بریچ جنین چیست و چگونه اتفاق می افتد؟

معمولا جنین در طول بارداری پیچ خورده و می‌چرخد اما بیشتر نوزادان در ماه‌های آخر و نزدیک شدن به زایمان حرکت کرده و در پوزیشن سر رو به پایین قرار می‌گیرند. البته گاهی هم با بریچ جنین روبه‌رو هستیم که نوزاد به جای تولد از سر با باسن یا پاها یا به شکل عرضی نزدیک کانال زایمان می‌شود.

اگر در دوران بارداری دچار این مشکل شده‌اید، حتما با دکتر زنان و زایمان یا متخصص مامایی مشورت کنید تا علت و راه رفع این مشکل مشخص شود. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با پزشکان وجود دارد.

بریچ جنین چیست؟ (جنین بریچ یعنی چی؟)

پوزیشن بریچ جنین (Breech) به موقعیتی اشاره دارد که جنین در رحم مادر به جای قرار گرفتن با سر به پایین، با پا یا باسن بیرون می‌آید و از عوارض بارداری است. یعنی در این حالت، سر جنین بالا بوده و پایین رحم نیست و از پایین تنه از رحم مادر خارج می‌شود. جنین‌ در ماه‌های آخر بارداری به‌صورت خودکار چرخیده و سر رو به پایین قرار می‌گیرد تا برای زایمان آماده شود.

اما در موارد معدود بنا به دلایل فیزیولوژیک یا فضای محدود در رحم، جنین نچرخیده و در حالت بریچ باقی می‌ماند. زایمان در حالت بریچ چالش‌های خاصی داشته و ممکن است برای مادر و جنین خطراتی ایجاد کند. در چنین شرایطی تیم پزشکی بسته به وضعیت می‌تواند زایمان طبیعی یا سزارین را انتخاب کند.

‏آیا جنین بریچ سالم است؟

جنین بریچ در برخی موارد به طور طبیعی و بدون مشکل خاصی متولد می‌شود اما گاهی هم خطرات و چالش‌هایی جنین و مادر را تهدید می‌کنند. به عنوان مثال، زایمان طبیعی در حالت بریچ برای جنین خطرناک خواهد بود از جمله خطر بریدگی ناف جنین، فشار روی ناف جنین که منجر به کاهش آب خون جنین می‌شود، بلوغ ناکافی ریه‌های جنین به دلیل فشار، و خطر بروز اختلال ریتمی قلبی جنین.

در برخی موارد، زایمان با سزارین بهترین روش است تا ریسک‌ مرتبط با زایمان طبیعی بریچ را کاهش داد. در هر صورت، تعیین روش زایمان برای جنین بریچ باید توسط پزشک تخصصی در زمینه زایمان تعیین شود. او با توجه به شرایط مادر و جنین، عوامل خطر، و دیگر فاکتورهای مرتبط، بهترین تصمیم را برای حفظ سلامت مادر و جنین خواهد گرفت.

انواع بریچ جنین

انواع بریچ جنین براساس موقعیت پا یا باسن جنین در رحم عبارتند از:

1. بریچ کامل (Complete breech): در این حالت، هر دو پا و باسن جنین به سمت پایین و دو زانو زیر جنین قرار می‌گیرند.
2. بریچ فوتلینگ (Footling breech): یک یا هردو پای جنین به سمت پایین در کانال زایمان قرار می‌گیرند.
3. بریچ عرضی (Frank): جنین به‌جای حالت عمودی به شکل افقی یا عرضی قرار می‌گیرد و از شانه وارد کانال زایمان قرار می‌گیرد.

علائم بریچ جنین

بارداری در صورت بریچ جنین تغییر چندانی ندارد، اما مادر ضربه‌ و لگد شکم را در قسمت انتهای شکمی و سر نوزاد را شبیه شی بزرگ متورم و سفتی زیر دنده‌ها حس می‌کند. ماما با معاینه شکم متوجه بریچ جنین می‌شود، سونوگرافی هم موقعیت جنین را نشان می‌دهد. از دیگر علائم برای بریچ جنین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ضربان قلب جنین در بالای شکم مادر
• حساسیت و فشار در ناحیه تحتانی شکم

احساس می‌کنی سر جنین به سمت بالاست؟

برای بررسی دقیق به متخصص مراجعه کن.

مشاوره آنلاین زنان زایمان و نازاییفوق تخصص زنان و زایمان

متن انگلیسی:
A breech baby does not cause more or less nausea, vomiting, or other pregnancy symptoms
ترجمه متن:
بریچ باعث کم یا زیاد شدن تهوع، استفراغ یا سایر علائم بارداری نمی‌شود.

webmd

حرکات جنین بریچ چگونه است؟

مهم است بدانید که هر جنین دارای الگوی حرکتی منحصر به فردی است، بنابراین حرکات جنین در بریچ ممکن است بین مادران مختلف متفاوت باشد. حرکات جنین بریچ در مقایسه با جنین‌ برای زایمان طبیعی در موقعیت عادی متفاوت است که به علت تغییر موقعیت پاها و باسن و جنین است. در بریچ جنین، حرکت پاها به سمت بازوان مادر خم می‌شود و به ناحیه تحتانی شکم مادر فشار می‌آورد. به خاطر تغییر موقعیت پاها حرکت پاهای جنین در این حالت کمتر و محدودتر می‌شود و جنین حرکات لرزشی و گردشی، غیرمعمول و نامتقارن دارد.

بریچ بودن جنین دختر (جنین دختر در حالت بریچ)

جنین دختر در حالت بریچ به معنای جنینی است که در رحم مادر در یکی از انواع بریچ قرار دارد، مانند بریچ کامل، بریچ ناقص یا بریچ فوت. بریچ بودن جنین دختر به تنهایی نشان‌دهنده هیچ ویژگی خاص جنسیتی نیست و فقط به موقعیت جنین در رحم اشاره دارد. در صورتی که جنین دختر به بریچ در طول بارداری برخورد کرده باشد، روش زایمان بسته به شرایط مادر و جنین توسط پزشک تصمیم گیری می‌‌شود.

بریج بودن جنین پسر (جنین پسر در حالت بریچ)

بریچ جنین پسر توسط سونوگرافی تشخیص داده می‌شود و جنسیت جنین تاثیری در چرخش و ایجاد حالت بریچ ندارد.

تفاوت حرکات جنین بریچ و سفالیک

حرکات جنین در حالت بریچ و سفالیک در برخی جوانب تفاوت دارند:

بریچ	سفالیک (Vertex)
سر به سمت بالا و پاها به سمت پایین در مجرای زایمان قرار می‌گیرند.	سر به سمت پایین و پاها سمت بالا هستند.
حرکات لرزشی، غیر معمول، نامتقارن	حرکات نرم و پیچیده، حرکات پاها و بدن جنین در قسمت بالای رحم
ضربه به سمت کمر و بخش‌های تحتانی شکم و رحم	سر نزدیک لگن مادر

علت بریچ بودن جنین

در اوایل حاملگی معمولا بریچ بودن جنین طبیعی و عادی است اما در هفته ۳۶ تا ۳۷ بارداری، بیشتر بچه‌ها به‌صورت طبیعی چرخیده و سر به سمت پایین قرار می‌گیرد. حدود ۳ تا ۴ درصد از موارد تا پایان بارداری جنین در حالت بریچ باقی می‌ماند. هرچند نچرخیدن و بریچ بودن جنین به شانس و احتمال بستگی دارد اما فاکتورهای زیر را هم می‌توان علت بریچ بودن جنین دانست:

• اولین بارداری
• الیگوهیدرامنیوس (Oligohydramnios): کم بودن مایع آمنیوتیک در رحم اطراف جنین یا زیاد بودن مایع آمنیوتیک
• جفت سرراهی
• چندقلوزایی
• عوامل فیزیکی مانند محدودیت فضای رحم مادر، شکل و اندازه رحم، وجود عوامل تنگ‌کننده در مسیر زایمان (مانند تومورها یا زخم‌های رحمی) و وجود پلیپ
• اگر جنین بزرگتر از معمول یا رحم کوچکتر از معمول باشد.
• مصرف سیگار، مواد مخدر، الکل توسط مادر و تجربه زایمان قبلی با بریچ
• عوامل ژنتیکی

تشخیص بریچ جنین

تشخیص بریچ بودن جنین معمولا توسط پزشک متخصص زنان از طریق سونوگرافی و بررسی جزئیات موقعیت جنین در رحم صورت می‌گیرد. در زمان سونوگرافی، پزشک تصاویر سونوگرافی جنین را بررسی و موقعیت جنین را تعیین می‌کند. برخی از روش‌های تشخیص بریچ جنین عبارتند از:

• سونوگرافی ترانس آبدومینال
• سونوگرافی واژینال
• بررسی بالینی از جمله اندازه‌گیری شکم مادر، بررسی قرارگیری سر جنین در نزدیکی لگن و شنیدن ضربان قلب جنین

درمان بریچ جنین

درمان بریچ جنین معمولا با مدیریت زایمان بسته به عوامل مختلفی از جمله میزان پیشرفت بارداری، وضعیت جنین و تشخیص پزشک انجام می‌شود. بهترین راه برای حل مشکل چرخاندن جنین بریچ در اواخر حاملگی به حالتی است که سر در قسمت انتهایی قرار بگیرد. «نسخه سفالیک خارجی» (ECV) روشی است که پزشک برای درمان بریچ جنین استفاده می‌کند و با قرار دادن دست‌ها روی شکم مادر تلاش می‌کند نوزاد را به آرامی از حالت بریچ به سمت پوزیشن سر به پایین بچرخاند.

نگرانی که جنین تا زمان زایمان در حالت بریچ بمونه؟ راه حل رو از متخصص بخواه.

دکتر زایمان

۱. دارو برای بریچ جنین

درمان بریچ جنین اغلب با مدیریت زایمان صورت می‌گیرد و استفاده از داروها در این مورد نیاز نیست. به هر حال، در برخی موارد خاص و در صورتی که وضعیت جنین یا مادر خطرناک باشد، پزشک ممکن است از داروهای زیر استفاده کند:

• توکولیتیک‌ها: برای کاهش فعالیت رحم و تاخیر زایمان، زمان کافی برای آماده شدن جنین و رحم
• استروژن: تحریک رشد جنین و بهبود قابلیت بریچ جنین
• کورتیکوستروئیدها: تسهیل بریچ جنین و رفع مشکلات تنگی رحم

۲. سزارین جنین بریچ

سزارین جنین بریچ یعنی انجام عمل سزارین در مواردی که جنین در وضعیت بریچ یا برگشت‌خورده قرار دارد (عمل سزارین چگونه است؟). در این مواقع، سر جنین به سمت بالا و پاها به سمت لگن مادر قرار دارد و وضعیت خطرناکی است و زایمان طبیعی برای جنین و مادر خطرناک خواهد بود. سزارین جنین بریچ در اینجا به عنوان روش درمانی استفاده می‌شود و به دلیل خطرات کمتری که در مقایسه با زایمان طبیعی با بریچ جنین دارد، معمولا ترجیح داده می‌شود.

۳. چرخاندن جنین بریچ

چرخاندن جنین بریچ (External Cephalic Version/ECV) روش غیرجراحی به منظور تغییر وضعیت جنین از بریچ به وضعیت سر به پایین (سفالیک) است. قبل از انجام ECV، ممکن است پزشک جهت اطمینان از سلامت مادر و جنین آزمایش‌هایی را انجام دهد، در مواردی هم داروی تسکین کننده عضلات تجویز شده تا عضلات رحم وارد وضعیت استراحت شوند و فشار روی جنین پایین بیاید.

طی فرایند چرخاندن جنین بریچ، پزشک با استفاده از سونوگرافی یا دستگاه‌های مانیتورینگ قلب جنین، جنبش و ضربان قلب جنین را نظارت کرده تا از سلامت جنین اطمینان حاصل کند.

پزشک با استفاده از دست و با دقت بالا، جنین را به آرامی و به سمت سر به پایین چرخانده و از وضعیت بریچ به وضعیت سر به پایین تغییر می‌دهد. این فرایند ممکن است با استفاده از تکنیک‌های خاصی مانند فشار روی شکم مادر، کمک از سونوگرافی یا راهنمایی با تصویر انجام شود.

پس از چرخاندن جنین، نظارت مستمر بر وضعیت جنین و حالت رحم ادامه دارد تا از عوارض ناخواسته یا تغییرات قلبی جنین جلوگیری شود. البته این روش ممکن است مناسب همه نباشد و لزوما همیشه هم موفقیت صددرصدی ندارد.

۴. درمان خانگی بریچ جنین

در برخی موارد، برای تغییر وضعیت جنین از بریچ به وضعیت سر به پایین، می‌توان روش‌های خانگی را امتحان کرد. با این حال، قبل از انجام هرگونه روش درمانی خانگی، باید با پزشک مشورت کنید.

• انحنای شکمی برای کاهش فشار روی جنین و باز شدن فضای رحم مانند حرکات آرام و پیاده‌روی با تمرکز بر حرکت با سر و پاها به سمت پایین
• نگه داشتن بدن به حالت پل: مادر باید صاف روی زمین دراز بکشد و باسن و پشت را به شکل پل قرار دهد.
• گوش دادن به موسیقی برای تشویق جنین به چرخش و تکان خوردن (برای این کار دستگاه پخش را در انتهای رحم قرار دهید).
• تغییر دما با کمپرس سرد در بالای شکم و کمپرس گرم پایین شکم
• ماساژ شکم

عوارض بریچ جنین

بزرگترین قسمت بدن جنین سرش است. در حالت معمول اگر سر نوزاد از کانال زایمان عبور نکند باید سزارین انجام شود. در حالت بریچ جنین وقتی که کل بدن از مجرای واژن خارج شد، سر نوزاد گیر می‌کند و موقعیت خطرناکی ایجاد می‌شود. از عوارض بریچ جنین می‌توان به فشردگی بند ناف و قطع جریان خون و اکسیژن اشاره کرد که در عرض چند دقیقه باعث آسیب دیدگی مغز می‌شود. دیسپلازی مادرزادی لگن (در رفتگی مفصل لگن) نیز از دیگر عوارض بریچ جنین است.

متن انگلیسی:
If your water breaks, the umbilical cord might come out before labor starts, an extremely dangerous situation
ترجمه متن:
در صورت پاره شدن کیسه آب، ممکن است بند ناف قبل از شروع زایمان بیرون بیاید که موقعیت به‌شدت خطرناکی است.

webmd

جنین بریچ در هفته ۳۸ خطرناک است؟

بریچ جنین در هفته ۳۸ بارداری نسبت به هفته‌های قبلی خطر کمتری دارد. در واقع، بریچ جنین در هفته ۳۸ به عنوان یک روش معمول برای تغییر وضعیت جنین انتخاب می‌شود.

بریچ بودن جنین در هفته ۱۸ خطرناک است؟

بریچ جنین در هفته ۱۸ بارداری ممکن است خطرات جدی به همراه داشته باشد. در این مرحله، جنین هنوز در حال رشد و توسعه است و سیستم‌های حیاتی آن هنوز به طور کامل تکامل نیافته‌اند. پارگی کیسه آب، خطر زایمان زودرس، آسیب دیدگی جنین در اثر فشار از خطرات احتمالی بریچ بودن جنین در هفته ۱۸ هستند.

پیشگیری از بریچ جنین

درواقع، هیچ اقدام و راهکاری برای پیشگیری از بریچ جنین وجود ندارد چرا که این اتفاق بیشتر بر پایه احتمال روی می‌دهد. قرار گرفتن جنین در این وضعیت به معنای این نیست که مادر کار اشتباه یا نادرستی انجام داده باشد. پیگیری وضعیت جنین و در ارتباط بودن با متخصص زنان می‌تواند به کنترل اوضاع کمک کند.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

در حالت طبیعی جنین در ماه‌های آخر بارداری تغییر پوزیشن داده و سر به سمت قسمت انتهای رحم در نزدیکی کانال زایمان قرار می‌گیرد. اما در وضعیت بریچ جنین چرخش اتفاق نمی‌افتد و به جای سر رو به پایین، پاها یا باسن نوزاد به سمت خروج از رحم قرار می‌گیرند.

وضعیت بریچ جنین مشکلاتی برای زایمان و خطراتی مانند تنگی محفظه رحمی، توقف جریان خون به جنین، پارگی کیسه آب ایجاد می‌کند. بنابراین، در حالت بریچ جنین، توصیه می‌شود به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. متخصص زنان با استفاده از سابقه بارداری، معاینه و سونوگرافی، وضعیت دقیق جنین را تشخیص داده و بهترین روش برای برگرداندن جنین به وضعیت عادی و نوع زایمان را انتخاب می‌کند.

اگر نگران برچی جنین هستید، حتما با دکتر زنان و زایمان یا دکتر مامایی مشورت کنید تا تمامی علائم شما بررسی شود. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین دکتر زنان زایمان و نازایی و همچنین مشاوره آنلاین دکتر مامایی وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!