چربی خون چگونه ایجاد می‌ شود و چه کسانی در معرض خطر هستند؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

ادامه پادکست را می‌توانید در این بخش گوش دهید:

چربی خون یا همان لیپیدهای خون شامل موادی مثل کلسترول و تری‌گلیسیرید است که در خون ما جریان دارد. این چربی‌ها بیشتر با کمک پروتئین‌هایی به نام لیپوپروتئین حمل می‌شوند و نوع و چگالی این پروتئین‌ها تعیین می‌کند که چربی‌ها چطور روی بدن ما تأثیر می‌گذارند. میزان چربی خون به جذب و دفع روده‌ها و همچنین فعالیت‌های سلولی بدن بستگی دارد. وقتی می‌گویند چربی خون بالا است، یعنی معمولا کلسترول LDL یا همان لیپوپروتئین با چگالی کم و تری‌گلیسیرید شما بالا رفته که می‌تواند احتمال بیماری‌های قلبی مثل حمله قلبی را بیشتر کند. بهترین کار این است که برای بررسی و کنترل چربی خون با پزشک عمومی یا متخصص داخلی مشورت کنید. در دکترتو به راحتی می‌توانید با پزشکان متخصص ارتباط بگیرید و راهنمایی و درمان مناسب را دریافت کنید.

چربی خون چیست؟

چربی خون بالا مشکلی است که شاید در ظاهر بی‌سروصدا باشد اما در باطن می‌تواند سر و صدای زیادی در بدن به پا کند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که سطح چربی‌های ناسالم در خون از حد نرمال بالاتر می‌رود و به مرور زمان سلامت قلب و عروق را تهدید می‌کند. هر کسی ممکن است به آن دچار شود؛ از نوجوانان تا سالمندان با سابقه خانوادگی. تنها راه تشخیص دقیق آن، آزمایش خون است.

فرق چربی خون با غلظت خون چیست؟

چربی خون و غلظت خون دو مشکل متفاوت هستند که گاهی اشتباه گرفته می‌شوند. چربی خون به افزایش کلسترول یا تری‌گلیسیرید در خون گفته می‌شود که مستقیما با تغذیه و ژنتیک در ارتباط است.

غلظت خون به بالا بودن تعداد گلبول‌های قرمز یا افزایش چسبندگی خون اشاره دارد که می‌تواند باعث کند شدن جریان خون شود. چربی خون بیشتر با بیماری قلبی در ارتباط است، در حالی که غلظت خون می‌تواند به سکته یا لخته منجر شود. برای هر دو مشکل، آزمایش‌های خون جداگانه و درمان‌های متفاوتی وجود دارد.

انواع چربی خون چیست؟

چربی خون به مجموعه‌ای از لیپیدها گفته می‌شود که در جریان خون وجود دارند و مهم‌ترین آن‌ها کلسترول و تری‌گلیسیرید است. کلسترول در خون به پروتئین‌هایی به نام لیپوپروتئین متصل است که انواع اصلی آن شامل LDL (کلسترول بد)، HDL (کلسترول خوب) و VLDL هستند.

لیپوپروتئین با چگالی بسیار کم (VLDL) بیشتر حامل تری‌گلیسیرید بوده و مقدار کلسترول کمی دارد. کلسترول LDL می‌تواند در دیواره رگ‌ها تجمع کرده و باعث بیماری‌های قلبی شود، در حالی که کلسترول HDL به دفع کلسترول بالا از بدن کمک می‌کند.

تری‌گلیسیرید نوعی چربی است که از کالری اضافی مصرف شده در بدن ساخته شده و در سلول‌های چربی ذخیره می‌شود. افزایش سطح تری‌گلیسیرید در خون با ریسک بالاتر بیماری‌های قلبی و عروقی مرتبط است. بنابراین کنترل میزان کلسترول و تری‌گلیسیرید خون اهمیت بالایی دارد و برای تشخیص و مدیریت آن، مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های تخصصی توصیه می‌شود.

علائم چربی خون بالا در زنان و مردان چیست؟

چربی خون بالا اغلب بی‌علامت است، اما در برخی افراد نشانه‌هایی ظاهر می‌شود که نباید نادیده گرفته شوند. علائم رایج چربی خون بالا عبارت‌اند از:

• احساس خستگی یا ضعف بدون دلیل مشخص در موارد شدید
• درد یا فشار در قفسه سینه (آنژین) در موارد شدید
• زرد زخم‌های زیرپوستی (گزانتوما) در موارد شدید
• علائم چربی خون بالا در زنان: افزایش وزن ناگهانی، کاهش انرژی یا تغییرات پوست
• علائم چربی خون بالا در مردان: اختلال در نعوظ یا احساس سنگینی در پاها

نشانه‌های بالا بودن چربی خون را دارید؟

برای تشخیص دقیق همین الان نوبت بگیرید.

پزشک قلب و عروق

اولین علائم چربی خون

نشانه‌های اولیه یا اولین علائم چربی خون ممکن است بسیار خفیف و نامحسوس باشند اما در صورت پیگیری به‌موقع می‌توان از عوارض جدی آن‌ها جلوگیری کرد. نشانه‌های اولیه چربی خون بالا شامل موارد زیر هستند:

• سرگیجه یا احساس سبکی سر
• خشکی دهان یا طعم فلزی در دهان
• دردهای مبهم و مکرر در سینه یا شانه
• احساس خستگی مزمن
• کاهش تمرکز یا خواب‌آلودگی در طول روز
• جوش‌های چرب روی پوست یا اطراف چشم‌ها
• سردی دست و پا به دلیل کاهش جریان خون

خانم دکتر سوده رودباری متخصص قلب و عر‌وق در این ویدیو در مورد علائم چربی خون توضیح می‌دهند:

View this post on Instagram

A post shared by دکترتو، نوبت و مشاوره آنلاین (@doctoreto)

علت چربی خون بالا چیست؟

معمولا اصلی‌ترین علت ابتلا به چربی خون بالا، رعایت نکردن رژیم غذایی سالم و مناسب است. کسانی که ورزش نمی‌کنند و مواد غذایی حاوی چربی زیاد می‌خورند، بیشتر در خطر ابتلا به چربی خون بالا هستند. اما موارد بسیاری می‌توانند در ابتلا به این بیماری موثر باشند:

• چربی‌های ترانس به مقدار زیادی کلسترول LDL را افزایش و HDL را کاهش می‌دهند و برای سلامت قلب بسیار مضرتر از چربی‌های اشباع‌شده هستند.
• کم‌کاری تیروئید باعث کند شدن سوخت و ساز و افزایش چربی خون می‌شود.
• دیابت کنترل نشده، به ویژه افزایش قند خون، باعث بالا رفتن تری‌گلیسیرید و اختلال چربی‌ها می‌شود.
• سندروم متابولیک ترکیبی از فشار خون بالا، چاقی مرکزی و اختلالات چربی خون است که ریسک بیماری قلبی را افزایش می‌دهد.
• سندروم کوشینگ و سندروم تخمدان پلی‌کیستیک با تغییرات هورمونی و مقاومت به انسولین می‌توانند چربی خون را افزایش دهند.
• بیماری‌های کلیوی مزمن با تأثیر بر متابولیسم چربی‌ها مرتبط هستند.
• افزایش چربی خون در بارداری موقتی و طبیعی است و معمولا خطری برای مادر یا جنین ندارد.
• عوامل دیگری مانند سیگار، ژنتیک، مصرف دارو، چاقی، کم‌تحرکی و استرس نیز در افزایش چربی خون نقش دارند.

نقش چربی‌های ترانس، مقاومت به انسولین و بیماری‌های مزمن در ایجاد چربی خون بالا بسیار مهم است.

متن انگلیسی:
An excess amount of blood lipids can cause fat deposits in your artery walls, increasing your risk for heart disease.
ترجمه فارسی:‌
مقدار زیاد چربی در خون می‌تواند باعث تجمع چربی در دیواره رگ‌ها شود و خطر بیماری قلبی را افزایش دهد.

به نقل از سایت kidney

تشخیص چربی خون – از کجا بفهمیم چربی خون داریم؟

هیپرلیپیدمی هیچ علامتی ندارد، بنابراین تنها راه تشخیص درخواست آزمایش چربی خون است که با نام پانل چربی یا پروفایل لیپیدی نیز شناخته می‌شود. پزشک از پانل چربی برای تشخیص هیپرلیپیدمی استفاده می‌کند. این آزمایش سطح کلسترول شما را تعیین می‌کند. برای تشخیص میزان تری گلیسیرید نیز از آزمایش تری گلیسیرید استفاده کرد که با استفاده از نمونه خون انجام می‌شود و تفاوتی با تشخیص مقدار کلسترول ندارد.

ممکن است پزشک از شما بخواهد که ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از گرفتن خون ناشتا باشید. بنابراین دستورالعمل‌های پزشک خود را دنبال کنید. سطوح ایمن کلسترول بسته به سابقه سلامتی می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و بهتر است در این رابطه با پزشک مشورت کنید.

تست چربی خون در خانه، تشخیص چربی خون بدون آزمایش ممکن است؟

برای تشخیص دقیق چربی خون بالا، انجام آزمایش خون ضروری است و هیچ روش خانگی نمی‌تواند جای آن را بگیرد. البته تست‌های خانگی چربی خون هم وجود دارند اما معمولا دقت آن‌ها به اندازه آزمایشگاه‌های معتبر نیست.

چربی خون معمولا بدون علامت است، بنابراین نباید منتظر علائم ظاهری بمانید. اگرچه برخی نشانه‌ها مانند خستگی، زردی پوست یا جوش‌های چرب ممکن است هشداردهنده باشند اما نمی‌توان فقط بر اساس این موارد وجود چربی خون بالا را تشخیص داد.

بهتر است انجام آزمایش خون ناشتا (لیپید پروفایل) هر ۵ سال یک‌بار از ۲۰ سالگی را جدی بگیرید و اگر سابقه خانوادگی یا دیابت دارید، تست‌های مکرر با نظر پزشک انجام دهید. در صورت نیاز از دستگاه‌های تست خانگی با تأییدیه پزشکی استفاده کنید اما نتیجه را حتما با پزشک بررسی کنید.

درمان چربی خون چیست؟

برای درمان چربی خون، ابتدا باید تغییرات سبک زندگی مانند رژیم غذایی سالم و ورزش را اجرا کرد. اگر چربی خون بالا باشد، برای مدیریت و کاهش چربی خون پزشک داروهای کاهنده کلسترول مانند استاتین‌ها، فیبرات‌ها یا داروهای تزریقی‌ را تجویز می‌کند.

درمان چربی خون معمولا با تغییر در سبک زندگی آغاز می‌شود. یعنی فرد باید مصرف چربی‌های ناسالم را کاهش دهد، فیبر بیشتری مصرف کند و به‌طور منظم فعالیت بدنی داشته‌باشد. اگر این اقدامات کافی نباشد، پزشک ممکن است داروهایی مانند استاتین‌ها، مهارکننده‌های جذب کلسترول یا حتی داروهای تزریقی جدید تجویز کند.

مکمل‌هایی مانند اسید چرب امگا ۳، فیتواسترول‌ها، پسیلیوم و برخی داروهای گیاهی نیز می‌توانند مفید باشند. کاهش وزن، ترک سیگار و مصرف دمنوش‌هایی مانند زیره یا چای سبز نیز در کاهش چربی خون مؤثر هستند. برای انتخاب بهترین روش درمان، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا برنامه‌ای متناسب با شرایط بدنی شما تنظیم کند.

همین حالا یه دکتر مطمئن برای درمان کلسترول بالای خون رو پیدا کن.

دکتر هیپرکلسترولمی

عوارض چربی خون بالا چیست؟

چربی خون بالا باعث تجمع پلاک‌های چربی و کلسترول در دیواره رگ‌ها می‌شود و این تجمع ممکن است به تنگی یا انسداد شریان‌ها منجر شود. مهم‌ترین پیامد این اتفاق، بیماری‌های قلبی مانند بیماری عروق کرونر، سکته مغزی و بیماری عروق محیطی است.

در بیماری عروق کرونر، انسداد رگ‌هایی که قلب را تغذیه می‌کنند باعث کاهش جریان خون و افزایش احتمال حمله قلبی می‌شود. همچنین در سکته مغزی، انسداد رگ‌های منتهی به مغز می‌تواند جریان خون را کاهش دهد و به آسیب مغزی منجر شود. افراد مبتلا به دیابت اغلب دچار اختلال در سطح چربی خون هستند و همین مسئله احتمال بروز بیماری‌های قلبی را بیشتر می‌کند.

علاوه بر این، چربی خون بالا ممکن است در بعضی موارد باعث التهاب و سفت شدن رگ‌ها شود که این مسئله خطر ابتلا به فشار خون بالا و حتی اختلال نعوظ در مردان را افزایش می‌دهد.

در زنان، یائسگی با کاهش سطح استروژن همراه است که می‌تواند به‌تدریج باعث افزایش سطح کلسترول خون شود. به همین دلیل، کنترل چربی خون نقش مهمی در پیشگیری از این عوارض و حفظ سلامت قلب و عروق دارد.

داده‌ای یافت نشد.

چربی خون و تصلب شرایین

چربی خون بالا یکی از عوامل اصلی بروز تصلب شرایین یا آترواسکلروز است. تصلب شرایین یعنی زمانی که رسوبات چربی یا پلاک در دیواره رگ‌ها تجمع پیدا می‌کند، باعث کاهش انعطاف‌پذیری و تنگ‌شدن آن‌ها شده و جریان خون به اندام‌ها و قلب را کاهش می‌دهد.

این فرآیند می‌تواند منجر به مشکلات جدی مانند سکته مغزی، حمله قلبی و بیماری عروق محیطی شود. افزایش LDL (کلسترول بد)، کاهش HDL (کلسترول خوب) و بالا بودن تری‌گلیسیرید از عوامل کلیدی در ایجاد این پلاک‌ها هستند. بهترین راه پیشگیری، رعایت تغذیه سالم، ورزش منظم و پیگیری دوره‌ای آزمایش‌های خون است.

رابطه چربی خون و دیابت چیست؟

در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، به دلیل مقاومت به انسولین، سوخت‌وساز چربی‌ها مختل می‌شود. در نتیجه سطح تری‌گلیسیرید افزایش می‌یابد و کلسترول خوب کاهش پیدا می‌کند. این ترکیب، اتفاق خطرناکی برای سلامت قلب است.

پیشگیری از چربی خون ممکن است؟

پیشگیری از بالا رفتن چربی خون با ایجاد تغییرات ساده اما مؤثر در سبک زندگی امکان‌پذیر است. تغذیه سالم، فعالیت بدنی منظم و کنترل وزن از مهم‌ترین راهکارهایی هستند که می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به هیپرلیپیدمی و بیماری‌های قلبی کمک کنند:

• از مصرف غذاهای فرآوری‌شده، سرخ‌شده، فست‌فودها و روغن‌های جامد خودداری کنید.
• ورزش منظم داشته‌باشید.
• مصرف میوه، سبزی، حبوبات، آجیل، دانه‌ها و غلات کامل به کاهش LDL (کلسترول بد) کمک می‌کند.
• ماهی‌های چرب مانند سالمون، ساردین و تن ماهی دارای اسیدهای چرب امگا ۳ هستند که برای سلامت قلب مفید هستند.
• به‌جای گوشت‌های پرچرب، از منابع پروتئینی سالم مانند مرغ بدون پوست یا پروتئین گیاهی استفاده کنید.
• حتی کاهش ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن در افراد دارای اضافه وزن می‌تواند تأثیر چشمگیری در کاهش چربی خون داشته‌باشد.
• آووکادو، مغزها، دانه‌ها، و روغن زیتون منابع مفیدی از چربی‌های غیراشباع هستند که به کاهش LDL و افزایش HDL (کلسترول خوب) کمک می‌کنند.
• رژیم غذایی مدیترانه‌ای را مد نظر قرار دهید.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

چربی خون بالا، اگرچه معمولا خاموش و بی‌صدا است اما می‌تواند زندگی شما را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد. از تصلب شرایین تا بیماری‌های قلبی و ارتباط نزدیک با دیابت، همه این مسائل اهمیت کنترل منظم چربی خون را نشان می‌دهند. با انتخاب سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب و انجام آزمایش‌های دوره‌ای می‌توان از بسیاری از این مشکلات پیشگیری کرد.

اگر مدت زیادی است که آزمایش چربی خون نداده‌اید یا در معرض خطر هستید، همین حالا از طریق دکترتو نوبت بگیرید و با یک متخصص صحبت کنید. پیشگیری همیشه ساده‌تر از درمان است.

در دکترتو می‌توانید با بهترین پزشکان برای بررسی و کنترل چربی خون و درمان آن آشنا شوید، با آنها مشاوره آنلاین یا تلفنی برقرار کرده و حتی برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!