فهرست مطالب
تب یونجه یکی از شایع‌ترین مشکلات آلرژیک است که در کودکان و بزرگسالان دیده می‌شود و اغلب با سرماخوردگی اشتباه گرفته می‌شود. عامل آن نه ویروس، بلکه حساسیت بیش‌ازحد سیستم ایمنی به آلرژن‌های پیرامون است؛ از گرده درختان و علف‌ها تا گرد‌وغبار، کپک‌های خانگی و شوره حیوانات. علائم رینیت آلرژیک معمولاً با عطسه، آبریزش شفاف، خارش چشم و بینی و گرفتگی شروع می‌شود و می‌تواند خواب شبانه، تمرکز تحصیلی و بازده کاری را مختل کند. الگوی بروز علائم ممکن است محدود به فصل گرده‌افشانی باشد یا در طول سال با نوسان ادامه یابد. سابقه خانوادگی آلرژی و زندگی در محیط‌های بسته و آلوده خطر را افزایش می‌دهد. در این مطلب از دکترتو، با تعریف، علت‌ها، علائم، تشخیص و گزینه‌های کنترل تب یونجه آشنا می‌شوید.
تب یونجه چیست؟
به واکنش بیش از حد دستگاه ایمنی نسبت به ذرات بی‌ضرر محیطی مثل گرده گیاهان، مایت گرد و غبار خانه، کپک‌ها یا پر حیوانات تب یونجه یا رینیت آلرژیک گفته می‌شود. این نوع حساسیت باعث التهاب مخاط بینی و راه‌های هوایی فوقانی می‌شود و علائمی مثل سرماخوردگی شامل عطسه، آبریزش و گرفتگی بینی، خارش چشم و حلق یا سرفه خشک را ایجاد می‌کند. گرده گل، شوره حیوانات خانگی، کپک و حشرات می‌توانند منجر به علائم تب یونجه یا همان رینیت آلرژیک شوند. نام تب یونجه به معنی تب واقعی نیست و از گذشته به زمان برداشت یونجه اشاره دارد که گرده‌ها در هوا زیاد می‌شوند.
رینیت آلرژیک در کودکان هم شایع بوده و ممکن است با بی‌قراری، نفس‌کشیدن از راه دهان، صدای بینی و اختلال خواب خود را نشان دهد. شناسایی محرک‌ها در سنین پایین مهم است زیرا می‌تواند مانع از عوارضی مثل سینوزیت، اوتیت سروز و کاهش تمرکز در مدرسه شود. تب یونجه ای در کودکان معمولاً همراه با سایر مشکلات آلرژیک مثل درماتیت آتوپیک یا آسم دیده می‌شود. بیماری تب یونجه می‌تواند احساس وحشتناکی در شما ایجاد کند، اما می‌توانید با تغییر سبک زندگی، داروهای آلرژی و ایمونوتراپی (واکسن‌های آلرژی) این مشکل را تسکین دهید.
نمی‌دونی برای درمان تب یونجه چیکار کنی؟
همین الان از دکتر نوبت بگیر!
آیا تب یونجه واگیردار است؟
تب یونجه یک واکنش آلرژیک است و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود. آنچه بین افراد مشترک است تماس با آلرژن‌های محیطی است نه خود بیماری. اگر چند نفر در یک خانه علائم مشابه دارند معمولاً به این دلیل است که همه به همان آلرژن‌ها مثل گرده یا مایت‌ها مواجهه دارند. به جای نگرانی از سرایت، روی شناسایی محرک‌ها و کاهش تماس با آنها تمرکز کنید.
تب یونجه چند روز طول میکشد؟
طول مدت درگیری با تب یونجه به نوع آلرژن بستگی دارد. در آلرژی فصلی، علائم با فصل گرده‌افشانی شروع می‌شود و تا پایان آن فصل ادامه دارد و ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد. در رینیت آلرژیک دائمی که ناشی از محرک‌های خانگی مثل مایت گرد و غبار یا حیوان خانگی است، علائم می‌تواند در طول سال نوسان داشته باشد و در شب‌ها یا فصول سرد که خانه بسته‌تر است تشدید شود. درمان مناسب باعث می‌شود دوره‌های علائم کوتاه‌تر و قابل کنترل‌تر شوند.
علائم تب یونجه چیست؟
رینیت آلرژیک معمولا با عطسه‌های پشت سر هم، خارش بینی و چشم‌ها، آبریزش روشن و گرفتگی بینی شروع می‌شود و می‌تواند با سرفه خشک، احساس فشار یا درد خفیف صورت و کاهش بویایی همراه باشد. بسیاری از افراد می‌گویند صبح‌ها علائم شدیدتر است یا هنگام حضور در فضای سبز و باغ‌ها بدتر می‌شوند. در بزرگسالان گلودرد خفیف به دلیل ترشح پشت حلق و خستگی ناشی از اختلال خواب شبانه شایع است. اگر علائم شوند، کیفیت زندگی و بهره‌وری کاری هم تحت تأثیر قرار می‌گیرد. به‌طورکلی علائم تب یونجه در بزرگسالان شامل موارد زیر است:
- عطسه‌های مکرر و آبریزش بینی شفاف
- خارش بینی، چشم، حلق یا گوش
- قرمزی و اشک‌ریزش چشم
- گرفتگی بینی و تنفس دهانی
- صدای بینی و خر و پف شبانه
- ترشح پشت حلق و سرفه خشک و احساس گلو صاف کردن مداوم
- کاهش بویایی و چشایی،
- فشار در پیشانی و گونه‌ها و سردرد خفیف
تب یونجه در کودکان نیز بسیار شایع است، اگرچه به ندرت قبل از ۳ سالگی ایجاد می‌شود. اما درمان علائم رینیت آلرژیک به ویژه در نوزادان و کودکان بسیار مهم است. علائم جدی تب یونجه می‌توانند به بیماری‌های طولانی‌مدت مانند آسم، سینوزیت یا عفونت مزمن گوش تبدیل شوند. گاهی اوقات علائم رینیت آلرژیک با سرماخوردگی اشتباه گرفته می‌شوند. اما کودک مانند سرماخوردگی تب نخواهد داشت و علائم بیش از چند هفته ادامه خواهند داشت.
| علامت تب یونجه | ویژگی/شدت | پیامد |
|---|---|---|
| عطسه‌های مکرر؛ آبریزش بینی شفاف | عطسه‌های پشت‌سرهم؛ آبریزش روشن | کاهش کیفیت زندگی و بهره‌وری کاری |
| گرفتگی بینی؛ تنفس دهانی | احتقان | اختلال خواب؛ خستگی روزانه |
| خارش بینی؛ چشم؛ حلق یا گوش | خارش و تحریک | نامشخص |
| قرمزی چشم؛ اشک‌ریزش | همراهی با خارش چشم | التهاب ملتحمه آلرژیک |
| ترشح پشت حلق؛ سرفه خشک؛ گلوصاف‌کردن | سرفه خشک/تحریک گلو | گلودرد خفیف |
علت تب یونجه
علت اصلی تب یونجه تماس مکرر با آلرژن‌هایی است که سیستم ایمنی به اشتباه آنها را خطرناک تشخیص می‌دهد. در افراد مستعد، قرارگیری در معرض گرده گیاهان، مایت‌های گرد و غبار، کپک‌ها یا شوره و پر حیوانات تولید آنتی بادی و فعال شدن سلول‌های التهابی را تحریک می‌کند. این واکنش باعث آزاد شدن مواد شیمیایی مثل هیستامین در مخاط بینی و چشم می‌شود و علائم آشنای آلرژی را ایجاد می‌کند. زمینه خانوادگی آلرژی، آسم یا درماتیت آتوپیک و قرارگیری طولانی در فضای آلوده و بسته، احتمال بروز رینیت آلرژیک را بالا می‌برد. برخی از عوامل ایجادکننده تب یونجه به شرح زیر است:
- گرده درختان و علف‌ها و علوفه به ویژه در بهار و اوایل تابستان
- مایت گرد و غبار خانه و الیاف فرش، تشک و بالش
- کپک‌های محیطی به خصوص در فضاهای نمناک و تهویه نامناسب
- شوره و پر حیوانات خانگی مثل گربه و سگ
- عوامل تشدیدکننده مانند دود سیگار، آلودگی هوا و عطرهای قوی
همچنین موارد زیر می‌توانند خطر ابتلا به تب یونجه را افزایش دهند:
- داشتن سایر آلرژی‌ها یا آسم
- ابتلا به درماتیت آتوپیک یا اگزما که باعث تحریک و خارش پوست می‌شود
- داشتن یک خویشاوند خونی مبتلا به آلرژی یا آسم
- زندگی یا کار در محیطی که دائماً شما را در معرض آلرژن‌ها قرار می‌دهد
- قرار گرفتن در معرض دود و بوهای قوی که پوشش بینی را تحریک می‌کنند
متن انگلیسی:
به نقل از mayoclinic
Your hay fever symptoms may occur year-round or may start or worsen at a particular time of year. These are known as seasonal allergies.
ترجمه متن فارسی:
علائم تب یونجه ممکن است در تمام سال وجود داشته باشد یا در زمان خاصی از سال شروع شود یا شدت بگیرد. به این وضعیت آلرژی فصلی گفته می‌شود.
روش های تشخیص تب یونجه
برای تشخیص تب یونجه، دکتر معمولا یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و در مورد سلامت، علائم و محرک‌های احتمالی شما صحبت می‌کند. دکتر شما ممکن است یک یا هر دوی تست آلرژی زیر را توصیه کند:
- تست پریک (خراش پوست)
- آزمایش خون آلرژی
در تست خراش پوست مقدار کمی از موادی که می‌توانند باعث ایجاد آلرژی شوند به تکه‌هایی از پوست روی بازو یا قسمت بالای کمر شما وارد می‌شوند. سپس برای یک واکنش آلرژیک تحت نظر قرار می‌گیرید. اگر به هر یک از آلرژن‌ها حساسیت داشته باشید، یک برآمدگی برجسته (کهیر) در محل آن آلرژن ایجاد می‌شود. این آزمایش معمولا ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول میکشد. در آزمایش خ.ن یک نمونه خون به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا پاسخ سیستم ایمنی بدن شما به یک آلرژن خاص اندازه‌گیری شود. این آزمایش میزان آنتی‌بادی‌های ایجاد شده توسط آلرژن را اندازه‌گیری می‌کنند.
عوارض تب یونجه در کودکان چیه؟ مشاوره بگیر!
درمان تب یونجه
هدف درمان تب یونجه و رینیت آلرژیک، کاهش التهاب مخاط، کنترل علائم روزمره و پیشگیری از عودهای آزاردهنده است. چهار راه درمان شامل پرهیز از محرک‌ها، شستشوی بینی با محلول نمکی، داروهای ضد آلرژی و در موارد انتخابی ایمنوتراپی است. انتخاب روش به شدت علائم، فصل، ترجیحات بیمار و وجود مشکلات هم‌زمان مثل آسم بستگی دارد. با یک برنامه شخصی‌سازی شده اغلب می‌توان به‌خوبی کیفیت زندگی را بهبود داد و وابستگی به دارو را به حداقل رساند.
بهتر است قرار گرفتن در معرض موادی را که باعث تب یونجه شما می‌شوند را محدود کنید. اگر تب یونجه شما خیلی شدید نیست، داروهای بدون نسخه می‌توانند برای تسکین علائم کافی باشند. برای علائم بدتر، ممکن است به داروهای تجویزی نیاز داشته باشید. بسیاری از مردم با ترکیبی از داروهای آلرژی بهترین تسکین علائم را تجربه می‌کنند. ممکن است لازم باشد چند گزینه مختلف را امتحان کنید تا بتوانید بهترین گزینه درمان را پیدا کنید. به‌طورکلی روش‌های درمان تب یونجه به شرح زیر است:
- کاهش تماس با آلرژن‌ها از راه مدیریت محیط خانه و محل کار
- شستشوی بینی با سالین ایزوتون برای پاکسازی ترشحات و کاهش تحریک
- آنتی هیستامین‌های خوراکی نسل جدید برای کنترل خارش و عطسه و آبریزش
- استفاده از انواع اسپری بینی کورتیکواستروئیدی
- ایمنوتراپی تزریقی یا زیرزبانی در موارد مقاوم یا برای اثر تعدیل کننده طولانی
درمان با داروی تب یونجه
برای درمان رینیت آلرژیک چند گروه دارویی به‌کار می‌روند. اسپری‌های داخل‌بینی کورتیکواستروئیدی معمولاً موثرترین راه برای کاهش احتقان، خارش و آبریزش بینیهستند. معمولا استروئید با آنتی‌هیستامین تجویز می‌شود. آنتی‌هیستامین‌ها (خوراکی یا اسپری بینی) بیشتر خارش، عطسه و آبریزش را کم می‌کنند و روی احتقان اثر کمتری دارند؛ قطره چشم آنتی‌هیستامین هم برای علائم چشمی به‌کار می‌رود. ضداحتقان‌ها صرفاً احتقان و فشار را می‌کاهند و گاهی با آنتی‌هیستامین‌ها ترکیب می‌شوند. انواع داروی تب یونجه به شرح زیر است.
- اسپری‌های داخل‌بینی کورتیکواستروئیدی
- آنتی‌هیستامین‌ها مثل لوراتادین، ستیریزین و فکسوفنادین
- کرومولین سدیم با پیشگیری از آزادسازی هیستامین
- اصلاح‌کننده‌های لکوترین که فقط با نسخه تجویز می‌شوند
- ایپراتروپیوم بینی برای آبریزش شدید
- ضداحتقان‌ها مثل سودوافدرین و فنیل افرین هیدروکلراید و اکسی‌متازولین (فنیل‌افرین خوراکی توصیه نمی‌شود؛ در صورت نیاز، سودوافدرین یا اسپری‌های موضعی کوتاه‌مدت جایگزین مناسب‌تری‌اند.)
در مورد بهترین قرص برای رینیت آلرژیک، آنتی هیستامین‌های نسل جدید مانند ستیریزین، لوراتادین و فکسوفنادین به دلیل اثربخشی مناسب و خواب آوری کمتر نسبت به نسل قدیم قرص تب یونجه و آنتی‌هیستامین رایج‌تر هستند. این داروها خارش، عطسه و آبریزش را سریع کاهش می‌دهند اما بر گرفتگی بینی اثر کمتری دارند و ممکن است همراه با اسپری بینی تجویز شوند. مصرف منظم در فصل آلرژی نتیجه بهتری می‌دهد و بهتر است طبق راهنمای پزشک یا برچسب دارو باشد.
اسپری بینی تب یونجه
اسپری‌های کورتیکواستروئید بینی مانند فلوتیکازون، مومتازون یا بکلومتازون موثرترین گزینه برای کنترل التهاب مخاط و رفع گرفتگی محسوب می‌شوند. اثر انواع اسپری رینیت آلرژیک با مصرف منظم طی چند روز ظاهر می‌شود و ایمن بودنشان در دوزهای تجویزی به‌خوبی اثبات شده است. در علائم ناگهانی می‌توان از اسپری بینی رینیت آلرژیک مانند آزلاستین استفاده کرد یا در آبریزش خیلی زیاد از ایپراتروپیوم بینی کمک گرفت.
درمان قطعی رینیت آلرژیک چیست؟
تنها روشی که می‌تواند سیر بیماری را در بلندمدت تغییر دهد ایمنوتراپی یا همان واکسن تب یونجه است. ایمنوتراپی با تزریق دوره ای یا قرص و قطره زیرزبانی حاوی مقدار کنترل شده آلرژن، تحمل سیستم ایمنی را بالا می‌برد و در نهایت شدت و نیاز به دارو را کم می‌کند. این روش برای کسانی مناسب است که با وجود اقدامات استاندارد هنوز علائم آزاردهنده دارند یا نمی‌خواهند طولانی دارو مصرف کنند. اجرای ایمنوتراپی باید زیر نظر دکتر متخصص آلرژیست و بر اساس نتایج تست حساسیت انجام شود.
درمان خانگی تب یونجه چیست؟
چند اقدام ساده خانگی می‌تواند علائم را به شکل معناداری کمتر کند. شستشوی بینی با محلول نمکی ایزوتون یک روش بی خطر و موثر برای پاکسازی آلرژن‌ها و کاهش ترشحات است. در خانه از دستگاه تصفیه هوا با فیلتر هپا استفاده کنید و روکش و روتختی‌های قابل شستشو انتخاب کنید تا مایت‌های گرد و غبار کمتر شوند. دوش گرفتن بعد از بازگشت از فضای سبز، بستن پنجره‌ها در اوج گرده و استفاده از عینک آفتابی بیرون از خانه از گزینه‌های درمان خانگی رینیت آلرژیک هستند.
درمان رینیت آلرژیک در طب سنتی
برخی روش‌های مکمل مانند بخور ملایم، نوشیدن مایعات گرم و استفاده از سالین بینی در چارچوب طب سنتی هم توصیه می‌شود و می‌تواند در کنار درمان‌های اصلی مفید باشد. در مورد مصرف گیاهان دارویی خوراکی بهتر است با پزشک مشورت کنید چون برخی از آنها با داروها تداخل دارند یا برای بارداری و کودکان مناسب نیستند. اهداف اصلی همچنان کاهش تماس با محرک‌ها و کنترل التهاب مخاط است و درمان‌های مکمل نقش کمکی دارند.
عوارض رینیت آلرژیک چیست؟
اگر رینیت آلرژیک درمان نشود احتمال بروز چند عارضه افزایش می‌یابد. گرفتگی مزمن بینی می‌تواند باعث تنفس دهانی، خر و پف و اختلال خواب شود و در کودکان روی رشد و تمرکز اثر بگذارد. ترشح پشت حلق و التهاب مداوم باعث سینوزیت‌های مکرر می‌شود. در افراد مبتلا به آسم، کنترل ضعیف رینیت آلرژیک معمولاً با بدتر شدن علائم تنفسی همراه است و مدیریت یکپارچه هر دو بیماری توصیه می‌شود. مشکلاتی که ممکن است همراه با تب یونجه باشند عبارت‌اند از:
- سینوزیت حاد و مزمن و درد و فشار مداوم صورت
- اوتیت سروز و احساس گرفتگی گوش و کاهش شنوایی گذرا
- اختلال خواب، خستگی روزانه و کاهش تمرکز و بهره وری
- تشدید آسم و سرفه مزمن و محدودیت فعالیت
- التهاب ملتحمه آلرژیک با خارش و قرمزی و اشک‌ریزش چشم
- کاهش کیفیت زندگی
- عفونت گوش (در کودکان، تب یونجه اغلب عامل عفونت گوش میانی است)
آیا تب یونجه خطرناک است؟
تب یونجه به خودی خود تهدیدکننده زندگی نیست اما می‌تواند کیفیت زندگی را به شدت کاهش دهد و زمینه ساز عوارضی مثل سینوزیت، اوتیت و تشدید آسم شود. در کودکان اختلال خواب و تمرکز تحصیلی و در بزرگسالان افت بازده کاری پیامدهای رایج هستند. خبر خوب این است که با مدیریت محیط، درمان دارویی درست و در صورت نیاز ایمنوتراپی، اکثر بیماران کنترل بسیار خوبی به دست می‌آورند.
داده‌ای یافت نشد.نتیجه گیری
تب یونجه یا رینیت آلرژیک یک مشکل شایع اما قابل مدیریت است که با شناسایی محرک‌ها و یک برنامه درمانی مرحله به مرحله به خوبی کنترل می‌شود. ترکیب پرهیز محیطی، شستشوی سالین، آنتی هیستامین نسل جدید و اسپری استروئید بینی در بیشتر افراد علائم را به سطح قابل تحمل می‌رساند. در موارد مقاوم یا نیاز به اثر پایدارتر، ایمنوتراپی می‌تواند گزینه ارزشمندی باشد و شدت بیماری را در درازمدت کاهش دهد. اگر شما یا فرزندتان علائم مداوم دارید، ارزیابی تخصصی و تنظیم درمان مطابق فصل و سبک زندگی بهترین راه برای بازگشت به یک روزمره بدون عطسه و آبریزش است.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
همه مطالب و آگاهی ها عالی بود
سلام و سپاس از همراهی تان
سالم باشید همیشه