علت آلودگی هوا و راه‌ های مقابله با آلاینده ها چیست؟

روزانه بیش از ۱۸.۰۰۰ نفر در سراسر دنیا بر اثر آلودگی هوا از بین می‌روند. هر سال ۷ میلیون نفر بر اثر آلودگی هوا جان می‌بازند، عددی که از مجموع قربانیان ایدز، سل و حوادث جاده‌ای بیشتر است پس باید علت آلودگی هوا را جدی گرفت. در حقیقت تنها فشار خون بالا، تغذیه نامناسب و سیگار تهدیدهای بزرگتری برای سلامتی انسان هستند. در صورتی که اوضاع با روال فعلی پیش رود، احتمالا بیست سال دیگر مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا یک و نیم برابر خواهد شد.

در دکترتو می‌توانید با بهترین دکتر عمومی در شهر خود آشنا شوید، با آنها به صورت تلفنی یا آنلاین مشورت کنید و همچنین برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.

آلودگی هوا چیست؟ آلاینده‌ها چیستند؟

آلودگی هوا اثر منفی ناشی از تجمیع مواد جامد، مایع و گاز در هوا بر محیط زیست و انسان است. آلاینده‌ها می‌توانند طبیعی مانند گرد و غبار ناشی از باد، دود آتش‌سوزی‌های جنگل و آتشفشان یا ناشی از فعالیت بشر باشند. آلاینده‌ها می‌توانند بودار یا بدون بو و قابل مشاهده یا نامرئی باشند. آلاینده‌ها ممکن است بین چند دقیقه تا چندین سال در جو بمانند و علیرغم اینکه معمولا مشکلی محلی محسوب می‌شوند، منطقه‌ای بزرگتر مانند یک کشور را تحت تاثیر قرار دهند و باعث ایجاد بیماری های آلودگی هوا شوند. ۸۵ درصد ذرات معلق و تقریبا تمام اکسیدهای نیتروژن و اکسیدهای گوگرد، حاصل استخراج و یا سوزاندن نامناسب سوخت‌های فسیلی توسط انسان هستند.

علت آلودگی هوای تهران چیست؟

علت عمده آلودگی هوا در تهران، به عنوان یکی از آلوده‌ترین شهرهای ایران، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، صنایع و حمل و نقل است. در سال‌های اخیر همواره خطرناک‌ترین آلاینده ذرات معلق بوده که حدود ۶۰ درصد آن سهم منابع متحرک است. ۱۵ درصد کل ذرات معلق تهران را کامیون‌ها تولید می‌کنند؛ خودروهای سواری با ۱۴ و موتورسیکلت‌ها با ۱۰ درصد تولید ذرات معلق در آلودگی تهران سهیم هستند. سهم صنایع در تولید ذرات معلق در تهران حدود ۱۸ درصد است.

در سال‌های اخیر همواره خطرناک‌ترین آلاینده ذرات معلق بوده که حدود ۶۰ درصد آن سهم منابع متحرک است.

نمی‌دونی برای درمان بیماری‌های ریوی در زمان آلودگی هوا چیکار کنی؟

همین حالا با متخصص مشورت کن!

مشاوره آنلاین با دکتر عمومینوبت دهی پزشک عمومی

علت بوی بد تهران چیست؟

هنوز منشا بوی بد تهران به طور دقیق مشخص نشده‌است، اما احتمالات زیر برای آن تصور می‌شود:

• پخش بو به دلیل گوگرد موجود در سوخت وسائل نقلیه بنزینی و دیزلی
• بوی ناشی از دپوی زباله آرادکوه

هر چند تا تحقیقات گسترده و پیگیری مستقل نمی‌توان نظر قطعی داد، اما میزان گوگرد موجود در انواع سوخت‌ها در ایران بالاتر از حد مجاز در استانداردهای سراسر دنیا است.

کدام آلاینده‌ها اندازه‌گیری می‌شوند؟ چگونه اندازه‌گیری اتفاق می‌افتد؟

نحوه اندازه‌گیری و آلاینده‌های سنجیده شده در کشورهای مختلف، متفاوت است. برای مثال در آمریکا علاوه بر آلاینده‌های شایع، میزان سرب موجود در هوا نیز اندازه‌گیری می‌شود. اما از نظر سازمان بهداشت جهانی اندازه‌گیری ذرات معلق، ازون، دی اکسید نیتروژن و دی اکسید گوگرد کافی هستند. مقیاس اندازه‌گیری این آلاینده‌ها، میکروگرم در هر متر مکعب است. این اندازه‌گیری ممکن است میانگین وجود آلاینده‌ها طی یک ساعت یا یک سال در هوا سطح زمین باشد. در ادامه سقف پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی برای آلاینده‌ها را ملاحظه می‌کنید.

شاخص آلودگی هوا چیست؟

گزارش وضعیت آلودگی شهرها تنها با استفاده از شاخص آلودگی هوا (Air Quality Index) یا به اختصار AQI انجام می‌شود. در واقع اثر تمامی آلاینده‌ها بر بدن انسان یکی نیست؛ برای مثال ذرات معلق کوچک، تاثیر منفی به مراتب بیشتری نسبت به میزان برابر ازون در سطح زمین بر افراد دارند. به همین دلیل سقف مجاز پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی برای آلاینده‌ها متفاوت است.

در ایران شاخص آلودگی هوا عددی بین ۰ تا ۵۰۰ است که ۰ سالم‌ترین و ۵۰۰ ناسالم‌ترین هوای ممکن است. شاخص آلودگی هوا در هر روز، بیشترین شاخص آلودگی هوا متعلق به یکی از آلاینده‌ها در شهر است؛ بنابراین افزایش خطرناک تنها یکی از آلاینده‌ها، کیفیت هوا را تحت تاثیر قرار خواهد داد. برای مثال تنها اگر افزایش متوسط ذرات معلق کوچکتر از ۲.۵ میکرون در یک روز هوا را معادل شاخص آلودگی هوا ۲۰۰ آلوده کنند و دیگر هیچ آلودگی در هوا وجود نداشته باشد، شاخص آلودگی هوا در آن روز معادل ۲۰۰ است.

در ایران شاخص آلودگی هوا عددی بین ۰ تا ۵۰۰ است که ۰ سالم‌ترین و ۵۰۰ ناسالم‌ترین هوای ممکن است.

• AQI بین ۰ و ۵۰: وضعیت هوا خوب است.
• AQI بین ۵۱ و ۱۰۰: وضعیت هوا متوسط است.
• AQI بین ۱۰۱ و ۱۵۰: وضعیت هوا ناسالم برای گروه‌های حساس است.
• AQI بین ۱۵۰ و ۲۰۰: وضعیت هوا ناسالم است.
• AQI بین ۲۰۱ و ۳۰۰: وضعیت هوا خیلی ناسالم است.
• AQI بین ۳۰۱ و ۵۰۰: وضعیت هوا حطرناک است.

شایان ذکر است استاندارد آلودگی ایران در سطح “خوب” بسیار به توصیه سازمان بهداشت جهانی نزدیک است. در ایران برای به دست آوردن AQI، ذرات معلق کوچکتر از ۲.۵ میکرون، ذرات معلق بین ۲.۵ و ۱۰ میکرون، دی اکسید گوگرد، دی اکسید نیتروژن، ازون و منوکسید کربن اندازه‌گیری می‌شوند.

وارونگی هوا چیست و چه اثری بر آلودگی دارد؟

در سطح زمین با هر یک کیلومتر افزایش ارتفاع، حدود ۶.۵ درجه سانتی‌گراد از دما کاسته می‌شود. در این شرایط هوا دائما در جریان است و باد بین لایه‌های مختلف جو می‌وزد؛ باد آلاینده‌ها را متفرق و از غلظت آن‌ها کم می‌کند. تقریبا همیشه وارونگی هوا، تغییر دمای قسمتی از هوای جو در ارتفاع خاص است. معمولا در ساده‌ترین حالت وارونگی، با افزایش ارتفاع دمای هوا زیاد می‌شود؛ چون چگالی هوای گرم از هوای سرد کمتر است، دیگر جریان همرفت و طبعا بادی شکل نخواهد گرفت و هوا ساکن خواهد ماند. وارونگی هوا به ویژه در مناطق شهری دردسرساز است، زیرا به دلیل وارونگی، آلودگی ایجاد شده در سطح زمین در همان ارتفاع می‌ماند.

همین حالا برای درمان خس خس سینه اقدام کن!

نوبت حضوری

برای مقابله با آلودگی هوا چه باید کرد؟

گام اول برای مبارزه با آثار آلودگی هوا، اطلاع از آن است. در روزهای آلوده، وضعیت هوا و آلاینده‌های کاهش دهنده کیفیت هوا را درنظر داشته باشید و گزارش منابع مربوطه و مستقل را درباره وضعیت هوا بخوانید. دانستن اینکه کدام آلاینده‌ها مسئول آلودگی هوا هستند و شاخص آلایندگی کدام بالای ۱۰۰ است، اهمیت زیادی دارد. در مواقعی باید نسبت به آلاینده‌ها با شاخص آلایندگی بالای ۵۰ هم واکنش نشان داد. استفاده از ماسک آلودگی هوا برای مقابله با برخی انواع آلاینده ها مناسب است. در صورتی که علائمی مانند سرفه و تنگی نفس شدید داشتید و ماسک های آلودگی هوا به شما کمکی نکرد، حتما به دکتر ریه و دکتر آسم و آلرژی مراجعه کنید.

در ادامه واکنش‌های مناسب نسبت به شاخص آلایندگی آلاینده‌های متفاوت را بررسی خواهیم کرد:

* افراد حساس شامل کودکان، سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی-ریوی از جمله آسم

** فعالیت‌هایی مانند ورزش کردن و یا کارهایی که فرد را به مدت طولانی در معرض هوای آزاد قرار می‌دهد، مانند باغبانی

در ادامه بعضی آلاینده‌های شایعتر را بررسی خواهیم کرد:

• اکسیدهای گوگرد (SOx): به طور خاص دی اکسید گوگرد (SO2)، سوخت‌های فسیلی (نفت و زغال‌سنگ) مقداری گوگرد دارند و در حالتی که این گوگرد پیش از مصرف جدا نشود، اکسیدهای گوگرد به عنوان یک فرآورده سوختن وارد جو می‌شوند. اکسیدهای گوگرد نه تنها به خودی خود برای سلامتی مضر هستند، بلکه با گذشت زمان و تابش آفتاب با سایر گازهای جو ترکیب شده و آلاینده‌های ثانویه را به وجود می‌آورند.
• اکسیدهای نیتروژن یا ازت (NOx): به طور خاص اکسید نیتروژن (NO) و دی اکسید نیتروژن (NO2)، اکسیدهای نیتروژن در سوختن با دمای بالا، بخصوص در حمل و نقل و نیروگاه‌ها، شکل می‌گیرد. همچنین اکسید نیتروژن در جو به دی اکسید نیتروژن تغییر شکل می‌دهد. دی اکسید نیتروژن یک گاز سمی است و به نوبه خود می‌تواند باعث تشکیل ذرات معلق و ازون شود.
• ذرات معلق (PM): ذرات معلق ترکیبی از مواد جامد یا مایع در جو هستند که آلاینده به شمار می‌روند. ذرات معلق بزرگتر قطری بین ۲.۵ و ۱۰ میکرون دارند و قطر ذرات معلق کوچکتر کمتر از ۲.۵ میکرون است. هر چند اثر مخرب ذرات معلق کوچکتر از ۲.۵ میکرون بیشتر است، اما بسیاری از ایستگاه‌های سنجش آلایندگی توانایی اندازه‌گیری آن را ندارند. ذرات معلق بر اثر سوختن ناقص سوخت‌های فسیلی و زیست سوخت‌ها به وجود می‌آیند.
• مونوکسید کربن (CO): گازی بی‌بو، بی‌رنگ و سمی است که از سوختن ناقص سوخت‌های فسیلی و چوب به وجود می‌آید.
• ترکیب‌های زیستی تبخیرپذیر: این ترکیب‌ها از مواد شیمیایی، حلال‌ها و سوخت‌ها تبخیر شده و وارد جو می‌شوند. اثرات این ترکیب‌ها بر سلامتی ناگوار است. گاز متان (CH4) که در گاز طبیعی وجود دارد معمولا به عنوان دسته‌ای جدا از آلاینده درنظر گرفته می‌شود.
• آمونیاک (NH3): آمونیاک به واسطه کشاورزی و رهاسازی فاضلاب در جو رها می‌شود. پس از ورود به جو آمونیاک با مواد دیگر واکنش نشان داده و آلاینده‌های ثانوی تولید می‌کند.
• اوزون سطحی (O3): اوزون در سطح زمین با واکنش ترکیبات زیستی تبخیرپذیر و آمونیاک تولید می‌شود. اوزون بسیار سمی و احتمالا ماده‌ای سرطان‌زا است.
• فلزات سنگین: سرب فلزی سنگین است که از سوزاندن سوخت دارای سرب و زباله وارد جو می‌شود. سرب به شدت سمی و سرطان‌زا است. جیوه نیز فلزی سنگین، سرطانزا و سمی است که از سوزاندن زغال‌سنگ وارد جو می‌شود.

در دکترتو می‌توانید با بهترین دکتر عمومی در شهر خود آشنا شوید، با آنها به صورت تلفنی یا آنلاین مشورت کنید و همچنین برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.