هر آنچه باید در مورد کلسیم بدانید!

نام رایج دارو: کلسیم، calcium

نام تجاری دارو:

• آمپول و قرص کلترکس
• آمپول کلسیم گلوکونات
• قرص کلسیم-دی
• شربت کلسیرام
• پودر جوشان کال-دی-کال
• قرص جوشان کلسیم فورت
• قرص یوروویتال کلسیم

کلسیم ماده معدنی است که بخش اساسی از استخوان‌ها و دندان‌ها را تشکیل می دهد.

همچنین قلب، اعصاب و سیستم های لخته کننده ی خون نیز برای کارکرد بهتر به calcium نیاز دارند.

در دکترتو می‌توانید با بهترین پزشکان متخصص تغذیه در شهر خود آشنا شوید، با آنها به صورت تلفنی یا آنلاین مشورت کنید و همچنین برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.

کاربردهای کلسیم 

• کلسیم معمولاً از طریق دهان برای درمان و پیشگیری از سطح پایین کلسیم مصرف می شود.
• همچنین برای شرایط مرتبط با سطح calcium پایین از جمله گرفتگی عضلات(تتانی نهفته)
• پوکی استخوان(ضعف استخوان ها به دلیل تراکم پایین استخوان) 
• راشیتیسم(بیماری در کودکان که با نرم شدن استخوان ها همراه است)
• استئومالاسی(نرم شدن استخوان ها که دردناک است)
• جهت کاهش سطح بالای هورمون پاراتیروئید (هایپراپاراتیروئیدیسم) استفاده می‌شود.
• مصرف آن علائم سندرم قبل از قاعدگی(PMS) را کاهش می‌دهد.
• کربنات کلسیم به عنوان ضد اسید برای”سوزش معده” مصرف می شود.
• کربنات کلسیم و استات کلسیم  جهت کاهش میزان فسفات در افراد مبتلا به بیماری کلیوی، مصرف می شوند.
• به عنوان دهان‌شویه برای جلوگیری و کاهش درد و تورم داخل دهان پس از شیمی درمانی استفاده می شود.
•  به صورت وریدی( با تزریق IV) برای سطوح بسیار پایین calcium خون و علائم مربوطه تجویز می شود.
• جهت کاهش مقادیر بالای پتاسیم در خون استفاده می شود.

نحوه عملکرد کلسیم به چه صورت است؟

استخوان‌ها و دندان‌ها بیش از ۹۹٪ کلسیم در بدن انسان دارند. calcium در خون، عضلات و سایر بافت ها نیز یافت می شود.

کلسیم موجود در استخوان ها می تواند به عنوان کلسیم ذخیره ای استفاده شود که می تواند در صورت لزوم در بدن آزاد شود.

غلظت این ماده معدنی در بدن با افزایش سن تمایل به کاهش پیدا می کند. زیرا از طریق عرق، سلول‌های پوستی و مواد زائد از بدن آزاد می شود. علاوه براین، با افزایش سن زنان، به دلیل کاهش سطح استروژن، جذب آن کاهش پیدا می کند (جذب بسته به نژاد، جنس و سن ممکن است متفاوت باشد).

استخوان‌ها همیشه در حال تجزیه و بازسازی هستند و برای این فرآیند calcium مورد نیاز است. مصرف اضافی به بازسازی صحیح و استحکام استخوان ها کمک می کند.

نحوه مصرف و دوز مصرفی مکمل کلسیم به چه صورت است؟

میزان مورد نیاز هر فرد به سن و جنسیت بستگی دارد.

به طور کلی میزان مورد نیاز روزانه در افراد سالم بدین صورت است:

• ۰–۶ ماه: ۲۰۰ میلی گرم
• ۷–۱۲ ماه: ۲۶۰ میلی گرم
• ۱-۳ سال: ۷۰۰ میلی گرم
• ۴-۸ سال: ۱۰۰۰ میلی گرم
• ۹–۱۸ سال: ۱۳۰۰ میلی گرم
• ۱۹–۵۰ سال: ۱۰۰۰ میلی گرم
• ۵۱ تا ۷۰ سال: ۱۰۰۰ میلی گرم برای مردان و ۱۲۰۰ میلی گرم برای زنان
• ۷۱ سال به بالا: ۱۲۰۰ میلی گرم
• زنان باردار و شیرده بسته به سن به ۱۰۰۰ تا ۱.۳۰۰ میلی گرم نیاز دارند.

برای اطلاعات بیشتر در مورد این دارو با متخصص تغذیه مشورت کنید.

نمی‌دونی چه مواردی ریسک ابتلا به پوکی استخوان رو افزایش می‌دهند؟

همین الان مشاوره بگیر

مشاوره داروییفوق تخصص ارتوپدی

مصرف مکمل خوراکی در بزرگسالان:

جلوگیری از پایین آمدن سطح calcium:

به طور معمول روزانه ۱-۲ گرم استفاده می‌شود گاهی اوقات با ۸۰۰ IU ویتامین D مصرف می شود.

 برای سوزش معده:

در صورت لزوم ۵/۱ – ۵/۵ گرم کربنات کلسیم استفاده می شود.

 کاهش فسفا‌ت‌ها در بزرگسالان مبتلا به نارسایی مزمن کلیه:

۱-۶.۵ گرم در روز از کربنات کلسیم یا استات کلسیم استفاده می‌شود (دوز روزانه تقسیم می شود و بین وعده‌های غذایی مصرف می شود)

جلوگیری از ضعف استخوان ها (پوکی استخوان) ناشی از استفاده از داروهای کورتیکواستروئید:

دوزهای ۰.۵-۱ گرم  که به چند دوز در طول روز تقسیم می‌شوند.

کاهش سطح هورمون پاراتیروئید (هیپرپاراتیروئیدیسم):

۱.۲-۴ گرم ، معمولاً به صورت نمک کربنات. اغلب از آن در ترکیب با رژیم غذایی کم فسفات یا ۸۰۰ IU ویتامین D استفاده می شود.

جلوگیری از ضعف استخوان ها (پوکی استخوان):

بیشتر متخصصان توصیه می کنند روزانه ۱۰۰۰-۱۲۰۰ میلی گرم  استفاده کنید تا از پوکی استخوان و شکستگی استخوان جلوگیری کند.

افزایش تراکم استخوان جنین در زنان باردار با مصرف کم calciumدر رژیم غذایی:

۳۰۰-۲۰۰۰ میلی گرم در روز، که در سه‌ماهه دوم و سوم مصرف می شود.

 سندرم قبل از قاعدگی(PMS) :

کربنات کلسیم ۱-۱.۳ گرم در روز.

برای جلوگیری از سرطان روده بزرگ و تومورهای خوش خیم روده بزرگ (آدنوم):

حداکثر ۲ گرم در روز.

 کلسترول بالا:

۸۰۰ میلی گرم در روز تا ۲ سال. که روزانه در ۲-۳ دوز منقسم مصرف می شود، به تنهایی یا در ترکیب با ویتامین D 400 IU روزانه ، همچنین به همراه رژیم غذایی کم چربی یا محدود به کالری تا ۱۵ هفته استفاده می شود.

جلوگیری از فشار خون بالا در دوران بارداری (پره اکلامپسی):

روزانه ۱-۲ گرم کربنات کلسیم.

 فشار خون بالا:

۰.۴-۲ گرم در روز تا ۴ سال

جلوگیری از از دست دادن دندان در افراد مسن:

۵۰۰ میلی گرم همراه با ۷۰۰ IU ویتامین D روزانه به مدت ۳ سال.

 کاهش وزن:

 800-1200 میلی گرم در روز با یا بدون رژیم غذایی محدود کننده کالری استفاده می‌شود.در برخی موارد، به همراه ۴۰۰ IU ویتامین D مصرف می شود.

مصرف به صورت تزریق وریدی در بزرگسالان:

برای مقادیر کم calciumدر خون:

۱۰۰-۲۰۰ میلی گرم  به عنوان دوز بولوس تجویز می‌شود.

 مقادیر بالای پتاسیم در خون:

۲۰ میلی لیتر ۱۰٪ گلوکونات کلسیم در بیشتر افراد بزرگسال طی ۵-۱۰ دقیقه تجویز می شود. در بزرگسالانی که دیگوکسین مصرف می کنند، دوز دارو طی ۳۰-۲۰ دقیقه تجویز می شود.

مصرف خوراکی در اطفال:

جلوگیری از مسمومیت با فلوراید:

 125 میلی گرم دو بار در روز، همراه با اسید اسکوربیک(ویتامین C) و ویتامین D.

فشار خون بالا :

۱.۵ گرم در روز به مدت ۸ هفته استفاده شود.

مصرف به صورت تزریق وریدی در اطفال:

برای سطوح بالای پتاسیم در خون:

۰.۵ میلی لیتر ۱۰٪ گلوکونات کلسیم در مدت ۵-۱۰ دقیقه تجویز می شود.

همین حالا برای رفع گرفتگی عضلات اقدام کن!

دکتر گرفتگی عضلات

منابع غذایی کلسیم چه چیزهایی هستند؟

• ماست
• شیر
• فرآورده‌های لبنی غنی‌شده مانند شیرسویا
• ساردین و ماهی آزاد
• پنیر
• توفو(پنیرسویا)
• سبزیجات برگ سبزمانند: کلم بروکلی، برگ شلغم، شاهی و کلم‌پیچ
• بسیاری از غلات صبحانه غنی شده
• آب‌میوه های غنی شده
• آجیل و دانه ها، به ویژه بادام، کنجد و چیا
• حبوبات و غلات
• آرد ذرت 
• لوبیا سفید
• برخی از سبزیجات به رنگ سبز تیره مانند اسفناج، حاوی آن هستند. با این حال، آنها همچنین حاوی مقادیر زیادی اسید اگزالیک هستند. طبق مطالعات، اسید‌ اگزالیک توانایی بدن در جذب calcium را کاهش می دهد.

عوارض جانبی کلسیم چیست؟

در صورت مصرف خوراکی: calcium برای اکثر افراد وقتی از راه دهان و در مقادیر توصیه شده مصرف می شود (در حدود ۱۰۰۰-۱۲۰۰ میلی گرم در روز) به احتمال زیاد ایمن است. 

انستیتوی پزشکی میزان مجاز دریافت بالای روزانه (UL) برای calcium را ۲۰۰۰ میلی گرم برای بزرگسالان ۱۹ سال به بالا تعیین کرده است. 

مصرف روزانه بیش از این مقدار calcium می تواند احتمال بروز عوارض جانبی جدی مانند :

• میزان calcium خون بیش از حد زیاد 
•  سندرم شیر قلیایی :بیماری که می تواند منجر به سنگ کلیه ، نارسایی کلیه و مرگ شود. 
• افزایش ریسک حمله ی قلبی
• هنگامی که توسط IV تجویز می شود: کلسیم برای اکثر افراد در صورت تزریق داخل وریدی (به روش IV) و به طور مناسب ایمن است.
• بارداری و شیردهی: 

-وقتی calcium از طریق دهان به مقدار توصیه شده در دوران بارداری و شیردهی مصرف شود، به احتمال زیاد کلسیم ایمن است.

-اطلاعات کافی در مورد ایمنی استفاده از calcium به صورت وریدی (توسط IV) در دوران بارداری و شیردهی در دسترس نیست.

برخی تحقیقات نشان می دهد که مصرف کلسیم ، غالباً در مقادیر بیش از حد توصیه شده روزانه ۱۰۰۰-۱۳۰۰ میلی گرم در روز، با افزایش خطر حمله قلبی در افراد مسن ارتباط دارد. اما تحقیقات دیگر نشان می دهد هیچ ارتباطی بین مکمل کلسیم و خطر حمله قلبی وجود ندارد. مصرف مقادیر کافی کلسیم را برای تأمین نیاز روزانه ادامه دهید، اما از مقادیر زیاد کلسیم خودداری کنید.

موارد احتیاط و هشدار در مصرف کلسیم

بارداری:

calcium برای زنانی که باردار هستند و در دوزهای بالا از طریق دهان مصرف می شوند احتمالاً غیر ایمن است. انستیتوی پزشکی میزان مصرف بالای قابل تحمل روزانه (UL) را برای همه خانمها بر اساس سن باردار بودن یا نبودن تعیین می کند: ۱۸-۱۹ سال ، ۳۰۰۰ میلی گرم ؛ ۵۰- ۱۹ سال ، ۲۵۰۰ میلی گرم. با دوزهای بالاتر ممکن است مقادیر زیادی فسفر و سطح پایین هورمون پاراتیروئید در نوزاد در دوران بارداری و هنگام تولد ایجاد شود که خطر تشنج در نوزاد را افزایش می دهد. حتماً از مصرف بیش از حد در دوران بارداری خودداری کنید. 

اطمینان حاصل کنید که کل calcium را از منابع غذایی و مکمل کلسیم از جمله داروهای ضد اسید بدون نسخه نیز در نظر بگیرید.

سعی کنید بیش از ۱۰۰۰-۱۲۰۰ میلی گرم  در روز مصرف نداشته باشید ، مگر اینکه توسط پزشک تجویز شده باشد.

 برای برخی از خانمها ممکن است برای جلوگیری از فشار خون در دوران بارداری و مسمومیت حاملگی تجویز شود. 

اندازه گیری calcium در رژیم غذایی:

۳۰۰ میلی گرم در غذاهای غیر لبنی همچنین ۳۰۰ میلی گرم در فنجان شیر یا آب پرتقال غنی شده

در اطفال:

calcium برای اکثر کودکان وقتی به صورت خوراکی و در مقادیر توصیه شده مصرف شود، به احتمال زیاد ایمن است.

مصرف روزانه بیش از مقدار توصیه شده می تواند احتمال بروز عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. به کودکان باید توصیه شود که برای نیاز روزانه، مقدار کافی از این ماده را مصرف کنند اما مقادیر بیش از حد  مصرف نکنند.

سطح اسید کم در معده (آکلریدریا):

در صورت مصرف با معده خالی، افرادی که سطح کمی اسید معده دارند ، کلسیم کمتری جذب می کنند. با این حال، به نظر نمی رسد که در صورت مصرف همراه غذا، میزان کم اسید در معده باعث کاهش جذب کلسیم شود. به افراد مبتلا به آکلرهیدریا توصیه می‌شود که همراه با وعده‌های غذایی از مکمل های کلسیم استفاده کنند.

مقادیر بالای فسفات در خون (هایپرفسفاتمی) یا مقادیر کم فسفات در خون (هیپوفسفاتمی):

کلسیم و فسفات باید در بدن متعادل باشند. مصرف بیش از حد calcium می‌تواند این تعادل را از بین ببرد و آسیب برساند. بدون نظارت ارائه دهنده بهداشت و درمان، calcium اضافی مصرف نکنید.

Calcium بیش از حد در خون (مانند اختلالات غده پاراتیروئید و سارکوئیدوز):

در صورت داشتن یکی از این موارد، از مصرف کلسیم باید خودداری شود.

عملکرد ضعیف کلیه:

مکمل calcium می تواند خطر داشتن مقدار زیادی calcium در خون در افراد با عملکرد ضعیف کلیه را افزایش دهد.

سیگار کشیدن:

افرادی که سیگار می کشند  معده calcium را کمتر جذب می کند.

برای اطلاع از موارد مصرف، نحوه مصرف، عوارض و تداخلات دارویی این دارو بهتر است از سرویس مشاوره دارویی دکترتو استفاده کنید.

تداخلات دارویی calcium با سایر داروها

تداخلات بسیار خطرناک:

سفتریاکسون (روسفین) با کلسیم تداخل دارد. تجویز سفتریاکسون و کلسیم به صورت وریدی می تواند منجر به آسیب ریه‌ها و کلیه‌ها شود. کلسیم نباید طی ۴۸ ساعت پس از تزریق سفتریاکسون به صورت وریدی تجویز شود.

تداخلات خطرناک:

آنتی بیوتیک ها (آنتی بیوتیک های کینولون) با کلسیم تداخل دارند:

کلسیم ممکن است میزان جذب آنتی بیوتیک در بدن را کاهش دهد. مصرف همراه با برخی آنتی بیوتیک ها ممکن است باعث کاهش اثر بخشی برخی آنتی بیوتیک ها شود. برای جلوگیری از این تداخل، حداقل ۱ ساعت پس از آنتی بیوتیک ها از مکمل‌های کلسیم استفاده کنید.

برخی از این آنتی‌بیوتیک ها که ممکن است با کلسیم تداخل داشته باشند شامل:

• سیپروفلوکساسین 
• انوکساسین 
• نورفلوکساسین
• اسپارفلوکساسین

 آنتی‌بیوتیک ها (آنتی بیوتیک های تتراسایکلین) با کلسیم تداخل دارند:

کلسیم می تواند به برخی از آنتی بیوتیک ها به نام تتراسایکلین در معده متصل شود. این میزان تتراسایکلین های قابل جذب را کاهش می دهد. مصرف آن با تتراسایکلین ها ممکن است باعث کاهش اثر تتراسایکلین ها شود. برای جلوگیری از این تداخل ، ۲ ساعت قبل یا ۴ ساعت بعد از مصرف تتراسایکلین ها کلسیم مصرف کنید.

برخی از تتراسایکلین ها شامل :

• دمکلوسیکلین (دکلومایسین) 
• مینوسایکلین (مینوسین) 
• تتراسایکلین (آکرومیسین و سایر موارد) 

 بیس‌فسفونا‌ت‌ ها با کلسیم ارتباط متقابل دارند:

کلسیم می تواند میزان جذب بیس فسفات در بدن را کاهش دهد. مصرف به همراه بیس فسفا‌ت‌ها می‌تواند اثربخشی بیس‌فسفات را کاهش دهد. برای جلوگیری از این تداخل، حداقل ۳۰ دقیقه قبل از خوردن یا بعد از آن بیس‌فسفونات مصرف کنید.

بیس‌فسفونات ها شامل:

• آلندرونات (Fosamax) 
• اتیدرونات (Didronel)
• ریزدرونات (Actonel)
• تیلودرونات (Skelid)

کلسی‌پوترین (Dovonex) با calcium تداخل دارد:

کلسی‌پوترین (دوونکس) دارویی شبیه به ویتامین D است. ویتامین D به بدن کمک می کند آن را جذب کند. مصرف مکمل های کلسیم همراه با کلسی‌پوترین ممکن است باعث شود بدن بیش از حد نیاز کلسیم دریافت کند.

دیگوکسین (لانوکسین) با کلسیم تداخل دارد:

calcium بر قلب تأثیرگذاراست. از دیگوکسین جهت منظم نمودن ضربان قلب استفاده می‌شود، مصرف calcium همراه با دیگوکسین ممکن است اثرات دیگوکسین را افزایش دهد و منجر به ضربان قلب نامنظم شود. اگر از دیگوکسین استفاده می کنید، قبل از مصرف مکمل های calcium با پزشک خود مشورت کنید.

دیلتیازم (Cardizem ، Dilacor ، Tiazac) با کلسیم تداخل دارویی دارد:

به دلیل این‌که کلسیم و دیلتیازم هر دو برروی قلب تأثیرگذارند، مصرف مقادیر زیاد همراه با دیلتیازم ممکن است باعث کاهش اثر دیلتیازم شود.

لووتیروکسین با کلسیم اثر تداخل دارویی دارد:

 لووتیروکسین جهت درمان کم کاری تیروئید استفاده می شود. کلسیم می تواند میزان جذب لووتیروکسین در بدن را کاهش دهد. مصرف همراه با لووتیروکسین ممکن است باعث کاهش اثر لووتیروکسین شود.مصرف لووتیروکسین و کلسیم باید حداقل ۴ ساعت با یکدیگر اختلاف زمانی داشته باشند.

لیتیم با کلسیم تداخل دارویی دارد.

سوتالول با کلسیم تداخل دارویی دارد:

مصرف آن با سوتالول (نوعی دارو جهت درمان آریتمی‌های قلبی) می تواند میزان جذب سوتالول را در بدن کاهش دهد. برای جلوگیری از این تداخل، حداقل ۲ ساعت قبل یا ۴ ساعت پس از مصرف سوتالول،calcium مصرف کنید.

برخی از “قرص‌های ادرارآور ” میزان calcium را در بدن افزایش می دهند:

مصرف مقادیر زیاد  با برخی از “قرص های آب” ممکن است باعث وجود مقدار زیادی calcium در بدن شود. این می‌تواند عوارض جانبی جدی ایجاد کند، از جمله مشکلات کلیوی.

برخی از این “قرص‌های آب” شامل موارد زیر است:

•  کلروتیازید (دیوریل)
• هیدروکلروتیازید (هیدرو دی یوریل ، اسیدریکس)
• اینداپامید (لوزول)
• متولازون (زاروکسولین)
• کلورتالیدون (هیگروتون)

برای اطلاعات بیشتر در مورد این دارو با متخصص تغذیه مشورت کنید.

اووردوز داوریی calcium

دوزهایی که بیش از حد مجاز مصرف روزانه ۱۰۰۰-۱۳۰۰ میلی گرم در روز برای بیشتر بزرگسالان است، با افزایش خطر حمله قلبی مرتبط است.

مصرف بیش از اندازه سبب بروز موارد زیر می‌شود:

• یبوست
• گاز و نفخ 
• افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه
• در موارد نادر، وجود بیش از حد می تواند باعث رسوب کلسیم در خون شود که به این حالت هیپرکلسمی گفته می‌شود.
• در رابطه با تأثیر مصرف مکمل های کلسیم بر افزایش خطر بیماری قلبی اختلاف نظر وجود دارد.