کنید. در ادامه تمامی علل خواب رفتگی دست و پا را عنوان کرده و هر یک را توضیح می‌دهیم.

به نقل از vejthani در رابطه با علل جدی خواب رفتن دست و پا:

بی‌حسی دست و پا را نادیده نگیرید. شروع تدریجی بی‌حسی یا گزگز در دست و پا اغلب در میان بزرگسالان به دلیل فعالیت‌های تکراری و اجباری، به‌عنوان‌مثال استفاده طولانی‌مدت از صفحه‌کلید و ماوس کامپیوتر رخ می‌دهد. این علامت می‌تواند دلایل مختلفی از جمله تغذیه نامناسب (به‌ویژه کمبود ویتامین B) داشته باشد. اما اگر احساس بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن بدتر و همراه با درد باشد، ممکن است نشانه‌ای از نوروپاتی محیطی باشد که نباید بدون درمان رها شود.

۱. دیابت

قند خون بالا می‌تواند باعث آسیب عصبی شود. یکی از علل اصلی خواب رفتن دست یا پا دیابت است که به آن نوروپاتی دیابتی می‌گویند. اگر دیابت کنترل نشود، علاوه بر این علامت ممکن است دچار علائم دیگری مانند احساس تشنگی، تکرر ادرار یا تغییر بوی دهان شوید.

۲. بارداری

یکی از عوارض بارداری خواب رفتگی دست یا پا است. در دوره بارداری با رشد جنین، حجم رحم بزرگ شده و ممکن است به اعصاب و رگ‌های خونی فشار وارد کند. به همین دلیل احساس گزگز یا سوزن‌سوزن شدن در دست و پا حس می‌شود. در ناحیه شکم نیز کشیده‌شدن پوست می‌تواند باعث بی‌حسی شود.

۳. فشرده شدن اعصاب

دیسک بیرون‌زده در ستون فقرات می‌تواند به اعصاب فشار وارد کند. این اعصاب پاها را حرکت داده و فشار روی آنها باعث بی‌حسی و گزگز می‌شود. گاهی آسیب به عصب، گیرکردن عصب و التهاب هم می‌تواند باعث فشار شود. در نواحی مختلف بدن ممکن است گیرکردن عصب اتفاق بیفتد و باعث خوب رفتگی دست و پا شود. دیسک کمر یا دیسک گردن از جمله بیماری‌هایی هستند که ممکن است منجر به فشردگی اعصاب شوند.

۴. بیماری های خود ایمنی

در افرادی که دچار بیماری‌های خودایمنی هستند، سیستم ایمنی به قسمت‌های مختلف بدن حمله می‌کند. گاهی ممکن است سیستم ایمنی اعصاب را هدف قرار دهد. حمله به اعصاب ممکن است سریع اتفاق بیفتد یا آهسته باشد. عفونت می‌تواند سیستم ایمنی را تحریک کند. بیماری‌های خودایمنی شامل موارد زیر می‌شوند.

• آرتریت روماتوئید: این بیماری باعث تورم و درد مفاصل می‌شود. بیشتر ناحیه دست و مچ دست را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما ممکن است در نواحی دیگر مانند مچ پا هم درد ایجاد کند. التهاب ناشی از آرتریت روماتوئید باعث فشار به اعصاب شده و حس گزگز ایجاد می‌کند.
• ام اس: بیماری ام اس (مولتیپل اسکلروزیس) یکی از انواع بیماری خودایمنی است که سیستم ایمنی به پوشش محافظ اعصاب (میلین) حمله می‌کند. در نتیجه عصب آسیب دیده و باعث گزگز یا بی‌حسی در دست، پا و صورت می‌شود.
• لوپوس: در بیماری لوپوس سیستم ایمنی به نواحی مختلف بدن از جمله اعصاب حمله می‌کند. التهاب ناشی از لوپوس باعث فشرده شدن اعصاب دست یا پا می‌شود.
• بیماری سلیاک: بیماران مبتلا به سلیاک با مصرف گلوتن دچار واکنش خودایمنی می‌شوند. بیماری سلیاک روده کوچک را تحت تاثیر قرار داده و می‌تواند علائم نوروپاتی را ایجاد کند.

در افرادی که دچار بیماری‌های خودایمنی هستند، سیستم ایمنی به قسمت‌های مختلف بدن حمله می‌کند. گاهی ممکن است سیستم ایمنی اعصاب را هدف قرار دهد.

۵. کمبود ویتامین

کمبود برخی ویتامین‌ها در بدن می‌تواند روی اعصاب تاثیر بگذارد. گاهی رژیم غذایی نامناسب باعث این کمبود شده و گاهی بدن در جذب ویتامین دچار مشکل می‌شود. یکی از علائم کمبود ویتامین در بدن می‌تواند خواب رفتن دست و پا باشد. ویتامین‌های زیر برای سلامت اعصاب مهم بوده و باید برای تشخیص علت خواب رفتن دست و پا کمبود آنها بررسی شود.

• B12
• B6
• B1
• E
• B9 یا فولات.

۶. مصرف داروها

از عوارض برخی از داروها، مشکلات عصبی است. این داروها می‌توانند باعث ضعف و بی‌حسی در دست و پا شوند. داروهای زیر می‌توانند این عارضه جانبی را ایجاد کنند.

• داروهای سرطان (شیمی‌درمانی)
• داروهای HIV
• داروهای قلب و فشارخون مانند آمیودارون یا هیدرالازین
• داروهای ضد عفونت مانند مترونیدازول و داپسون
• داروهای ضدتشنج مانند فنی توئین

۷. عفونت ها

برخی عفونت‌های ویروسی و باکتریایی می‌توانند به اعصاب آسیب وارد کنند. در نتیجه باعث درد، بی‌حسی یا گزگز دست و پا می‌شوند. برخی از این عفونت‌ها شامل موارد زیر می‌شود.

• بیماری لایم: این عفونت باکتریایی از نیس کنه آلوده منتقل می‌شود. اگر به‌موقع درمان نشود، عفونت روی سیستم عصبی تاثیر گذاشته و باعث گزگز دست و پا می‌شود.
• زونا: گاهی ممکن است ویروس واریسلا زوستر در اعصاب افراد مبتلا به آبله مرغان نهفته شود. این ویروس باعث زونا شده و بثورات دردناکی را ایجاد می‌کند. زونا در قسمت کوچکی از بدن مانند دست یا پا ایجاد شده و ممکن است ناحیه آسیب‌دیده دچار بی‌حسی یا گزگز شود.
• هپاتیت B و C: هپاتیت توسط ویروس ایجاد شده و کبد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در صورت عدم درمان التهاب کبد می‌تواند تبدیل به سیروز یا سرطان کبد شود. گاهی ممکن است این ویروس باعث نوروپاتی محیطی شود. پروتئینی در خون باعث التهاب شده و بی‌حسی و گزگز را به دنبال خواهد داشت.
• HIV یا ایدز: این ویروس به سیستم ایمنی بدن حمله کرده و احتمال عفونت و برخی سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. در صورت عدم درمان ایدز عفونت شدید شده و می‌تواند به اعصاب آسیب وارد کند. در نتیجه احتمال خواب رفتن دست و پا وجود خواهد داشت.
• بیماری هانسن (جذام): جذام نوعی عفونت باکتریایی است و به پوست، اعصاب و سیستم تنفسی آسیب وارد می‌کند. سیستم عصبی در قسمت آسیب‌دیده باعث بی‌حسی یا گزگز می‌شود.

۸. نارسایی کلیه

زمانی که کلیه‌ها به‌درستی کار نکنند، دچار نارسایی می‌شوند. دو عامل فشارخون بالا و دیابت اصلی‌ترین دلیل نارسایی کلیه هستند. در این وضعیت کلیه نمی‌تواند سموم و مواد زائد را از خون حذف کند. تجمع این مواد زائد ممکن است به سیستم عصبی هم آسیب وارد کند. معمولا خواب رفتگی ناشی از نارسایی کلیه در پاها ایجاد می‌شود.

کلیه‌ای که دچار نارسایی شده است، نمی‌تواند سموم و مواد زائد را از خون حذف کند. تجمع این مواد زائد ممکن است به سیستم عصبی هم آسیب وارد کند.

۹. ناهنجاری ژنتیکی

برخی از ناهنجاری‌های ژنتیکی سیستم عصبی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. بیماری HNPP و نوروپاتی ارثی با مسئولیت فلج فشاری جز اختلالات ژنتیکی هستند که می‌توانند باعث خواب رفتن دست و پا شوند.

۱۰. تومور

تومورها سلول‌های غیرطبیعی هستند که گاهی ممکن است در کنار یا روی اعصاب تشکیل شوند. در نتیجه به عصب فشار وارد کرده و باعث گزگز یا بی‌حسی می‌شود. هر دو نوع تومور سرطانی و غیر سرطانی ممکن است چنین علامتی ایجاد کنند. حتی گاهی تومور به سیستم ایمنی آسیب وارد کرده و این عارضه باعث آسیب به سیستم عصبی می‌شود.

۱۱. کم کاری تیروئید

زمانی که غذا تیروئید به‌اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نکند، شخص دچار کم کاری تیروئید می‌شود. این بیماری در شرایط نادر ممکن است باعث خواب رفتگی دست و پا شود. اگر کم‌کاری تیروئید شدید باشد و درمان نشود، به سیستم عصبی آسیب وارد می‌کند.

۱۲. نوشیدن بیش از حد الکل

مصرف الکل با گذشت زمان به سیستم عصبی و دیگر بافت‌های بدن آسیب وارد می‌کند. الکل باعث کمبود ویتامین B12 و فولات در بدن می‌شود. این دو عامل عملکرد اعصاب را تحت تاثیر قرار داده و باعث خواب رفتن دست و پا می‌شود.

۱۳. سندروم تونل کارپال

سندروم تونل کارپال بیماری شایعی است و زمانی اتفاق میفتد که عصبی میانی زمان حرکت مچ دست فشرده شود. عوامل مختلفی مانند التهاب، حرکات تکراری یا آسیب به عصب باعث بروز این عارضه می‌شود. این بیماران معمولا در چهار انگشت اول دست احساس خواب رفتگی می‌کنند.

۱۴. قرار گرفتن در معرض سموم

برخی از مواد شیمیایی و سموم روی سیستم عصبی تاثیر گذاشته و مضر هستند. به این مواد نوروتوکسین می‌گویند و باعث خواب رفتن دست و پا می‌شوند. چند مورد از مواد شیمیایی نوروتوکسین عبارتند از:

• فلزات سنگین مانند جیوه، سرب و آرسنیک
• آکریل آمید
• اتیلن گلیکول (در ضدیخ استفاده می‌شود.)
• هگزا کربن‌ها (در برخی حلال‌ها و چسب‌ها استفاده می‌شوند.)

چه زمانی برای بررسی علت خواب رفتن دست و پا به دکتر مراجعه کنیم؟

همان‌طور که در این مطلب توضیح دادیم، علل مختلفی می‌توانند باعث بی‌حسی و خواب رفتن دست و پا شوند. اگر این عارضه ادامه داشته و بعد از مدتی از بین نمی‌رود یا به سایر قسمت‌های بدن سرایت کرد، باید به پزشک مراجعه کنید. در شرایط زیر حتما باید پزشک را از وضعیت خود مطلع کنید.

• به‌تدریج بدتر شده یا خواب رفتگی ادامه دارد.
• با علائمی مانند ضعف، گیجی، مشکل در تکلم، سرگیجه یا سردرد همراه است.
• به سایر قسمت‌های بدن سرایت کرده است.
• در هر دو طرف بدن ایجاد شده است.
• علائم مدام ظاهر شده و از بین می‌روند.
• فقط روی قسمت خاصی مانند انگشت دست تمرکز دارد.

کدام متخصص بهترین تشخیص را برای خواب رفتن دست و پا می‌دهد؟

دکتر خواب رفتن دست

برای خواب رفتگی دست و پا به کدام دکتر مراجعه کنیم؟

خواب رفتگی دست و پا مربوط به مشکلات سیستم عصبی است. بهتر است برای تشخیص علت آن به دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنید. همچنین می‌توانید برای تشخیص بیماری به دکتر عمومی یا دکتر داخلی مراجعه کرده و آزمایش‌های لازم را انجام دهید. برای ارتباط با بهترین پزشکان می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.

تشخیص علت خواب رفتن دست و پا

زمانی که برای تشخیص علت خواب رفتن دست و پا به پزشک مراجعه می‌کنید، ابتدا معایناتی انجام شده تا عملکردهای حسی و حرکتی بررسی شوند. همچنین پزشک در مورد سوابق پزشکی و داروهای مصرفی سوالاتی می‌کند. سوابق خانوادگی نیز می‌تواند در تشخیص بیماری موثر باشد.

برای بررسی دقیق‌تر ممکن است آزمایش‌های زیر تجویز شوند.

• آزمایش خون: در آزمایش خون فاکتورهای مختلفی برای بررسی سطح سموم، ویتامین‌ها و هورمون‌ها انجام می‌شود. همچنین در این آزمایش باید عملکرد اندام‌ها و سطح سلول‌های خونی بررسی شود.
• تست‌های تصویربرداری: برای بررسی سلامت اندام‌ها و سیستم عصبی آزمایش‌های تشخیصی مانند عکس‌برداری با اشعه ایکس، ام‌آرآی یا سونوگرافی تجویز می‌شود.
• آزمایش عملکرد عصب: با تست‌هایی مانند آزمایش سرعت هدایت عصبی یا الکترومیوگرافی عملکرد عصب بررسی می‌شود.
• بیوپسی عصب یا پوست.

درمان خواب رفتن دست و پا

درمان خواب رفتن دست و پا بسیار متنوع بوده و به علت آن وابسته است. زمانی که بیماری زمینه‌ای یا علل دیگر درمان شوند، مشکل خواب رفتگی دست و پا هم برطرف خواهد شد. برخی از درمان‌ها عبارتند از:

• تنظیم دوز دارو یا جایگزین‌کردن داروی دیگر
• مکمل غذایی برای رفع مشکل کمبود ویتامین
• مدیریت دیابت
• درمان بیماری زمینه‌ای مانند عفونت یا بیماری خودایمنی
• جراحی برای برداشتن کیست یا اصلاح فشار عصبی
• مسکن بدون نسخه برای تسکین درد یا سوزن‌سوزن شدن
• تغییر سبک زندگی.

درمان خانگی خواب رفتن دست و پا

گاهی با تغییر سبک زندگی و برخی درمان‌های خانگی می‌توان به بهبود این عارضه کمک کرد. برخی از اقدامات موثر عبارتند از:

• وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید.
• تا جای ممکن در معرض سموم و مواد شیمیایی قرار نگیرید.
• فعالیت بدنی داشته باشید و در روز زمان کوتاهی را به ورزش اختصاص دهید.
• رژیم غذایی متعادل داشته باشید و انواع ویتامین‌ها را در برنامه غذایی خود جای دهید.
• از مصرف الکل دوری کنید.
• سیگار را ترک کنید.

برای درمان خواب رفتگی دست و پا به کدام تیم پزشکی می توان مراجعه کرد؟

درمان خواب رفتگی دست و پا به علت بروز آن بستگی دارد. برای تشخیص علت می‌توانید به متخصص مغز و اعصاب، دکتر داخلی یا دکتر عمومی مراجعه کنید. پزشک باتوجه‌به علائم ممکن است شما را به متخصص دیگری ارجاع دهد. به‌عنوان‌مثال اگر علت خواب رفتگی دست و پا دیابت یا کم‌کاری تیروئید باشد، باید برای کنترل بیماری به دکتر غدد و متابولیسم مراجعه کنید.

خواب رفتن دست و پا در بارداری و جنسیت جنین چه ارتباطی دارند؟

برخی افراد درگذشته خواب رفتن دست و پا در بارداری را علامتی برای تعیین جنسیت به‌حساب می‌آوردند. اما در واقعیت این‌طور نیست. این عارضه در بارداری به علت بزرگ‌شدن رحم و فشار به اعصاب ایجاد می‌شود. احتباس مایعات در دست و پا نیز علت دیگر بروز این عارضه است.

سرگیجه و خواب رفتن دست و پا نشانه چیست؟

این عارضه می‌تواند مربوط به گردش خون ضعیف در بدن باشد. در نتیجه شخص دچار سرگیجه و ضعف می‌شود. اگر مدام دچار این حالت می‌شوید، ممکن است علت آن فشارخون پایین یا مشکلات قلبی باشد.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

خواب رفتن دست و پا یکی از مواردی است که برای بسیاری از افراد اتفاق میفتد. خواب رفتگی موقت کاملا طبیعی بوده و به دلیل فشار به عصب ایجاد می‌شود. اما اگر مدام دچار این عارضه می‌شوید یا خواب رفتگی شدید است، باید برای تشخیص علت آن به پزشک مراجعه کنید. از مهم‎ترین علل آن می‌توان به دیابت، بارداری، فشرده شدن عصب، بیماری‌های خودایمنی، عفونت باکتریایی یا ویروسی، ناهنجاری ژنتیکی، مصرف برخی داروها، کمبود ویتامین و نارسایی کلیه اشاره کرد.

برای تشخیص علت آن باید آزمایش‌های مختلف مانند آزمایش خون، تست‌های تصویربرداری و آزمایش‌های عملکرد سیستم عصبی انجام شوند. درمان به علت خواب رفتگی دست و پا بستگی دارد.

برای اطلاع از علت خواب رفتگی و مشاوره با دکتر مغز و اعصاب یا دکتر داخلی می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!