میخچه چطور شکل می‌ گیرد و چگونه از آن پیشگیری کنیم؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

میخچه یک توده‌ی سفت از پوست مرده است که معمولا به دلیل فشار یا اصطکاک مکرر روی پا یا دست ایجاد می‌شود. عواملی مانند افزایش سن، پوشیدن کفش یا جوراب نامناسب، چاقی، بدشکلی‌های پا مثل انگشت چکشی و بیماری‌هایی مانند دیابت در ایجاد آن نقش دارند. برای درمان میخچه، باید از راه رفتن زیاد پرهیز کرد (در موارد شدید) و به هیچ‌وجه از تیغ یا چاقو استفاده نکرد. خوددرمانی با تیغ یا چاقو به دلیل خطر زخم و عفونت ممنوع است و هرگونه تراشیدن باید توسط پزشک یا متخصص انجام شود. درمان با چسب یا محلول سالیسیلیک اسید انجام می‌شود (اما باید در بیماران دیابتی یا با گردش خون ضعیف با احتیاط به کار رود) و در موارد میخچه مقاوم، کرایوتراپی یا سرمادرمانی با نیتروژن مایع در کلینیک‌ها انجام می‌شود که معمولا مؤثر است.

میخچه پا چیست؟

میخچه به انگلیسی corn foot از مشکلات شایع پوستی است که در اثر فشار یا اصطکاک مداوم، به‌ خصوص در پاها ایجاد می‌شود. این عارضه، واکنش دفاعی پوست برای محافظت از بافت‌های زیرین است. میخچه معمولا کوچک، گرد و دردناک است و یک هسته‌ سفت دارد، در حالی که پینه گسترده‌تر و معمولا بدون درد است. کفش نامناسب، ایستادن طولانی‌مدت و تعریق زیاد پا از دلایل رایج بروز آن‌ها هستند. این عارضه‌ بیشتر در زنان دیده می‌شود و درمان آن شامل استفاده از چسب یا کرم‌های حاوی سالیسیلیک اسید و در موارد شدید، درمان پزشکی مانند کرایوتراپی است.

تفاوت پینه و میخچه چیست؟

پینه و میخچه هر دو نوعی از ضخیم شدن پوست هستند اما تفاوت‌های مهمی دارند. پینه معمولا سطحی، پهن و بدون درد است و بیشتر در نواحی پرفشار مانند کف پا یا کف دست دیده می‌شود. در حالی‌که میخچه کوچک‌تر، سفت‌تر و معمولا دردناک است و در نقاطی که پوست در تماس با کفش یا سطوح سفت قرار می‌گیرد شکل می‌گیرد. پینه را واکنش بدن به اصطکاک مداوم ایجاد می‌کند اما میخچه بیشتر حالت نوک‌تیز دارد و به عمق پوست نفوذ می‌کند.

متن انگلیسی:
Corns and calluses are thick, hardened layers of skin that develop when the skin tries to protect itself against friction or pressure. They often form on feet and toes or hands and fingers.
ترجمه فارسی:
میخچه و پینه، لایه‌های ضخیم و سفت‌شده‌ای از پوست هستند و زمانی ایجاد می‌شوند که پوست برای محافظت از خودش در برابر اصطکاک یا فشار، واکنش نشان می‌دهد. این حالت بیشتر در نواحی پا و انگشتان پا یا دست و انگشتان دست به وجود می‌آید.

به نقل از سایت mayoclinic

فرق زگیل و میخچه چیست؟

زگیل پا و میخچه ظاهر مشابهی دارند اما علت و درمان آن‌ها با هم فرق دارند. بیماری زگیل به‌دلیل عفونت ویروسی توسط ویروس HPV ایجاد می‌شود اما میخچه واکنش فشاری و اصطکاکی پوست است. زگیل ممکن است در هر جایی از بدن ظاهر شود و معمولا ریشه‌های سیاه‌رنگ کوچکی دارد، در حالی‌که میخچه بیشتر در نواحی پرتماس پا یا دست دیده می‌شود و معمولا دردناک است. زائده زگیل حالت گوشتی دارد اما میخچه معمولا سفت و مخروطی‌شکل است.

انواع میخچه کدامند؟

میخچه انواع مختلفی دارد که باتوجه به محل و شکل آن دسته‌بندی می‌شود. نوع میخچه سخت، شایع‌ترین نوع است که در نواحی تحت فشار مانند روی انگشتان پا تشکیل می‌شود. میخچه نرم بین انگشتان پا، به‌ خصوص بین انگشت چهارم و پنجم دیده می‌شود و بافتی مرطوب‌تر دارد. نوع دیگری به نام میخچه بذر وجود دارد. اصطلاح «میخچه بذر» (seed corn) در واقع نوعی پینه (callus) کوچک است که معمولا بدون درد است و شبیه دانه‌های ریز به نظر می‌رسد؛ معمولا دردناک نیست مگر اینکه عفونت یا التهاب داشته‌باشد.

نوع میخچه	علائم	علت	درمان
میخچه سخت	پوست سفت، برجسته، معمولا بدون درد شدید	فشار یا اصطکاک مکرر روی پوست	کفش مناسب، چسب یا پماد اسید سالیسیلیک، کاهش فشار روی پا
میخچه نرم	بافت نرم، مرطوب، سفید رنگ، بین انگشتان پا	اصطکاک و رطوبت زیاد بین انگشتان	خشک نگه‌داشتن پا، استفاده از پودر خشک‌کننده، پوشیدن کفش مناسب
میخچه بذر	ضایعات ریز، متعدد، دردناک، روی کف پا	فشار مکرر و حساسیت پوست کف پا	درمان‌های موضعی اسید سالیسیلیک، چسب میخچه، مراقبت پا
میخچه ریشه‌دار	سفت، عمیق، دردناک، ممکن است ریشه به بافت زیرین نفوذ کند	فشار شدید طولانی مدت یا ضربه	جراحی، تراشیدن توسط پزشک، درمان‌های پزشکی تخصصی

۱. میخچه پا

میخچه پا نوعی واکنش پوستی به فشار یا اصطکاک مکرر است. این حالت بیشتر در نقاطی از پا ایجاد می‌شود که تماس مداوم با کفش یا زمین دارند، مانند روی انگشتان یا کف پا. میخچه باعث درد هنگام راه رفتن می‌شود و ممکن است سفت و برآمده به نظر برسد. استفاده از کفش مناسب و مراقبت از پوست پا می‌تواند از بروز آن جلوگیری کند. در صورت شدید بودن، مراجعه به پزشک ضروری است.

۲. میخچه کف پا

میخچه کف پا معمولا کوچک و گرد است. این زائده‌ها بیشتر در قسمت بالایی یا کناره انگشتان پا ایجاد می‌شوند. این نوع میخچه معمولا دردناک است و راه رفتن را سخت می‌کند. برخلاف پینه، میخچه کف پا مرکز سفتی دارد و ممکن است در عمق پوست فرو رود. فشارهای طولانی‌مدت، کفش نامناسب و راه رفتن زیاد از علل شایع آن به‌شمار می‌روند.

۳. میخچه دست

میخچه دست بیشتر در افرادی دیده می‌شود که کارهای دستی سنگین یا تکراری انجام می‌دهند. این میخچه‌ها معمولا روی انگشتان یا کف دست ایجاد می‌شوند و به‌صورت سفت و برجسته ظاهر می‌شوند. فشار مداوم یا اصطکاک با ابزارهای کاری، از دلایل شایع آن به‌شمار می‌رود.

۴. میخچه کنار ناخن دست

میخچه کنار ناخن دست معمولا به‌دلیل تماس مداوم با سطوح سخت یا استفاده مکرر از ابزارهایی مانند قیچی یا ناخن‌گیر ایجاد می‌شود. این نوع میخچه معمولا دردناک است و ممکن است با التهاب اطراف ناخن اشتباه گرفته شود. استفاده از محافظ انگشت و نرم‌کننده‌های موضعی می‌تواند به پیشگیری یا بهبود میخچه کنار ناخن دست کمک کند.

۵. میخچه انگشت پا

میخچه انگشت پا به‌دلیل فشار و اصطکاک زیاد روی سطح انگشت‌ها ایجاد می‌شود. این میخچه‌ها معمولا سفت و دردناک هستند و ممکن است باعث ناراحتی هنگام راه رفتن شوند. استفاده از کفش مناسب و مراقبت منظم به پیشگیری و درمان کمک می‌کند.

۶. میخچه پاشنه پا

میخچه پاشنه پا معمولا ضخیم و سخت است و ناشی از فشار زیاد و راه رفتن زیاد روی کفش‌های نامناسب است. این میخچه‌ها می‌توانند باعث درد هنگام ایستادن و راه رفتن شوند و درمان آن شامل نرم کردن پوست و محافظت از پاشنه است.

۷. میخچه سرطانی

میخچه ضایعه‌ای خوش‌خیم است و ضایعات بدخیم ممکن است شبیه میخچه ظاهر شوند اما میخچه خودش سرطانی نیست. در صورت شک به ضایعه غیرمعمول باید به پزشک مراجعه کرد.

۸. میخچه ریشه دار

میخچه ریشه دار عمقی‌تر و دردناک‌تر از میخچه معمولی است که ریشه آن به داخل پوست نفوذ می‌کند. این نوع میخچه به‌راحتی با درمان خانگی بهبود نمی‌یابد و ممکن است نیاز به جراحی داشته‌باشد.

۹. عکس انواع میخچه پا

عکس انواع میخچه پا نشان‌دهنده تفاوت ظاهری آن‌ها ست؛ میخچه‌های سخت به صورت نواحی سفت و زرد رنگ دیده می‌شوند، میخچه‌های نرم در بین انگشتان مرطوب و سفید رنگ هستند و میخچه‌های ریشه‌دار معمولا عمق بیشتری دارند و گاهی التهاب دیده می‌شود.

علائم و نشانه های میخچه چیست؟

میخچه‌ها معمولا دردناک‌ هستند و در نواحی خاصی از پا ظاهر می‌شوند که فشار یا اصطکاک مداوم وجود دارد. اگر هنگام راه رفتن یا پوشیدن کفش احساس درد یا زائده‌ای سخت در پا دارید، احتمالا با میخچه روبه‌رو هستید. علائم شایع میخچه عبارت‌اند از:

• وجود توده‌ی برجسته، کوچک و سخت با مرکز مشخص
• درد یا حساسیت به‌ خصوص هنگام فشار روی پا
• التهاب و قرمزی در ناحیه‌ی اطراف میخچه
• خشکی، پوسته‌پوسته شدن یا ظاهر مومی پوست
• بروز میخچه در نوک و کنار انگشتان یا در کف پا

علت میخچه پا و دست چیست؟

علت میخچه در پا و دست فشار و اصطکاک مکرر روی پوست است. این فشار باعث ضخیم‌شدن و سخت‌شدن پوست می‌شود تا از آسیب بیشتر محافظت کند. استفاده از کفش نامناسب، کار با ابزار دستی و شرایطی مانند خشکی پوست می‌توانند ریسک ایجاد میخچه را افزایش دهند:

• استفاده از کفش‌های بیش‌از‌حد تنگ و دارای پاشنه‌ی بیش‌از‌حد بلند که باعث فشار روی پا می‌شوند.
• استفاده از کفش‌هایی که بیش‌از‌حد شل و گشاد هستند و باعث اصطکاک پا می‌شوند.
• وجود درز یا دوخت در جای نامناسب در کفش که باعث اصطکاک پوست می‌شود.
• استفاده از جوراب‌هایی که مناسب نیستند.
• نپوشیدن جوراب
• پابرهنه راه رفتن باعث می‌شود پوست برای محافظت از خود ضخیم شود.
• اعمال تکرارشونده مانند دویدن و یا پیاده روی با روش خاص
• با کاهش بافت چربی در پوست که به معنی محافظت کمتر از پوست است و پوست بیشتر در معرض خطر تشکیل میخچه قرار دارد به خصوص روی پاشنه‌ی پا.
• دوچرخه سواری طولانی مدت بدون دستکش.

علائم میخچه رو داری و نمی‌دونی چیکار کنی؟

همین حالا برای بررسی تخصصی نوبت بگیر.

پزشک متخصص پوست

میخچه چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص میخچه معمولا با معاینه فیزیکی توسط پزشک انجام می‌شود. پزشک با بررسی ظاهر، محل و قوام ضایعه پوستی می‌تواند میخچه را از زگیل یا پینه تشخیص دهد. گاهی برای اطمینان، ممکن است پوست ناحیه را کمی بتراشد تا مشخص شود زیر آن نقطه سیاه یا خونریزی وجود دارد یا خیر. اگر ضایعه مشکوک باشد، بررسی‌های بیشتر یا نمونه‌برداری انجام می‌شود.

راه‌ های درمان میخچه چیست؟

درمان میخچه شامل کاهش فشار و اصطکاک، استفاده از چسب یا پمادهای لایه‌بردار و در موارد شدیدتر، مداخلات پزشکی است. برای موارد خفیف، استفاده از اسید سالیسیلیک، چسب مخصوص یا کفی طبی مفید است. در صورت پاسخ ندادن به درمان، پزشک ممکن است از درمان‌هایی مانند تراشیدن، فریز کردن و کرایوتراپی یا حتی جراحی استفاده کند. انتخاب درمان بستگی به محل، شدت و سابقه میخچه دارد.

۱. درمان میخچه پا

درمان میخچه پا با کاهش فشار و اصطکاک شروع می‌شود. پوشیدن کفش مناسب، استفاده از کفی نرم، چسب میخچه و پماد حاوی اسید سالیسیلیک از روش‌های رایج درمان هستند. در موارد مقاوم، پزشک ممکن است تراش مکانیکی یا جراحی محدود انجام دهد.

۲. درمان میخچه دست

برای درمان میخچه دست، باید تماس مداوم با ابزار یا سطوح خشن کاهش یابد. استفاده از دستکش محافظ، پمادهای لایه‌بردار، چسب میخچه و نرم‌کننده‌ها مؤثر هستند. اگر میخچه دردناک یا مزمن باشد، مراجعه به پزشک برای برداشتن حرفه‌ای یا تجویز دارو توصیه می‌شود.

۳. درمان میخچه پا در افراد مسن و دیابتی

افراد مسن‌تر و افراد مبتلا به دیابت، نباید در خانه پوستشان را برش دهند یا سوهان بزنند زیرا این کار می‌تواند باعث زخم‌های پوستی و عفونت شود که درمان آن دشوار است. این افراد قبل از استفاده از اسید سالیسیلیک باید با پزشک مشورت کنند زیرا می‌تواند باعث زخم شود. هرگونه برش پوستی بهتر است توسط پزشک و کادر درمانی انجام شود. اگرچه برای درمان میخچه پاکسازی مکرر و منظم لازم است اما ممکن است میخچه عود کنند.

برای درمان میخچه، همین الان نوبت دکترتو رزرو کن.

دکتر برداشتن میخچه

۴. پماد برای میخچه پا

پمادهایی که حاوی اسید سالیسیلیک هستند، از رایج‌ترین گزینه‌ها برای درمان میخچه پا به‌شمار می‌روند. این پمادها با لایه‌برداری تدریجی، به نرم شدن پوست سفت‌شده کمک می‌کنند. مصرف روزانه، به‌ خصوص بعد از حمام یا خیساندن پا، تأثیر بیشتری دارد. پمادهایی که ترکیبات نرم‌کننده مانند اوره یا وازلین نیز دارند، برای مراقبت بلندمدت توصیه می‌شوند.

۵. قطره میخچه پا

قطره اسید سالیسیلیک برای میخچه یکی از گزینه‌های مؤثر در درمان است. این قطره با حل کردن لایه‌های ضخیم پوست، به کاهش اندازه و درد میخچه کمک می‌کند. نحوه استفاده از اسید سالیسیلیک برای میخچه به این صورت است: ابتدا پا را در آب گرم خیسانده، سپس ناحیه خشک شود و قطره روی میخچه چکانده شود. استفاده منظم، معمولا یک تا دو بار در روز، بهترین نتیجه را ایجاد می‌کند.

۶. چسب میخچه

چسب میخچه پا یکی از راه‌های ساده و مؤثر برای کاهش درد و درمان تدریجی است. این چسب‌ها معمولا حاوی اسید سالیسیلیک هستند و باید طبق دستور روی پوست تمیز چسبانده شوند. چسب میخچه دست هم کاربرد مشابهی دارد و در افرادی که با ابزار یا اصطکاک زیاد کار می‌کنند، مفید است. بعد از کندن چسب میخچه، نباید پوست را بلافاصله بکنید؛ بلکه باید آن را نرم کنید و به‌آرامی تراش دهید یا رها کنید تا خودش بیفتد.

۷. جراحی میخچه پا

در مواردی که میخچه عمیق، ریشه‌دار یا بسیار دردناک باشد، عمل میخچه پا به‌عنوان گزینه درمانی مطرح می‌شود. جراحی ریشه میخچه پا شامل برداشت کامل بافت میخچه به‌همراه ناحیه زیرین آن است تا از بازگشت آن جلوگیری شود. این کار باید توسط پزشک متخصص پوست یا جراح عمومی انجام شود. مراقبت‌های پس از جراحی، شامل پانسمان، استراحت و مصرف آنتی‌بیوتیک، اهمیت زیادی دارد.

۸. درمان گیاهی میخچه

درمان گیاهی میخچه با استفاده از موادی مانند سیر، پیاز، سیب‌زمینی، سرکه سیب و عسل رواج دارد. این مواد خاصیت ضدالتهابی و نرم‌کننده دارند و می‌توانند به‌تدریج میخچه را کوچک‌تر کنند.

درمان‌های گیاهی به عنوان روش‌های مکمل می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند اما شواهد علمی کافی برای اثربخشی قطعی آنها در درمان میخچه وجود ندارد و نباید جایگزین درمان‌های استاندارد شوند.

۹. درمان میخچه پا در منزل

گاهی می‌توان با اقدامات ساده و درمان‌های خانگی میخچه را درمان کرد. اگر دیابت یا بیماری مربوط به گردش خون دارید، حتما برای رفع میخچه به پزشک مراجعه کنید. اما اگر هیچ مشکل یا بیماری ندارید، می‌توانید روش‌های زیر را امتحان کنید:

• قرار دادن میخچه یا در آب گرم به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه، سپس سوهان کشیدن یا خراش دادن منطقه با سنگ پا مفید است. حرکات دایره‌ای یا جانبی به حذف پوست‌های مرده کمک می‌کند.
• استفاده‌ی روزانه از مرطوب‌کننده و محصولاتی که حاوی اسید سالیسیلیک، اوره، آمونیوم لاکتات هستند، به نرم‌کردن پوست‌های خشک کمک کرده و پوست را برای سوهان زدن آماده می‌کند.
• اگر حرکت‌های تکراری باعث ایجاد میخچه شده‌اند، پرهیز از این اقدامات معمولا می‌تواند مشکل را حل کند.
• استفاده از کفش و جوراب با سایز مناسب، استفاده از نوار محافظ یا کفی کفش، به درمان کمک می‌کند.
• قرار دادن فوم یا سیلیکون بین انگشتان پا برای کاهش فشار بر روی میخچه مفید است.
• اگر میخچه شما دردناک شده‌است، هر روز ۱۰ تا ۲۰ دقیقه از کمپرس یخ استفاده کنید تا درد و تورم کاهش پیدا کند.

درمان خانگی میخچه	توضیحات
درمان سریع میخچه با سیر	سیر میخچه را نرم می‌کند.
درمان میخچه با کبریت	کبریت پوست میخچه را ملایم می‌تراشد.
درمان میخچه با وازلین	وازلین پوست را نرم و مرطوب می‌کند.
درمان میخچه با سرکه سیب	سرکه سیب پوست سخت را کم‌کم نرم می‌کند.
درمان میخچه با پیاز	پیاز التهاب میخچه را کاهش می‌دهد.
درمان میخچه با سیب زمینی	سیب زمینی پوست را لطیف می‌کند.
درمان میخچه پا با جوش شیرین	جوش شیرین پوست خشک را نرم می‌کند.
درمان میخچه پا با گوجه فرنگی	گوجه خاصیت اسیدی برای پوست دارد.
استفاده از عسل و دارچین	ترکیب ضدباکتری و ضدالتهاب است.
استفاده از آب داغ و صابون	آب داغ پوست را نرم می‌کند.
استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده	کرم‌ها رطوبت پوست را حفظ می‌کنند.

عوارض میخچه پا چیست؟

اگر میخچه پا درمان نشود، می‌تواند باعث درد مزمن، تغییر در نحوه راه رفتن و در موارد نادر، زخم یا عفونت پوستی شود. در افراد مبتلا به دیابت یا مشکلات عصبی، حتی می‌تواند منجر به عفونت‌های عمیق‌تر یا زخم‌های مزمن شود. در برخی موارد شدید، پوست اطراف نیز دچار التهاب یا ترک‌خوردگی می‌شود که خطر ورود باکتری را افزایش می‌دهد.

پیشگیری از میخچه ممکن است؟

برای جلوگیری از ایجاد میخچه و پینه مهم‌ترین اقدام رعایت اصول اولیه مراقبت از پوست و حفظ سلامت پوست است. اقدامات زیر ممکن است به کاهش خطر ابتلا به میخچه کمک کند:

• با استفاده از یک برس شستشو، هر شب پا یا دست را با آب و صابون شستشو دهید.
• بعد از شستن و خشک کردن پاها، از کرم مرطوب‌کننده‌ی مخصوص بدن استفاده کنید.
• از کفش و جوراب با سایز مناسب که باعث مالش و اصطکاک پوست نمی‌شود استفاده کنید.
• برای خرید کفش در انتهای روز اقدام کنید زیرا در طول روز سایز پا افزایش می‌یابد و در انتهای شب پا در بزرگ‌ترین سایز خود قرار دارد.
• برای معاینه و بررسی‌های لازم، به صورت دوره‌ای به پزشک مراجعه کنید.
• هنگام کوتاه کردن ناخن‌های پا، مستقیم و نه زاویه‌دار، ناخون‌ها را برش دهید.
• با استفاده از سنگ پا به آرامی پوست سفت و خشن را حذف کنید.
• هر روز جوراب تمیز بپوشید و برای جلوگیری از عرق‌کردن از پودر بچه استفاده کنید.
• هنگام استفاده از ابزار، دستکش بپوشید.

داده‌ای یافت نشد.

برای میخچه به کدام دکتر مراجعه کنیم؟

برای اطلاع بیشتر درباره میخچه می توانید از بهترین دکتر ارتوپد ایران نوبت بگیرید.
در ادامه لیستی از برجسته ترین پزشکان ارتوپد در شهرهای مختلف ایران را مشاهده می‌کنید.

• دکتر ارتوپد زاهدان
• دکتر ارتوپد شیراز

نتیجه گیری

میخچه یکی از مشکلات رایج پوستی است که بیشتر در دست و پا، به‌ خصوص نواحی پر اصطکاک دیده می‌شود. علت اصلی آن فشار مکرر، پوشیدن کفش نامناسب یا فعالیت‌های تکراری است. اگرچه میخچه معمولا بی‌خطر است اما در صورت احساس درد یا مزمن شدن، نیاز به درمان جدی دارد. رعایت بهداشت پوست، استفاده از کفش مناسب و مشاوره با پزشک، کلید پیشگیری و درمان مؤثر آن به‌شمار می‌رود.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!