سندروم متابولیک چیست و چگونه درمان می شود؟

سندرم متابولیک بیماری است که با چاقی، فشار خون بالا، تری گلیسیرید خون بالا، سطوح پایین کلسترول HDL و مقاومت به انسولین مشخص می‌شود. این اختلال مهم‌ترین عامل خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی است. تغذیه سالم و افزایش فعالیت بدنی کلیدهای جلوگیری یا غلبه بر مشکلات مربوط به سندرم متابولیک هستند. اگر علائم این بیماری را دارید، حتما به متخصص غدد مراجعه کنید. در سایت دکترتو، نوبت‌دهی اینترنتی پزشکان، امکان دریافت نوبت ویزیت حضوری و مشاوره آنلاین برای شما وجود دارد.

بیماری سندروم متابولیک چیست؟

سندرم متابولیک به انگلیسی metabolic syndrome، زمانی ایجاد می‌شود که اندام‌هایی مانند پانکراس یا کبد به درستی کار نکنند. یکی از مهم‌ترین موارد آن ابتلا به دیابت است، یک اختلال متابولیک که ۳۷ میلیون نفر در ایالات متحده یا ۱۲٪ از جمعیت را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

سندروم متابولیک به شکل پیشرونده‌ای در حال شیوع است و در امریکا حدود یک سوم بالغین دچار این اختلال هستند. در صورتی که فردی سندروم متابولیک یا هرکدام از اجزا آن را داشته باشد، تغییرات گسترده در شیوه زندگی می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های جدی را کاهش داده یا حتی به صفر برساند.

علائم و نشانه بیماری متابولیک چیست؟

اغلب اختلالات مرتبط با سندروم متابولیک علامت یا نشانه واضحی ندارند. یکی از نشانه‌های قابل رویت دور کمر بزرگ است و اگر قند خون بالا باشد، علائم و نشانه‌های دیابت مانند پرنوشی و پر ادراری، خستگی و تاری دید ممکن است خود را نشان دهند. درد قفسه سینه یا تنگی نفس نیز ایجاد عوارض قلبی عروقی است.

آکانتوزیس نیگرکانس (ایجاد لکه‌های تیره روی پوست، مخصوصا در محل‌های چین‌دار که تعریق زیاد است)، رشد موهای زائد، نوروپاتی محیطی (کاهش حس در دست‌ها و پاها) و رتینوپاتی (آسیب شبکیه)، در بیماران دچار مقاومت به انسولین و گلوکز بالای خون یا دیابت نوع دوم دیده می‌شود. زانتوما یا زانتِلِسما در بیمارانی که اختلالات چربی شدید دارند، وجود دارد.

بیماری متابولیک در بزرگسالان

علائم چربی خون بالا، داشتن فشار خون بالا، تری گلیسیرید بالا و اضافه وزن یا چاقی ممکن است از علائم سندرم متابولیک باشد. افراد مبتلا به مقاومت به انسولین ممکن است آکانتوز نیگریکانس داشته باشند که نشانه آن قسمت‌های تیره در پشت گردن، زیر بغل و زیر سینه‌ها است.

نشانه های سندروم متابولیک در کودکان

سندرم متابولیک در کودکان با مجموعه ای از علائم مشخص می‌شود که شامل موارد زیر است:

• چاقی شکمی: تجمع بیش از حد چربی در اطراف کمر
• فشار خون بالا: سطح فشار خون به طور مداوم بالا می‌رود
• قند خون بالا: افزایش سطح گلوکز خون ناشتا
• سطوح بالای تری گلیسیرید: افزایش سطح چربی خون به نام تری گلیسیرید.
• سطوح پایین کلسترول HDL: کاهش سطح کلسترول “خوب”
• مقاومت به انسولین: اختلال در توانایی سلول‌ها در پاسخ به انسولین

آیا بیماری متابولیک درمان قطعی دارد؟

برای جلوگیری از عوارض جانبی، با متخصص مشورت کن!

دکتر غدد آنلایندكتر متخصص غدد

علل سندروم متابولیک چیست؟

سندروم متابولیک بسیار با اضافه وزن یا چاقی و عدم تحرک مرتبط است. همچنین با اختلالی که مقاومت به انسولین نامیده می‌شود مرتبط است. به طور طبیعی سیستم گوارشی غذاهای خورده شده را به قند تجزیه می‌کند. انسولین هورمونی است که توسط پانکراس برای کمک به ورود قند به درون سلول‌ها و استفاده به عنوان سوخت سلول‌ها، ساخته می‌شود.
در بیمارانی که دچار مقاومت به انسولین هستند، سلول‌ها به طور طبیعی به انسولین پاسخ نمی دهند و گلوکز نمی‌تواند به سادگی وارد سلول‌ها شود. در نتیجه حتی با وجودی که بدن مقادیر بیشتر و بیشتری انسولین می‌سازد و برای کاهش قند خون تلاش می‌کند، سطح قند خون افزایش می‌یابد. این اختلال می‌تواند از دلایل کبد چرب در بزرگسالان و افراد میانسال باشد.

بیماری‌ های همراه با سندروم متابولیک کدامند؟

ابتلا به سندروم متابولیک خطر ابتلا به بیماری‌های زیر را افزایش می‌دهد:

• دیابت نوع دو: اگر فردی که دچار چاقی است، شیوه زندگی خود را به گونه‌ای که ازدیاد وزن خود را کنترل کند تغییر ندهد ممکن است دچار مقاومت به انسولین شود که ممکن است باعث افزایش سطوح قند خون شده و در نهایت منجر به دیابت نوع دو شود.

• بیماری‌های قلبی و عروق خونی: کلسترول و فشار خون بالا می‌تواند باعث تشکیل پلاک در شریان‌ها شود، این پلاکها شریان‌ها را تنگ و سفت می‌کنند که این اتفاق می‌تواند منجر به حمله قلبی و سکته شود.

ریسک فاکتورهای ابتلا به سندروم متابولیک

موارد زیر، احتمال ابتلای اختلال متابولیسم بدن را افزایش می‌دهند:

• سن: ریسک ابتلا به سندروم متابولیک کبد با افزایش سن، بیشتر می‌شود.
• نژاد: برخی نژادها برای ابتلا به سندروم متابولیک مستعدتر هستند.
• چاقی: وجود وزن بالا مخصوصا اطراف شکم، از عوامل فشار خون بالا است.
• دیابت: اگر فردی در دوران بارداری مبتلا به دیابت شود یا سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت نوع ۲ داشته باشد، احتمال ابتلا به سندروم متابولیک در او افزایش می‌یابد.
• سایر بیماری‌ها: درصورتی که فردی دچار بیماری کبد چرب غیرالکلی باشد سندروم تخمدان پلی کیستیک یا آپنه خواب داشته باشد، خطر سندروم متابولیک افزایش می‌یابد.

روش‌ تشخیص سندروم متابولیک چیست؟

طبق گایدلاین موسسه ملی سلامت امریکا سندروم متابولیک با دارا بودن سه فاکتور یا بیشتر از فاکتورهای زیر، از جمله فاکتورهایی که با دارو تحت کنترل هستند تعریف می‌شود:

• دورکمر بزرگ: اندازه دور کمر بیشتر از ۸۹ سانتی‌متر برای خانم‌ها و ۱۰۲ سانتیمتر برای آقایان، بزرگ محسوب می‌شود.
• سطح بالای تری گلیسیرید خون: مقادیر تری گلیسیرید خون مساوی یا بالاتر از ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی لیتر
• سطح پایین کلسترول خوب (HDL) در خون: کمتر از ۴۰ میلی‌گرم در دسی لیتر در آقایان یا کمتر از ۵۰mg/dl در خانم‌ها
• فشارخون بالا: فشار خون ۱۳۰/۸۵ و بالاتر
• سطح بالای قندخون ناشتا: ۱۰۰mg/dL و بالاتر
• چربی خون بالا: بیمارانی که دچار اختلالات چربی خون هستند و سابقه خانوادگی قوی‌ای دارند ممکن است دچار بیماری‌های ارثی باشند.
• قند خون بالا: دلایلی که برای افزایش قند خون مطرح می‌شوند، تنها دیابت نوع دو نیستند، اختلالات تیروئید و اختلالات غدد نادرتر مانند گلوکاگونوما و فئوکروموسیتوما، نیز باید مدنظر باشند.
• بهم ریختگی آنزیم های کبدی: افزایش آنزیم‌های کبدی به این معنی است که کبد فرد به درستی کار نمی‌کند. علل شایع آن نیز ابتلا به بیماری کبد چرب و سیروز کبدی است.

مدیریت و درمان سندروم متابولیک (آیا بیماری متابولیک درمان دارد؟)

اگر هرکدام از اجزا سندروم متابولیک در فردی وجود داشته باشد، تغییر در شیوه‌‌ی زندگی می‌تواند به جلوگیری از مشکلات جدی سلامتی مانند حمله قلبی یا سکته، کمک کند:

• فعالیت بدنی منظم: متخصصین سلامت حداقل ۳۰ دقیقه ورزش روزانه، مانند پیاده روی سریع، را توصیه می‌کنند.
• کاهش وزن: کاهش ۷ تا ۱۰ درصدی وزن بدن می‌تواند مقاومت به انسولین و فشار خون را کاهش دهد و احتمال ابتلا به دیابت را کمتر کند.
• رژیم غذایی سالم: روش‌های تغذیه سالم، مانند رژیم غذایی مدیترانه‌ای، بر روی مصرف سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل با فیبر بالا و پروتئین فاقد چربی و محدودیت مصرف ماءالشعیر شیرین شده با شکر، الکل، نمک، شکر و چربی مخصوصا چربی اشباع و ترانس، تاکید دارند.
• توقف مصرف سیگار: ترک سیگار، سلامت کلی فرد را بهبود می‌بخشد.
• کاهش یا مدیریت استرس: فعالیت بدنی، مراقبه و عبادت، یوگا و سایر فعالیت‌هایی که می‌توانند به مدیریت استرس کمک کنند، باعث بهبود سلامت جسمی و روحی بیمار می‌شوند.
• دارو درمانی: اگر تغییرات شیوه زندگی برای کنترل علائم کافی نبود، پزشک داروهایی را برای درمان پیشنهاد خواهد کرد. این داروها برای کلسترول خون (LDL) بالا استاتین‌ها، کاهش سطح کلسترول خوب (HDL) نیاسین، افزایش سطوح تری گلیسیرید نیاسین، فیبرات‌ها و اسیدهای چرب امگا۳، برای افزایش قندخون مواد بالابرنده حساسیت به انسولین مانند متفورمین، هستند.

درمان سندرم متابولیک در طب سنتی

در طب سنتی، مصرف گیاهان دارویی مانند آلوئه‌ورا، جینسینگ، چای سبز و هندوانه ابوجهل برای درمان اختلال متابولیک توصیه شده است. گیاه جینسینگ بسیار پرخاصیت است و به مدیریت بیماری متابولیسم کمک زیادی می‌کند. درباره مقدار مصرف گیاهان دارویی حتما با متخصص طب سنتی مشورت کنید.

همین الان بهترین دکتر برای درمان اختلال متابولیک را پیدا کن!

دکتر سندرم متابولیک

عوارض بیماری متابولیسم (آیا بیماری متابولیک خطرناک است؟)

سندرم متابولیک خطر ابتلا به دیابت، بیماری قلبی، سکته مغزی یا هر سه را به شدت افزایش می‌دهد. برخی از عوارض شایع مرتبط با بیماری های متابولیکی عبارتند از:

• فشار خون بالا: ابتلا به سندرم متابولیک خطر ابتلا به فشار خون را افزایش می‌دهد.
• بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD): سندرم متابولیک یک عامل خطر برای NAFLD است، وضعیتی که با تجمع چربی در کبد مشخص می‌شود.
• آپنه خواب: آپنه خواب می‌تواند منجر به خستگی در طول روز شده و خطر عوارض قلبی و متابولیک را افزایش دهد.
• عوارض دوران بارداری: زنان مبتلا به سندرم متابولیک ممکن است در معرض خطر بیشتری از عوارض بارداری، از جمله دیابت بارداری، پره اکلامپسی و عوارض مادر و جنین باشند.

توجه به این نکته مهم است که همه افراد مبتلا به سندرم متابولیک تمام این عوارض را تجربه نمی‌کنند و خطر فردی ممکن است متفاوت باشد. تشخیص زودهنگام، اصلاح شیوه زندگی و مدیریت مناسب بهترین راه کاهش خطر عوارض و بهبود سلامتی است.

پیشگیری از سندروم متابولیک ممکن است؟

استمرار در شیوه زندگی سالم می‌تواند از شرایطی که باعث سندروم متابولیک می‌شوند جلوگیری کند. شیوه زندگی سالم شامل حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت فیزیکی در اغلب روزها، مصرف سبزیجات فراوان، میوه‌ها، پروتئین بدون چربی و غلات کامل، محدودیت مصرف چربی اشباع و نمک در رژیم غذایی، حفظ وزن سالم و عدم استعمال سیگار، می‌شود.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

سندرم متابولیک وضعیتی است که با چاقی شکمی، فشار خون بالا، اختلال در گلوکز ناشتا، سطوح بالای تری گلیسیرید و سطوح پایین کلسترول HDL مشخص می‌شود. این بیماری خطرناک است و با افزایش سن نیز احتمال بروز آن بیشتر می‌شود. برای درمان آن بهتر است به دكتر متخصص غدد مراجعه کنید.

شاید برایتان سوال شود که دکتر غدد برای چه بیماری هایی است؟ متخصص غدد و متابولیسم به درمان پرکاری یا کم کاری تیروئید، دیابت، آدرنال، پوکی استخوان، سندرم تخمدان پلی کیستیک، آنکولوژی غدد درون ریز، تومورهای هیپوفیز،
چاقی، گواتر و بیماری‌های مرتبط با غدد بدن کمک می‌کند. اگر علائم بیماری متابولیسمی را دارید، می‌توانید همین حالا به صورت اینترنتی از سایت دکترتو نوبت ویزیت حضوری یا مشاوره تلفنی بگیرید. در سایت دکترتو امکان مشاوره با دکتر غدد آنلاین نیز وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!