دیابت نوع دو و هر آن چیزی که باید درباره آن بدانید

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

دیابت نوع‌ دو یک بیماری متابولیک است که در آن بدن نمی‌تواند از انسولین به‌طور موثر استفاده کند و به‌تدریج قند خون افزایش می‌یابد. بسیاری از افراد ممکن است مدت‌ها بدون علامت باشند اما نشانه‌هایی مانند تشنگی زیاد، تکرر ادرار، خستگی یا تغییرات وزن می‌تواند هشداردهنده باشد. تشخیص معمولا با آزمایش قند خون ناشتا یا HbA1c انجام می‌شود و تشخیص زودهنگام، از عوارض بعدی جلوگیری می‌کند. اگر نگران ابتلا به این بیماری هستید، برای بررسی دقیق‌تر در ادامه این مطلب از دکترتو همراه ما باشید.

دیابت نوع دو چیست؟

دیابت نوع‌ دو یکی از  انواع دیابت و یک اختلال متابولیک مزمن است که در آن سلول‌ها به انسولین پاسخ کافی نمی‌دهند و به‌تدریج ترشح انسولین نیز کاهش پیدا می‌کند. این بیماری با مقاومت انسولینی آغاز می‌شود و باعث می‌شود گلوکز نتواند وارد سلول‌ها شود و در نتیجه سطح قند خون در گردش افزایش یابد.

در مراحل پیشرفته‌تر ممکن است عملکرد سلول‌های تولیدکننده انسولین نیز کاهش پیدا کند. افزایش طولانی‌مدت قند خون می‌تواند به عوارض مهمی مانند بیماری‌های قلبی‌عروقی، آسیب عصبی، مشکلات کلیوی و چشم منجر شود. پیشگیری و کنترل آن نیازمند اصلاح شیوه‌ زندگی و درمان دارویی است.

متن انگلیسی:
The younger a person who receives a type 2 diabetes diagnosis is, the higher the risk that diabetes-linked complications will shorten their lifespan. However, by adopting effective management strategies, there is a good chance that a person living with type 2 diabetes may live as long as a person without the condition.
ترجمه فارسی:
هرچه فردی که به دیابت نوع ۲ مبتلا می‌شود جوان‌تر باشد، ریسک ابتلا به عوارض مرتبط با دیابت و کاهش طول عمر بیشتر است. با این حال، با به‌کارگیری راهبردهای موثر کنترل بیماری، احتمال زیادی وجود دارد که فرد مبتلا به دیابت نوع ۲ طول عمری مشابه فرد سالم داشته‌باشد.

به نقل از سایت medicalnewstoday

دیابت نوع دو مقاوم به انسولین چیست؟

مقاومت به انسولین یا اختلال حساسیت به انسولین حالتی است که در آن تحمل انسولین در بدن فرد بالا رفته و اثر آن پایین می‌آید. در دیابت نوع ۲ ابتدا مقاومت به انسولین ایجاد می‌شود و بدن ممکن است مدتی انسولین بیشتری بسازد؛ اما با گذر زمان، توان سلول‌های بتا کاهش یافته و انسولین می‌تواند ناکافی شود.

عکس دیابت نوع ۲

برخی ویژگی‌ها مانند اضافه‌وزن یا چاقی شکمی، خستگی، تشنگی و تکرر ادرار، تاری دید و دیر خوب شدن زخم‌ها در افراد با دیابت نوع دو بیشتر دیده می‌شود. بعضی افراد لکه‌های تیره و مخملی در چین‌های گردن یا زیر بغل دارند که با مقاومت به انسولین مرتبط است. علائم ممکن است تدریجی یا حتی بی‌علامت باشد و با آزمایش قندخون توسط پزشک متخصص تایید می‌شود. تصویر زیر، عکس دیابت نوع ۲ در فرد مبتلا را نشان می‌دهد.

دیابت نوع دو چه علائمی دارد؟

بیشتر مبتلایان به  دیابت از نوع دوم ممکن است تا سال‌ها هیچ علائمی ندارند و نشانه های دیابت نوع ۲ به‌ آهستگی در یک بازه طولانی کم‌کم بیشتر می‌شوند. برخی افراد هم تا زمان بروز عوارض بیماری اصلا هیچ علائمی ندارند. از نشانه‌ها و علائم دیابت نوع ۲ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تکرر ادرار
• تحریک پذیری
• کرختی و بی‌حسی نوک انگشتان دست و پا
• احساس تشنگی شدید و نوشیدن زیاد
• احساس گرسنگی شدید
• احساس ضعف و خستگی شدید
• تاری دید
• ایجاد بریدگی یا زخم‌هایی که دیر التیام پیدا می‌کنند
• خشک شدن پوست
• کاهش وزن ناخواسته
• ابتلا به عفونت زیاد

علائم دیابت نوع ۲ رو داری و نمی‌دونی چیکار کنی؟
همین حالا برای بررسی تخصصی نوبت بگیر.

دکتر غدد

علت دیابت نوع دو چیست؟

افرادی که از دیابت شیرین نوع دو رنج می‌برند دچار مقاومت انسولین می‌شوند. یعنی بدن همچنان انسولین تولید می‌کند اما نمی‌تواند از این هورمون تولید شده به ‌درستی استفاده کند. هنوز مشخص نیست که چرا برخی از مبتلایان دچار مقاومت انسولین می‌شوند و در عده دیگری چنین اتفاقی نمی‌افتد اما عوامل تاثیرگذار مختلفی در کار هستند مانند عدم فعالیت و وزن زیاد.

عوامل ژنتیک و محیطی هم تاثیرگذار هستند. وقتی به دیابت تیپ دو مبتلا می‌شوید، لوزالمعده سعی می‌کند با تولید انسولین بیشتر، این بیماری را جبران کند. از آنجایی که بدن نمی‌تواند از انسولین درست استفاده کند، میزان قند زیادی در خون انباشته می‌شود.

در واقع بدن برای انجام فعالیت‌ها و تامین سوخت‌وسازش به قند نیاز دارد اما در مبتلایان به دیابت شیرین غیروابسته به انسولین، بدن کربوهیدرات را از غذا جدا و آن را به قند تبدیل می‌کند. لوزالمعده هم در واکنش به این کار، انسولین ترشح می‌کند اما وقتی این انسولین نمی‌تواند کارش را درست انجام دهد، میزان قند خون همچنان بالاتر می‌رود و انسولین بیشتری تولید می‌شود.

عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع ۲

عوامل مختلفی هستند که ریسک ابتلا به دیابت بزرگسالان را چندبرابر می‌کنند. با توجه به اینکه علائم دیابت نوع ۲ همیشه مشخص نیستند، باید همیشه حواستان به ریسک فاکتورها یا عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ باشد که شامل این موارد می‌شوند:

• اضافه وزن یا چاقی، به‌ویژه تجمع چربی در ناحیه شکم
• عدم فعالیت بدنی کافی یا سبک زندگی کم‌تحرک
• داشتن یکی از بستگان نزدیک (والد، خواهر/برادر) با دیابت نوع ۲
• سن بالا (معمولا بالای ۴۰ سال، یا زودتر در برخی گروه‌ها)
• سابقه فشار خون بالا (یا بیماری‌های قلبی‌عروقی) و مشکلات مرتبط با چربی خون (HDL پایین یا تری‌گلیسیرید بالا)
• سابقه دیابت بارداری یا ابتلای به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (در زنان)

تشخیص دیابت نوع دو – از کجا بفهمیم دیابت نوع ۲ داریم؟

روش‌های مختلفی برای تشخیص بیماری دیابت وجود دارد اما بهترین راه برای تشخیص، آزمایش قند خون است که میزان قند خون به‌صورت دوره‌ای بررسی می‌شود. افرادی که پیش دیابت یا علائم دیابت دارند بهتر است سالانه آزمایش خون بدهند. برای بررسی میزان قند خون و تشخیص دیابت تیپ ۲ باید آزمایش‌های زیر انجام شوند:

• آزمایش A1C (هموگلوبین گلیکات)
• آزمایش تصادفی قند خون
• آزمایش قند خون ناشتا دیابت نوع دو
• تست تحمل گلوکز خوراکی

۱. جدول میزان قند خون در دیابت نوع ۲

میزان قند خون در دیابت نوع ۲ یکی از شاخص‌های مهم برای ارزیابی سلامت متابولیک بدن است که به دسته‌بندی‌های طبیعی، پیش‌دیابت و دیابت تقسیم می‌شود. این سطوح باتوجه به نوع آزمون (مانند ناشتا، دو ساعته پس از غذا یا تصادفی) متفاوت است و اندازه‌گیری آن‌ها می‌تواند به تشخیص زودهنگام مشکلات کمک کند.

نوع آزمون	وضعیت	mg/dL	mmol/L
قند خون ناشتا (FBS)	طبیعی	کمتر از ۱۰۰	کمتر از ۵.۶
قند خون ناشتا (FBS)	پیش‌دیابت	۱۰۰ تا ۱۲۵	۵.۶ تا ۶.۹
قند خون ناشتا (FBS)	دیابت	۱۲۶ یا بیشتر	۷ یا بیشتر
قند خون دو ساعته پس از غذا (OGTT)	طبیعی	کمتر از ۱۴۰	کمتر از ۷.۸
قند خون دو ساعته پس از غذا (OGTT)	پیش‌دیابت	۱۴۰ تا ۱۹۹	۷.۸ تا ۱۱.۰
قند خون دو ساعته پس از غذا (OGTT)	دیابت	۲۰۰ یا بیشتر	۱۱.۱ یا بیشتر
قند خون تصادفی (Random)	دیابت (با علائم)	۲۰۰ یا بیشتر	۱۱.۱ یا بیشتر

۲. میزان قند خون در دیابت نوع دو چقدر است؟

دکتر دیابت با یک آزمایش ساده خون می‌تواند میزان قند خون در دیابت نوع دو را به ‌دست آورد. آزمایش AIC میزان قند خون در دو سه ماه اخیر را نشان می‌داند. اگر سطح AIC برابر یا بالاتر از ۶.۵ درصد باشد نشانه ابتلای فرد به دیابت است. میزان قند خون بیشتر از ۱۲۶ میلی‌گرم در آزمایش قند ناشتا هم نشانه بیماری دیابت محسوب می‌شود.

اهداف قند خون (قبل از غذا) معمولا به‌صورت بازه هدف بیان می‌شود و باید با نظر پزشک فردی‌سازی شود. برای بررسی قند خون میتوانید به یکی از آزمایشگاه های مشهد یا شهرهای محل زندگی خود مراجعه کنید.

۳. دیابت نوع دو از چه سنی شروع می شود؟

دیابت نوع دو اغلب در سنین بزرگسالی بروز می‌کند و شیوع آن در افراد بالای ۴۰ سال بیشتر دیده می‌شود. با این حال، شواهد علمی نشان می‌دهد که هم‌زمان با افزایش چاقی و کاهش فعالیت بدنی، سن بروز بیماری رو به کاهش است و در سال‌های اخیر موارد ابتلا در نوجوانان و جوانان هم گزارش شده است.

همچنین احتمال ایجاد مرحله پیش‌دیابت از میانه بزرگسالی بیشتر می‌شود و معمولا بعد از حدود ۴۵ سالگی خطر شروع اختلالات قند خون افزایش می‌یابد. این الگو بیانگر نقش مهم سبک زندگی و وضعیت متابولیک در سن ابتلا به دیابت نوع ۲ است.

متن انگلیسی:
Type 2 diabetes is mainly the result of two issues: Cells in muscle, fat and the liver don’t respond to insulin as they should. As a result, the cells don’t take in enough sugar. The gland that makes insulin, called the pancreas, can’t make enough to keep blood sugar levels within a healthy range.
ترجمه فارسی:
دیابت نوع ۲ معمولا ناشی از دو مشکل است: سلول‌های عضله، چربی و کبد به انسولین به‌درستی پاسخ نمی‌دهند و در نتیجه، قند کافی وارد سلول‌ها نمی‌شود. همچنین لوزالمعده، غده‌ای که انسولین تولید می‌کند، نمی‌تواند میزان کافی انسولین ترشح کند تا سطح قند خون در محدوده سالم باقی بماند.

به نقل از سایت mayoclinic

۴. دیابت نوع دو ارثی است؟

دیابت تیپ ۲ الگوی ارثی مشخصی ندارد هرچند که وجود فرد مبتلا به دیابت نوع دو در اقوام درجه یک مانند پدر یا مادر، خواهر یا برادر می‌تواند ریسک ابتلا به بیماری را چندبرابر کند. در واقع دیابت نوع دو ترکیبی از فاکتورهای محیطی و ژنتیکی (ارثی) است.

راه درمان دیابت نوع دو چیست؟

درمان دیابت تیپ ۲ باعث می‌شود که بتوان میزان قند خون را کنترل نمود و ریسک عوارض دیابت را به حداقل رساند. در واقع در مواجهه با دیابت نوع دو بیشتر باید به‌ فکر روش‌های کنترل بیماری باشیم تا درمان، چراکه این بیماری درمان قطعی ندارد و صرفا با انتخاب سبک زندگی سالم و مصرف داروها می‌توان بیماری را کنترل نمود.

بیشتر مبتلایان روش‌های درمانی مختلف را کنار هم به‌ کار می‌گیرند. برخی روش‌های درمانی برای کنترل دیابت نوع ۲ شامل این موارد می‌شوند:

• رژیم غذایی سالم‌خواری
• انجام فعالیت‌های ورزشی به ‌صورت منظم جهت حفظ تناسب اندام و وزن مناسب
• مصرف دارو
• جراحی لاغری در افرادی که چاقی مفرط دارند
• کنترل فشار خون با حذف دخانیات، ورزش منظم و رژیم غذایی سالم، و مصرف داروهای فشار خون
• کنترل کلسترول خون با مصرف غذاهایی که چربی اشباع‌شده، روغن ترانس، نمک و شکر کمتری دارند

۱. داروی دیابت نوع ۲

در مدیریت دارویی دیابت نوع ۲ معمولا ابتدا از قرص دیابت نوع ۲ یعنی متفورمین استفاده می‌شود زیرا اثر خوبی در کاهش قند خون و بهبود حساسیت به انسولین دارد و در بیشتر بیماران قابل تحمل است. اگر کنترل قند کافی نباشد، داروهای دیگری به عنوان جدیدترین داروی دیابت نوع ۲ اضافه می‌شوند که علاوه بر کاهش قند، می‌توانند به کاهش وزن و کاهش خطر بیماری‌های قلبی‌عروقی کمک کنند. در برخی افراد ممکن است در کنار مصرف داروهای دیابت نوع ۲، نیاز به انسولین نیز مطرح شود.

۲. درمان قطعی دیابت نوع دو

در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای دیابت نوع ۲ وجود ندارد که بتواند بیماری را به طور کامل از بین ببرد و عملکرد طبیعی پانکراس و انسولین را به حالت اول بازگرداند. مدیریت اصولی بر کنترل قند خون، بهبود سبک زندگی و در صورت نیاز مصرف دارو استوار است.

۳. جدیدترین روش درمان دیابت نوع ۲

یکی از جدیدترین روش درمان دیابت نوع ۲ استفاده از داروهای جدیدتر است که به صورت تزریقی هفتگی مصرف می‌شود و روی هورمون‌های مرتبط با کنترل قند و اشتها اثر می‌گذارد. با این حال، انتخاب دارو باید زیر نظر پزشک و مطابق وضعیت هر بیمار باشد و جایگزین اصلاح سبک زندگی نمی‌شود.

دکتر متخصص برای کنترل دیابت نوع دوم اینجاست، فقط یک کلیک تا نوبت.

دکتر دیابت نوع ۲

۴. درمان دیابت نوع دو در طب سنتی

طب سنتی بر مصرف داروهای گیاهی و تغذیه برای درمان دیابت تیپ ۲ تاکید دارد. طب سنتی مصرف ترخون، زردچوبه، ریحان، بابونه، آویشن و دارچین را برای پایین آوردن سطح قند خون در بیماران مبتلا به دیابت تیپ دو توصیه می‌کند. بامیه از گیاهان دارویی است که از جایگاه ویژه‌ای در طب سنتی برای درمان دیابت نوع دو برخوردار است.

تحقیقات علمی فعلی درمان قطعی با طب سنتی را تایید نمی‌کنند. بهتر است قبل از هر تصمیمی با پزشک مشورت شود.

۵. روش های خانگی درمان دیابت نوع ۲

مهم‌ترین اصلی که رعایت آن برای دیابتی‌ها لازم و ضروری است مدیریت سطح قند خون و تغذیه در این افراد است. در دیابت نوع ۲، سلول‌های عضله، چربی و کبد به انسولین آن‌طور که باید پاسخ نمی‌دهند و در مراحل بعد ممکن است ترشح انسولین هم ناکافی شود. حفظ وزن سالم و اجتناب از چاقی با رعایت رژیم غذایی متعادل و افزایش فعالیت بدنی، پیاده‌روی یا ورزش مرتب از روش‌های درمان خانگی دیابت هستند.

۶. بهترین غذا برای دیابت نوع دو

رژیم غذایی دیابت باید سرشار از سبزیجات تازه، قندهای طبیعی، چربی و پروتئین‌های گیاهی باشد. این افراد باید غذاهایی بخورند که شاخص گلیسمی پایینی دارند تا قند خون به‌ تدریج بالا برود و کم‌کم جذب سلول‌های بدن بشود.

در دیابت نوع ۲، مفید یا مضر بودن مواد غذایی بیشتر به مقدار مصرف، شکل خوراکی (تازه، خشک، آبمیوه، مواد غذایی شیرین‌شده) و جایگزینی‌اش با گزینه‌های بهتر برمی‌گردد؛ نه این‌که یک خوراکی به طور کلی ممنوع باشد. (میوه‌ها کربوهیدرات دارند و قند خون را بالا می‌برند اما می‌توانند در برنامه غذایی جا داشته‌باشند.)

موارد زیر بهتر است در رژیم غذایی برای دیابت نوع ۲ به اندازه وجود داشته‌باشند:

• قهوه و دیابت نوع ۲
• شکلات تلخ برای دیابت نوع ۲
• انار و دیابت نوع دو

موارد زیر بهتر است محدودتر شوند و در بین آن‌ها میوه های مضر برای دیابت نوع ۲ هم وجود دارد (نه اینکه به طور کلی مضر باشد بلکه مصرف زیاد آن‌ها توصیه نشده است):

• خربزه و دیابت نوع ۲
• انجیر دیابت نوع ۲
• انگور و دیابت نوع ۲
• خرما و دیابت نوع ۲
• سمنو و ديابت نوع ٢

۷. بهترین ورزش برای دیابت نوع ۲ چیست؟

انجام فعالیت‌ ورزشی و جسمی منظم در طول هفته نه فقط برای دیابت تیپ ۲ که برای همه مفید است. ورزش روزانه به کنترل قند خون و مدیریت کلسترول کمک می‌کند و ریسک عوارض دیابت مانند اختلال کلیوی، بیماری‌های قلبی و عصبی و اختلالات چشمی را به حداقل می‌رساند. ورزش باعث کاهش چربی، تعادل وزن بدن و کنترل بهتر قند خون می‌شود. ورزش‌های استقامتی، تمرینات قدرتی مانند وزنه‌برداری و ورزش‌های کششی مانند یوگا از جمله فعالیت‌های مناسب برای کنترل دیابت تیپ ۲ هستند.

عوارض دیابت نوع ۲ چیست؟

دیابت نوع ۱ و ۲ هر دو بیماری مزمنی هستند که روی نحوه تنظیم قند خون در بدن تاثیر می‌گذارند. گلوکز سوختی است که سلول‌های بدن برای کار کردن به آن نیاز دارند اما همین گلوکز برای ورود به سلول‌ها به کلیدی به‌ نام انسولین نیاز دارد. بدن افراد مبتلا به دیابت تیپ دو به انسولین پاسخ نمی‌دهد و در مراحل پیشرفته بیماری، انسولین کافی تولید نمی‌کند. انگار که کلید ورود به شهر (یعنی انسولین) شکسته باشد.

از عوارض دیابت نوع دو می‌توان به بالا رفتن سطح قند خون اشاره کرد که ریسک عوارض دیابت را چند برابر می‌کند. از دیگر عوارض بالا رفتن سطح قند خون در این نوع دیابت شیرین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مشکلات گوارشی
• مشکلات بینایی
• مشکلات پا از جمله زخم پای دیابتی روی کف و ساق پا
• بیماری لثه و دهان
• مشکلات شنوایی
• بیماری قلبی
• بیماری کلیوی
• مشکلات کبدی ازجمله بیماری کبد چرب غیرالکلی
• نوروپاتی محیطی (آسیب عصبی)
• اختلال جنسی
• مشکلات پوستی
• سکته مغزی
• عفونت دستگاه ادراری و عفونت مثانه

داده‌ای یافت نشد.

راهی برای پیشگیری از دیابت نوع دو وجود دارد؟

پیشگیری از دیابت نوع ۲ تا حد زیادی به اصلاح سبک‌ زندگی وابسته است. کاهش وزن در صورت اضافه وزن، تغذیه سالم با مصرف کمتر غذاهای پرکالری و افزایش فعالیت بدنی منظم از اقدامات اصلی هستند. بر اساس توصیه‌های علمی، کنترل فشار خون و چربی خون نیز اهمیت زیادی دارد زیرا این عوامل می‌توانند در ایجاد مقاومت به انسولین نقش داشته‌باشند.

نتیجه گیری

دیابت نوع دو بیماری‌ای مزمن است که با اختلال در حساسیت به انسولین و مقاومت سلولی ایجاد می‌شود. کنترل آن با شناخت عوامل خطر، تغییر سبک زندگی و درمان مناسب ممکن است. اگر عوامل خطر را دارید، مانند چاقی، سابقه خانوادگی یا فشار خون بالا، حتما سطح قند خون‌تان را چک کنید. در صورت نگرانی یا مشاهده علائم، برای ارزیابی و تشخیص به پزشک مراجعه کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!