فهرست مطالب
آیا تا به حال بدون دلیل لاغر شده‌اید؟ این لاغری برایتان نگران‌کننده بوده است؟ اگر در این وضعیت هستید و دلیل آن را نمی‌دانید باید به پزشک مراجعه کنید تا شما را چکاپ کند و مشخص اصلی را تشخیص دهد. چکاپ برای از دست رفتن وزن جز آزمایش‌هایی است که بسیاری از بیماری‌ها به‌وسیله آن تشخیص داده میشود. اگر ناخواسته و بدون هیچ علتی وزن از دست می‌دهید و نگران ابتلا به بیماری جدی هستید، باید برای چکاپ کاهش وزن به یک پزشک متخصص تغذیه یا عمومی مراجعه کنید. در این مطلب به شما توضیح می‌دهیم که کدام آزمایش‌ها در چکاپ از دست رفتن وزن لازم است؟ آیا کاهش وزن بی‌دلیل درمانی دارد؟ اگر کودکی دچار این مشکل باشد، چه آزمایش‌هایی باید انجام شود؟
برای تجویز چکاپ از دست رفتن وزن یا معاینه دقیق و تشخیص علت کاهش وزن باید به دکتر عمومی یا دکتر تغذیه مراجعه کنید. همچنین کودک خود را می‌توانید نزد دکتر اطفال ببرید تا معاینات لازم انجام شود. شما می‌توانید به راحتی از طریق سایت دکترتو برای تعیین وقت حضوری یا مشاوره آنلاین و تلفنی با متخصص اقدام کنید.
آزمایش های لازم برای چکاپ از دست رفتن وزن
کاهش وزن بی‌دلیل موضوع بسیار جدی بوده و باید سریعا توسط یک پزشک حرفه‌ای بررسی شود. طبق ارزیابی‌های پزشکی حدود ۷۲% از افرادی که به طور غیرقابل توضیح وزن از دست می‌دهند، دچار یک بیماری زمینه‌ای هستند. به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند، چکاپ کامل بدن را سالانه در برنامه خود قرار دهید تا هر نوع بیماری به موقع تشخیص داده شود. برای تشخیص بیماری‌های مربوط به کاهش وزن لازم است در این شرایط چکاپ برای از دست رفتن وزن انجام شود تا علت کاهش ناگهانی وزن مشخص شود.
به نقل از verywellhealth در رابطه با تعریف کاهش وزن ناخواسته:
کاهش وزن غیرقابل‌توضیح به‌صورت کاهش غیرعمدی حداقل ۵% وزن بدن در یک دوره ۶ تا ۱۲ماهه تعریف میشود. اگر بدون هیچ تلاشی ۵ تا ۱۰% از وزن خود را از دست داده‌اید، برای بررسی دقیق به پزشک مراجعه کنید.
در ادامه آزمایش‌های لازم برای تشخیص علت کاهش وزن را توضیح می‌دهیم.
۱. شمارش کامل سلول های خونی
در آزمایش خون یا همان آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC) مقدار و غلظت گلبول قرمز، گلبول سفید و پلاکت اندازه‌گیری میشود. عدم تعادل سلول‌های خونی باعث اختلال در عملکرد بدن میشود. در نتیجه شخص دچار افزایش یا کاهش وزن شده و هیچ توضیحی برای آن وجود ندارد.
همچنین در این آزمایش کم‌خونی یا سطح آهن بررسی میشود. پایین بودن سطح آهن در خون باعث ایجاد حس خستگی شدید و کاهش وزن میشود.
۲. اندازه گیری کلسیم
در این آزمایش میزان کلسیم خون برای تشخیص بیماری‌های استخوانی یا بیماری‌های مربوط به کلیه و پاراتیروئید اندازه‌گیری میشود. مقدار نرمال کلسیم در آزمایش باید بین ۸٫۵ تا ۱۰٫۲ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد. سطوح بالا و پایین کلسیم هرکدام می‌تواند نشانه بیماری‌هایی باشد.
سطح بالای کلسیم می‌تواند نشانه پرکاری تیروئید، پرکاری پاراتیروئید، بیماری آدیسون و تومور متاستاتیک استخوان باشد. سطح پایین کلسیم نیز می‌تواند نشانه جذب ناکافی مواد مغذی از روده، پانکراتیت، نارسایی کلیه یا بیماری کبد باشد. هرکدام از این مشکلات ممکن است در کاهش وزن ناخواسته نقش داشته باشند.
۳. قند خون ناشتا
یکی از موارد مهم در چکاپ برای از دست رفتن وزن آزمایش قند خون است. در آزمایش قند خون ناشتا، میزان قند یا گلوکوز موجود در خون بررسی میشود. حدود ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از این آزمایش نباید چیزی بخورید یا بنوشید. تنها نوشیدن آب مجاز است. از آزمایش قند خون برای تشخیص پیش دیابت، دیابت و دیابت بارداری استفاده میشود. کاهش وزن بی‌دلیل ممکن است به دلیل ابتلا به دیابت ایجاد شده باشد. به‌خصوص در دیابت نوع ۱ این مشکل بیشتر شایع است.
برای انجام آزمایش قند خون ناشتا ممکن است خون از نوک انگشت گرفته شود یا سوزن داخل ورید بازو شود. اگر نتیجه آزمایش کمتر از ۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، قند خون طبیعی است. در صورتی بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ باشد، می‌تواند نشانه پیش دیابت باشد. زیرا این عدد به‌قدری بالا نیست که به‌عنوان دیابت تشخیص داده شود. اما درصورتی‌که قند خون بالای ۱۲۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، نشانه قند خون بالا است.
کاهش وزن پیدا کردی؟ نمی‌دونی چرا وزنت کم می‌شه؟
وقت رو تلف نکن و مشاوره بگیر
۴. میانگین قند خون سه ماهه گذشته
آزمایش هموگلوبین A1c (HbA1c) آزمایشی است که میانگین قند خون را در ۲ یا ۳ ماه گذشته نشان می‌دهد. به این تست، آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله یا گلیکوهمگلوبین هم گفته میشود. از این آزمایش هم برای تشخیص دیابت و هم برای بررسی میزان قند خون و تنظیم دارو در افراد دیابتی استفاده میشود.
برای افراد بدون دیابت سطح هموگلوبین A1c باید بین ۴ تا ۶.۵% باشد. اگر جواب آزمایش بین ۵٫۷ تا ۶.۴% باشد، نشانه پیش دیابت است. نتیجه بالای ۶.۵% نیز به معنای ابتلا به دیابت است.
۵. آزمایش عملکرد کبد
آسیب به سلول‌های کبد باعث نشت آنزیم‌های کبدی به خون میشود. در نتیجه با آزمایش خون می‌توان سلامت کبد را بررسی کرد. در آزمایش عملکرد کبد گروهی از فاکتورهای بیوشیمیایی برای شناسایی بیمای کبد یا مجاری صفراوی بررسی می‌شوند. این موارد شامل بررسی آلبومین، بیلی روبین، آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT) و آلکالین فسفاتاز (ALP) میشود.
دقت داشته باشید که بیماری‌های دیگر نیز می‌توانند باعث تغییر در این فاکتورها شوند. حتی در برخی بیماری‌های کبدی ممکن است چند مورد از این فاکتورها در محدوده طبیعی باشند. به همین دلیل حتما باید تمامی این موارد با هم بررسی شوند و بررسی یک فاکتور به‌تنهایی بیماری خاصی را مشخص نمی‌کند.
۶. بررسی عملکرد کلیه
در بررسی آزمایش عملکرد کلیه، آنزیم‌ها اندازه‌گیری نمی‌شوند. در این آزمایش دو فاکتور نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین باید ارزیابی شوند. نیتروژن اوره خون در نتیجه تجزیه پروتئین تولید میشود. این ماده در کبد تولید شده و از طریق خون وارد کلیه میشود. کراتینین نیز پس از تجزیه پروتئین ماهیچه‌ای خاصی تولید شده و از طریق جریان خون وارد کلیه میشود.
کلیه‌ها باید این دو ماده را از بدن دفع کنند. اما اگر عملکرد کلیه دچار مشکل شده باشد، سطح این دو ماده در خون افزایش پیدا می‌کند.
۷. آزمایش ادرار
از طریق آزمایش ادرار می‌توان طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها و اختلالات را شناسایی کرد. از جمله بیماری‌های کلیه، دیابت و عفونت ادراری تشخیص داده میشود. معمولا نمونه‌گیری اول صبح که ادرار غلیظ‌تر است، انجام میشود.
از طریق تست دیپ استیک سطح مواد مختلف در ادرار بررسی میشود. به‌عنوان‌مثال اگر سطح پروتئین در ادرار بیش از حد معمول باشد، نشانه بیماری کلیوی است. اگر مقدار قند در ادرار زیاد باشد، لازم است آزمایش خون برای تشخیص دیابت انجام شود. افزایش بیلی‌روبین در ادرار نیز می‌تواند علامت بیماری کبدی باشد.
۸. بررسی عملکرد هیپوفیز
هورمون‌هایی که از هیپوفیز ترشح می‌شوند، در طول روز نوسان می‌کنند. این هورمون‌ها مستقیما روی هورمون‌های دیگر نیز تاثیر گذاشته و اختلال در عملکرد آنها مشکلاتی در بدن ایجاد می‌کند. ارزیابی این هورمون‌ها در آزمایش خون با آزمایش‌های دیگر متفاوت بوده و نیاز به آماده‌سازی دارد.
در تست تحریک کورتروسین هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک تزریق شده تا غده فوق‌کلیوی تحریک شود. ۶۰ دقیقه بعد از تزریق سطح کورتیزول خون بررسی میشود. در آزمایش دیگری به نام تست متیراپون ۱۲ عدد قرص متیراپون قبل از خواب به بیمار داده شده و صبح روز بعد سطح هورمون آدرنوکروتیکوتروپیک در خون بررسی میشود.
آخرین تست، تست تحمل انسولین است. برای کاهش قند خون انسولین تزریق میشود. با کاهش قند خون باید هورمون‌های رشد و آدرنوکروتیکوتروپیک با این مشکل مقابله کنند. اما بیمارانی که دچار کمبود این دو هورمون باشند، هیچ پاسخی دریافت نمی‌کنند.
۹. بررسی شرایط التهابی بدن
گاهی ممکن است شخص در قسمتی از بدن التهاب داشته باشد و پروتئین از محل التهاب وارد خون شود. در آزمایش خون برای تشخیص افزایش پروتئین فاکتورهای سرعت رسوب گلبول‌های قرمز، پروتئین واکنشگر C و ویسکوزیته پلاسما بررسی می‌شوند.
بیماری‌های التهابی مختلفی مانند عفونت، روماتیسم مفصلی، اختلالات عضلانی و بافت همبند، برخی سرطان‌ها، بیماری کرون، کم‌خونی داسی‌شکل و نارسایی قلب در سطح این فاکتورها موثر هستند. به همین دلیل گاهی برای چکاپ از دست رفتن وزن این آزمایش انجام میشود.
۱۰. بررسی عملکرد تیروئید
برای ارزیابی عملکرد تیروئید سه فاکتور در آزمایش تیروئید بررسی میشود. هورمون محرک تیروئید (TSH)، سرم آزاد تیروکسین (T4) و سرم آزاد تری یدوتیرونین در تنظیم سیستم متابولیک نقش دارند. زمانی که شخصی در کنترل وزن دچار مشکل باشد، یکی از آزمایش‌ها بررسی غده تیروئید است.
در تیروئید پرکار، این غده بیش از حد هورمون تیروئید ترشح کرده و باعث کاهش وزن یا ناتوانی در افزایش وزن میشود. بالعکس آن، اگر تیروئید کم‌کار باشد، غده تیروئید فعالیت کمتری داشته و باعث افزایش وزن میشود.
۱۱. رادیوگرافی قفسه سینه
با استفاده از رادیوگرافی قفسه سینه می‌توان تصاویری از قلب، ریه، رگ‌های خونی، استخوان ستون فقرات و قفسه سینه به دست آورد. از این روش برای بررسی بیماری‌هایی مانند نارسایی قلبی، سایر مشکلات قلب، سرطان ریه، پنومونی و تجمع مایع در اطراف ریه‌ها استفاده میشود.
این تست نیاز به آمادگی خاصی ندارد. باید لباس خود را تعویض کرده و هر جسم فلزی که در تصاویر رادیوگرافی تداخل ایجاد می‌کنند، برداشته شوند.
۱۲. چکاپ سرطان گوارش
گاهی ممکن است پزشک برای چکاپ از دست رفتن وزن، آزمایش سرطان گوارش یا بهتر بگوییم سرطان در بخش‌های مختلف دستگاه گوارش را توصیه کند. این آزمایش برای افرادی که علائم مشکوک داشته یا سابقه خانوادگی سرطان گوارش دارند، انجام میشود. برای تشخیص این سرطان باید کم‌خونی در آزمایش خون بررسی شود. گاهی نیاز است که برای یافتن خون در مدفوع آزمایش مدفوع هم انجام شود.
پس از انجام این آزمایش‌ها برای نمونه‌برداری آندوسکوپی یا کولونوسکوپی انجام میشود. در این روش لوله‌ای انعطاف‌پذیر همراه با دوربین وارد دستگاه گوارش شده و در صورت مشاهده مورد مشکوک، بافت قسمتی از دستگاه گوارش برداشته میشود.
۱۳. چکاپ سرطان کبد
سرطان کبد بیماری دیگری است که باعث کاهش وزن ناخواسته میشود. برای غربالگری سرطان ابتدا آزمایش خون انجام میشود. طی این آزمایش سطح ماده‌ای به نام آلفا فتوپروتئین بررسی میشود. این ماده ممکن است توسط سلول‌های سرطانی تولید شود. پس از آن لازم است آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی و سی تی اسکن انجام میشود.
۱۴. بررسی سلامت پروستات
در مردان ممکن است برخی بیماری‌های مربوط به پروستات از جمله سرطان پروستات باعث کاهش وزن شود. آزمایش خونی به نام PSA برای غربالگری سرطان پروستات انجام میشود. در این آزمایش میزان آنتی‌ژن اختصاصی پروستات در خون اندازه‌گیری میشود. البته در بیماری‌های دیگری مانند بزرگ‌شدن پروستات یا التهاب پروستات نیز میزان این آنتی‌ژن در خون افزایش پیدا می‌کند.
۱۵. چکاپ انواع سرطان در بدن
درصورتی‌که پزشک در آزمایش خون مورد مشکوکی مشاهده نکند و چکاپ غربالگری سرطان‌های دستگاه گوارش و کبد نیز کاملا طبیعی باشند، ممکن است باتوجه‌به سابقه خانوادگی و بیماری‌های زمینه‌ای پزشک چکاپ سرطان‌های دیگر را تجویز کند. یکی از علائم اصلی انواع سرطان کاهش وزن سریع و بدون دلیل است. به همین دلیل لازم است این موارد به‌موقع تشخیص داده شوند.
۱۶. آزمایش اچ آی وی
HIV یکی دیگر از بیماری‌هایی است که باعث ضعف و کاهش وزن میشود. هر شخصی لازم است در طول زندگی خود حداقل یک‌بار این آزمایش را انجام دهد. سه نوع تست تشخیصی در آزمایش اچ آی وی وجود دارد. آزمایشی به نام آزمایش NAT بسیار گران بوده و معمولا فقط در زمانی که احتمال آلودگی شخص بالا باشد، انجام میشود.
معمولا تست آنتی‌بادی / آنتی‌ژن انجام میشود. زمانی که ویروس HIV وارد بدن میشود، آنتی‌بادی توسط سیستم ایمنی بدن تولید شده و میزان آنتی‌ژن نیز افزایش پیدا می‌کند. این آزمایش می‌تواند ویروس HIV را حدود ۱۸ تا ۴۵ روز بعد از تماس با ویروس تشخیص دهد. آزمایش دیگری به نام آزمایش آنتی‌بادی نیز ۲۳ تا ۹۰ روز بعد از تماس با ویروس، عفونت را تشخیص می‌دهد.
۱۷. سی تی اسکن یا ام آر آی شکم
از آزمایش‌های تصویربرداری در ناحیه شکم برای بررسی دقیق‌تر بیماری‌ها در اندام‌های این ناحیه استفاده میشود. با این روش عملکرد اندام‌های این ناحیه، غدد لنفاوی و عروق خونی به طور دقیق مورد بررسی قرار می‌گیرند. با استفاده از ام‌آرآی تومورها از بافت سالم تشخیص داده شده و انواع سرطان در این ناحیه مشخص میشود.
مواردی که گفتیم آزمایش‌های اصلی هستند که پزشک برای بررسی لاغری بی دلیل شما انجام می‌دهد. همانطور که دیدید کاهش وزن بی دلیل و ناخواسته می‌تواند علل مختلف و جدی داشته باشد. پس اگر شما هم در این وضعیت هستید، بدون درنگ با متخصص تغذیه یا پزشک عمومی مشورت کنید.
بدون اینکه دلیلش رو بدونی داری لاغر و لاغرتر می‌شی؟ همین الان مشاوره بگیر
آزمایش های مربوط به کاهش وزن در کودکان
در کودکان و نوجوانان نیز مانند بزرگسالان ممکن است یک بیماری خاص، سبک زندگی یا مصرف دارو باعث کاهش وزن شده باشد. اگر کودک بدون دلیل وزن از دست می‌دهد، باید برای چکاپ از دست رفتن وزن به دکتر کودکان، متخصص تغذیه یا دکتر عمومی مراجعه کنید.
در این شرایط ممکن است پزشک برای بررسی بیماری‌های مختلف چکاپ کودکان را توصیه کرده یا فقط آزمایش‌های زیر را تجویز کند.
- شمارش کامل سلول‌های خونی
- چکاپ انواع سرطان
- بررسی عملکرد روده برای تشخیص بیماری سلیاک یا بیماری کرون
- آزمایش تصویربرداری از ریه برای بررسی بیماری مزمن انسدادی ریه
- تشخیص افسردگی توسط روان‌شناس به دلیل کاهش اشتها
- چکاپ قند خون ناشتا و قند در سه ماه گذشته
- تصویربرداری از قفسه سینه برای تشخیص نارسایی قلبی
- آزمایش اچ آی وی
- آزمایش کلسیم
- ارزیابی عملکرد تیروئید
- بررسی عفونت در آزمایش ادرار
برای تشخیص علت کاهش وزن در کودکان حتما به پزشک مراجعه کرده و این موضوع را جدی بگیرید. شما می‌توانید برای تعیین وقت حضوری یا مشاوره آنلاین با دکتر تغذیه یا دکتر اطفال یا دکتر عمومی از طریق سایت دکترتو اقدام کنید.
هزینه چکاپ برای از دست رفتن وزن
در چکاپ برای از دست رفتن وزن فاکتورهای مختلفی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. برخی از موارد ممکن است برای یک شخص ضروری باشد و شخص دیگری به آن نیاز نداشته باشد. به همین دلیل نمی‌توان قیمت چکاپ از دست رفتن وزن را به طور دقیق عنوان کرد. هزینه آزمایش خون برای تشخیص علت کاهش وزن از ۳۰۰ هزار تومان شروع میشود. این مبلغ باتوجه‌به تعداد و نوع فاکتورهای مورد بررسی افزایش پیدا می‌کند.
| رادیوگرافی قفسه سینه | بررسی بیماری‌هایی مانند نارسایی قلبی، سایر مشکلات قلب، سرطان ریه، پنومونی و تجمع مایع در اطراف ریه‌ها |
| بررسی شرایط التهابی بدن | بیماری‌های التهابی مختلفی مانند عفونت، روماتیسم مفصلی، اختلالات عضلانی و بافت همبند، برخی سرطان‌ها، بیماری کرون، کم‌خونی داسی‌شکل و نارسایی قلب |
| آزمایش ادرار | بیماری‌های کلیه، دیابت و عفونت ادراری و بیماری کبدی |
| آزمایش عملکرد کبد | برای شناسایی بیمای کبد یا مجاری صفراوی |
| اندازه گیری کلسیم | تشخیص بیماری‌های استخوانی یا بیماری‌های مربوط به کلیه و پاراتیروئید |
برای تجویز آزمایش و چکاپ برای از دست رفتن وزن به کدام دکتر مراجعه کنیم؟
اگر بدون هیچ توضیحی دچار کاهش وزن شده‌اید یا برای افزایش وزن ناتوان هستید، حتما برای بررسی علت آن به دکتر عمومی یا دکتر تغذیه مراجعه کنید. پزشک احتمالا چکاپ برای از دست رفتن وزن را تجویز کرده تا علت این مشکل را شناسایی کند. در چکاپ عواملی مانند عملکرد تیروئید، میزان قند خون، کلسیم، سلول‌های خونی، عملکرد کلیه و کبد و برخی سرطان‌های مشکوک بررسی می‌شوند.
برای تجویز چکاپ از دست رفتن وزن به متخصص تغذیه یا پزشک عمومی مراجعه کنید. برای پیداکردن بهترین متخصص می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
ممنون مطالب خیلی خوبی بود
مقاله بسیار خوبی بود.
ممنون از همراهی شما.