آزمایش تی ۴ چیست؟ تفسیر نتایج آزمایش تیروئید

تست تی ۴ (T4) یکی از تست‌های پنل آزمایش تیروئید است که مقدار هورمون T4 را در خون اندازه‌گیری می‌کند. این تست که یکی از تست‌های آزمایش چکاپ کامل بدن است برای بررسی سلامت تیروئید انجام می‌شود. تیروئید شما هورمونی به نام تیروکسین تولید می‌کند که به تی ۴ معروف است. این هورمون چندین نقش مهم در عملکرد بدن از جمله رشد و متابولیسم دارد. پزشک متخصص غدد این آزمایش را به همراه آزمایش‌های مانند تی ۳ و TSH برای بررسی وضعیت تیروئید شما درخواست می‌دهد.

به صورت کلی بخشی از تی ۴ شما به پروتئین‌هایی در خون متصل است و بخشی از آن‌ها آزادانه در خون شما گردش می‌کنند. به هورمونی که  به صورت آزادانه گردش می‌کند تی ۴ آزاد یا فری تی ۴ می‌گویند و به مجموعه هورمون های آزاد و چسبیده به پروتئین، تی ۴ کل (یا تی ۴ تام) می‌گویند. تی ۴ آزاد قابل استفاده برای بدن و بافت‌های شما است. با این حال، بیشتر T4 در جریان خون شما به پروتئین متصل است.

از آنجا که T4 در بدن شما به دو شکل وجود دارد، دو نوع آزمایش T4 وجود دارد:

• آزمایش T4 کل
• آزمایش T4 آزاد.

در آزمایش تی ۴ کل، T4 متصل به پروتئین به همراه T4 آزاد اندازه گیری می‌شود. اما آزمایش T4 آزاد فقط T4 آزاد خون شما را اندازه گیری می‌کند. از آنجا که T4 آزاد برای استفاده در دسترس بدن شما است، اغلب آزمایش T4 آزاد نسبت به تی ۴ کل ترجیح داده می‌شود.

در این مطلب از دکترتو با این تست بیشتر آشنا خواهیم شد و می‌فهمیم که متخصص غدد در چه مواقعی این تست را درخواست می‌دهد و تفسیر این تست را با هم خواهیم آموخت. با ما همراه باشید.

تیروکسین (T4)  چیست؟

تترایودوتیرونین یا تیروکسین هورمون اصلی است که توسط غده تیروئید در جریان خون ترشح می‌شود. تیروکسین شکل غیر فعال هورمون است و بیشتر آن توسط اندام‌هایی مانند کبد و کلیه به شکل فعال به نام تری یدوتیرونین تبدیل می‌شود. هورمون‌های تیروئید نقش مهمی در تنظیم میزان متابولیسم بدن، عملکرد قلب و گوارش، کنترل ماهیچه‌ها، رشد مغز و حفظ استخوان‌ها دارند.

---

عملکرد غده تیروئید چیست؟

غده تیروئید یک اندام کوچک است که در جلوی گردن قرار دارد و در اطراف نای پیچیده شده است. شکل آن شبیه یک پروانه است که در وسط باریک‌تر می‌شود و دارای دو بال گسترده است که در اطراف گلو شما کشیده شده است. تیروئید یک غده است. درواقع غده جایی است که موادی در آن تولید و آزاد می‌شود که به بدن شما در انجام یک کار خاص کمک می‌کند. تیروئید شما هورمون‌هایی تولید می‌کند که به کنترل بسیاری از عملکردهای حیاتی بدن شما کمک می‌کند.

هنگامی که تیروئید شما به درستی کار نمی‌کند، می‌تواند بر کل بدن شما تأثیر بگذارد. اگر بدن شما بیش از حد هورمون تیروئید تولید می‌کند، می‌توانید به بیماری پرکاری تیروئید مبتلا شوید. اگر بدن شما هورمون تیروئید بسیار کمی تولید کند، به آن کم کاری تیروئید می‌گویند‌. هر دو بیماری جدی هستند و باید تحت مراقبت پزشک قرار گیرند. برای اطمینان از سلامت تیروئید خود می‌توانید آزمایش تیروئید را انجام دهید. آزمایش تیروئید در واقع یک پنل از تست‌هایی است که عملکرد تیروئید را اندازه‌گیری می‌کند. و شامل تست‌های مختلفی است که اندازه‌ی هر یک از هورمون‌های تیروئیدی را در شکل‌های مختلف اندازه گیری می‌کند.

تیروکسین (T4) چگونه کنترل می‌شود؟

تولید و ترشح هورمون‌های تیروئید، تیروکسین (تی ۴) و تری یدوتیرونین (تی ۳)، توسط یک سیستم حلقه کنترل‌کننده که شامل هیپوتالاموس در مغز و غده هیپوفیز و تیروئید است، مدیریت می‌شود. هیپوتالاموس هورمون آزادکننده تیروتروپین ترشح می‌کند که این ماده غده هیپوفیز را برای تولید هورمون تحریک کننده تیروئید تحریک می‌کند. تیروتروپین تولید هورمون‌های تیروئید، تیروکسین و تری یدوتیرونین را توسط غده تیروئید تحریک می‌کند.

این سیستم تولید هورمون توسط یک حلقه بازخورد (فیدبک منفی) تنظیم می‌شود. به‌این‌صورت که وقتی سطح هورمون‌های تیروئید (تیروکسین و تری یدوتیرونین) افزایش می‌یابد، از ترشح هورمون آزاد کننده تیروتروپین و هورمون تحریک کننده تیروئید جلوگیری می‌کند. این سیستم به بدن اجازه می‌دهد سطح ثابت هورمون‌های تیروئید را در بدن حفظ کند.

---

نحوه انجام آزمایش تی ۴

نمونه مورد نیاز برای انجام آزمایش تی ۴ خون وریدی است. نمونه‌ی لازم طی یک خون‌گیری ساده از خون از وریدی در قسمت داخلی آرنج یا پشت دست گرفته می‌شود.

برای نوزادان یا خردسالان، ناحیه با مواد ضد عفونی کننده تمیز می‌شود و با سوزن تیز یا لنست سوراخ می‌شود. خون ممکن است در یک پیپت (لوله شیشه ای کوچک)، روی یک اسلاید، روی یک نوار آزمایش یا در یک ظرف کوچک جمع آوری شود. در صورت ادامه خونریزی ممکن است از پنبه یا بانداژ در محل سوراخ استفاده شود.

نمونه‌ی خون سپس برای انجام آزمایش به آزمایشگاه منتقل می‌شود. تست تی ۴ روی نمونه پلاسما (و نه خون کامل) انجام می‌شود.

---

در چه صورتی باید آزمایش تی ۴ بدهم؟

دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است پزشک آزمایش T4 را تجویز کند. اغلب زمانی آزمایش تی ۴ تجویز می‌شود که نتیجه آزمایش TSH غیرطبیعی باشد.

همچنین هنگامی که بیمار علائمی دارد که ممکن است مربوط به بیماری‌های غده تیروئید باشد آزمایش تی ۴ تجویز می‌شود. تیروئید کم کار (کم کاری تیروئید) و تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید) هر دو از بیماری‌های شایع هستند. اگر علائم این اختلالات را دارید، پزشک ممکن است آزمایش T4 را به همراه سایر آزمایشات عملکرد تیروئید مانند TSH و تست T3 تجویز کند. به این سری آزمایش ها پنل تیروئید هم گفته می‌شود.

علائم کم کاری تیروئید ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی
• افزایش وزن
• احساس سرما
• مفاصل و ماهیچه‌های دردناک
• پوست خشک
• موهای نازک و یا خشک
• کند شدن ضربان قلب
• یبوست
• افسردگی
• قاعدگی‌های نامنظم
• مشکلات باروری.

یکی دیگر از اختلالات رایج تیروئید پرکاری تیروئید است که باعث بروز علائم زیر می‌شود و می‌تواند زنگ خطری برای انجام آزمایش تی ۴ باشد:

• کاهش وزن
• اضطراب
• بیخوابی
• تحریک پذیری
• مشکل در تحمل گرما
• نوسانات خلقی
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• حرکات شل و مکرر روده.

دلایل دیگری هم وجود دارد که ممکن است پزشک تی ۴ بیمار را بررسی کند، مانند نظارت بر اثربخشی درمان، با جایگزینی هورمون‌های تیروئید، غربالگری نوزادان از نظر کم کاری تیروئید مادرزادی و ارزیابی مشکلات احتمالی هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز.

آماده شدن برای انجام آزمایش T4

تعدادی از داروها می توانند سطح T4 شما را مختل کنند، به ویژه تی ۴ کل! بنابراین مهم است که لیستی از داروهای مصرفی خود را در اختیار پزشک قرار دهید. برای اطمینان از نتایج دقیق، ممکن است لازم باشد قبل از آزمایش، مصرف داروهای خاص را به طور موقت متوقف کنید.

همچنین مهم است که در صورت بارداری به پزشک اطلاع دهید. زیرا اختلال عملکرد تیروئید تا حدودی در زمان بارداری طبیعی است.

داروهایی که می‌توانند بر سطح T4 شما تأثیر بگذارند عبارت‌اند از:

• داروهای حاوی هورمون مانند آندروژن، استروژن و قرص‌های ضد بارداری
• داروهایی که برای تأثیر بر تیروئید یا درمان بیماری‌های تیروئید طراحی شده‌اند.
• برخی از داروها که برای درمان سرطان طراحی شده‌اند.
• استروئیدها.

این‌ها تنها داروهایی نیستند که می‌توانند بر نتایج شما تأثیر بگذارند. حتما در مورد تمام داروها و همچنین مکمل‌های گیاهی که استفاده می‌کنید، به پزشک خود اطلاع دهید تا پزشک در مورد متوقف کردن یا نکردن آن تصمیم بگیرد.

---

خطرات آزمایش T4

آزمایش T4 خطر خاصی ندارد. هر زمان که برای آزمایش تی ۴ از شما خون گرفتند، ممکن است در موارد نادر عارضه‌ای را تجربه کنید، مانند:

• ورید ملتهب
• عفونت (در صورت تمیز نبودن ناحیه)
• خون ریزی بیش از حد
• سرگیجه یا غش کردن
• احساس توده در زیر پوست
• در صورت پارگی رگ خونی، کبودی ایجاد می‌شود.

به طور معمول، ممکن است هنگام خون‌گیری کمی احساس درد یا ناراحتی کنید. از طرفی امکان دارد پس از برداشتن سوزن کمی خونریزی کنید و یا یک کبودی کوچک در اطراف محل سوراخ ایجاد شود.

---

راهنمای خواندن برگه آزمایش تی ۴

آزمایش T4 معمولاً در مطب پزشک یا سایر مراکز پزشکی مانند بیمارستان یا آزمایشگاه انجام می‌شود. آزمایشات T4 معمولاً توسط پزشک تجویز می‌شود، اما ممکن است بدون دستور پزشک در آزمایشگاه‌های غیردولتی در دسترس باشد.

سطح T4 شما به صورت نانوگرم در دسی لیتر (ng/dL) یا پیکومول در لیتر (pmol/L) گزارش می‌شود. محدوده مرجع، یا آنچه برای T4 طبیعی تلقی می‌شود، ممکن است در هر آزمایشگاه کمی متفاوت باشد.

تست تی ۴ کلی (Total) یا تی ۴ آزاد (Free) نشان می‌دهد که آیا T4 شما در محدوده مرجع، زیر نرمال یا بالاتر از حد معمول است یا خیر.

محدوده نرمال هورمون تیروکسین یا T4 به صورت زیر است:

• مقدار طبیعی T4 آزاد: ۰/۷ تا ۲ ng/dL
• مقدار طبیعی T4 کل: ۵ تا ۱۲ μg/dL

محدوده مرجع ممکن است در آزمایشگاه کمی متفاوت باشد.

برای برآورد هزینه آزمایش تی ۴ همین الان از دکتر متخصص مشاوره بگیر 

دکتر فوق تخصص غددمشاوره آنلاین دکتر متخصص غدد

---

تفسیر نتایج آزمایش تی ۴

اگر پزشک شما T4 آزاد شما را برای تشخیص یا رد اختلال تیروئید یا غده هیپوفیز آزمایش می‌کند، نتایج آزمایش شما همراه با TSH در نظر گرفته می‌شود. جدول زیر الگوهای معمولی موجود در این اختلالات را نشان می‌دهد:

هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH)	T4 آزاد	عملکرد تیروئید
طبیعی	طبیعی	عملکرد طبیعی تیروئید
بالا	طبیعی	کم کاری تیروئید بالینی
بالا	بالا	پرکاری تیروئید مربوط به غده هیپوفیز
بالا	کم	کم کاری تیروئید مربوط به غده تیروئید
کم	طبیعی	پرکاری تیروئید بالینی
کم	بالا	پرکاری تیروئید مربوط به غده تیروئید
کم	کم	کم کاری تیروئید مربوط به غده هیپوفیز

آزمایش تی ۴ ممکن است برای نظارت بر پاسخ به درمان در افرادی که به دلیل اختلالات تیروئید تحت درمان هستند مورد استفاده قرار گیرد. اگر T4 آزاد شما برای نظارت بر درمان اندازه گیری شده است، پزشک می‌تواند نتایج آزمایش شما را در مورد عملکرد درمان شما توضیح دهد.

نتایج آزمایش غیر طبیعی T4 به چه معناست؟

نتیجه غیرطبیعی در آزمایش تی ۴ به تنهایی ممکن است اطلاعات کافی در اختیار پزشک شما قرار ندهد تا وضعیت شما را بطور کامل تشخیص دهد. پزشک ممکن است نیاز به بررسی نتایج سطوح T3 و TSH برای تعیین وضعیت شما داشته باشد.

بارداری می‌تواند بر سطح T4 شما تأثیر بگذارد. اگر سطح T4 شما غیرطبیعی است اما باردار هستید، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری را هم را تجویز کند.

آیا شما هم علائم تیروئید دارید؟ برای تشخیص دقیق و انجام آزمایش همین الان نوبت بگیر.

دکتر تیروئید

اگر سطح T4 در خون بسیار بالا باشد چه اتفاقی می‌افتد؟

ترشح بیش از حد تیروکسین در جریان خون به عنوان تیروتوکسیکوز شناخته می‌شود. این مساله ممکن است ناشی از فعالیت بیش از حد غده تیروئید یعنی پرکاری تیروئید باشد. در پرکاری تیروئید غده تیروئید مقدار زیادی هورمون‌های تیروئیدی تولید می‌کند که باعث افزایش متابولیسم و ایجاد تغییرات زیادی در عملکرد قلب، ریتم قاعدگی، ریزش مو و غیره شود. این پرکای تیروئید می‌تواند ناشی از بیماری گریوز، التهاب تیروئید یا تومور خوش‌خیم باشد.

تیروتوکسیکوز را می‌توان با گواتر تشخیص داد. گواتر بیماری است که در اثر پرکاری تیروئید و بزرگ شدن غده تیروئید به وجود می‌آید. در این بیماری تیروئید شما آنقدر حجیم و بزرگ می‌شود که به وضوح با چشم غیر مسلح در گلو دیده می‌شود. عدم تحمل گرما، کاهش وزن، افزایش اشتها، افزایش حرکات روده ، قاعدگی نامنظم، ضربان قلب سریع یا نامنظم، تپش قلب، خستگی، تحریک پذیری، لرزش، نازک شدن یا ریزش مو و عقب نشینی پلک‌ها عوارضی هستند که در اثر افزایش سطح تیروکسین منجر به تغییرات نامطلوب در ظاهر شما می‌شود.

دلایل دیگری که می‌تواند باعث افزایش سطح تی ۴ شما شده باشد ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سطح بالای پروتئین در خون
• ید زیاد
• مصرف بیش از حد داروهای جایگزین تیروئید
• بیماری تروفوبلاستیک، گروهی از تومورهای نادر مربوط به بارداری است.
• تومورهای سلول زایا.

از طرفی ید زیاد می‌تواند سطح T4 شما را افزایش دهد. از آنجا که رنگ‌های اشعه ایکس می‌توانند شامل ید باشند، اشعه ایکس هم ممکن است نتایج آزمایش T4 شما را افزایش دهد. بنابراین بیماران سرطانی که تحت درمان توسط اشعه ایکس هستند ممکن است سطح تی ۴ بالاتر از حد معمول داشته باشند.

---

اگر سطح T4 در خون بسیار کم باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟

تولید بسیار کم تیروکسین توسط غده تیروئید به عنوان کم کاری تیروئید شناخته می‌شود. ممکن است ناشی از بیماری‌های خود ایمنی، مصرف ید ضعیف یا ناشی از استفاده از داروهای خاص باشد. گاهی اوقات هم علت ناشناخته است. هورمون‌های تیروئید برای رشد جسمی و روحی ضروری هستند، بنابراین کم کاری تیروئید درمان نشده قبل از تولد یا در دوران کودکی می تواند باعث اختلال ذهنی و کاهش رشد شود.

کم کاری تیروئید در بزرگسالان باعث کاهش متابولیسم می‌شود. این می‌تواند منجر به علائمی مانند خستگی، عدم تحمل دمای سرد، ضربان قلب پایین، افزایش وزن، کاهش اشتها، حافظه ضعیف، افسردگی، سفتی ماهیچه‌ها و کاهش باروری شود.

سطوح غیر طبیعی پایین T4 ممکن است نشان دهنده موارد زیر باشد:

• مسائل مربوط به رژیم غذایی، مانند روزه داری، سوء تغذیه یا کمبود ید
• داروهایی که سطح پروتئین را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
• کم کاری تیروئید
• بیماری
• مشکل هیپوفیز.

راهنمای مراجعه به پزشک

اگر مشکوک به هر اختلالی در عملکرد غده تیروئید خود هستید احتمالا پزشک اولین آزمایشی که به شما توصیه می‌کند، آزمایش تی ۴ است. نگران نباشید! این فقط یک آزمایش ساده جهت بررسی عملکرد غده تیروئید شماست. انجام آزمایش تی ۴ الزاماً به معنی ابتلا به عارضه‌های مختلف غده تیروئید نیست. بعد از انجام آزمایش می‌توانید همراه با پزشک خود نتیجه آزمون را تحلیل کنید. برای پاسخ به هر سؤالی در زمینه آزمایش تی ۴، می‌توانید از مشاوره آنلاین پزشکی سایت دکترتو استفاده کنید.

برای پیدا کردن بهترین متخصص غدد بری بررسی وضعیت تیروئید و درمان بیماری‌های تیروئید به وب‌سایت دکترتو مراجعه کنید. در دکترتو علاوه بر پیدا کردن بهترین پزشکان می‌توانید به‌صورت غیرحضوری نوبت بگیرید و یا از مشاوره تلفنی یا آنلاین با پزشکان استفاده کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!