علت سکته مغزی چیست و چه عواملی در بروز آن دخیل هستند؟

برای کمک به جلوگیری از سکته مغزی، باید در مورد علت سکته مغزی و مواردی که می‌تواند احتمال ابتلا به سکته مغزی را افزایش دهد، اطلاعات بیشتری داشته باشید. این عارضه در سراسر جهان به‌عنوان دومین علت مرگ‌ومیر و سومین علت ناتوانی در نظر گرفته شده است. نکته مهم این است که ۸۰ درصد سکته‌های مغزی قابل پیشگیری هستند. در نتیجه اگر علت سکته مغزی را بدانیم، شاید بتوان در بسیاری از موارد از بروز آن جلوگیری کرد و ریسک‌ها را کاهش داد.

مراجعه به موقع به متخصص مغز و اعصاب و بررسی علل سکته مغزی می‌تواند درمان موثری را به همراه داشته باشد. در پنل دکترتو می‌توانید از بهترین متخصصان مغز و اعصاب در سراسر ایران نوبت حضوری یا حتی تلفنی دریافت کنید. در ادامه با علل مختلف بروز سکته مغزی بیشتر آشنا می‌شویم.

علت انواع سکته مغزی چیست؟

قبل از این که با تک‌تک دلایل آشنا شویم، باید بدانیم که در کل دو نوع سکته مغزی وجود دارد که می‌توان علل هر یک را به‌صورت جداگانه بررسی کرد. یک نوع سکته مغزی که شایع‌ترین نوع هم هست، سکته مغزی ایسکمیک نام دارد و ۸۰ درصد تمام سکته‌های مغزی دنیا از این نوع است. خود این نوع سکته می‌تواند ترومبوتیک یا آمبولیک باشد.

علت سکته ترومبوتیک که شایع‌ترین نوع سکته مغزی ایسکمیک است، ایجاد لخته در داخل یک شریان مغزی است که نتیجه آن تصلب شرایین و مسدودشدن جریان خون است. در مقابل علت سکته آمبولیک ایجاد یک لخته یا یک پلاک کوچک در یکی از شریان‌های منتهی به مغز یا قلب است. با ورود این پلاک به شریان‌های باریک‌تر مغز و گرفتگی رگ‌ها، جریان خون به مغز قطع شده و سکته رخ می‌دهد.

نوع دوم سکته مغزی سکته هموراژیک است که علت سکته مغزی در این نوع خونریزی داخل مغزی یا خونریزی زیر عنکبوتیه است. خونریزی داخل مغزی می‌تواند در بافت مغز رخ دهد و معمولاً به دنبال فشارخون طولانی مدت اتفاق می‌افتد. خونریزی زیر عنکبوتیه خونریزی است که بین سطح مغز و جمجمه رخ می‌دهد. علل شایع آن هم آنوریسم مغزی یا ناهنجاری شریانی وریدی است.

عوامل خطر سکته مغزی

با وجودی که سکته مغزی یک عامل شایع مرگ‌ومیر در جهان است، اما به همان میزان می‌توان با شناخت علت مرگ مغزی و فاکتورهایی که عامل خطر هستند، از بروز آن جلوگیری کرد. برخی از مهم‌ترین عوامل خطر سکته مغزی شامل سن، فشارخون بالا، دیابت، مصرف غذاهای چرب و مواردی از این دست می‌شود. این موارد علائم سکته مغزی را نیز تشدید می‌کنند. به این عوامل خطر، عوامل قابل‌اصلاح گفته می‌شود، چرا که می‌توان با شناخت و تشخیص به‌موقع آنها را کنترل کرد.

۱. سیگار کشیدن

سیگار کشیدن یا مصرف هر نوع ماده مخدری احتمال سکته مغزی را افزایش می‌دهد. نیکوتین فشارخون شما را بالا می‌برد. کشیدن سیگار باعث تجمع چربی در شریان اصلی گردن می‌شود. همچنین خون شما را غلیظ می‌کند و آن را مستعد لخته شدن خواهد کرد. حتی سیگار کشیدن فرد دیگری در مجاورت شخص می‌تواند روی فرد تاثیر گذاشته و علت سکته مغزی در او شود.

۲. فشار خون بالا

فشارخون بالا یکی دیگر از عوامل موثر و به‌نوعی اصلی‌ترین علت سکته مغزی است. در نتیجه در افرادی که سابقه فشارخون بالا دارند پزشک می‌تواند با کنترل آن از طریق دارودرمانی احتمال بروز سکته مغزی را کاهش دهد. در واقع علت اصلی سکته هموراژیک فشار خون بالا است که می‌تواند شریان‌های مغز را ضعیف کرده و احتمال شکافتن یا پارگی آنها را افزایش دهد.

۳. دیابت علت سکته مغزی

دیابت یکی دیگر از علل سکته مغزی است. بر اساس داده‌های موجود افرادی که دیابت دارند بیشتر در معرض فشارخون بالا و اضافه وزن هستند که هر دو احتمال سکته مغزی را افزایش می‌دهند. دیابت بر عروق خونی شما تأثیر می‌گذارد و خطر سکته را افزایش می‌دهد. هنگامی که سکته می‌کنید و سطح قند خون شما بالا است، مغز شما آسیب بیشتری می‌بیند.

دیابت داری و می‌ترسی دچار سکته مغزی بشی؟

همین الان مشاوره بگیر.

مشاوره آنلاین دکتر مغز و اعصابدکتر متخصص مغز و اعصاب

۴. کلسترول خون بالا

کلسترول خون بالا یکی دیگر از موارد مهم عامل سکته مغزی است. رسوب کلسترول و چربی در شریان‌های خونی از یک سو و افزایش ریسک بیماری قلبی و عروقی از سوی دیگر می‌تواند موجب افزایش احتمال سکته مغزی در افرادی که کلسترول خونشان بالاست شود.

۵. بیماری های قلبی

هر نوع بیماری قلبی از جمله سکته قلبی، مشکلات عروقی و مواردی از این دست هم می‌تواند خود علت سکته مغزی شود. انواع اختلالات قلبی که شامل دریچه‌های قلب معیوب و فیبریلاسیون دهلیزی یا ضربان قلب نامنظم می‌شود علت یک چهارم سکته‌های مغزی در سالمندان است. رسوبات چربی نیز می‌توانند باعث انسداد شریان‌ها شوند.

مطلب پیشنهادی: طول عمر بیماران بعد از سکته مغزی

۶. اضافه وزن و عدم تحرک کافی

اگر اضافه وزن دارید، احتمال سکته مغزی افزایش می‌یابد. ورزش کردن هر روز ممکن است به شما کمک کند شانس سلامت عروق مغز را افزایش دهید. ۳۰ دقیقه پیاده روی سریع داشته باشید یا فعالیت‌های تقویت کننده عضله مانند وزنه برداری انجام دهید.

۷. مصرف برخی از داروها

برخی از داروها هم می‌توانند علت سکته مغزی باشند. مصرف برخی از داروهای به‌خصوص می‌تواند احتمال سکته مغزی را افزایش دهد. به‌عنوان‌مثال، داروهای رقیق‌کننده خون که پزشکان برای جلوگیری از لخته شدن خون پیشنهاد می‌کنند، گاهی اوقات می‌توانند احتمال سکته مغزی را از طریق خونریزی افزایش دهند.

مطالعات، هورمون درمانی را که برای علائم یائسگی مانند گرگرفتگی استفاده می‌شوند نیز با خطر بالاتر سکته مرتبط دانسته‌اند. حتی استروژن با دوز پایینی که در قرص‌های ضدبارداری وجود دارد هم ممکن است شانس بروز سکته مغزی را افزایش دهد.

۸. سن

با وجودی که هر کسی در هر سنی ممکن است سکته کند (حتی نوزادان در رحم مادر)، به‌طورکلی با افزایش سن ریسک بروز سکته مغزی افزایش می‌یابد. احتمال سکته مغزی بعد از سن ۵۵ سالگی هر دهه دو برابر می‌شود.

۹. خانواده و وراثت

سابقه خانوادگی دیگر علت سکته مغزی است. این عارضه می‌تواند در خانواده‌ها ایجاد شود و با وجود یک سری علائم اولیه، ریسک بروز آن به‌صورت خانوادگی بیشتر است. برای مثال در خانواده‌هایی که دیابت و فشارخون بالا شایع است، افراد بیشتر احتمال سکته مغزی دارند. از طرفی نیز برخی از سکته‌های مغزی می‌تواند ناشی از یک اختلال ژنتیکی باشد که جریان خون به مغز را مسدود می‌کند. به همین دلیل هم می‌توان نقش وراثت را در بروز سکته مغزی در نظر گرفت.

۱۰. جنسیت

یکی از دلایل سکته مغزی یا بهتر است بگوییم افزایش‌دهنده ریسک بروز سکته مغزی جنسیت است. بر اساس داده‌هایی که تاکنون به دست آمده زنان نسبت به مردان هم‌سن اندکی کمتر در معرض سکته مغزی هستند. اما زنان در سنین بالاتر دچار سکته مغزی می‌شوند که احتمال بهبودی آنها را کاهش می‌دهد و در نتیجه احتمال مرگ آنها بیشتر می‌شود.

۱۱. نژاد و سکته مغزی

نژاد و قومیت را هم می‌توان علت سکته مغزی در نظر گرفت که موجب افزایش خطر بروز سکته می‌شود. سکته‌های مغزی بر آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار و آمریکایی‌های اسپانیایی‌تبار غیرسفیدپوست بسیار بیشتر از هر گروه دیگری در ایالات متحده تأثیر می‌گذارد.

بیماری سلول داسی‌شکل، یک بیماری ژنتیکی که می‌تواند شریان‌ها را باریک کرده و جریان خون را مختل کند، نیز در این گروه‌ها و در افرادی که خانواده‌هایشان از این گروه هستند، شایع‌تر است. بعد از آن نژاد مردم مدیترانه، خاورمیانه یا آسیا ریسک بالاتری برای سکته مغزی دارند.

۱۲. مصرف بیش از حد الکل

الکل هم مانند سیگار کشیدن می‌تواند عامل افزایش‌دهنده احتمال سکته مغزی باشد. مصرف الکل با بروز مشکلات کبدی، ریسک افزایش فشارخون بالا و آریتمی قلبی مرتبط است که تمامی این موارد می‌توانند علت سکته مغزی باشند.

۱۳. فیبریلاسیون دهلیزی

یکی دیگر از علل احتمالی سکته مغزی ایسکمیک نوعی ضربان قلب نامنظم به نام فیبریلاسیون دهلیزی است. این مشکل می‌تواند باعث ایجاد لخته‌های خون در قلب شود که بعد از فروپاشی لخته‌ها به سمت رگ‌های خونی مغز رفته و آنجا را مسدود می‌کنند. فیبریلاسیون دهلیزی اصلی‌ترین علت سکته مغزی ایسکمیک در نظر گرفته می‌شود.

۱۴. سابقه سکته مغزی

سابقه سکته مغزی حتی یک سکته خفیف که فرد بهبودیافته نیز می‌تواند ریسک سکته مجدد را افزایش دهد؛ بنابراین کسانی که سابقه سکته مغزی یا حتی سکته قلبی داشته‌اند، باید بیشتر تحت‌نظر باشند.

سابقه سکته مغزی داری و نگران سلامتیت هستی؟ همین الان با متخصص صحبت کن.

دکتر سکته مغزی

۱۵. سایر عوامل خطر سکته مغزی

در کنار موارد بالا که شایع ترین علت سکته مغزی هستند، یک سری موارد دیگر می‌توانند احتمال خطر را افزایش دهند. سایر عوامل خطر مانند هیپرهموسیستنمی، اختلالات مرتبط با خواب مانند OSA، تعداد کمی از عفونت‌ها (کووید در زمان‌های اخیر) و سابقه TIA نیز خطر سکته را افزایش می‌دهند. سکته مغزی و فلج شدن سمت چپ بدن یا سکته مغزی و بی حسی سمت راست بدن از مشکلاتی است که این بیماری‌های زمینه‌ای یا سبک زندگی اشتباه ایجاد می‌کند.

مطلب پیشنهادی: علت گریه بیمار سکته مغزی چیست؟

علت سکته مغزی خفیف

سکته مغزی خفیف، که به آن همچنین سکته مغزی تیا یا حمله مغزی گذرا نیز گفته می‌شود، معمولاً ناشی از انسداد موقت عروق کوچکی در مغز است که منجر به کاهش موقت جریان خون در منطقه‌ای از مغز می‌شود (سکته مغزی خفیف خطرناک است؟). علت اصلی سکته مغزی خفیف می‌تواند به عوامل زیر برگردد:

1. لخته خونی (ترومبوس)
2. لخته چربی (آمبولی)
3. عوامل خطر دیگر مانند فشار خون بالا، دیابت، چاقی، سابقه سکته مغزی یا حمله قلبی در گذشته، مصرف دخانیات و سایر بیماری‌های عروق قلبی-مغزی

علت سکته مغزی شدید

سکته مغزی شدید معمولاً به دلیل مسدودیت کامل یا ناقص یک عروق مغزی مهم رخ می‌دهد. این مسدودیت می‌تواند به دلیل تشکیل لخته خون در عروق مغزی یا تنگی شدید عروق مغزی باشد. علت اصلی سکته مغزی شدید ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

• لخته خونی (ترومبوز)
• تنگی عروق مغزی
• پاره شدن عروق مغزی
• عوامل خطر دیگر مانند فشار خون بالا، دیابت، چاقی، سابقه سکته مغزی یا حمله قلبی در گذشته، سن بالا، سابقه خانوادگی در ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی

علت سکته مغزی در صبح

سکته مغزی می‌تواند در هر ساعتی از روز رخ دهد، اما برخی افراد ممکن است  هنگام صبح‌ بیشتر در معرض سکته مغزی باشند. علت دقیق سکته مغزی در صبح مشخص نیست، اما چندین عامل ممکن است در این مورد نقش داشته باشند:

• فشار خون بالا هنگام بیدار شدن از خواب
• تغییرات در الگوی خواب
• فعالیت بدنی بیشتر در صبح

علت سکته مغزی در خواب

سکته مغزی در حالت خواب بسیار نادر است، اما در برخی موارد خاص می‌تواند رخ دهد. علت های احتمالی سکته مغزی در خواب عبارتند از:

• انسداد عروق مغزی
• خوابیدن در موقعیت نامناسب
• عوامل خطر دیگر مانند فشار خون بالا، دیابت، چاقی و بیماری‌های قلبی-عروقی، ممکن است در حالت خواب نیز تأثیرگذار باشند و ریسک سکته مغزی را افزایش دهند.

علت سکته مغزی و قلبی با هم

عروق مغزی و قلبی از یک دستگاه عروقی مشابه به نام سیستم عروق کرونری تأمین خون می‌شوند. این سیستم شامل عروق کرونری بافتی است که خون را به عضله قلب رسانده و عروق مغزی که خون را به سلول‌های مغز منتقل می‌کنند.

بنابراین، اگر در یک فرد عروق قلبی و مغزی آسیب ببینند (مانند توده‌ی پلاکت‌ها، لخته‌های خونی یا تنگی عروق)، این آسیب می‌تواند به صورت همزمان در هر دو منطقه باعث مسدودیت جریان خون شود و سکته قلبی و مغزی همزمان رخ دهد.

علاوه بر این، فاکتورهای خطر مشترکی نیز می‌توانند در بروز همزمان سکته مغزی و قلبی نقش داشته باشند. به عنوان مثال، بیماری‌های قلبی مانند بیماری عروق کرونری، فشار خون بالا، دیابت، چاقی و سایر عوامل خطر می‌توانند بر هر دو سیستم عروقی (قلب و مغز) تأثیر بگذارند و ریسک سکته را افزایش دهند.

علت سکته مغزی در جوانان

معمولاً علت سکته مغزی در بزرگسالان جوان مواردی مانند سیگار کشیدن، کم‌تحرکی و چاقی و مصرف بیش از حد الکل یا داشتن یک رژیم غذایی ناسالم است. علاوه بر این معمولاً تصادفات یا آسیب‌های ناگهانی به مغز خصوصاً در ورزش‌های تماسی می‌تواند عامل اصلی سکته مغزی در اکثر جوانان باشد.

علت سکته مغزی ناگهانی در جوانان

آسیب به مغز و خونریزی مغزی اصلی‌ترین علت سکته مغزی در جوانان است.

علت سکته مغزی در افراد مسن

در افراد مسن بیشتر سایر مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشارخون بالا، سابقه سکته قلبی، بیماری‌های قلبی و عروقی و کلسترول بالا می‌تواند اصلی ترین علل سکته مغزی باشد. مراقبت از بیمار سکته مغزی در منزل یکی از اصلی‌ترین چالش‌ها در افراد مسن مبتلا به این عارضه است.

علت سکته مغزی در کودکان

کودکان و حتی نوزادان هم ممکن است به سکته مغزی دچار شوند؛ هر چند احتمال آن کمتر است. مواردی مانند اختلالات ژنتیکی، سلول‌های داسی‌شکل، بیماری قلبی مادرزادی، عفونت‌هایی مانند مننژیت و آبله‌مرغان و قطع اکسیژن‌رسانی به جنین در زمان تولد اصلی‌ترین دلایل سکته مغزی در کودکان است.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

سکته مغزی یکی از عوامل اصلی ناتوانی‌های حرکتی و مرگ‌ومیر در جهان است. اما بااین‌حال یکی از عارضه‌هایی است که وقوع آن به میزان زیادی به شرایط و سبک زندگی ما بستگی دارد. در نتیجه می‌توان از طریق شناخت علت سکته مغزی، تا حدود زیادی از بروز آن جلوگیری کرد.

اگر یکی از نزدیکان شما دچار سکته مغزی شده است یا عامل خطر آن را دارد، حتما با فوق تخصص مغز و اعصاب مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین دکتر مغز و اعصاب وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!