بیست و سوم آبان ماه هر سال، مطابق با چهاردهم نوامبر، روز جهانی دیابت است. این روز، سالروز تولد فردریک بنتینگ، یکی از کاشفان انسولین در سال ۱۹۲۲ میلادی است. کشف انسولین، یکی از مهمترین رویدادهای پزشکی نیمه اول قرن بستم است.
دیابت، بیماری مزمنی است که در صورت عدم تولید انسولین توسط لوزالمعده یا عدم توانایی استفاده انسولین توسط بدن ایجاد می‌شود. ویژگی مشخص دیابت، وجود میزان بالایی قند در مدت طولانی در خون است. هم‌اکنون در سراسر جهان، بیش از ۴۰۰ میلیون نفر مبتلا به دیابت وجود دارند؛ ۱۰ میلیون نفر از این افراد، ایرانی هستند.
تا پیش از کشف انسولین، دیابت یک بیماری مرگبار به شمار می‌رفت. این بیماری از مدت‌ها پیش قابل تشخیص بود و برای مثال هندیان باستان از تجمع مورچه بر ادرار فرد، به ابتلای او به دیابت پی می‌بردند. تا پیش از اواخر قرن نوزدهم-اوایل قرن بیستم، نقش سایر اجزای بدن، مانند لوزالمعده، در سوخت و ساز بدن (متابولیزم) تا حد خوبی شناخته نشده بود. ایجاد این شناخت منجر به کشف انسولین و جداسازی و استفاده دارویی از آن شد. در ادامه، تاریخچه این کشف را بیشتر بررسی خواهیم کرد.
اواخر قرن نوزدهم، پل لانگرهانس، یک دانشجوی پزشکی در موسسه پاتولوژی برلین، مجموعه سلول‌هایی را در لوزالمعده کشف کرد که بعدها به افتخارش جزایر لانگرهانس نامیده شدند. نام “انسولین” از واژه لاتین “اینسولا” یا جزیره ریشه گرفته‌است. با کشف این مجموعه سلول‌ها و انجام آزمایش بر روی سگ‌ها (حیواناتی قوی که لوزالمعده‌ای شبیه انسان دارند)، از جمله برداشتن لوزالمده یک سگ و مشاهده قند در ادرارش، ارتباط لوزالمعده با دیابت کشف شد. پیش از جنگ جهانی اول با گرفتن عصاره لوزالمعده و تزریق آن به یک سگ مبتلا به دیابت، قند خونش کنترل شد؛ اما با وقوع جنگ جهانی، تمامی تحقیقات مرتبط با دیابت معلق شد.
قندخون شما بالاتر از نرماله؟ برای تشخیص بیماری دیابت همین الان مشاوره بگیر
فردریک بنتینگ، یک جراح ارتوپد کانادایی بود. او در سال ۱۹۲۰ به دلیل آماده شدن برای کلاسش در رابطه با لوزالمعده، مطالعه در این زمینه را شروع کرد. بنتینگ برای ادامه مطالعاتش، به جان مکلید، پزشک و پروفسور بیوشیمی در دانشگاه تورنتو مراجعه کرد. مکلید فضای آزمایشگاه و دو دانشجویش را به عنوان دستیار در اختیار بنتینگ گذاشت؛ اما بنتینگ تنها به یک دستیار نیاز داشت، بنابراین چارلز بست و کلارک نوبل تصمیم گرفتند هر ماه جایشان را به عنوان دستیار بنتینگ عوض کنند. چارلز بست با بردن یک پرتاب سکه ماه اول دستیار بنتینگ شد و چون آموزش بست به عنوان یک دستیار جراح سه ماه زمان برد، نوبل فرصت همکاری را از دست داد.
فردریک بنتینگ (راست) و چارلز بست (چپ)، کاشفان انسولین، ۱۹۲۴
در سال ۱۹۲۱ بنتینگ و بست اولین آزمایش موفقشان را بر روی یک سگ دیابتی و با تزریق انسولین حاصل از لوزالمعده یک سگ دیگر انجام دادند. اولین تزریق انسولین به یک پسر ۱۴ ساله مبتلا به دیابت در بیمارستان تورنتو انجام شد. به دلیل ناخالصی بالای انسولین، تغییر خاصی در وضع بیمار به وجود نیامد. در آن زمان جیمز کالیپ، بیوشیمیدان دانشگاه آلبرتا که به دعوت مکلید وارد پروژه شده بود، با کار بی‌وقفه و مداوم طی ۱۲ روز انسولین را تا حدی خالص کرد که پس از چند تزریق، اثر قند از ادرار بیمار جوان محو شد و حال کلی وی بهبود یافت.
جیمز کالیپ (راست)، جان مکلید (چپ)
گام بعدی تولید انسولین در ابعاد بزرگ و برای استفاده تجاری بود. شرکت الی لیلی برای همکاری در این زمینه انتخاب شد. در سال ۱۹۲۳، اختراع فرآیند تولید و خالص‌سازی انسولین به نام فردریک بنتینگ، چارلز بست و کالیپ ثبت اختراع شد. آن‌ها به ازای سه دلار این حق را به دانشگاه تورنتو اعطا کردند؛ بدین ترتیب دیگر کسی نمی‌توانست با نام انسولین داروی تقلبی یا ضعیف، سمی و بی‌اثر به فروش برساند.
فردریک بنتینگ و جان مکلید برای کشف انسولین برنده جایزه نوبل پزشکی سال ۱۹۲۳ شدند. بنتینگ که از عدم اعطای جایزه نوبل به چارلز بست خشمگین شده بود، بلافاصله نیمی از مبلغ جایزه را به بست بخشید و به طور عمومی از همکاری او در این کشف تقدیر کرد. پس از آن مکلید نیز نیمی از جایزه خود را به جیمز کالیپ بخشید.
در سال ۱۹۸۹ میلادی، ۴۸ سال پس از مرگ فردریک بنتینگ، مشعلی به نام مشعل امید در نزدیکی خانه او برافروخته شد. این مشعل یادآور آن است که تا به حال درمانی برای دیابت پیدا نشده‌است و انسولین، تنها روشی برای کنترل آن است. این مشعل توسط شخص یا تیمی که درمان دیابت را پیدا کنند خاموش خواهد شد.
شما هم علائم دیابت رو دارین؟ همین الان برای چکاپ به دکتر دیابت مراجعه کن.
در صورت نیاز به مراجعه به دکتر داخلی به وب سایت نوبت دهی اینترنتی دکترتو مراجعه کنید و اینترنتی نوبت بگیرید.
بیشتر بخوانید: دلایل و درمان‌های دیابت یا قند خون چیست؟