کمبود هورمون رشد چیست؟

آیا می‌دانید کمبود هورمون رشد چه عوارض و پیامدهایی دارد؟ رشد فرایند پیچیده‌ای است که تنظیم آن بر عهده‌ی سیستم غدد و متابولیسم بدن است. غده‌ی هیپوفیز که بخشی از این سیستم است، وظیفه‌ی ترشح هورمون رشد را بر عهده دارد. این هورمون رشد به اندام‌های مختلف بدن دستور می‌دهد تا کارهای لازم را انجام دهند تا رشد بدن به‌صورت هماهنگ و مناسب در همه‌ی بخش‌های بدن انجام شود. وقتی کودکی دچار کمبود هورمون رشد شود، رشد کافی نخواهد داشت. دلایل مختلفی برای کمبود هورمون رشد در بدن وجود دارد که در این مطلب از دکترتو آنها را مرور می‌کنیم.

هورمون رشد چیست؟

بدن انسان متشکل از ساختارهای بسیار پیچیده‌ای است که برای کنترل و هماهنگی بین این ساختارها، بدن از ترفندهای متعددی استفاده می‌کند. هورمون‌ها از جمله مولکول‌هایی هستند که با تنوع بی‌نظیر خود برای کنترل بخش‌های مختلف بدن و ایجاد نظم و هماهنگی موردنیاز در ساختار بدن انسان کاربرد دارند.

این هورمون‌های متنوع، از غدد مختلفی در بدن ترشح می‌شوند. یکی از این هورمون‌ها، هورمون رشد نام دارد. این هورمون نقش‌های مهمی در بدن دارد و کمبود آن می‌تواند مشکلات و بیماری‌های زیادی را به‌دنبال داشته باشد.

هورمونی که آن را با نام هورمون رشد می‌شناسیم، یک هورمون پپتیدی است که رشد و نمو و بازسازی را تحریک می‌کند. این هورمون پپتیدی از ۱۹۱ اسیدآمینه تشکیل شده‌است و یک پلی‌پپتید بسیار طولانی و تک‌زنجیره‌ای است. نام علمی این هورمون، سوماتوتروپین است.

---

نقش هورمون رشد در بدن انسان چیست؟

این هورمون یکی از اصلی‌ترین و مؤثرترین هورمون‌ها در رشد انسان است. نقش کلیدی این هورمون در رشد، تکامل بدن و ترمیم سلول‌ها و متابولیسم است. این هورمون همچنین نقش کلیدی در رشد عضلانی، قدرت عضلاتی و ماهیچه‌ها و بهبود توانایی و عملکرد ورزشی افراد دارد.

بسیاری از عملکردهای هورمون رشد انسانی هنوز ناشناخته است. بااین‌حال، مطالعات نشان داده‌اند که هورمون رشد انسانی (HGH) می‌تواند چربی بدن را کاهش دهد، درحالی‌که توده عضلانی و تراکم استخوان را افزایش می‌دهد. در نتیجه سطح انرژی افزایش می‌یابد و رنگ و بافت پوست هم بهبود می‌یابد.

HGH در دوران کودکی و دوره رشد، باعث رشد استخوان‌ها و غضروف‌ها می‌شود. در طول زندگی و بعد از دوره بلوغ هم این هورمون روی رشد و افزایش بافت چربی و سایر بافت‌های بدن، رشد بافت‌های ماهیچه‌ای، رشد استخوان‌ها و سایر جنبه‌های متابولیسمی بدن انسان تأثیر دارد.

برای مثال این هورمون در تنظیم قند خون و عملکرد انسولین در بدن انسان نقش دارد و رابطه بین هورمون رشد و قند خون همیشه مدنظر پزشکان و محققان بوده‌است. این هورمون می‌تواند سطح قند خون بدن را تنظیم کند؛ بنابراین باتوجه‌به نقش‌های بسیار مهمی که هورمون رشد در بدن انسان دارد، می‌توان به اهمیت وجود آن و مشکلاتی که در صورت کمبود هورمون رشد ممکن است به‌وجود بیاید، پی برد.

هورمون رشد یکی از هورمون‌های مهم بدن است که از هیپوفیز ترشح می‌شود. این هورمون در رشد، تکامل بدن، ترمیم سلول‌ها و متابولیسم نقش دارد.

کمبود هورمون رشد محدود به چه سنی می‌شود؟

در بسیاری از مواقع افراد به دلایل مختلف دچار کمبود هورمون رشد می‌شود. کمبود هورمون می‌تواند در هر بازه زمانی و در هر دوره‌ای از زندگی ایجاد شود. علاوه‌بر کمبود این هورمون در کودکان، در بزرگسالان هم می‌توان نشانه‌های کمبود و اختلال هورمون رشد را شاهد بود.

حتی پس از توقف رشد، بزرگسالان همچنان به هورمون رشد نیاز دارند. وجود این هورمون برای عملکرد طبیعی مغز ضرورت دارد. در نتیجه علائم کمبود هورمون رشد در بزرگسالان می‌تواند کلید تشخیصی مهمی برای درمان و پیشگیری از بیماری‌های بسیار مهمی باشد.

در نتیجه می‌توان گفت کمبود هورمون رشد محدود به هیچ سن خاصی نیست و افراد در هر سن و موقعیتی می‌توانند دچار آن شوند. البته علائم و دلایل بروز این مشکل در کودکان با بزرگسالان متفاوت است و روش‌های درمان هم بر این اساس متفاوت خواهد بود.

---

علائم کمبود هورمون رشد در کودکان و نوجوانان

علائم اختلالات هورمونی در کودکان با بزرگسالان متفاوت است. کودکان هنوز در حال رشد و تکامل هستند و این رشد را هورمون‌های ترشح‌شده از سیستم غدد درون ریز تنظیم و هماهنگ می‌کند. میزان ترشح این هورمون‌ رشد در هر مرحله‌ای از زندگی فرد متفاوت است. ازاین‌رو علائم کمبود هورمون رشد در کودکان با یزرگسالان متفاوت است. علامت اصلی کمبود هورمون رشد در کودکان کاهش رشد قد کودک است. این حالت خصوصا از سن ۳ سالگی به بعد قابل ردیابی است. چراکه بیشترین تأثیر این هورمون در کودکان مربوط به رشد قد آنهاست. درصورت کمبود این هورمون، کودکان در هر سال کمتر از ۳.۵ سانتی‌متر رشد می‌کنند.

از طرفی کودکان مبتلا به نقص هورمون رشد چهره‌ای جوان‌تر و کودکانه‌تر دارند، گویا رشد آنها تکمیل نشده است. معمولا هیکل آنها هم چاق‌تر از حالت نرمال است. کودکان درگیر با کمبود هورمون رشد در رشد مو هم دچار اختلال هستند.

تأخیر در بلوغ هم از نشانه‌های جدی کمبود HGH است. در بسیاری از موارد، علائم کمبود در کودکان ممکن است با نشانه‌های سایر بیماری‌ها هم‌پوشانی داشته باشد. در این شرایط بررسی و معاینه دقیق کودک توسط متخصص کودکان اهمیت بسیار زیادی دارد.

علائم کمبود هورمون رشد در بزرگسالان چیست؟

در صورت کمبود هورمون رشد در بزرگسالان، افراد معمولا سطح بسیار بالاتری از چربی را در بدن خود ذخبره می‌کنند. این چربی اضافه خصوصا در نواحی اطراف کمر بسیار مشهود است. اضطراب مزمن و افسردگی شدید از دیگر نشان‌های مهم کمبود این هورمون در بدن است. این افراد به شدت احساس انزوا دارند و از دیگران دوری می‌کنند.

افرادی که از نقص هورمون رشد رنج می‌برند معمولا عملکرد بسیار ضعیفی خصوصا در ورزش و سایر فعالیت‌ها دارند و معمولا میل جنسی در آنها به‌شدت کاهش می‌یابد. خستگی مفرط هم می‌تواند از علائم کمبود هورمون رشد در افراد باشد. آنها قدرت، استقامت و توانایی بسیار کمتری برای ورزش دارند و نمی‌توانند بدون استراحت،به‌صورت مداوم ورزش کنند.

افراد درگیر با کمبود و نقص هورمون سوماتوتروپین نسبت به گرما و سرما بسیار حساس‌اند. معمولا آنها توده عضلانی کمتر و ضعیف‌تری دارند و در مقابل توده چربی بدنشان بالاست.

نشانه مهم دیگری که در افراد درگیر با کمبود هورمون رشد مشاهده می‌شود، مربوط به شکستگی سریع و راحت استخوان‌ها در آنهاست. در این افراد به دلیل تراکم کم استخوان و پوکی استخوان، استخوان‌ها خصوصا با افزایش سن به‌شدت تمایل به شکستن دارند.

بخش مهم دیگر مربوط به فاکتورهای خونی در این افراد است. آن‌ها معمولا قند خون بالاتر، کلسیم کمتر و از همه مهمتر سطح تری‌گلیسرید بالاتری دارند. در لیست آزمایش هورمون رشد، معمولا تست‌های چربی و قند خون هم برای تشخیص و پیگیری در نظر گرفته می‌شود.

کودکت علائم کمبود هورمون رشد داره و نگرانی؟

برای اطمینان از متخصص نوبت بگیر.

مشاوره آنلاین متخصص کودکاندکتر اطفال خوب

دلایل کمبود هورمون رشد چیست؟

چه مواردی را می‌توان به عنوان دلایل اصلی کمبود هورمون رشد در افراد در نظر گرفت؟ این مشکل می‌تواند به دلایل بسیار مختلفی رخ دهد. دلایل و عوامل این کمبود را می‌توان به دلایل مادرزادی و اکتسابی دسته‌بندی کرد. با این حال در بسیاری از موارد علت کمبود این هورمون اصلا قابل ردیابی و تشخیص نیست. علاوعه‌براین علل کمبود سوماتوترپین می‌تواند در کودکان و بزرگسالان متفاوت باشد.

دلایل کمبود هورمون رشد در کودکان

برخی از محققان بر این باورند که اساس کمبود و نقص هورمون رشد در کودکان کمتر می‌تواند ریشه ژنتیکی و مادرزادی داشته باشد و شانس اینکه این کمبود از والدین به کودکان منتقل شود، بسیار کم است. اما بااین‌حال آنها بر این باورند که اکثر کودکانی که یک بیماری نقص ژنتیکی مانند شکاف کام دارند، بیشتر در معرض کمبود هورمون رشد هستند. در نتیجه نمی‌توان احتمال ژنتیکی‌بودن نقص هورمون رشد در کودکان را نادیده گرفت.

آسیب‌هایی که به غده هیپوفیز و هیپوتالاموس وارد می‌شود را می‌توان به‌عنوان دلایل اصلی کمبود HGH در نظر گرفت. این ضربه و آسیب‌ها می‌تواند قبل از تولد، در حین زایمان و بعد از تولد اتفاق بیفتد.

کمبود اکتسابی هورمون رشد در دوران کودکی و نوجوانی هم ممکن است ایجاد شود. ضربه شدید سر، تومورها، عفونت‌هایی مانند آنسفالیت و مننژیت در کودکان و مواردی ازاین‌دست می‌تواند موجب کاهش ترشح هورمون رشد در کودکان شود. تشخیص علت ایجاد این کمبود برای تعیین مسیر درمانی درست در کودکان بسیار ضرورت دارد.

---

دلایل کمبود هورمون رشد در بزرگسالان

سبک زندگی و رژیم غذایی به‌همراه عدم تحرک و چاقی از جمله ساده‌ترین و متداول‌ترین دلایل کمبود هورمون رشد در بزرگسالان است. از طرفی هرگونه آسیب مغزی می‌تواند باعث نقص در ترشح این هورمون شود. آسیب‌هایی که به غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس وارد می‌شود، از دلایل بسیار مهم کمبود هورمون رشد هستند.

تومورهای مغزی و جراحی‌های مغز به همراه پرتودرمانی می‌توانند از جمله عوامل آسیب‌رسان باشند. گاهی هم در سیستم خون‌رسانی به غده هیپوفیز مشکل به وجود آمده و به همین دلیل در تولید و ترشح این هورمون اختلال ایجاد می‌شود.

آسیب به غده هیپوفیز و هیپوتالاموس (محل ترشح و تنظیم هورمون رشد)، مهمترین دلیل کمبود هورمون رشد در کودکان و بزرگسالان است.

راه‌های تشخیص کمبود هورمون رشد

برای تشخیص کمبود هورمون رشد در بزرگسالان و کودکان باید از شیوه‌های تخصصی متفاوتی استفاده شود. به‌این‌ترتیب باید راه‌های تشخیص کمبود هورمون رشد در کودکان و بزرگسالان را به‌صورت مجزا بررسی کنیم.

راه‌های تشخیص کمبود هورمون رشد در کودکان

برای تشخیص و ارائه راه‌های درمان کمبود هورمون رشد در کودکان، پزشک ابتدا کودک را معاینه می‌کند و بر اساس یک سری معیارهای درمانی و پزشکی دخیل در این نقص، کمبود این هورمون را تشخیص خواهد داد. این موارد شامل گزینه‌های زیر می‌شود:

• تغییرات طبیعی رشد مانند کوتاهی قد در مقایسه با متوسط قد خانوادگی
• وجود سایر اختلالات مانند مشکلات هورمون تیروئید یا وجود بیماری‌های مزمن کلیوی
• برخی شرایط و بیماری‌های ژنتیکی
• انجام معاینات فیزیکی مداوم و منظم.

علاوه‌براین یک سری آزمایشات خونی نظیر آزمایش هورمونی هم برای تشخیص کمبود هورمون رشد انجام می‌شود. البته سایر سطوح هورمونی هم ممکن است بررسی شود. گاهی اوقات آزمایش بعد از تجویز یک ماده افزایش هورمون رشد انجام می‌شود.

روش تشخیصی دیگر شامل استفاده از تصویربرداری اشعه ایکس یا یدگر روش‌های تصویربرداری پزشکی است. رادیوگرافی از دست‌ و پا و تخمین سن استخوان‌ها در کودک هم روش تشخیصی دیگری است که پزشکان از آن استفاده می‌کنند.

---

تشخیص کمبود هورمون رشد در بزرگسالان

در بزرگسالان از روش‌هایی همچون سی‌تی‌اسکن، ام‌آرآی و آزمایش هورمون رشد برای تشخیص کمبود این هورمون در بدن استفاده می‌کنند. سایر آزمایشات خون مانند آزمایش قند خون، چربی خون و برخی اختلالات هورمونی هم می‌تواند به تشخیص درست کمک کند.

در بزرگسالانی که دچار این مشکل هستند، هورمون رشد به‌سرعت توسط بافت‌ها جذب می‌شود و در نتیجه در آزمایش هورمون رشد، سطوح بسیار پایینی از این هورمون نشان‌داده‌می‌شود. آزمایش دیگری که انجام می‌شود، آزمایش تحریک غده هیپوفیز نام دارد که طی یک تا دو ساعت به‌صورت سرپایی و ناشتا انجام می‌شود. در این تست پاسخ غده هیپوفیز هنگام تحریک برای تولید هورمون رشد بررسی می‌شود.

درمان کمبود هورمون رشد به چه صورت است؟

بسته به سن بیمار و دلیل کمبود هورمون رشد در او، راه‌های درمان در بزرگسالان و کودکان و راه‌های افزایش ترشح هورمون رشد در کودکان متفاوت خواهد بود. در ادامه روش درمان کمبود ترشح هورمون رشد را در کودکان و بزرگسالان به‌تفکیک بررسی می‌کنیم:

راه‌های درمان کمبود هورمون رشد در کودکان

درمان کمبود هورمون رشد در کودکان، با تزریق روزانه هورمون رشد مصنوعی انجام می‌شود. این درمان به‌صورت تزریق آمپول هورمون رشد صورت می‌گیرد. نتایج اغلب به‌محض شروع درمان بین سه تا چهار ماه بعد مشاهده می‌شود. درمان احتمالا چندین سال طول می‌کشد. معمولا نیاز است تا اواخر بلوغ که رشد به‌پایان می‌رسد، درمان ادامه یابد. هر چه درمان زودتر شروع شود، شانس بیشتری برای رسیدن به قد طبیعی یا نزدیک به نرمال در بزرگسالی که با الگوی خانواده او مطابقت داشته باشد، وجود خواهد داشت.

درمان کمبود هورمون رشد در بزرگسالان

یکی از راه‌های درمانی برای افرادی که دچار کمبود سوماتوتروپین شده‌اند، تزریق هورمون رشد است. آمپول هورمون رشد می‌تواند به افراد برای رفع مشکل کمبود این هورمون و افزایش تراکم استخوان کمک کند تا به‌این‌ترتیب شاهد افزایش سطح انرژی، افزایش توده عضلانی، کاهش چربی بدن و کاهش خطرات ابتلا به بیماری‌های قلبی در فرد باشیم.

اما علاوه‌بر گزینه تزریق آمپول هورمون رشد یا مصرف قرص هورمون رشد، راه کارهای دیگری هم برای افزایش سطح این هورمون در بدن افرادی که دچار کمبودهای خفیف‌تر هستند، وجود دارد. بسیاری از این راه‌حل‌ها، جزء روش‌های درمان کمبود هورمون رشد در طب سنتی هستند. از جمله این روش‌ها می‌توان به گزینه‌های زیر اشاره کرد:

۱. ازدست‌دادن چربی

مقدار چربی شکمی ارتباط مستقیمی با تولید HGH شما دارد. افرادی که دارای سطوح بالاتر چربی شکم هستند، احتمالا دچار اختلال در تولید و ترشح هورمون رشد هستند و خطر ابتلا به بیماری در آنها افزایش می‌یابد. در نتیجه توصیه می‌شود برای بهبود سطح ترشح این هورمون، حتما رژیم غذایی سالمی را در پیش بگیرید و به‌دنبال خلاصی از چربی‌های اطراف شکم باشید.

۲. استفاده از مکمل آرژنین

یکی دیگر از روش‌های پیشنهادی برای افزایش سطح هورمون رشد در بدن، استفاده از مکمل آرژنین است. مطالعات نشان داده‌است که این ترکیب می‌تواند سطح HGH را افزایش دهند. اگر در کنار مصرف این اسیدآمینه ورزش را هم دنبال کنید، قطعا نتیجه بهتری به دست خواهید آورد.

۳. کاهش مصرف قند

یکی از موارد مؤثر در کاهش HGH، افزایش سطح انسولین در بدن است. این هورمون هم به دنبال افزایش مصرف شکر و کربوهیدرات‌های تصفیه شده افزایش می‌یابد. به‌نظر می‌رسد کاهش مصرف قند می‌تواند به بهینه‌سازی سطح هورمون رشد در بدن کمک کند.

۴. قبل از خواب زیاد غذا نخورید.

به‌صورت طبیعی ساعت ترشح هورمون رشد در بدن انسان در ساعات اولیه خواب است. در توصیه‌های درمان کمبود هورمون رشد در طب سنتی تأکید می‌شود که حتما خواب کافی داشته باشید و قبل از خواب به‌هیچ‌عنوان زیاد غذا نخورید. اکثر غذاها به‌دلیل داشتن کربوهیدرات بالا موجب افزایش سطح انسولین در بدن می‌شوند و این مورد موجب کاهش ترشح HGH خواهد شد.

نحوه عمل HGH به چه صورت است؟

استخوان‌های ما در دوران کودکی و نوجوانی به مقدار کافی هورمون رشد نیاز دارند تا بتوانند رشد خوبی داشته باشند. در واقع این نیاز مربوط به تأثیر و عملکردی است که این هورمون در سیستم بدن انسان دارد. سوماتوتروپین کبد را وادار می‌کند تا ماده‌ای به‌ نام فاکتور رشد شبه‌انسولینی که به آن (GF-1 ) هم گفته می شود را تولید و ترشح کنند.

این ترکیب به‌همراه سایر ترکیبات مشابه در رشد و تکامل استخوان‌ها نقش دارد. در کنار این مورد، HGH روی سیستم متابولیسمی بدن هم تأثیر می‌گذارد و با متابولیسم پروتئین‌ها و لیپیدها موجب تکثیر سلولی و رشد آنها می‌شود. سایر فاکتورهای خونی مانند گلوکز و کلسیم هم تحت تأثیر هورمون رشد افزایش می‌یابند.

---

تنظیم ترشح هورمون HGH در بدن

نکته حائز اهمیت این است که خود ترشح این هورمون با ترشح عوامل محرک یا بازدارنده، کم‌ و زیاد می‌شود، به‌این‌ترتیب کاهش یا افزایش ترشح این هورمون در بدن را شاهد هستیم. هورمون آزادکننده‌‌ی HGH، ترشح این هورمون را بیشتر می‌کند که به آن سوماتوکرینین گفته می‌شود. در مقابل هورمون بازدارنده‌ی HGH که سوماتوستاتین نام دارد، ترشح این هورمون را مهار می‌کند.

هر دوی این هورمون‌ها از هیپوتالاموس ترشح می‌شوند. خود این دو هورمون هم تحت تأثیر عوامل تحریک‌کننده و بازدارنده خارجی قرار می‌گیرند و کم‌ و زیاد می‌شوند. برای مثال هورمون‌های جنسی در دوران بلوغ موجب افزایش ترشح HGH می‌شوند. روزه‌داری و ورزش شدید هم می‌تواند محرک ترشح هورمون رشد باشد. در مقابل انسولین و سطح بالای قند خون به‌عنوان عامل مهارکننده ترشح این هورمون‌ها محسوب می‌شوند.

---

چه عواملی موجب اختلال در ترشح هورمون رشد می‌شود؟

دلایل مختلفی می‌تواند موجب اختلال در ترشح HGH شود. از دلایل ساده مانند سبک زندگی، رژیم غذایی و چاقی و عدم تحرک گرفته تا دلایل و عوامل ژنتیکی و بیماری‌های زمینه‌ای مختلف، همگی می‌توانند موجب بروز نقص در ترشح این هورمون در بدن شوند. کلا می‌توان دلایل را به انواع مادرزادی و اکتسابی دسته‌بندی کرد.

گاهی مشکلات غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس می‌تواند عامل نقص در تولید این هورمون باشد. در کودکان هم کمبود این هورمون می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. از جمله سندرم ترنر که یک اختلال ژنتیکی است و بیشتر روی رشد و افزایش قد دختران تأثیر دارد.

سندرم پرادر ویلی هم اختلال ژنتیکی غیرمعمول دیگری است که باعث ضعف عضلات و احساس دائمی گرسنگی در فرد می‌شود. بیماری‌های مزمن کلیوی، نارسایی HGH، کمبود HGH به دنبال جراحی یا بیماری‌های روده و در نهایت کمبود این هورمون به دلیل تومورهای نادر مغزی در هیپوفیز از جمله مواردی است که ممکن است به دنبال آن کودکان دچار نقص و کمبود HGH شوند. ازاین‌رو تزریق هورمون رشد یکی از راه‌های درمان کمبود هورمون رشد در کودکان است.

---

هورمون رشد مصنوعی چیست و چه کاربردی دارد؟

مانند هورمون رشد انسانی، در حیوانات هورمون استوماتوتروپین را داریم. این هورمون به‌صورت طبیعی در حیوانات تولید و ترشح می‌شود. از طرفی سوماتوتروپین شکل مصنوعی هورمون‌های رشد است که به‌صورت مصنوعی و با استفاده از فناوری DNA نوترکیب سنتز می‌شود.

این ترکیبی است که در مواردی پزشکان به‌صورت یک مکمل درمانی آن را تجویز می‌کنند. آن‌ها هورمون مصنوعی رشد را برای کمک به رشد کودکانی که سطح هورمونی آنها به دلایل متفاوتی کاهش‌ یافته‌است، تجویز می‌کنند. به‌این‌ترتیب کودکان می‌توانند به رشد کامل خود برسند. این مورد یکی از راه‌های درمان کمبود هورمون رشد در کودکان است.

در موارد دیگر این هورمون برای درمان بیماری‌های مختلفی که در آن نقص HGH مشاهده شده است، مانند بیماری‌های مزمن کلیوی یا روده، تومورهای مغزی هیپوفیز و درمان بیماری‌های ژنتیکی نادر که در آنها به افزایش هورمون رشد به‌صورت مصنوعی نیاز است، مورداستفاده قرار می‌گیرد.

اما متأسفانه در بسیاری از موارد هورمون‌های مصنوعی رشد به‌صورت فزاینده‌ای توسط ورزشکاران و بدنسازان هم مصرف می‌شود که تأثیرات سوء را به‌همراه خواهد داشت. آن‌ها این هورمون را با این تصور که می‌تواند به افزایش قدرت عضلانی آنها کمک کند، مصرف می‌کنند.

عوارض مصرف بیش از حد هورمون رشد مصنوعی

همان‌طور که گفته شد در مواردی هورمون مصنوعی رشد برای درمان بسیاری از بیماری‌های مرتبط تجویز می‌شود. اما متأسفانه مصرف شاهد مصرف خودسرانه و بدون تجویز این ترکیبات خصوصا بین ورزشکاران هستیم. آنها برای افزایش توده عضلانی، رشد استخوان‌ها و تقویت ماهیچه‌ها این ترکیبات را مصرف می‌کنند.

این در‌حالی است که نه افزایش قد در بزرگسالی و نه افزایش اندازه ماهیچه به‌دنبال مصرف هورمون‌های مصنوعی رشد واقعیت ندارد. حتی افزایش اندازه ماهیچه‌ها هم در نتیجه افزایش بافت همبند است که هیچ کمکی به قدرت عضلانی نخواهد کرد. حتی در درازمدت این مصرف بی‌رویه می‌تواند موجب ضعف عضلانی هم شود.

بیماری آکرومگالی هم که قبلا به آن اشاره شد، از عوارض مصرف بیش از حد سوماتوتروپین مصنوعی است. سایر عوارض جانبی این مصرف بی‌رویه شامل موارد زیر است:

• درد مفاصل و عضلات
• سندروم تونل کارپال
• سطح قند خون بالا
• سطح کلسترول بالا
• احتباس مایعات که منجر به تورم در بازوها و پاها می‌شود.

افزایش غیرطبیعی هورمون رشد در بدن

کمبود و نقص ترشح هورمون HGH تنها مشکلی نیست که ممکن است در بزرگسالان مشکل‌ساز شود. از دیگر عوارض هورمون رشد، می‌توان به ترشح زیاد آن هم اشاره کرد. در مواردی هم ممکن است بدن به‌صورت غیرطبیعی به دلایل مختلف سطح بالایی از سوماتوتروپین را ترشح کند که خود این حالت هم می‌تواند عوارض زیادی را به دنبال داشته باشد. تومورها از مهم‌ترین دلایل این افزایش غیرطبیعی هستند.

نتیجه چنین افزایش غیرطبیعی هورمون رشد، بیماری‌های غول‌پیکری و آکرومگالی است که در آن رشد زیاد و غیرنرمال استخوان‌ها، بافت‌ها، عضلات و پوست را شاهد هستیم. حتی اندام‌های داخلی مانند قلب و کلیه هم تحت تأثیر این افزایش غیرطبیعی بزرگ‌تر از حد معمول می‌شوند. این افراد معمولا ظاهری غیرنرمال دارند و اندام‌هایشان بسیار بزرگ و غیرطبیعی دیده می‌شود.

پوست ضخیم و مودار، فشارخون بسیار بالا، بیماری‌های قلبی و غیره از دیگر عوارض هورمون رشد زیاد از حد در بزرگسالان است. اگر تومور و بیماری در دوران کودکی رخ دهد، افزایش قد غیرطبیعی ممکن است منجر به غول‌پیکری در کودکان شود.

علاوه بر بیماری‌های زمینه‌ای، استفاده طولانی‌مدت و بیش‌ازحد هورمون‌های رشد مصنوعی هم می‌تواند موجب بیماری آکرومگالی شود. اما در این حالت معمولا غول‌پیکری ایجاد نمی‌شود. دلیل آن هم این است که تزریق آمپول هورمون رشد قد بعد از بلوغ و در دوران بزرگسالی نمی‌تواند موجب افزایش قد شود و تنها استخوان‌ها را ضخیم می‌کند، نه بلند.

می‌دونی افزایش غیرطبیعی هورمون رشد در بدن، عوارض داره؟ همین الان از متخصص مشاوره بگیر.

دکتر تاخیر رشد

کاربرد سوماتوتروپین در پزشکی

سوماتوتروپین به‌صورت بسیار گسترده‌ای در پزشکی کاربرد دارد. از این ترکیب برای کمک به درمان اختلالات رشدی در کودکان و کمبود هورمون رشد در بزرگسالان استفاده می‌شود. درمان بیماری‌های مختلف ژنتیکی و اکتسابی ناشی از کمبود سوماتوتروپین همگی با استفاده از داروهای مصنوعی آن که شامل قرص هورمون رشد و آمپول می‌شوند، انجام خواهد شد.

در پزشکی از تزریق آمپول هورمون رشد برای افزایش توده عضلانی در کودکان، افزایش سطح انرژی و کاهش بیماری‌های قلبی و عروقی و فشارخون در آن‌ها استفاده می‌شود. هنوز تحقیقات در خصوص این ترکیب و تأثیرات آن در درمان بیماری‌ها ادامه دارد.

---

---

راهنمای مراجعه به پزشک

هورمون رشد انسانی یا سوماتوتروپین (HGH) هورمونی است که از بخش قدامی هیپوفیز ترشح می‌شود. این هورمون وظایف مختلفی در بدن دارد که مهمترین آنها، افزایش رشد استخوان‌ها، افزایش توده عضلانی، کنترل متابولیسم، تکامل بدن و ترمیم سلولی است. ترشح میزان درستی از این هورمون، یعنی نه کم و نه زیاد، برای سلامت کوئک و همچنین فرد بزرگسال ضروری است.

اگر کمبود هورمون رشد در کودک وجود داشته باشد، یک علامت واضح برای ما به‌جا می‌گذارد، یعنی رشد کم و قد کوتاه. هر کودک از زمان تولد تحت نظر متخصص کودکان و یا مراکز بهداشت است و قد، وزن و دیگر مراحل رشد و تکامل کودک به‌دقت بررسی و کنترل می‌شود. اگر پزشک علائمی مبنی بر رشد کم کودک پیدا کند، بررسی‌های بیشتری انجام خواهد تا در مورد نقص ترشح هورمون رشد نظر قطعی خود را بدهد. آزمایش هورمون رشد یا تست HGH آزمایشی است که به عنوان والد تا‌به‌حال به آن برخورد کرده‌اید. این آزمایش برای بررسی میزان هورمون رشد در بدن انجام می‌شود.

در این مطلب از دکترتو، علائم، روش‌های تشخیص و درمان کمبود هورمون رشد در کودکان و بزرگسالان را بررسی کردیم. اگر این علائم را دارید، بهتر است به متخصص غدد مراجعه کنید. بعد از مشخص شدن دلیل کمبود هورمون رشد، مسیر درمان مشخص می‌شود که احتمالا استفاده از هورمون رشد مصنوعی است.

کاهش یا افزایش هورمون‌های رشد می‌تواند اختلالاتی را در بدن ایجاد کنند. گاهی این نوسانات باعث بروز یا تشدید بیماری‌های خطرناکی مثل سرطان می‌شود. کنترل هورمون رشد حتما باید زیر نظر متخصص غدد انجام گیرد. برای پیدا کردن بهترین متخصصان در سراسر ایران، می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. اگر سؤالی در این زمینه دارید می‌توانید به صورت آنلاین یا تلفنی بپرسید.