فهرست مطالب
خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:
عوارض دیابت زمانی رخ میدهد که قند خون فرد برای مدت زیادی بالا باشد و به اندامهای مختلف بدن آسیب بزند. آسیب به کلیهها، اعصاب، چشمها و قلب از جمله عوارض شایع انواع دیابت هستند. این عوارض ممکن است در گروه سنی مختلف جوانان تا سالمندان اتفاق بیفتند. به همین دلیل برای جلوگیری از خطرات دیابت، بهتر است مدیریت دقیقی روی قند خون خود داشتهباشید و در صورت لزوم به پزشک متخصص مراجعه کنید. در ادامه این مقاله از مجله پزشکی دکترتو همراه ما باشید تا به بررسی دقیق عوارض دیابت بپردازیم.
عوارض دیابت چیست؟
دیابت یک بیماری مزمن است که باعث افزایش سطح قند خون به دلیل ناتوانی بدن در تولید یا استفاده مؤثر از انسولین میشود. اگر دیابت کنترل نشود، میتواند به تدریج به اعضای مختلف بدن آسیب بزند و به عوارض جدی مانند مشکلات قلبی، کلیوی و چشمی منجر شود.
عوارض کوتاهمدت دیابت شامل هیپوگلیسمی (افت شدید قند خون) و هایپرگلیسمی (افزایش بیش از حد قند خون) است که میتواند باعث گیجی، سردرگمی، ضعف، تعریق و حتی بیهوشی شود. از طرف دیگر، عوارض بلندمدت دیابت به آسیبهای دائمی به اعضای بدن مانند کلیهها، اعصاب و چشمها اشاره دارد.
عوارض دیابت عبارت است از:
- زخم پای دیابتی
- نوروپاتی دیابتی در بیماران
- کتواسیدوز دیابتی
- بیماری قلبی
- بیماری کلیوی
- بیماری چشمی
- بیماری پوستی
- بیماری دهان و دندان
- کمای دیابتی
| عوارض شایع دیابت | عوارض خطرناک دیابت |
|---|---|
| رتینوپاتی دیابتی | کتواسیدوز دیابتی |
| نفروپاتی دیابتی | سندرم هایپراسمولار هیپرگلیسمیک |
| نوروپاتی محیطی | هیپوگلیسمی شدید |
| بیماری عروق کرونر | نارسایی حاد کلیه |
| بیماری عروق محیطی و پای دیابتی | عفونتهای تهاجمی |
| بیماری لثه و دهان | سکته قلبی یا مغزی حاد |
۱. زخم پای دیابتی
زخم پای دیابتی زخمی است که بهدلیل ترکیب نوروپاتی، کاهش خونرسانی و عفونت روی پا ایجاد و دیر خوب میشود. در این بیماران، حس درد در پا کاهش مییابد و فشار یا آسیبهای کوچک متوجه بیمار نمیشود، در نتیجه تاول و ترکهای ساده میتوانند تبدیل به زخمهای عمیق شوند. قند بالا، دفاع ایمنی و ترمیم زخم را مختل میکند و خطر عفونت، گانگرن و قطع عضو را بالا میبرد.

زخم دست دیابتی چیست؟
۲. نوروپاتی دیابتی در بیماران
نوروپاتی دیابتی آسیبی است که به اعصاب محیطی در اثر قند مزمن بالا وارد میشود. شایعترین حالت، درگیری قرینه پاها است که باعث گزگز، سوزش، بیحسی و درد شبانه میشود و بهتدریج میتواند به دستها هم برسد. اختلال در اعصاب خودکار هم ممکن است روی فشار خون، ضربان قلب، دستگاه گوارش و عملکرد جنسی اثر بگذارد. کنترل قند، ترک سیگار و داروهای ضد درد عصبی میتوانند پیشرفت را کند و علائم را تا حدی کنترل کنند.

۳. کتواسیدوز دیابتی
کتواسیدوز دیابتی یک اورژانس حاد است که در اثر کمبود شدید انسولین و تجزیه گسترده چربیها رخ میدهد. در این حالت، کتونها در خون تجمع پیدا میکنند و اسیدوز متابولیک، کمآبی، قند خیلی بالا و اختلال الکترولیت ایجاد میشود. علائم شامل تهوع، استفراغ، درد شکم، تنفس عمیق و بوی میوهای دهان است و میتواند به کاهش سطح هوشیاری منجر شود.
۴. بیماری قلبی
دیابت و بیماری قلبی معمولا بهصورت تنگی و گرفتگی عروق کرونر بهدلیل آترواسکلروز تسریعشده بروز میکند. قند بالا همراه با فشارخون، چربی خون و سیگار، دیواره عروق را تخریب و رسوب چربی را تشدید میکند، بهطوریکه دیابت بهتنهایی معادل یک عامل خطر عمده قلبی محسوب میشود. نتیجه این فرآیند، افزایش خطر سکته قلبی، نارسایی قلب و مرگ ناگهانی است.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت my.clevelandclinic
Cardiovascular (heart and blood vessel) issues are the most common type of long-term diabetes complication.
ترجمه فارسی:
مشکلات قلبیعروقی، یعنی درگیر شدن قلب و رگها، شایعترین نوع عارضه طولانیمدت دیابت محسوب میشوند.
۵. بیماری کلیوی
دیابت و بیماری های کلیوی یا نفروپاتی دیابتی یکی از مهمترین عوارض میکروواسکولار (آسیب عروق کوچک چشم، کلیه و اعصاب) است که بهتدریج و بدون علامت واضح شروع میشود. ابتدا دفع آلبومین خفیف در ادرار دیده میشود و اگر کنترل قند و فشارخون مناسب نباشد، به نارسایی مزمن کلیه پیشرفت میکند. در مراحل پیشرفته، بیمار ممکن است به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز پیدا کند.

۶. بیماری چشمی
مهمترین بیماری چشمی در دیابت، رتینوپاتی دیابتی است که از آسیب تدریجی عروق کوچک شبکیه ناشی میشود. در مراحل اولیه دیابت و بیماری های چشم ممکن است بیمار هیچ علامتی نداشته باشد اما خونریزیهای ریز، ادم ماکولا و رشد عروق غیرطبیعی میتواند در نهایت به کاهش شدید دید یا نابینایی منجر شود. خطر این عارضه با طول مدت دیابت و کنترل ضعیف قند بالا میرود.
در این ویدئو دکتر علیرضا رمضانی متخصص چشم و فوق تخصص قرنیه در مورد عوارض بیماری دیابت بر چشم با شما صحبت میکند.
۷. بیماری پوستی
در دیابت انواعی از ضایعات پوستی دیده میشود که بعضی از آنها اختصاصیتر هستند. قند بالا دفاع ایمنی را تضعیف میکند و زمینه را برای عفونتهای پوستی باکتریایی و قارچی فراهم میسازد. دیابت و بیماری پوستی نیاز به بررسی و درمان دارد.
۸. بیماری دهان و دندان
دیابت کنترلنشده خطر بیماری لثه، عفونتهای دهانی و از دست رفتن دندان را افزایش میدهد و این همان تاثیر دیابت بر روی سلامت دهان و دندان است. قند بالا محیط مناسبی برای رشد باکتریها ایجاد میکند، پاسخ ایمنی را ضعیف و ترمیم بافت لثه را کند میکند، در نتیجه ژنژیویت و پریودنتیت شدیدتر و مقاومتر میشوند. خشکی دهان، برفک دهانی و بوی بد دهان هم در این بیماران شایع است.
۹. کمای دیابتی
کمای دیابتی حالتی تهدیدکننده زندگی است که در اثر بالا یا پایین رفتن شدید قند خون رخ میدهد و بیمار را به بیهوشی عمیق میرساند. این وضعیت معمولا در کتواسیدوز دیابتی، سندرم هایپراسمولار یا هیپوگلیسمی شدید دیده میشود. علائمی مانند گیجی، خوابآلودگی، تنفس غیرطبیعی، نبض تند، پوست خشک یا برعکس تعریق شدید میتواند قبل از کما ظاهر شود. کمای دیابتی یک اورژانس پزشکی است و نیاز به بستری و درمان فوری دارد.
عوارض شایع دیابت
عوارض شایع دیابت نتیجه سالها قند خون بالا است که به عروق کوچک (چشم، کلیه، اعصاب) و عروق بزرگ (قلب، مغز، پاها) آسیب میزند. این عوارض معمولا آهسته و بیسروصدا شروع میشوند و زمانی خود را نشان میدهند که بخشی از آسیب برگشتناپذیر شده است.
انواع شایع عوارض دیابت عبارت است از:
- رتینوپاتی دیابتی
- نفروپاتی دیابتی
- بیماری عروق کرونر قلب
- سکته مغزی ایسکمیک
- زخم پای دیابتی
- عفونتهای مکرر پوستی و ادراری
عوارض حاد و طولانی مدت دیابت
عوارض دیابت به دو دسته اصلی حاد و طولانیمدت تقسیم میشوند. عوارض حاد در مدت کوتاه و معمولا بهدلیل نوسان شدید قند خون رخ میدهند و در صورتی که درمان نشود میتوانند تهدیدکننده زندگی باشند. عوارض طولانیمدت حاصل سالها قند بالا هستند و به مویرگها، عروق بزرگ و اعصاب آسیب میزنند. کنترل منظم قند، فشارخون، چربی و معاینات دورهای، کلید پیشگیری یا کند کردن این آسیبها است.
عوارض حاد شایع:
- هیپوگلیسمی (کاهش شدید قند خون)
- کتواسیدوز دیابتی
عوارض طولانیمدت شایع:
- رتینوپاتی دیابتی
- نفروپاتی دیابتی
- بیماری عروق کرونر قلب
- سکته مغزی
- بیماری عروق محیطی و پای دیابتی
متن انگلیسی:
به نقل از سایت mayoclinic
Type 1 diabetes can affect the major organs in your body. Keeping your blood sugar level close to normal most of the time can dramatically reduce the risk of many complications.
ترجمه فارسی:
دیابت نوع ۱ میتواند روی اندامهای اصلی بدن شما تأثیر بگذارد. حفظ سطح قند خون نزدیک به حد طبیعی در بیشتر مواقع میتواند خطر بسیاری از عوارض را کاهش دهد.
خطرات انواع دیابت
خطرات دیابت ممکن است در انواع دیابت متفاوت باشد. در دیابت نوع ۱ بدن تقریبا انسولین تولید نمیکند و بیمار از سنین پایین وابسته به انسولین تزریقی است؛ بنابراین خطر کتواسیدوز و نوسان حاد قند بالاتر است. در دیابت نوع ۲ انسولین داریم اما مقاومت به انسولین وجود دارد و با اضافهوزن، فشارخون و چربی بالا همراه است؛ بنابراین خطر عوارض قلبیعروقی و مزمن بیشتر میشود. هر دو نوع، بدون کنترل مناسب، میتوانند به عوارض چشمی، کلیوی و عصبی منجر شوند.
۱. خطرات دیابت نوع ۱
دیابت نوع یک یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به سلولهای تولیدکننده انسولین در پانکراس حمله میکند و آنها را از بین میبرد. نتیجه این اختلال ناتوانی بدن در تولید انسولین است که برای کنترل قند خون ضروری است. اگر این نوع دیابت کنترل نشود، میتواند منجر به عوارض جدی مانند مشکلات قلبی، کتواسیدوز دیابتی (DKA)، آسیب به کلیهها، بینایی و اختلالات عصبی شود.
۲. عوارض بیماری دیابت نوع دو
دیابت نوع دو یک اختلال متابولیک است که در آن بدن یا به درستی انسولین تولید نمیکند یا قادر به استفاده مؤثر از آن نیست. در نتیجه، این وضعیت باعث میشود که قند خون بالا بماند. فرد مبتلا به دیابت نوع ۲ در ابتدای بیماری ممکن است علائمی نداشتهباشد اما به مرور و بدون درمان مفید، ممکن است به مشکلاتی مانند بیماری قلبی، آسیب به کلیهها، اختلال در بینایی و مشکلات عصبی مبتلا شود. کنترل دیابت نوع ۲ با رژیم غذایی مناسب، ورزش و دارو درمانی میتواند از بروز این عوارض جلوگیری کند.
در این ویدئو دکتر سید محمد باقر ابطحی متخصص طب فیزیک و توانبخشی در مورد آسیبهای عصبهای دست و پا توسط دیابت توضیح میدهند.
۳. عوارض دیابت در مردان
در مردان مبتلا به دیابت، مشکلاتی مانند اختلال در نعوظ، کاهش میل جنسی و کاهش سطح تستوسترون ممکن است اتفاق بیفتد. همچنین، خطر بیماریهای قلبی و عروقی در مردان دیابتی زیاد است. این مشکلات ناشی از آسیبهای عصبی و گردش خون ضعیف است که بر عملکرد جنسی و سلامت قلب تأثیر میگذارند.
۴. عوارض دیابت در زنان
زنان مبتلا به دیابت ممکن است به عوارضی مانند اختلالات قاعدگی، کاهش باروری و خطر ابتلا به عفونتهای ادراری و واژنی دچار شوند. همچنین دیابت میتواند خطر بیماریهای قلبی و سکته را در زنان افزایش دهد. تغییرات هورمونی و آسیب به سیستم ایمنی بدن، موجب بروز این مشکلات میشود.
۵. عوارض دیابت در کودکان
در کودکان، دیابت نوع ۱ شایعتر است؛ با این حال موارد دیابت نوع ۲ هم به خصوص با افزایش چاقی رو به افزایش است. دیابت در کودکان میتواند باعث مشکلات جدی مانند کتواسیدوز دیابتی (DKA) و اختلالات روانی مانند اضطراب و افسردگی شود. اگر دیابت مدیریت نشود، این عوارض میتوانند روی کیفیت زندگی کودک تأثیر منفی بگذارند.
۶. عوارض دیابت در سالمندان
سالمندان مبتلا به دیابت بیشتر از سایر گروههای سنی در معرض خطر مشکلاتی مانند بیماریهای قلبی، سکته، کاهش بینایی و آسیب به کلیهها هستند. همچنین، کاهش توانایی در کنترل قند خون به علت کاهش فعالیت بدنی و تغییرات هورمونی شدت بروز این خطرات را بیشتر میکند.
۷. عوارض دیابت بارداری
دیابت بارداری یک بیماری خطرناک در دوران بارداری است و میتواند خطراتی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. برای مادر باردار، افزایش احتمال فشار خون بالا، ابتلا به عفونتها و تولد نوزاد بزرگتر از حد طبیعی وجود دارد. از طرف دیگر، عوارض دیابت بارداری بر روی جنین میتواند شامل ماکروزومی (درشتبودن جنین)، افت قند خون بعد از تولد و افزایش خطر چاقی و دیابت در سالهای بعد زندگی باشد.
مدیریت عوارض دیابت با بهترین دکتر غدد ایران
اگر با علائمی مانند خستگی، تاری دید، درد پا، یا نوسان شدید قند خون روبهرو هستید، لازم است هرچه زودتر وضعیت خود را زیر نظر بهترین دکتر غدد ایران بررسی کنید. کنترل دقیق قند خون میتواند از عوارض خطرناک دیابت پیشگیری کند. همین حالا نوبت مشاوره یا ویزیت حضوری را رزرو کنید.
در ادامه لیستی از برجسته ترین پزشکان غدد در شهرهای مختلف ایران را مشاهده میکنید.
نتیجه گیری
دیابت بیماری مزمنی است که با درمان درست میتواند سالها بدون عارضه جدی کنترل شود اما در صورت بیتوجهی هم بهسرعت عوارض حاد و هم در بلندمدت آسیبهای برگشتناپذیر به چشم، کلیه، قلب و اعصاب ایجاد میکند. عوارض دیابت معمولا تدریجی و خاموش پیش میروند و زمانی بروز واضح پیدا میکنند که بخشی از آسیب دیگر قابل برگشت نیست. هر فرد با تشنگی و ادرار زیاد، کاهش وزن بیدلیل، تاری دید، زخمهای دیر خوبشونده یا سابقه خانوادگی باید برای آزمایش قند و ارزیابی کامل به پزشک مراجعه کند. بیماران دیابتی هم باید معاینه منظم دورهای، چکاپ چشم، کلیه و قلب و تنظیم داروها را جدی بگیرند.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!

باسلام من این ۱۲ساله است که مبتلا به دیابت شدم که این مدت یک ماه است که قند خونم نامنظم است لطفٱ بنده رو راهنمایی کنید
سلام. نوسان قند خون در افراد مبتلا به دیابت ۱۲ ساله میتواند به دلایل مختلفی مثل تغییر رژیم غذایی، دارو، فعالیت بدنی یا عفونت باشد. بهتر است قند خون خود را مرتب کنترل کنید و تغییرات را یادداشت کنید، وعدههای غذایی منظم و متعادل داشته باشید و دارو یا انسولین را طبق دستور پزشک مصرف کنید. حتماً با متخصص غدد یا پزشک معالج خود مشورت کنید تا دوز دارو تنظیم شود و از عوارض ناشی از قند خون بالا یا پایین جلوگیری شود.
باسلام من این ۱۲ساله است که مبتلا به دیابت شدم که این مدت یک ماه است که قند خونم نامنظم است لطفٱ بنده رو راهنمایی کنید
سلام وقت بخیر دایی من ۵۴ سالشه و دیابت نوع۲ دارن(سابقه خوانوادگی نداریم) انسولین میزنن حالشون بد میشه نمیزنن قندشون میرا۵۰۰ت۶۰۰ تازگی ها ریه هاشون دچار مشکل شده بود( سیگار میکشن) از دیابتشونه (پزشک خوب در تهران سراغ ندارید) ممنون میشم کمکم کنید❤❤
سلام، شرایط دایی شما نشاندهنده دیابت نوع ۲ پیشرفته است که به کنترل دقیق و پیگیری منظم نیاز دارد. افزایش قند خون تا مقادیر ۵۰۰–۶۰۰ و مشکلات ریوی، بهویژه در صورت مصرف سیگار، میتواند خطرناک باشد. مصرف انسولین باید تحت نظر پزشک متخصص تنظیم شود تا از افت یا افزایش شدید قند خون جلوگیری گردد. همچنین، بررسی وضعیت ریوی و ترک سیگار برای بهبود سلامت کلی ایشان بسیار مهم است.
حتمن از لینک زیر نوبت بگیرید محدثه عزیز
متخصص غدد