فهرست مطالب
رنگ ادرار می‌تواند نشانگر مفیدی از میزان سلامتی فرد و هیدراته بودن بدن او باشد. به همین خاطر هر گونه تغییری در رنگ، بو و غلظت ادرار را باید جدی بگیرید. این تغییر رنگ می‌تواند به دلایل ساده و گاهی جدی رخ دهد. اگر اخیرا رنگ ادرار شما هم غیرطبیعی شده و نمی‌توانید علت آن را تشخیص دهید، با ما همراه باشید تا در این مقاله به تغییر رنگ ادرار و این که هر رنگ ادرار نشانه چیست، بپردازیم. اما اگر نگران وضعیت رنگ ادرار خود هستید بهتر است در این باره با متخصص اورولوژی مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سامانه دکترتو نسبت به دریافت نوبت ویزیت حضوری و یا مشاوره آنلاین متنی و تلفنی اقدام کنید.
تغییر رنگ ادرار چیست؟
هر تغییری در وضعیت عادی بدن، می‌تواند هشداردهنده وجود یک مشکل باشد. ادرار نیز ماده‌ای است که در کلیه‌ها تولید و پردازش می‌شود و از طریق پیشاب‌راه از بدن خارج می‌شود. زمانی که رنگ، غلظت، شکل و بوی ادرار مثل قبل نباشد، مشکلی در این مسیر وجود داشته که روی ادرار تاثیر گذاشته و سبب تغییر آن شده است.
رنگ طبیعی ادرار چگونه است؟
رنگ‌دانه‌هایی به نام اوروکروم یا اوروبیلین باعث زرد بودن رنگ ادرار می‌شوند. کلیه‌ها این ماده را از جریان خون فیلتر کرده و از طریق ادرار از بدن خارج می‌کنند. به همین خاطر ادرار طبیعی، به رنگ زرد است و از زرد کمرنگ تا زرد شفاف متغیر است. هر رنگی فراتر از این طیف رنگی، می‌تواند نشان دهنده وجود مشکل در هر بخشی از بدن باشد.
علت تغییر رنگ ادرار (تغییر رنگ ادرار نشانه چیست؟)
ادرار می‌تواند به علل مختلفی دچار تغییر رنگ شود. برخی از این علل ساده و بی‌خطر هستند؛ این در حالی است که برخی دیگر می‌توانند مشکلات بیشتری را برای بدن ایجاد کنند. به همین خاطر بیایید در اینجا با اصلی‌ترین علل تغییر رنگ ادرار آشنا شویم:
۱. علت تغییر رنگ ادرار در مردان
برخی از مردان، به خاطر بیماری‌های مقاربتی نظیر سوزاک یا وجود مشکلات پروستات (نظیر هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات) تغییر رنگ ادرار را تجربه می‌کنند. در این مردان، ادرار معمولا چرکی یا تیره‌تر از حد معمول خواهد شد.
متن انگلیسی:
mayoclinic
Men older than 50 sometimes have blood in the urine due to an enlarged prostate gland.
ترجمه متن:
مردان بالای ۵۰ سال گاهی به خاطر بزرگ شدن غده پروستات، وجود خون در ادرار را تجربه می‌کنند.
فکر می‌کنی مشکل پروستات باعث تغییر رنگ ادرارت شده؟
برای ارزیابی نوبت بگیر.
۲. علت تغییر رنگ ادرار در زنان
در برخی شرایط، زنان به خاطر خونریزی داخلی یا واژینال، تغییر رنگ ادرار یا وجود خون در ادرار را تجربه می‌کنند. این خونریزی می‌تواند به دلایل متعددی همچون آسیب به اندام‌های گوارشی، اندام‌های تناسلی یا غیره رخ دهد و به پیگیری فوری نیاز دارد.
تغییر رنگ ادرار در بارداری
زنانی که حالت تهوع بارداری و استفراغ صبحگاهی دارند، معمولا دچار کم‌آبی بدن می‌شوند. این افراد ممکن است متوجه شوند بدن آن‌ها ادرار کمتری تولید می‌کند و رنگ ادرار نیز تیره‌تر از حالت عادی است. در این شرایط جایگزین کردن مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته از طریق نوشیدن مایعات، می‌تواند به بازگشت ادرار به حجم و رنگ عادی خود کمک کند.
۳. تغییر رنگ ادرار در کودکان
کودکان نیز درست به اندازه بزرگسالان در معرض تغییر رنگ ادرار قرار دارند. گاهی علت تغییر رنگ ادرار در کودکان، نگه داشتن ادرار برای مدت طولانی است. در این شرایط با اصلاح عادات دستشویی رفتن کودک، این مشکل تا حد زیادی برطرف خواهد شد.
۴. تغییر رنگ ادرار بعد از ورزش
تمرینات ورزشی سخت می‌توانند رنگ ادرار شما را برای مدت کوتاهی تغییر دهند. این به دلیل عارضه‌ای به نام رابدومیولیز اتفاق می‌افتد که طی آن عضلات اسکلتی، تخریب و تجزیه می‌شوند. اگر شما هم بعد از یک تمرین سخت مشاهده کردید که ادرارتان تیره شده است، باید با پزشک مشورت کنید تا بررسی کند که آیا کلیه‌های شما خوب کار می‌کنند یا خیر.
۵. بیماری
برخی از بیماری‌هایی که علت تغییر رنگ ادرار هستند شامل این مواردند:
- کم خونی همولیتیک یک علت اصلی برای رنگ غیرطبیعی ادرار است. هنگامی که بدن به جای از بین بردن گلبول‌های قرمز معیوب، به اشتباه تعداد زیادی از گلبول‌های قرمز سالم را از بین می‌برد، ممکن است فرد دچار کم خونی همولیتیک شود. این عارضه باعث بروز علائمی همچون خستگی، سرگیجه، زرد شدن پوست و چشم، تپش قلب و تغییر رنگ ادرار می‌شود.
- عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs) نیز زمانی اتفاق می‌افتند که باکتری‌ها از طریق پیشاب‌راه وارد مثانه می‌شوند. این باکتری‌ها سبب بروز علائمی همچون درد یا سوزش هنگام ادرار، تکرر ادرار و ادرار کدر، تیره یا خونی می‌شوند.
- هپاتیت C نیز می‌تواند باعث عفونت کبد شود. از آنجایی که هپاتیت C بر نحوه پردازش مواد زائد توسط کبد تاثیر می‌گذارد، ممکن است باعث تیره شدن رنگ ادرار شود.
- دیابت می‌تواند تشنگی را افزایش دهد. هنگامی که فرد مایعات بیشتری مصرف می‌کند، ادرار بیشتری نیز تولید می‌کند که این ادرار کمرنگ و رنگ‌پریده‌تر به نظر می‌رسد.
تغییر رنگ ادرار در کرونا
زمانی که بیماری کرونا شدید باشد، این احتمال وجود دارد که کلیه‌ها دچار آسیب جدی شوند. در این موقعیت، ممکن است حجم ادرار کاهش پیدا کند و بیماران علائمی نظیر ادرار صورتی، قرمز یا کف‌آلود را تجربه کنند.
۶. مواد غذایی
برخی از غذاها نیز می‌توانند رنگ ادرار را تغییر دهند. معمولا این تغییر رنگ موقتی است و پس از ۱۲ تا ۲۴ ساعت به حالت عادی برمی‌گردد. در اینجا به برخی از غذاهایی که می‌توانند رنگ ادرار را تغییر دهند اشاره کرده‌ایم:
- هویج می‌تواند ادرار را نارنجی‌رنگ کند.
- ریواس، مارچوبه و باقالی می‌توانند ادرار را قهوه‌ای رنگ کنند.
- غذاهای غنی از ویتامین B می‌توانند ادرار را به رنگ زرد یا سبز روشن درآورند.
- هر غذایی که دارای رنگ مصنوعی باشد نیز می‌تواند رنگ ادرار را تغییر دهد.
تغییر رنگ ادرار بعد از خوردن لبو
خوردن لبو یا بسیاری از مواد غذایی قرمز رنگ، می‌تواند باعث قرمز شدن ادرار شود. این وضعیت می‌تواند ۱۴ درصد از افراد را تحت تاثیر قرار دهد و معمولا نگران کننده نیست.
تغییر رنگ به دلیل وجود ترکیبی در لبو به نام بتانین است که رنگدانه قرمز را به لبو می‌دهد. برخی از افراد در تجزیه این رنگدانه مشکل دارند. در این افراد، پس از مصرف لبو، بتانین در بدن حرکت کرده و در نهایت به کلیه‌ها راه پیدا می‌کند. از آنجا، بتانین از طریق ادرار از بدن خارج می‌شود و در نتیجه ادرار را صورتی یا قرمز می‌کند.
۷. داروهایی که باعث تغییر رنگ ادرار می شوند
گاهی علت تغییر رنگ ادرار، مصرف برخی از داروها است. در این شرایط معمولا نیازی به نگرانی نیست زیرا بلافاصله پس از قطع مصرف دارو، ادرار به وضعیت عادی خود بازمی‌گردد. رایج‌ترین داروهایی که سبب تغییر رنگ ادرار می‌شوند شامل این مواردند:
تغییر رنگ ادرار با قرص هیرویت
بسیاری از افراد، پس از مصرف قرص هیرویت، تغییر رنگ ادرار را تجربه می‌کنند. این تغییر رنگ به خاطر وجود ویتامین‌های گروه B رخ می‌دهد که مقادیر اضافی این ویتامین‌ها از طریق ادرار از بدن خارج می‌شود.
علت تغییر رنگ ادرار بعد از خوردن مولتی ویتامین
مصرف مولتی‌ویتامین‌ها در دوز بالا می‌تواند ادرار را به رنگ روشن و تقریبا زرد نئونی تبدیل کند. شایع‌ترین علت این تغییر رنگ، ویتامین B2 است که به نام ریبوفلاوین نیز شناخته می‌شود و در اکثر مولتی‌ویتامین‌ها وجود دارد. بتاکاروتن یا ویتامین C اضافی نیز ممکن است باعث تغییر رنگ ادرار به نارنجی تیره یا زرد تیره شوند.
البته این تغییر رنگ خطرناک نیست بلکه نشان می‌دهد شما بیش از نیاز بدن خود ویتامین دریافت کرده‌اید و مقدار اضافی آن بعد از مخلوط شدن با ادرار، از این طریق دفع می‌شود.
قرص فنازومکس و تغییر رنگ ادرار
فنازومکس نام دیگر داروی فنازوپیریدین است. این دارو می‌تواند تغییراتی را در الگوی دفع ادرار یا رنگ ادرار ایجاد کند. گاهی نیز فنازومکس علاوه بر تغییرات در ادرار، باعث بروز علائم جدی‌تری نظیر حالت تهوع، استفراغ، رنگ پریدگی پوست و از دست دادن اشتها می‌شود.
تغییر رنگ ادرار با قرص فنازوپیریدین
فنازوپیریدین برای تسکین درد و سوزش هنگام دفع ادرار در افراد مبتلا به عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs) تجویز می‌شود. از آنجایی که ماده فعال موجود در این دارو یک پودر قهوه‌ای مایل به قرمز است، فنازوپیریدین می‌تواند ادرار را به رنگ نارنجی روشن تا نارنجی متمایل به قرمز تبدیل کند. البته این ویژگی بی‌ضرر است و پس از قطع مصرف دارو از بین می‌رود.
دچار عفونت ادراری شدی و رنگ ادرارت نغییر کرده؟ همین حالا مشاوره بگیر.
علت تغییر رنگ ادرار با قرص مترونیدازول
این که قرص مترونیدازول چگونه باعث تغییر رنگ ادرار می‌شود به طور دقیق مشخص نیست. اما محققان بر این باورند که مواد فعال موجود در این دارو، ابتدا در کبد پردازش می‌شوند و سپس از طریق ادرار دفع می‌شوند. این امر باعث می‌شود که در دوره مصرف این دارو، برخی از بیماران تغییر رنگ ادرار را تجربه کنند.
قرص نیتروفورانتوئین و تغییر رنگ ادرار
نیتروفورانتوئین یک آنتی‌بیوتیک است و می‌تواند عفونت‌های ادراری را درمان و از بروز آن‌ها پیشگیری کند. البته از آنجایی که نیتروفورانتوئین، در ادرار حل می‌شود و اثرات خود را روی سیستم ادراری می‌گذارد، می‌تواند باعث قهوه‌ای شدن رنگ ادرار نیز شود.
قرص اپتی وومن و تغییر رنگ ادرار
از آنجایی که اپتی وومن یک داروی مولتی‌ویتامین در نظر گرفته می‌شود، مصرف آن می‌تواند باعث تغییر رنگ ادرار در برخی از افراد شود. البته ممکن است همه بیماران این عارضه را تجربه نکنند.
مترونیدازول و تغییر رنگ ادرار
مترونیدازول یک آنتی‌بیوتیک پرکاربرد است که برای درمان عفونت‌های منتقله از راه جنسی و همچنین عفونت‌های روده و پوست کاربرد دارد. یکی از اثرات این دارو که بسیاری از بیماران آن را تجربه می‌کنند، تبدیل رنگ طبیعی ادرار به قهوه‌ای تیره است.
رنگ های غیرطبیعی ادرار و دلایل احتمالی
هر رنگ ادرار می‌تواند نشان دهنده یک مشکل خاص باشد. آشنایی با این رنگ‌های غیرطبیعی ادرار، به شما در تشخیص سریع‌تر مشکل کمک می‌کند. به همین خاطر در اینجا به رنگ‌های غیرطبیعی ادرار و علل احتمالی هر یک از آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
| رنگ ادرار | دلیل احتمالی |
|---|---|
| زرد پررنگ | کم‌آبی بدن |
| قهوه‌ای | بیماری‌های کلیوی یا کبدی، مصرف باقالی و ریواس، مصرف داروها |
| نارنجی | کم‌آبی بدن، مصرف مکمل‌های مولتی‌ویتامین و سایر داروها |
| سفید یا شیری | کیلوریا |
| قرمز | بزرگ شدن پروستات، تومور و کیست، سنگ کلیه، مصرف خوراکی‌های قرمز (همچون لبو) و برخی از داروها |
| رنگ چای | عدم تعادل مایعات بدن، بیماری‌های کلیوی و کبدی |
| آبی یا سبز | عفونت دستگاه ادراری، مصرف رنگ خوراکی، مصرف برخی از داروها |
۱. تغییر رنگ ادرار به زرد پررنگ
ادرار زرد پررنگ ممکن است نشان دهنده کم‌آبی بدن باشد. رنگ ادرار این افراد، معمولا با افزایش مصرف مایعات، به حالت عادی خود بازمی‌گردد. به‌طورکلی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) بیان می‌کند که در صورت امکان، یک فرد باید روزانه ۶ تا ۸ لیوان آب مصرف کند تا از تغییر رنگ ادرار و سایر عوارض مربوطه، جلوگیری شود.
۲. تغییر رنگ ادرار به قهوه ای
اگر ادرار قهوه‌ای تیره و حتی رو به سیاه است، این وضعیت می‌تواند نشان دهنده وجود بیماری کبدی یا بیماری کلیوی باشد. مصرف برخی از مواد غذایی مانند باقالی یا ریواس نیز می‌تواند علت قهوه‌ای شدن ادرار باشد. از این گذشته، برخی از داروها مانند پریماکین، کلروکین، متوکاربامول و داروهای مسهل نیز می‌توانند علت تغییر رنگ ادرار به قهوه‌ای باشند.
متن انگلیسی:
karpagamhospital
Caffeine-heavy drinks or alcoholic ones can dehydrate you and make your pee darker.
ترجمه متن:
نوشیدنی‌های حاوی کافئین زیاد یا نوشیدنی‌های الکلی می‌توانند بدن را دهیدراته کنند و ادرار را تیره‌تر کنند.
۳. تغییر رنگ ادرار به نارنجی
ادرار نارنجی می‌تواند به معنای کم آبی بدن فرد باشد، بنابراین برای رفع این وضعیت ممکن است نیاز به افزایش مصرف مایعات داشته باشید. برخی از داروها نیز ممکن است ادرار را نارنجی کنند، این داروها عبارت‌اند از:
- مکمل‌های مولتی‌ویتامین
- سولفاسالازین (یک داروی ضدالتهابی)
- فنازوپیریدین
- داروهای مسهل
- برخی از داروهای شیمی درمانی
۴. رنگ ادرار به سفید یا شیری
کیلوریا (Chyluria) وضعیتی است که در آن یک ماده شیری که در طول هضم ایجاد می‌شود و chyle نام دارد، وارد ادرار می‌شود و ادرار را سفید یا شیری‌رنگ می‌کند. این عارضه بیشتر به دلیل یک عفونت انگلی رخ می‌دهد که سیستم لنفاوی و مجاری ادراری را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
۵. ادرار قرمز نشانه چیست؟
مشاهده رنگ قرمز گاهی می‌تواند نشان دهنده وجود خون در ادرار باشد. این خون به خاطر بیماری‌هایی مثل بزرگ شدن پروستات، تومورهای سرطانی یا غیرسرطانی، سنگ کلیه و کیست ایجاد می‌شود.
با این حال ادرار قرمز همیشه هم نشان‌دهنده یک مشکل جدی نیست و گاهی خوراکی‌های قرمز رنگ یا داروهایی همچون ریفامپین و داروهای یبوست (که حاوی گیاه سنا هستند)، این تغییر رنگ را ایجاد می‌کنند.
۶. ادرار به رنگ چای نشانه چیست؟
ادراری که به رنگ چای است می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد. در اکثر موارد این رنگ ادرار، نشان دهنده عدم تعادل مایعات در بدن است. گاهی نیز ادرار رنگ چای، نشان‌دهنده بیماری‌های کلیوی و کبدی است.
۷. ادرار آبی یا سبز
برخی از گونه‌های خاص باکتری که سبب عفونت دستگاه ادراری می‌شوند می‌توانند باعث ایجاد ادرار سبزرنگ شوند. گاهی نیز مصرف زیاد از حد غذاهایی که حاوی مقادیر زیادی رنگ خوراکی هستند می‌تواند باعث آبی یا سبزشدن ادرار شود. از این گذشته، برخی از داروها نیز سبب رنگ غیرطبیعی ادرار می‌شوند. این داروها عبارت‌اند از:
- آمی تریپتیلین (یک داروی ضدافسردگی)
- ایندومتاسین (مسکن)
- پروپوفول (داروی بیهوشی)
تشخیص تغییر رنگ ادرار
اگر چندین روز است که رنگ غیرطبیعی ادرار را تجربه می‌کنید و این تغییر رنگ، به مصرف داروها یا برخی از مواد غذایی مرتبط نیست حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک از شما سوالاتی در مورد سایر علائمتان می‌پرسد و در صورت نیاز، ازمایش ادرار را تجویز می‌کند. سپس نمونه‌ای از ادرار را به آزمایشگاه می‌فرستد و در آنجا، این نمونه را از نظر وجود خون، پروتئین یا باکتری، بررسی می‌کند. پزشک همچنین ممکن است آزمایش خون را برای بررسی آسیب احتمالی به کلیه، وجود دیابت یا تجمع آنزیم‌های کبدی تجویز کند.
چه زمانی تغییر رنگ ادرار خطرناک است؟
اگر رنگ ادرار بدون هیچ دلیل مشخصی تغییر کرده و گاهی لکه‌هایی از خون را در ادرار مشاهده می‌کنید، احتمالا این یک وضعیت جدی است و نیاز به درمان دارد. عدم پیگیری تغییرات در رنگ ادرار، می‌تواند سبب بروز مشکلات جدی و حتی آسیب‌های دائمی شود.
درمان تغییر رنگ ادرار
اگر پزشک پس از انجام آزمایش متوجه شود که تغییرات ادرار، به دلیل یک مشکل سلامتی رخ داده، ابتدا این عامل زمینه‌ای را با تجویز دارو یا تغییر در سبک زندگی درمان می‌کند. این گونه ادرار می‌تواند به رنگ، بو یا ظاهر عادی خود بازگردد.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
تغییر رنگ ادرار، بو و ظاهر ادرار معمولا بی ضرر است و به میزان آبی که می‌نوشید، غذاهایی که می‌خورید یا داروهایی که مصرف می‌کنید ارتباط دارد. اما، برخی از این تغییرات می‌توانند نشان دهنده یک بیماری زمینه‌ای مانند بیماری کلیوی، کبدی یا عفونت باشند؛ بنابراین اگر ادرار شما حباب‌دار، کف‌آلود یا خون‌آلود شده یا متوجه هر گونه تغییری شدید که بیش از چند روز طول می‌کشد حتما به یک دکتر اورولوژیست مراجعه کنید تا یک برنامه درمانی مناسب را برای وضعیت شما در نظر بگیرد. اگر این آزمایش برای شما درخواست شده و نیاز به تفسیر آن دارید می‌توانید از خدمات مشاوره آنلاین دکترتو بدین منظور استفاده کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
سلام وقت بخیر
من دوسه روزه ادرارم تغییر رنگ داده و تقریبا قهوه‌ای شده اولش فکر کردم بخاطر اینه که کم آب می‌خورم بعد دیروز هم چون نزدیک پریودیمه درد داشتم و ادرارم قرمز بود ولی خونی ازم نیومد .
صبحش هم با درد شدید پهلوی راستم بیدار شدم که احتمالا از کلیه‌امه .
عفونت کلیه دارم ؟
سلام! تغییر رنگ ادرار به قهوه‌ای و قرمز می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات مختلفی باشد، از جمله کم‌آبی بدن، عفونت‌های مجاری ادراری، یا حتی سنگ کلیه. درد شدید پهلو که به خصوص در ناحیه کلیه‌ها احساس می‌شود، می‌تواند نشان‌دهنده عفونت کلیه یا سنگ کلیه باشد. با توجه به علائمی که دارید، توصیه می‌شود هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید تا آزمایش‌های لازم (مانند آزمایش ادرار و سونوگرافی) انجام شود و علت دقیق مشخص گردد. تا زمان مراجعه به پزشک، بهتر است مایعات بیشتری بنوشید و از خودداری از نوشیدن مایعات خودداری کنید.
سلام من دوروزه میرم دستشویی اول ادرارم رنگش مایل به قهوه‌ای کمرنگه بعدش رنگ زرد خودشه .. یک وقتایی هم فراموش می‌کنم آب بخورم یک وقتایی هم ممکنه نگه دارم ممکنه بخاطر اینا باشه ؟
سلام، بله، رنگ ادرار ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند کم‌آبی بدن یا نگه داشتن طولانی‌مدت ادرار تغییر کند. زمانی که آب کافی مصرف نمی‌کنید، ادرار می‌تواند غلیظ‌تر و رنگ آن مایل به قهوه‌ای شود. همچنین، نگه داشتن طولانی‌مدت ادرار نیز می‌تواند باعث تغییر در رنگ و بو شود. توصیه می‌شود که به میزان کافی آب بنوشید و از نگه داشتن طولانی‌مدت ادرار خودداری کنید. اگر این مشکل ادامه پیدا کرد یا با علائم دیگری همراه شد، بهتر است با پزشک مراجعه کنید تا بررسی دقیق‌تری انجام دهد.
متخصص اورولوژیست