فهرست مطالب
کمای دیابتی (Diabetic Coma) شرایط اورژانسی خطرناک و مرگباری است که بیماران مبتلا به دیابت را تهدید می‌کند. در اغمای دیابتی فرد هوشیاری خود را از دست داده و قادر به پاسخگویی به محرک‌های محیطی نیست. به علاوه اینکه فرد مبتلا به کمای دیابتی از قند خون بالا (هیپرگلیسمی) یا قند خون پایین (هیپوگلیسمی) هم رنج می‌برد.
ر صورتی که فرد به کمای دیابتی رفت باید بلافاصله او را به بیمارستان برسانید. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر با اغمای دیابتی و خطر ایجاد آن در بیماران مبتلا به دیابت آشنا شوید. پیشنهاد ما این است که برای تشخیص و درمان این بیماری با مشاوره آنلاین و یا معاینه حضوری توسط متخصصین دکترتو، دکتر داخلی و دکتر غدد اقدام کنید.
کمای دیابتی چیست؟
به نقل از «healthline» اغمای دیابتی یا همان کمای دیابتی (Diabetic Coma) از عوارض جدی، خطرناک و مرگبار بیماری دیابت محسوب می‌شود. در این حالت فرد هوشیاری خود را از دست می‌دهد تا حدی که بدون کمک از اورژانس و خدمات پزشکی نمی‌توان او را به هوش آورد. بیشتر موارد کمای دیابتی در افراد مبتلا به دیابت نوع یک مشاهده می‌شود هرچند که دیگر انواع دیابتی‌ها از جمله دیابت نوع دو، دیابت بارداری و دیابت کودکان هم می‌تواند منجر به این عارضه شود.
بیماران دیابتی باید درباره کمای دیابتی آموزش ببینند و بدانند که علل و نشانه‌های این بیهوشی چیست. این آگاهی کمک می‌کند که از این عارضه جدی پیشگیری و بلافاصله درمان مورد نیاز دریافت شود.
علائم کمای دیابتی چیست؟
به نقل از «betterhealth» اغمای دیابتی هیچ علامت و نشانه خاص و منحصربه‌فردی ندارد. علائم آن بسته به نوع دیابت فرق می‌کنند. معمولا پیش از اینکه فرد به کمای دیابتی برود، مجموع چند نشانه و علامت در فرد ظاهر می‌شوند، البته علائم کمای دیابتی در مواردی که قند خون بالا و قند خون پایین باشد با هم متفاوت هستند.
علائم کمای دیابتی در هیپوگلیسمی (افت قند خون)
علائم پایین آمدن میزان گلوکز خون که فرد را در معرض افت شدید قند خون قرار داده شامل این موارد می‌شوند:
- خستگی شدید
- لرزش
- اضطراب یا تحریک‌پذیری
- گرسنگی ناگهانی و شدید
- حالت تهوع
- عرق کردن یا عرق کردن کف دست
- سرگیجه
- سردرگمی و گیجی
- کاهش هماهنگی حرکتی اندام‌ها
- دشواری در صحبت و کلام.
علائم کمای دیابتی در قند خون بالا یا هایپرگلیسمی
- خستگی
- درد شکمی
- تنگی نفس
- افزایش ادرار
- ضعیف شدن نبض
- خواب آلودگی.
از دیگر علائم بالا بودن میزان قند خون در بیماران مبتلا به دیابت که ممکن است به اغما ختم شود می‌تواند به تزلزل در راه رفتن، تشدید تشنگی، بالا رفتن ضربان قلب، خشکی دهان، بوی بد دهان، و گرسنگی اشاره کرد.
علائم کمای دیابتی در فرد در معرض خطر کتواسیدوز دیابتی (DKA) یا دیابتیک کتواسیدوز
- تشنگی شدید و خشک شدن دهان
- افزایش ادرار
- بالا رفتن میزان قند خون
- وجود کتون‌ها در خون یا ادرار
- خارش پوست
- درد شکم همراه با استفراغ یا بدون استفراغ
- تنفس سریع
- بوی دهان
- سردرگمی و گیجی.
علائم کمای هایپراسمولار حاد یا NKHS
- سردرگمی و گیجی
- بالا رفتن میزان قند خون
- تشنج.
مشاهده علائم و نشانه‌های زیر در فرد درواقع هشدارهایی هستند که بدن بیمار به نشانه بالا یا پایین بودن بیش از حد میزان قند خون نشان می‌دهد. در صورت مشاهده این علائم حتما سطح قند خون خود را اندازه بگیرید. اگر میزان گلوکز خون زیاد از حد بالا یا زیاد از حد پایین باشد، برای جلوگیری از کمای دیابتی حتما باید طبق دستور پزشک عمل کنید. اگر سال‌های سال است که به این بیماری مبتلا هستید، ممکن است بدون هیچ گونه علامت و نشانه‌ای به اغمای دیابتی بروید.
علائم کلی افت قند خون
- ضعف و خستگی
- عرق کردن
- تنفس سریع (نفس نفس زدن)
- لرزش، عصبی شدن و یا استرس گرفتن
- حالت تهوع
- گیجی و مشکل در برقراری ارتباط
- سرگیجه
- گرسنگی.
زمانی که قند خون از حد مجاز پایین تر بیاید، مغز دیگر سوخت کافی دریافت نمی‌کند. علت این افت قند خون می‌تواند نوشیدن زیاد الکل، کم غذا خوردن، ورزش زیاد یا مصرف زیاد انسولین باشد.
آیا علائم افت شدید قند خون رو می‌شناسی؟
همین حالا از متخصص غدد بپرس.
بیماران دیابتی باید مراقب علائمی مانند خستگی شدید، سرگیجه و احساس گیجی، تشنگی، درد شکمی، تعریق، گرسنگی شدید، بوی بد دهان، خواب آلودگی و ضعف شدید باشند.
دلیل بروز کمای دیابتی چیست؟
کمای دیابتی عمدتا به‌خاطر افزایش یا کاهش شدید میزان قند خون در افراد مبتلا به دیابت روی می‌دهد. یکی از علل اصلی این مسئله هم سندروم هیپراسمولار دیابتی است که در افراد مبتلا به دیابت نوع دو دیده می‌شود. در چنین حالتی:
- میزان قند خون تا ۶۰۰ mg/dL بالا می‌رود.
- معمولا کتونی در ادرار دیده نمی‌شود.
- غلظت خون از حالت معمول بیشتر می‌شود.
کتواسیدوز دیگر عامل ایجاد کمای دیابتی است که بیشتر در افراد مبتلا به دیابت نوع یک دیده می‌شود. زمانی که میزان قند خون تا ۲۵۰ mg/dL یا حتی پایین‌تر از این مقدار بیاید شاهد بروز کتواسیدوز خواهیم بود یا وقتی که بدن برای تامین سوخت‌وسازش به جای گلوکز از اسید چرب استفاده می‌کند یا وقتی که در ادرار و جریان خون کتون دیده می‌شود.
عوامل خطر کمای دیابتی
هرچند تمام افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر کمای دیابتی هستند، اما علل و ریسک فاکتورهای به اغما رفتن به نوع دیابت فرد بستگی دارد:
- احتمال کمای دیابتی در افراد با دیابت نوع یک، به خاطر کتواسیدوز یا هیپوگلیسمی دیابتی، بسیار بیشتر است. علتش هم این است که افراد دارای دیابت نوع یک همیشه باید انسولین بزنند و بازه میزان قند خونشان نسبت به افراد با دیابت نوع دو گسترده‌تر است.
- احتمال اغمای دیابتی ناشی از سندروم هایپراسمولار دیابتی در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ به نسبت احتمال کمای ناشی از کتواسیدوز یا هیپوگلیسمی دیابتی بیشتر است.
سایر عوامل خطری که ممکن است فرد دیابتی را بیشتر به سمت کمای دیابتی سوق دهند شامل این موارد می‌شوند:
- عمل جراحی
- تروما
- بیماری
- مشکلات دریافت انسولین
- مدیریت ضعیف دیابت
- مصرف الکل
- کاهلی در دریافت دوز انسولین
- استفاده از مواد مخدر.
در دیابت نوع ۱ معمولا قند خون بالای ۲۵۰ و استفاده از چربی به جای قند توسط سلول‌ها و در دیابت نوع ۲ قند خون خیلی بالا (بیشتر از ۶۰۰) دلیل اصلی اغمای دیابتی است.
درمان کمای دیابتی
در صورت مشاهده هر کدام از علائمی که در بالا اشاره کردیم باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. اغمای دیابتی شرایط اورژانس پزشکی محسوب می‌شود که ممکن است خطر مرگ هم داشته باشد. اگر احساس کردید که قند خونتان زیاد بالا یا بیش از حد پایین است و ممکن است از هوش بروید، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.
هرگونه تاخیر و وقفه در امدادرسانی به افرادی که به کمای دیابتی می‌روند آنها را در معرض خطر آسیب یا مرگ مغزی قرار می‌دهد. اگر سطح قند خون بیش از حد بالا برود، برای درمان باید اقدامات زیر انجام شود:
- دریافت مایعات درون وریدی
- مکمل فسفات، سدیم و پتاسیم
- تزریق انسولین.
اگر فرد به خاطر افت شدید سطح قند خون به کما رفته باشد برای درمان باید سراغ اقدامات زیر رفت:
- دریافت هورمون گلوکاگون برای بالا بردن قند خون
- تزریق مایعات وریدی
- تزریق محلول دکستروز ۵۰ درصد
پیشنهاد ما این است که برای پیشگیری از این عارضه برای مشاوره آنلاین و یا معاینه حضوری توسط متخصصین دکترتو، دکتر داخلی و فوق تخصص غدد اقدام کنید.
نحوه مدیریت قند خون رو از متخصص دیابت بپرس تا دچار کمای دیابتی نشی.
کمای دیابتی چقدر طول می کشد؟
تنها راه برگشت از اغمای دیابتی این است که سطح قند خون را به حالت طبیعی و نرمال در فرد سالم برسانیم کاری که صرفا توسط پزشک متخصص انجام می‌شود. از آنجایی که پزشک متخصص، دکتر داخلی یا متخصص مغز و اعصاب تنها کسی است که می‌تواند کمای دیابتی را بدون خطر درمان کند، پاسخ روشنی برای این سوال وجود ندارد که کمای دیابتی چقدر طول می‌کشد.
کمای دیابتی در کودکان
اگر کودکان مبتلا به دیابت کودکان به کمای دیابتی بروند، هوشیاری خود را به خاطر ورم مغزی از دست می‌دهند. علت ورم مغز در کمای دیابتی در کودکان، بالا رفتن بیش از اندازه سطح قند خون یا افت شدید قند خون است که به آن واکنش انسولینی می‌گویند.
کمای دیابتی در بارداری
کتواسیدوز دیابتی از عوارض شایع دیابت بارداری است که در صورت عدم تشخیص به موقع و درمان مناسب، خطر مرگ برای مادر و جنین را به دنبال دارد. در صورتی که سلول‌ها انرژی مورد نیاز برای سوخت‌وساز را دریافت نکنند، بدن سراغ شکستن ذخایر چربی خود می‌رود. در این حالت، بدن اسید سمی به‌نام کتون تولید می‌کند.
در صورتی که میزان کتون خون یا ادرار و قند خون بالا باشد، عارضه‌ای به نام کتواسیدوز دیابتی ایجاد می‌شود. عدم درمان به موقع کتواسیدوز دیابتی ممکن است به اغما تبدیل شود. احتمال ابتلا به کتواسیدوز دیابتی در افراد مبتلا به دیابت نوع یک، دیابت نوع دو و دیابت بارداری بیشتر است.
راهی برای پیشگیری از کمای دیابتی وجود دارد؟
افراد دیابتی می‌توانند با حفظ میزان قند خون در محدوده نرمال از این اغما پیشگیری کنند. مهمترین مرحله در پیشگیری از کمای دیابتی، مشاوره دیابت و گفتگو با متخصص مشاور دیابت است تا فرد بداند که چطور از خود در مقابل بیماری دیابت مراقبت کند. مشاور دیابت، فرد را از علائم سطح قند خون بالا و قند خون پایین و کنترل و مدیریت بیماری آگاه می‌کند. همچنین انجام روتین چکاپ افراد دیابتی برای پیگیری وضعیت بیماری و درمان به موقع عوارض دیابت ضروری است.
قدم بعدی در پیشگیری از این اغما این است که خانواده، دوستان و همکاران بدانند که چطور در مواقع لزوم به بیمار کمک کنند. بهتر است آنها با علائم و نشانه‌های قند خون بالا و افت شدید قند خون آشنا باشند.
با انتخاب رژیم غذایی مناسب هم می‌توان از کمای دیابتی پیشگیری نمود. نکات مهمی که باید در پیشگیری از کمای دیابتی رعایت کنید:
- غذاهای تاثیرگذار بر قند خون و بهترین غذای مناسب خود را بشناسید.
- هیچ وعده غذایی در مبتلایان به دیابت نباید حذف شود.
- درمان قند خون پایین را همیشه رعایت کنید.
- زیاده‌روی در مصرف الکل ممنوع است.
با اقدامات پیشگیرانه زیر هم می‌توان میزان قند خون در افراد دیابتی را کنترل نمود:
- میزان قند خون را طبق دستور پزشک چک و ثبت کنید.
- دوز و زمان مصرف داروها و انسولین باید طبق تجویز پزشک باشد.
- ورزش‌های تاثیرگذار بر میزان قند خون را بشناسید.
- در مواقعی که قند خون بالا می‌رود باید میزان کتون ادرار چک شود.
- از پزشک یا مشاور دیابت خود درباره زمان یا نحوه انجام تست کتون بپرسید.
- در صورت مشاهده علائم کتواسیدوز دیابتی حتما میزان کتون ادرارتان را چک کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مواجهه با شرایط زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
- اگر دیابت دارید و میزان قند خون در دو بار متوالی به دلیل نامعلومی ۳۰۰ mg/dL یا بیشتر شود.
- اگر میزان قند خون پایین باشد (کمتر از ۷۰ mg/dL) و بعد از سه بار درمان بالا نیاید باید به اورژانس یا پزشک مراجعه کنید.
- اگر فرد مبتلا به دیابت به‌نظر گیج بیاید، احتمالا قند خونش افتاده است. بی‌توجهی به این حالت و عدم درمان باعث شده که افت قند خون به کمای دیابتی تبدیل شود. اگر فرد همچنان بهوش باشد، چیزی به او بخورانید یا نوشیدنی به او بدهید و بعد با اورژانس تماس بگیرید.
- اگر فرد دیابتی هیچ واکنشی به محرک‌های محیطی نشان ندهد بلافاصله با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
کمای دیابتی از عوارض جدی و خطرناک بیماری دیابت است که در صورت عدم درمان به موقع، خطر مرگ هم دارد. در واقع کلید مراقبت و محافظت از خود در مقابل اغمای دیابتی در دست خود فرد دیابتی است. فرد مبتلا به دیابت اعم از دیابت نوع یک، نوع دو، دیابت کودکان یا دیابت بارداری باید علائم و نشانه‌هایی که منجر به اغما می‌شوند را بشناسد و آمادگی مواجهه با مشکل را داشته باشد پیش از اینکه به معضل حاد تبدیل شود.
فرد مبتلا به دیابت باید خود و اطرافیانش را نسبت به علائم کمای دیابتی آگاه سازد تا همیشه آمادگی روبه‌رو شدن با این معضل را داشته باشند. برای اینکه ریسک به کما رفتن به حداقل برسد بیمار باید بتواند دیابت خود را کنترل و مدیریت کند. پیشنهاد ما این است که برای تشخیص و درمان این بیماری با مشاوره آنلاین و یا معاینه حضوری توسط متخصصین دکترتو، دکتر داخلی و متخصص غدد اقدام کنید. برای مشاوره غیر حضوری از دکتر داخلی آنلاین و دکتر غدد آنلاین کمک بگیرید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!