رفتار درمانی چیست و بر چه اصولی استوار است؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

رفتار درمانی یک اصطلاح کلی برای انواع روش‌های درمانی اختلالات سلامت روان است. این درمان مبتنی بر این ایده است که همه رفتارها آموخته می‌شوند و می‌توان رفتارها را تغییر داد. این شکل از درمان به‌دنبال شناسایی و کمک به تغییر رفتارهای بالقوه خود ویرانگر یا ناسالم است. تمرکز درمان اغلب بر مشکلات فعلی و نحوه تغییر آن‌ها است. رفتار درمانی می‌تواند برای افراد مبتلا به طیف وسیعی از اختلالات مفید باشد. این نوع همچنین درمانی موثر هم برای بزرگسالان و هم کودکان است. برای دریافت مشاوره در رابطه با رفتار درمانی می‌توانید هم به صورت آنلاین و هم ویزیت حضوری از بهترین متخصصان روانشناسی در این زمینه مشاوره بگیرید. وبسایت دکترتو به شما کمک می‌کند بهترین پزشکان را پیدا کنید.

رفتار درمانی چیست؟

رفتار درمانی نوعی روش روان درمانی است و بر این مفهوم استوار است که افکار، احساسات و اعمال فیزیکی شما به هم مرتبط هستند و افکار و احساسات منفی می‌توانند شما را در یک چرخه منفی به دام بیندازند. هدف از رفتار درمانی کمک برای مقابله با مشکلات طاقت فرسا به روشی مثبت‌تر با تقسیم آن‌ها به بخش‌های کوچک‌تر است.

همچنین در دوره‌های رفتاردرمانی آموزش داده می‌شود که چگونه این الگوهای منفی را تغییر داده و احساس خود را بهبود ببخشید. برخلاف برخی دیگر از درمان‌های گفتاری، این روش به جای تمرکز بر مسائل گذشته، با مشکلات فعلی سر و کار دارد. همچنین به دنبال راه‌های عملی برای بهبود وضعیت ذهنی به صورت روزانه است.

افراد به‌طور معمول برای درمان موارد زیر به دنبال رفتار درمانی هستند:

• درمان افسردگی
• اضطراب
• اختلالات هراس (حمله ی پانیک چیست؟)
• اختلالاتی شامل خشم بیش از حد
• اختلالات خوردن
• اختلال استرس پس از سانحه (بیماری ptsd)
• اختلال دوقطبی
• اختلال نقص توجه و بیش فعالی (اختلال adhd)
• فوبیا، از جمله فوبیای اجتماعی
• اختلال وسواس فکری عملی
• رفتار آسیب‌زننده به خود مانند بریدن بدن
• اختلالات مصرف مواد

مشاوره روانشناسی

با برترین روانشناسان ایران از دیدگاه کاربران

مشاوره حضوری و آنلاین۵۰۰+ خدمت

مشاهده همه

نظریه رفتار درمانی از چه کسی است؟

رفتاردرمانی توسط روانشناس آمریکایی بی اف اسکینر، که با بیماران روانی در بیمارستان ایالتی ماساچوست کار می‌کرد، کشف شد.

رفتار درمانگر کیست؟

رفتار درمانگران متخصصانی در زمینه درمان اختلالات روانی هستند. آن‌ها از آموزش و دانش خود برای کمک و درمان بزرگسالان و کودکانی که به مشکلاتی از جمله اضطراب، فوبیا، اعتیاد و سایر اختلالات این چنینی مبتلا هستند، استفاده می‌کنند.

انواع رفتار درمانی

رفتار درمانی انواع مختلفی دارد که بهترین آن برای هر فرد، با توجه به شرایط فرد و بر حسب تشخیص رفتار درمانگر انتخاب می‌شود. در ادامه انواع رفتار درمانی را نام برده و توضیح داده‌ایم:

۱. تجزیه و تحلیل رفتار کاربردی

تحلیل رفتار کاربردی نوعی درمان بین فردی است که در آن کودک با یک پزشک به صورت انفرادی کار می‌کند. هدف تحلیل رفتار کاربردی، بهبود مهارت‌های اجتماعی با استفاده از مداخلات مبتنی بر اصول تئوری یادگیری است.

۲. بازی درمانی رفتاری شناختی

بازی درمانی شناختی رفتاری معمولاً به عنوان درمانی برای شرایط سلامت روان در کودکان استفاده می‌شود. با تماشای بازی کودک، درمانگر می‌تواند بینشی در مورد آنچه که کودک از بیان آن ناراحت بوده یا قادر به بیان آن نیست به دست آورد.

کودکان ممکن است بتوانند اسباب بازی‌های خود را انتخاب کرده و آزادانه بازی کنند. ممکن است از آن‌ها خواسته شود تا نقاشی بکشند یا از اسباب‌بازی‌های خود برای ایجاد صحنه‌های مختلف استفاده کنند. در کنار کودکان هم درمانگران ممکن است به والدین بیاموزند که چگونه از بازی برای بهبود ارتباط با فرزندانشان استفاده کنند. در این شکل از بازی درمانی، درمانگر با همکاری با کودک رویکرد مستقیم‌تری را در پیش می‌گیرد تا به کودک بیاموزد که چگونه به‌خوبی کنار بیاید و به اهداف تعریف شده دست یابد.

تاثیر مشکلات روحی روی زندگیت زیاد شده؟

همین حالا با متخصص مشورت کن.

دکتر روانشناس آنلایندکتر متخصص روانشناسی

۳. نور درمانی

نور درمانی یک درمان پزشکی کم خطر بوده که اثربخشی قابل توجهی در مدیریت اختلالات مختلف سلامت روان نشان داده است. هدف این رویکرد درمانی، تنظیم مجدد ساعت داخلی بدن و ارتقای حس تعادل و رفاه با قرار دادن فرد در معرض طول موج‌های خاص نور یا استفاده از لایت باکس است.

۴. نظریه یادگیری اجتماعی

نظریه یادگیری اجتماعی نشان می‌دهد که رفتار اجتماعی با مشاهده و تقلید از رفتار دیگران آموخته می‌شود. روانشناسی با نام آلبرت بندورا، نظریه یادگیری اجتماعی open_in_new را به‌عنوان جایگزینی برای نظریه قبلی که برحسب تحقیقات روانشناسی دیگر با نام B.F. Skinner بود و به دلیل تأثیرش بر رفتارگرایی مشهور است، توسعه داد.

۵. درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)

ACT نوعی روان درمانی شامل تجزیه و تحلیل رفتاری است که توسط یک پزشک سلامت روان انجام می‌شود. ACT بر اساس نظریه چارچوب رابطه‌ای است که بر فرآیندهای ذهنی و زبان انسان تمرکز دارد. در ACT به افراد مهارت‌های ذهن آگاهی و استراتژی‌های پذیرش با هدف افزایش انعطاف پذیری روانی آموزش داده می‌شود. علاوه بر این در طول این نوع از رفتار درمانی از روش‌های تعهد و تغییر رفتار استفاده می‌شود.

متن انگلیسی:
Overall, research has found that approximately 67% of people who try psychotherapy experience some type of positive improvement
ترجمه متن:
به‌طور کلی، تحقیقات نشان داده است که تقریباً ۶۷٪ از افرادی که روان درمانی را امتحان می‌کنند، نوعی بهبودی مثبت را تجربه می‌کنند.

verywellmind

۶. حساسیت زدایی سیستم (حساسیت زدایی تدریجی)

تعریف حساسیت‌زدایی سیستماتیک یک تکنیک رفتاری شامل قرار دادن تدریجی فرد در معرض یک شی، فکر یا تجربه مولد اضطراب در حین انجام همزمان تکنیک‌های آرام‌سازی برای کاهش علائم اضطراب است.

۷. رفتار درمانی عقلانی هیجانی (REBT)

رفتاردرمانی عاطفی منطقی (REBT) نوعی رفتار درمانی است که هدف آن کمک به فرد برای به چالش کشیدن افکار غیر‌مفید برای اجتناب از احساسات یا رفتارهای منفی است. REBT پذیرش بی‌قید و شرط خود را ترویج می‌کند، پذیرش اینکه ما نمی‌توانیم آنچه را که دیگران انجام می‌دهند یا فکر می‌کنند کنترل کنیم. همچنین نحوه پذیرش اینکه چگونه با حوادث نامطلوب در زندگی مواجه شویم.

۸. شناختی (CBT)

درمان شناختی رفتاری روشی بسیار محبوب است. این درمان حول این محور قرار می‌گیرد که چگونه افکار و باورهای شما بر اعمال و خلق و خویتان تأثیر می‌گذارد. این روش اغلب بر مشکلات فعلی شما و نحوه حل آن‌ها تمرکز می‌کند. هدف بلندمدت ایجاد الگوهای تفکر و رفتاری است که به شما در دستیابی به کیفیت بهتر زندگی کمک می‌کند.

۹. بیزاری درمانی

بیزاری درمانی نوعی رفتار درمانی شامل تکرار یک رفتار ناخواسته با ناراحتی است. این نوع رفتاردرمانی می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشند. به عنوان مثال: قرار دادن مواد با طعم ناخوشایند روی ناخن‌ها برای جلوگیری از جویدن ناخن.

۱۰. دیالکتیکی

دیالکتیک زمانی است که دو چیز به ظاهر متضاد همزمان صادق باشند. به عنوان مثال “برف می‌بارد و بهار است.” رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) برای کمک به افرادی با شرایط روانپزشکی چالش برانگیز، مانند افراد با انگیزه خودکشی و انگیزه‌های خود تخریبی، اختلالات شخصیتی مرزی، پرخوری عصبی و سایر اختلالات خوردن، اختلالات مصرف مواد و افسردگی و اضطراب شدید بسیار موثر است.

فواید رفتار درمانی

در جدول زیر فواید رفتار درمانی را مشاهده می‌کنید.

فواید رفتار درمانی	توضیحات
درمان افسردگی	گفته شده که رفتار درمانی شناختی در کاهش علائم افسردگی بسیار موثر است.
درمان اعتیاد به الکل	رفتار درمانی به افراد با سابقه اعتیاد به الکل کمک می‌کند تا به مرور زمان از مصرف الکل فاصله بگیرند.
کاهش اضطراب	رفتار درمانی تاثیر موثری در بهبود اضطراب دارد.
درمان اختلال بیش فعالی و نقص توجه (ADHD)	یکی از فواید مهم رفتار درمانی کمک به افراد و به خصوص کودکان مبتلا به بیش فعالی و نقص توجه است.
درمان اختلال شخصیت مرزی (BPD)	رفتار درمانی به بهبود شرایط افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی کمک می‌کند.
درمان اختلال دو قطبی	در صورت تشخیص ابتلا به اختلال دو قطبی، مشاوران کمک گرفتن از رفتار درمانی را برای بهبود شرایط فرد توصیه می‌کنند.
درمان اختلال هراس	اختلال پانیک یا هراس را می‌توان به کمک رفتار درمانی درمان کرد.
درمان فوبیا	درمان فوبیا یکی دیگر از مزایای کمک گرفتن از رفتار درمانی است.
درمان وسواس فکری عملی	وسواس فکری عملی اختلالی مزمن بوده که در آن فرد دچار افکار وسواس گونه و رفتار های غیر قابل کنترلی شده و تمایل به تکرار آن رفتار دارد. این مشکل به کمک رفتار درمانی کنترل و درمان می‌شود.
بهبود علائم اختلالات اشتها	افراد دارای مشکل اختلال اشتها هم می‌توانند به کمک رفتار درمانی شرایط خود را بهبود بخشند و به مرور زمان این عادات را تغییر دهند.
بهبود علائم اختلالات طیف اوتیسم	رفتار درمانی موجب تقویت رفتارهای مثبت و کاهش رفتارهای منفی در کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم می‌شود.
کاهش خشم	افراد دارای خشم می‌توانند شرایط خود را به کمک رفتار درمانی مدیریت و کنترل کنند.
درمان بولیمیا	پرخوری عصبی (بولیمیا) به کمک رفتار درمانی قابل کنترل و درمان است.

رفتار درمانی کودکان

رفتاردرمانی به کودکان و خانواده‌ها می‌آموزد که چگونه رفتارهای مثبت کودک را تقویت کنند و در مقابل هم رفتارهای ناخواسته یا مشکل‌ساز را حذف یا کاهش دهند. یک نوع رایج آموزش والدین، مدیریت رفتار است. درمانگر با والدین همکاری می‌کند تا مهارت‌های مدیریت رفتار فرزندشان را بیاموزند یا بهبود بخشند.

رفتار درمانی کودکان بیش فعال

رفتار درمانی یک درمان موثر برای اختلال نقص توجه یا همان بیش فعالی (ADHD) است. درمان بیش فعالی به کمک رفتار درمانی می‌تواند رفتار، کنترل و عزت نفس کودک را بهبود بخشد. زمانی که این روش با همکاری والدین انجام شود بیشترین تاثیر را در بهبود شرایط کودکان خردسال خواهد داشت. کارشناسان توصیه می‌کنند که متخصصان، والدین کودکان زیر ۱۲ سال را برای آموزش رفتار درمانی هدایت کنند. برای کودکان کمتر از ۶ سال، آموزش والدین در زمینه مدیریت رفتار باید قبل از تجویز داروی ADHD امتحان شود.

وقتی والدین در مورد رفتار درمانی آموزش می‌بینند، مهارت‌ها و استراتژی‌هایی را می‌آموزند تا به فرزند مبتلا به ADHD کمک کنند در مدرسه، خانه و روابط موفق شود. یادگیری و انجام رفتار درمانی مستلزم زمان و تلاش است، اما مزایای ماندگاری برای کودک و خانواده دارد.

تکنیک‌ های رفتار درمانی

تکنیک‌های مختلفی برای رفتاردرمانی وجود دارد که برای هر فرد با توجه به شرایط او در نظر گرفته می‌شود. در ادامه انواع تکنیک‌های رفتار درمانی را توضیح داده‌ایم:

تعامل فرزندت در مدرسه کمرنگ شده؟ همین حالا از متخصص کمک بگیر.

دکتر رفتار درمانی

۱. شرطی ‌سازی فعال

شرطی‌سازی فعال نوعی فرآیند یادگیری بوده که از طریق آن قدرت یک رفتار با تقویت یا تنبیه اصلاح می‌شود.

۲. شرطی ‌سازی کلاسیک

در شرطی‌ سازی کلاسیک فرد یاد می‌گیرد بین یک محرک بی‌اثر، با دادن یک پاداش یا حتی تنبیه کردن ارتباط برقرار کند.

۳. رفتار درمانی در خانه (آموزش رفتاری والدین)

رفتار درمانی در خانه به والدین روش‌هایی برای تقویت رفتارهای مثبت، جلوگیری از اعمال منفی و تقویت رابطه والد-کودک را آموزش می‌دهد. در این روش به والدین آموزش داده می‌شود کودک را برای رفتار درست تحسین کنند و برای رفتارهای منفی قوانینی در نظر گیرد.

۴. مداخلات ترکیبی مدیریت رفتاری

تکنیک مداخلات ترکیبی مدیریت رفتاری ترکیبی از مدیریت رفتاری کلاسی، آموزش رفتاری والدین یا مداخلات رفتاری همسالان برای درمان کم‌توجهی و بیش‌فعالی است.

۵. الگوسازی

الگوسازی روشی موثر در درمان اضطراب کودکان و نوجوانان است. در طول این روش، درمانگر پاسخی بدون ترس به موقعیت منفی نشان داده تا کودک یا نوجوان را به تقلید ترغیب کند. 

۶. رفتار درمانی در مدرسه

برنامه‌های درمان شناختی رفتاری مبتنی بر مدرسه به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا راهبردهایی برای حل مشکلات، تنظیم احساسات و ایجاد الگوهای مفید فکری و رفتاری ایجاد کنند. کارکنان آموزش‌دیده مدرسه از جمله معلمان و معلم بهداشت یا متخصصان سلامت روان خارجی مانند روانشناسان خارج از مدرسه یا مددکاران اجتماعی از رویکردهای درمانی مشخص شده در یک پروتکل مداخله‌ای خاص برای تعامل با دانش آموزان در محیط‌های فردی یا گروهی استفاده می‌کنند.

اثر بخشی رفتار درمانی

اینکه رفتار درمانی چقدر خوب عمل می‌کند و تا چه حد مفید خواهد بود، به عواملی از جمله انتخاب نوع خاص درمان و همچنین وضعیت هر فرد بستگی دارد.

‏هزینه رفتار درمانی

برای آگاهی از هزینه رفتار درمانی می‌توانید به وبسایت دکترتو مراجعه کنید و با متخصص مورد نظر مشاوره داشته باشید. همچنین می‌توانید مراکز و پزشکان مختلف را با هم مقایسه کنید و با توجه به بودجه مدنظرتان، مناسب‌ترین رفتار درمانگر را انتخاب کنید. 

‏نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

حالا که با رفتار درمانی فواید و تکنیک‌های مختلف آن آشنا شده‌اید، شاید بخواهید از یک متخصص در این زمینه نوبت ویزیت دریافت کنید. همیشه پیدا کردن پزشک در هر زمینه‌ای کار سختی است. به خصوص زمانی که دوست نداشته باشید از اطرافیان سوال بپرسید و نخواهید آن‌ها در جریان نیازمندی شما یا کودکتان به شروع چنین درمانی قرار گیرند. 

در این شرایط می‌توانید مناسب‌ترین رفتار درمانگران را در وبسایت دکترتو پیدا کنید. وبسایت دکترتو به شما امکان مقایسه متخصصان مختلف و پیدا کردن بهترین دکتر روانشناس را می‌دهد. شما می‌توانید نوبت مشاوره غیرحضوری با دکتر روانشناس آنلاین را به شکلی آسان از دکترتو دریافت کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!