فهرست مطالب
خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:
کشت زخم یک آزمایش پزشکی است که برای شناسایی باکتری‌ها، قارچ‌ها یا ویروس‌های موجود در یک زخم انجام میشود. در این آزمایش نمونه‌ای از ترشحات زخم به محیط کشت ارسال میشود تا نوع عفونت آن و یک یا چند میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا مشخص شوند. این روش به پزشکان کمک می‌کند تا درمان مناسب را برای بیمار تجویز کنند. در ادامه این مطلب از مجله سلامت دکترتو همراه ما باشید تا به بررسی بیشتر روش‌های انجام آزمایش کشت زخم بپردازیم. همچنین اگر نیاز به تعیین وقت و انجام تست دارید، در سایت نوبت‌دهی آنلاین پزشکان دکترتو، می‌توانید از زمان‌های نوبت ویزیت حضوری پزشک متخصص مورد نظرتان آگاه شوید و آن را ثبت کنید یا مشاوره تخصصی آنلاین و تلفنی دریافت کنید.
کشت زخم چیست؟
کشت زخم به انگلیسی culture-wound آزمایشی است که باکتری‌های عامل عفونت (بیماری‌زا) موجود در زخم را تشخیص می‌دهد. هدف از این کار، کمک به روند درمان و تعیین نوع آنتی‌بیوتیک لازم برای مهار عفونت است. این آزمایش بخشی از آزمایش چکاپ کامل بدن است که بیشتر برای افراد دیابتی کاربرد دارد.
زخم‌ها ممکن است فقط شکاف‌های سطحی در پوست (همچون خراش، برش) باشند یا اینکه ممکن است عمیق‌تر (نظیر بریدگی، جای نیش، سوراخ یا سوختگی) باشند و بافت‌های بیشتری را درگیر کنند. کشت زخم با جمع‌آوری نمونه‌ای از مایع، سلول‌ها یا بافت زخم شروع میشود. سپس نمونه را در یک محیط کشت مغذی مناسب کشت می‌دهند. پس از رشد باکتری‌ها در این محیط مطلوب و رسیدن به تعداد کافی، امکان بررسی و تشخیص بیشتر فراهم میشود.
هر زخمی ممکن است با انواع گوناگونی از باکتری‌ها آلوده شود. کشت زخم به تشخیص موارد زیر کمک می‌کند:
- آیا زخم عفونی شده است؟
- کدام نوع باکتری باعث ایجاد عفونت شده است؟
- کدام آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت و بهبود زخم بهتر است؟
معمولا تنها یک نوع باکتری بیماری‌زا باعث ایجاد عفونت در زخم شده است. بااین‌حال، ممکن است چند نوع از باکتری‌های طبیعی موجود در پوست هم در کشت وجود داشته‌باشند. جداسازی انواع مختلف باکتری‌ها و شناسایی باکتری‌های بیماری‌زا، به یک یا چند روز زمان نیاز دارد.
انواع باکتری های شایع در کشت زخم
از باکتری‌های شایع در کشت زخم می‌توان به استافیلوکوکوس اورئوس، استرپتوکوکوس، کلستریدیا، پسیودوموناس آئروژینوزا و کلبسیلا اشاره کرد. این باکتری‌ها معمولا باعث عفونت‌های پوستی و زخم‌های مزمن می‌شوند.
برخی از انواع باکتری‌هایی که زخم را آلوده می‌کنند ممکن است برای رشد به هوا نیاز داشته باشند (هوازی)، درحالی‌که برخی دیگر به محیط بدون اکسیژن یا کم اکسیژن (بی‌هوازی یا میکروآئروفیلیک [خرد هوازی]) نیاز دارند.
جدول زیر شامل باکتری‌های رایج در کشت زخم، سویه‌های شایع و نوع عفونت‌های رایج است که به‌طور معمول در بدن انسان ایجاد می‌شوند. این اطلاعات برای درک بهتر از روند درمان و شناسایی عفونت‌ها مفید است.
| نوع باکتری در کشت زخم | سویه‌های شایع | نوع گرم | عفونت‌های ایجاد شده |
|---|---|---|---|
| استافیلوکوکوس اورئوس | S. aureus | گرم مثبت | عفونت‌های پوستی، زخم‌های جراحی، عفونت‌های خونریزی، عفونت سینه و مفاصل |
| استرپتوکوک پیوژنز | S. pyogenes | گرم مثبت | زخم‌های چرکی، سلولیت، گانگرن، عفونت‌های بافت نرم و انتهایی |
| کلبسیلا پنومونیه | Klebsiella pneumoniae | گرم منفی | عفونت‌های تنفسی، عفونت‌های زخم‌های دیابتی و عفونت‌های ادراری |
| پروتئوس میرانجی | Proteus mirabilis | گرم منفی | عفونت‌های دستگاه ادراری، عفونت‌های زخم و عفونت‌های روده‌ای |
| پسیودوموناس آئروژینوزا | Pseudomonas aeruginosa | گرم منفی | عفونت‌های زخم‌های جراحی، زخم‌های سوختگی، عفونت‌های تنفسی و مجاری ادراری |
| باسیلوس سابتلیس | Bacillus subtilis | گرم مثبت | عفونت‌های گوارشی، عفونت‌های زخم، و عفونت‌های پوستی |
| اشریشیا کلای | Escherichia coli | گرم منفی | عفونت‌های ادراری، عفونت‌های زخم‌های جراحی، گوارشی و خونریزی |
انواع کشت زخم
کشت زخم به ۲ نوع اصلی تقسیم میشود: کشت بی‌هوازی و هوازی. کشت بی‌هوازی برای شناسایی باکتری‌هایی که در محیط‌های بدون اکسیژن رشد می‌کنند، مانند کلبسیلا و کلستریدیا است. کشت هوازی برای باکتری‌های معمولی مانند استافیلوکوک و استرپتوکوک کاربرد دارد. البته انواع روش کشت زخم هم برای انجام این آزمایش وجود دارد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت myhealth
A skin or wound culture is a test to find germs (such as bacteria, a virus, or a fungus) that can cause an infection. A sample of skin, tissue, or fluid is added to a substance that promotes the growth of germs. If no germs grow, the culture is negative.
ترجمه فارسی:
کشت پوست یا کشت زخم یک آزمایش برای یافتن میکروب‌ها (مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها) است که می‌تواند باعث عفونت شود. در این آزمایش نمونه‌ای از پوست، بافت یا مایع به ماده‌ای اضافه میشود که رشد میکروب‌ها را بیشتر می‌کند. اگر میکروب‌ها رشد نکنند، نتیجه منفی است.
۱. کشت سوآب در کشت زخم
کشت سواب رایج‌ترین تکنیک مورد استفاده برای کشت زخم است. این کشت غیرتهاجمی و مقرون‌به‌صرفه است و معمولا گونه‌های باکتریایی عفونت را شناسایی کرده و به هدایت درمان آنتی‌بیوتیکی کمک می‌کند.
سوآب سطحی فقط ارگانیسم‌های کلونیزه شده را آشکار می‌کند و ممکن است قادر به تعیین عامل عفونت در لایه‌های عمیق‌تر بافت نباشد. یک جایگزین قابل‌قبول برای کشت کمیتی بافت، تکنیک کمیتی سوآب Levine است:
- در این روش زخم را با سالین عادی تمیز کنید.
- سپس زخم را با گاز استریل خشک کنید.
- سالم‌ترین بافت را بدون درنظرگرفتن ترشحات، چرک و بافت تخریب شده کشت کنید.
- انتهای اپلیکاتور استریل را به مدت حداقل ۵ ثانیه، روی یک قسمت ۱ سانتی‌متر مربعی بچرخانید.
- فشار کافی روی سوآب وارد کنید. این کار باعث میشود مایع بافتی خارج شود.
آیا کشت زخم روش مناسبی برای درمان زخم شماست؟
همین الان با پزشک مشورت کن.
۲. بیوپسی بافت عمیق در کشت زخم
بیوپسی بافت عمیق یا پانچ بیوپسی برای کشت کمیتی، یک استاندارد طلایی برای تشخیص عامل عفونت و مقدار آن است. بیوپسی یک تست تهاجمی، دردناک و گران‌قیمت است و همیشه در تمام شرایط در دسترس نیست. بیوپسی باید توسط اپراتورهای مجرب و آموزش‌دیده، انجام شود.
اپراتور برای برداشتن لایه‌ای از لایه‌های عمیق‌تر پوست برای آزمایش، باید به طور مکرر از یک ابزار پانچ دایره‌ای شکل مخصوص یکبار مصرف استفاده کند. بسته به‌اندازه‌ی زخم، ممکن است برای بستن زخم به بخیه نیاز باشد.
۳. کشت سوزنی در کشت زخم
آسپیراسیون سوزنی یک روش کم تهاجمی برای استفاده در زخم‌هایی نظیر زخم‌های سوراخ شده است. این روش شامل قراردادن یک سوزن کوچک ۲۲ گیجی (gauge) در محل زخم است. برای به‌دست‌آوردن نمونه‌ی مایع برای انجام بیوپسی، پزشک پیستون را به عقب می‌کشد. سپس زاویه‌ی سوزن را ۲ یا ۳ بار تغییر می‌دهد تا مایع از نواحی مختلف زخم جمع‌آوری شود.
ارزیابی دقیق بیمار و زخم به پزشک کمک می‌کند تا زمان مناسب برای انجام کشت زخم و بهترین تکنیک برای جمع‌آوری نمونه را تعیین کند. بسته به شرایط ممکن است پروتکل نهایی متفاوت باشند؛ بنابراین حتما دستورالعمل‌های مرکز درمانی را دنبال کنید.
۴. کشت زخم پای دیابتی
زخم پای دیابتی معمولا به دلیل کاهش جریان خون و آسیب به اعصاب ایجاد میشود. کشت زخم برای این نوع زخم‌ها برای شناسایی عفونت‌های باکتریایی و انتخاب درمان مناسب بسیار مهم است.
در کشت زخم از چه آزمایش هایی برای شناسایی باکتری استفاده می شود؟
هدف اصلی کشت زخم، شناسایی انواع مختلف میکروارگانیسم‌ها است. این فرایند شناسایی یک فرایند گام‌به‌گام است و ممکن است شامل آزمایش‌ها و ارزیابی‌های زیادی باشد. این آزمایش‌ها و ارزیابی‌ها هم قبل از کشت روی نمونه و بعد از رشد باکتری‌ها انجام می‌شوند. یکی از این آزمایش‌ها، رنگ‌آمیزی گرم است. در ادامه توضیح مختصری از این آزمایش‌ها برای شما آورده‌ایم.
۱. رنگ آمیزی گرم باکتری یا Gram smear
رنگ آمیزی گرم باکتری شامل قراردادن نمونه یا پخش کردن انواع کلنی روی یک اسلاید شیشه‌ای و رنگ کردن آن با یک رنگ مخصوص است. در زیر میکروسکوپ، باکتری‌ها را می‌توان به ارگانیسم‌های گرم مثبت و گرم منفی طبقه‌بندی کرد و از نظر شکل می‌توان آنها را به کوکی‌ها (باکتری‌های کروی شکل) یا باسیل‌ها (باکتری‌های میله‌ای شکل) تقسیم‌بندی کرد.
ازآنجایی‌که نتایج رنگ‌آمیزی قطعی نیستند، آزمایش‌های بیشتری (همچون واکنش‌های بیوشیمیایی یا طیف‌سنجی جرمی) برای شناسایی دقیق باکتری‌ها انجام شوند.
۲. طیف سنجی جرمی کشت زخم
طیف‌سنجی جرمی (Mass Spectrometry) می‌تواند در کمتر از یک ساعت پس از رشد کلنی باکتری در محیط کشت، نوع باکتری را تشخیص دهد. این تکنیک به طرز چشمگیری زمان موردنیاز برای شناسایی باکتری‌ها از طریق واکنش‌های بیوشیمیایی سنتی که به انکوباسیون یک شبه نیاز دارند، را کاهش می‌دهد.
امروزه از طیف‌سنجی جرمی به‌عنوان یک فرایند تک‌مرحله‌ای برای شناسایی باکتری‌های مختلف موجود در نمونه زخم پس از کشت استفاده میشود.
۳. آزمایش حساسیت ضدمیکروبی در کشت زخم
آزمایش حساسیت ضدمیکروبی برای هدایت روند درمان و تعیین نوع آنتی‌بیوتیک مؤثر روی باکتری انجام میشود. برای انجام این کار، باید یک کشت خالص (ایزوله) از باکتری‌های شناسایی شده وجود داشته‌باشد. این کار ممکن است به زمان اضافه برای کشت مجدد نیاز داشته‌باشد تا باکتری‌های مهم جداسازی و شناسایی شود.
۴. آزمایش direct smear در کشت زخم
گاهی برای بررسی عامل عفونت و میکروب شناسی در کشت زخم از آزمایش direct smear استفاده میشود. در این آزمایش نمونه به‌صورت مستقیم زیر میکروسکوپ بررسی میشود.
چرا آزمایش کشت زخم انجام می شود؟
اگر پزشک فکر می‌کند که زخمتان عفونی است یا در موارد گاز‌گرفتگی توسط حیوان، حشره یا شخص مشکوک ایجاد شده است، ممکن است این آزمایش را برای شما تجویز کند. علائم زخم عفونی معمولا شامل قرمز شدن پوست، وجود چرک یا مایعی بدبو که از محل زخم خارج میشود و گرم‌شدن پوست اطراف زخم هستند.
معمولا کشت زخم برای اهداف زیر انجام میشود:
- پیدا کردن علت ایجاد عفونت در یک زخم مثل زخم بستر یا زخم پای دیابتی، سوختگی، زخم جراحی یا جراحت
- تصمیم‌گیری درمورد انتخاب بهترین درمان
چه آزمایش های دیگری ممکن است همراه با کشت زخم انجام شوند؟
برای تشخیص بهتر عامل عفونت بدن، ممکن است همراه با کشت زخم، این آزمایش‌ها هم انجام شوند:
- آزمایش خون برای بررسی عملکرد کبد، پروتئین خون و قند خون
- شمارش کامل خون (CBC)
- آزمایش ادرار
نحوه گرفتن کشت از ترشحات زخم: کشت زخم چگونه انجام می شود؟
برای نمونه برداری از زخم یا جمع‌آوری یک نمونه بافت یا مایع از زخم، یک سوآب استریل در محل زخم قرار داده میشود. متخصصی که نمونه برداری از زخم را جمع‌آوری می‌کند ممکن است اطراف زخم را کمی فشار دهد و به‌آرامی سوآب را بچرخاند تا بافت و مایعات بیشتری را جمع‌آوری کند. سپس بسته به نوع ارگانیسم احتمالی، سوآب در لوله‌ی کشت هوازی یا بی‌هوازی یا در هر دو قرار می‌گیرد.
ممکن است از یک سوزن برای جمع‌آوری مایع از آبسه یا زخمی که با دلمه یا کراست پوشانده شده استفاده شود. سپس نمونه در لوله کشت قرار می‌گیرد. همچنین ممکن است پزشک به برداشتن نمونه‌ای از پوست یا بافت (بیوپسی) هم برای آزمایش نیاز داشته‌باشد. جمع‌آوری نمونه به‌احتمال زیاد کمی دردناک خواهد بود، به همین دلیل ابتدا برای بی حس کردن قسمت موردنظر از بی‌حسی موضعی استفاده میشود.
هنگامی که نمونه جمع‌آوری میشود، در ظرفی حاوی مواد مغذی (به نام محیط رشد یا محیط کشت) قرار می‌گیرد که به رشد باکتری‌ها، قارچ‌ها یا ویروس‌ها کمک می‌کند:
- معمولا برای رشد باکتری‌ها به ۱ یا ۲ روز زمان نیاز است.
- قارچ‌ها معمولا به چند روز برای رشد نیاز دارند.
- ویروس‌ها باید در ظرفی با سلول‌های زنده قرار بگیرند و رشد آنها چندین هفته طول می‌کشد.
سپس آزمایش‌های شیمیایی یا روش‌های شناسایی دیگر روی باکتری، قارچ یا ویروسی که در محیط کشت رشد کرده است انجام میشود. اگر برای کمک به تصمیم‌گیری درباره‌ی درمان نیاز به انجام تست حساسیت باشد، به زمان بیشتری نیاز است.
برای برآورد هزینه آزمایش کشت زخم همین الان از دکتر متخصص مشاوره بگیر.
آنتی بیوگرام کشت زخم
آنتی‌بیوگرام یا آزمایش حساسیت آنتی بیوتیکی آزمایشی است که برای تعیین حساسیت یا مقاومت باکتری‌ها به آنتی‌بیوتیک‌های مختلف استفاده میشود. در حقیقت این آزمایش برای این است که متخصص متوجه شود کدام آنتی‌بیوتیک می‌تواند باکتری ایجادکننده عفونت را از بین ببرد یا مهار کند. این آزمون به پزشک کمک می‌کند تا بهترین دارو را برای درمان عفونت انتخاب کند.
آمادگی قبل از انجام آزمایش کشت زخم باکتریایی
به‌طورکلی، نیازی نیست که قبل از این آزمایش هیچ کار خاصی انجام دهید، مگر این که پزشک تان به شما توصیه‌ای کند. اگر از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌کنید یا اخیرا این دارو را مصرف کرده‌اید، حتما به پزشک تان اطلاع دهید.
نتایج و تفسیر کشت زخم
برخی از انواع باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها به‌سرعت در محیط کشت رشد می‌کنند و برخی دیگر به‌کندی رشد می‌کنند. بسته به نوع عفونت احتمالی سن، جنسیت، تاریخچه‌ی سلامتی، روش استفاده شده برای آزمایش و سایر موارد، ممکن است آماده‌شدن نتایج از ۱ روز تا چند هفته طول بکشد.
اگر باکتری‌های بیماری‌زا در کشت شناسایی شوند، احتمال این که آن باکتری عامل عفونت باشد بالا است. عفونت معمولا توسط یک نوع باکتری‌ایجاد میشود اما زخم‌ها ممکن است دارای دو یا چند عامل بیماری‌زا (هوازی یا بی‌هوازی) هم باشند.
اگر بیش از ۳ ارگانیسم وجود داشته باشد، ممکن است به‌عنوان گونه‌های باکتریایی مجزا شناخته نشوند و در گزارش به‌عنوان فلور باکتریایی مخلوط ذکر شوند. این ممکن است نشان‌دهنده‌ی مخلوطی از فلور طبیعی موجود در پوست و عوامل بیماری‌زای موجود در محل زخم باشد که قبل از برداشتن نمونه به‌درستی تمیز نشده بودند یا نشان‌دهنده‌ی یک زخم کثیف باشد (مثل تصادف با موتورسیکلت که آلودگی جاده به زخم منتقل میشود).
| کشت پوست و زخم | نوع نتیجه |
|---|---|
| عادی | تعداد زیادی میکروب‌های مضر روی پوست یا در زخم یافت نمی‌شود. نتایج کشت عادی منفی است. |
| غیرعادی | میکروب‌های مضر روی پوست یا در زخم یافت می‌شوند. نتایج کشت غیرعادی مثبت است. |
اگر در آزمایش کشت زخم فقط فلور طبیعی وجود داشته باشد به چه معناست؟
ممکن است به این دلیل باشد که عفونت به علت باکتری‌هایی است که به طور معمول روی پوست یافت می‌شوند.یا ممکن است به دلیل کم بودن تعداد عوامل بیماری‌زا در نمونه، این عامل از بین رفته باشد. یا حتی احتمال دارد عفونت به علت دیگری باشد.
البته رشد جزئی هم همچنان مهم است (خصوصا زمانی که عفونت زخم در قسمتی از بدن که معمولا استریل است رخ می‌دهد مانند چشم). اگر هیچ‌گونه باکتری‌ای در نمونه زخم جمع‌آوری نشده باشد، ممکن است عفونت باکتریایی وجود نداشته‌باشد. گاهی هم ممکن است عامل بیماری‌زا به طور موفقیت آمیزی نمونه‌برداری نشده باشد.
۴.۵ (۷۱۷ نظر)۴.۶ (۶۶۲ نظر)۴.۶ (۵۶۵ نظر)۳.۹ (۶۶۵ نظر)۴.۳ (۵۶۱ نظر)۴.۴ (۴۵۶ نظر)هزینه آزمایش کشت زخم
کشت زخم از آزمایش‌هایی محسوب میشود که معمول جواب آن سریع آماده میشود. هزینه کشت زخم پایین بوده و می‌توان از طریق بیمه تأمین اجتماعی یا بیمه تکمیلی مقداری از هزینه را کاهش داد. در برخی مواقع ممکن است، به کشت دوباره برای بررسی بیشتر نیاز باشد. در این صورت قیمت آزمایش کمی تغییر می‌کند.
بهتر است برای اطلاع از قیمت دقیق با آزمایشگاه تماس بگیرید. همچنین می‌توانید با مراجعه به بخش دکترتو کلینیک از خدمات پزشکی معتبرترین پزشکان با قیمت کمتر و دسترسی راحت‌تر استفاده کنید.
| هزینه انواع آزمایش کشت زخم | آزمایشگاه خصوصی | آزمایشگاه دولتی | با بیمه تکمیلی |
|---|---|---|---|
| میکروارگانیسم هوازی در کشت زخم(حداقل ۴ محیط) | ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومان | ۳۰ تا ۵۰ هزار تومان | ۸۰ هزار تومان |
| میکروارگانیسم هوازی در کشت نمونه ادرار | ۶۰ تا ۸۰ هزار تومان | ۲۰ تا ۵۰ هزار تومان | ۶۰ هزار تومان |
| میکروارگانیسم هوازی در کشت نمونه مدفوع | ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تومان | ۳۰ تا ۵۰ هزار تومان | ۸۰ هزار تومان |
| میکروارگانیسم هوازی در کشت نمونه تنفسی | ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تومان | ۳۰ تا ۵۰ هزار تومان | ۸۰ هزار تومان |
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
آزمایش کشت زخم با جمع‌آوری نمونه‌ای از مایع، نمونه سلول جامد یا بافت از زخم و قرار دادن آن در پالت‌های مغذی مناسب انجام میشود. پالت‌ها به رشد باکتری‌ها و قارچ‌هایی که ممکن است در محل زخم وجود داشته‌باشند کمک می‌کنند. در نتیجه دکتر متخصص با شناسایی نوع عامل عفونت، می‌تواند بهترین دارو یا آنتی‌بیوتیک را پیشنهاد کند.
اگر نیاز به انجام آزمایش کشت زخم برای زخم‌هایی که علائمی از عفونت مانند تورم، ترشح بدبو، یا قرمزی دارند یا زخم‌های مزمنی که درمان نمی‌شوند دارید، بهتر است به دکتر بیماری عفونی مراجعه کنید. در سایت نوبت‌دهی آنلاین پزشکان دکترتو، می‌توانید از زمان‌های نوبت ویزیت حضوری پزشک متخصص مورد نظرتان آگاه شوید و آن را ثبت کنید یا مشاوره تخصصی آنلاین و تلفنی دریافت کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!