با دریچه آئورت و بیماری های آن آشنا شوید

دریچه سه‌لتی آئورت بین شریان اصلی آئورت و بطن چپ قلب قرار گرفته است. عروق ریوی، خون حاوی اکسیژن را به دهلیز چپ می‌رسانند و خون از همان محل، از دریچه میترال عبور کرده و وارد بطن چپ می‌شود. با هربار انقباض عضلات قلب، خون حاوی اکسیژن از طریق دریچه آئورتی از بطن چپ خارج می‌شود. در واقع این خروجی قلب به حساب می‌آید. در این مطلب با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در مورد دریچه آئورت و انواع بیماری‌ های مربوط به آن به دست آورید.

دریچه آئورت چیست و چه وظیفه ای دارد؟

دریچه آئورت مهم‌ترین دریچه قلب محسوب می‌شود که جریان خون را از بطن چپ به سمت شریان اصلی بدن هدایت می‌کند. این دریچه که یکی از چهار دریچه قلب انسان و یکی از دو دریچه هلالی‌شکل قلب است که بین بطن چپ و سرخرگ اصلی بدن قرار دارد. این دریچه معمولا سه‌لتی است، اما افرادی هم وجود دارند که به‌صورت مادرزادی با دریچه دولتی به‌ دنیا می‌آیند. دریچه آئورت جریان خون را از قلب خارج می‌کند و مانع از بازگشت خون به بطن چپ می‌شوند. به‌عبارتی، وظیفه آن هدایت جریان خون از بطن چپ به ‌سمت آئورت است.

زمانی‌که بطن راست منقبض می‌شود، باید دریچه ریوی قلب باز شود. جریان خون از طریق این دریچه، وارد عروق ریوی شده و به سمت ریه‌ها هدایت خواهد شد. زمانی‌که بطن چپ منقبض است، این دریچه باید باز شود تا جریان خون را از طریق آئورت خارج کرده و به سمت اندام‌های بدن هدایت کند.

انواع بیماری های دریچه آئورت

بیماری دریچه به شرایطی اطلاق می‌شود که عملکرد دریچه برای پمپاژ بطن چپ و شریان اصلی آئورت را مختل می‌کند. در نتیجه دریچه نمی‌تواند آن‌طور که انتظار می‌رود، فعالیت کند و جریان خون به‌درستی به بدن منتقل نمی‌شود. البته مشکلات دیگری هم در مورد این دریچه ممکن است به وجود آید. مثلا گاهی دریچه کامل بسته نمی‌شود و خون نشتی دارد یا به‌ عقب پس‌زده می‌شود و گاهی تنگی و سفتی دریچه مشاهده می‌شود. برخی بیماری‌های دریچه هم از نقص‌های مادرزادی به شمار می‌روند. تمامی این دریچه‌ها باعث اختلال در عملکرد قلب برای هدایت خون به سمت اندام‌ها می‌شوند و ازاین‌رو تشخیص و درمان آنها اهمیت زیادی دارد.

از متداول‌ترین اختلال و بیماری‌های دریچه‌های قلب می‌توان به دریچه آئورت دولتی اشاره کرد که نوعی بیماری مادرزادی است. تنگی دریچه آئورت و نارسایی دریچه دو اختلال اصلی این دریچه هستند. در بیماری تنگی دریچه به‌علت مسدود شدن سوراخ دریچه، خون قادر به عبور نیست. نارسایی دریچه هم زمانی روی می‌دهد که دریچه قادر نیست در زمان دیاستول، از برگشت خون به بطن چپ جلوگیری کند. البته تغییرات ناشی از افزایش سن در قلب، فشارخون بالا، آسیب‌دیدگی قلب یا عفونت از جمله مواردی هستند که بر بیماری دریچه تأثیرگذار هستند. برخی از بیماری‌های دریچه آئورت از جمله شایع‌ترین انواع بیماری قلبی هستند. در ادامه به مهم‌ترین بیماری‌های این دریچه اشاره می‌کنیم:

۱. تنگی دریچه آئورت چیست؟

بیماری تنگی دریچه که عمدتا در افراد مسن مشاهده می‌شود، ناشی از رسوب تدریجی کلسیم روی دریچه‌ها است. این رسوب منجر به تنگی و مسدود شدن دریچه می‌شود. بیماری‌هایی مثل تب سرخچه و تب روماتیسمی هم موجب تنگی این دریچه می‌شود. درمان تنگی دریچه، به شدت تنگی و علائم فرد بستگی دارد. در موارد خفیف و بدون علامت، معمولا نیازی هم به درمان نیست، فقط بیمار باید تحت نظر پزشک باشد. برای درمان تنگی شدید دریچه دارو درمانی، عمل جراحی تعویض دریچه و بالون زدن پیشنهاد می‌شود. بالون‌ زدن اغلب برای کودکان و نوجوانان کاربرد دارد. البته شایان ذکر است که دارو درمانی صرفا برای کاهش کلسترول بد خون و کنترل فشار خون تجویز می‌شود.

انواع تنگی دریچه آئورت

دریچه آئورت ممکن است از ابتدای تولد نوزاد تنگ بوده باشد و یا بعد از تولد در اثر مشکلاتی، تنگ شود. بنابراین دو نوع تنگی آئورت داریم؛

• تنگی آئورت اکستابی: هنگامی که هر یک عوامل زیر در دریچه آئورت رخ دهد، ممکن است که در نتیجه آن دریچه آئورت تنگ شود؛
  • تجمع کلسیم
  • تب روماتیسمی
  • پرتودرمانی
  • در معرض اشعه بودن
• تنگی آئورت مادرزادی: در مواردی ممکن است که نوزاد متولد شده با دریچه آئورت نقص دار باشد. مثلا تعداد لت‌های دریچه‌ی آئورت بیشتر از حد طبیعی (۳) باشند و یا لت‌های آن بزرگ‌تر از حد طبیعی باشند و ایجاد تنگی کنند.

۲. نارسايي دريچه ائورت چیست؟

عواملی که در بالا اشاره شد به‌علاوه پارگی و فرسودگی، ضعیف شدن یا گشادی دریچه می‌توانند موجب بیماری نارسایی دریچه آئورت شوند. جریان خون طبیعی به یک جهت حرکت می‌کند و پس زده نمی‌شود. اما اختلال در وظیفه دریچه و درست بسته نشدن آن، باعث می‌شود جریان خون به قلب پس زده شود. به این اختلال، نارسایی دریچه آئورت می‌گویند که در بلندمدت عوارض و مشکلاتی برای بیمار به‌دنبال دارد.

علائم بیماری های دریچه آئورت

بیماری دریچه آئورت در بسیاری افراد بدون علائم بوده و ممکن است سال‌ها طول بکشد تا عوارض بیماری بروز پیدا کنند.

۱. علائم عمومی بیماری دریچه آئورت

در هر حال، در ادامه برخی از نشانه‌ها و علائم بیماری دریچه آئورت را آورده‌ایم:

• تنگی نفس حین انجام فعالیت‌های سنگین یا در حالت درازکش
• سرگیجه
• درد قفسه سینه
• صدای خس‌خس و صدای غیرطبیعی قلب که در آزمایش بالینی مشخص می‌شود.
• ضربان قلب نامنظم
• خستگی یا ناتوانی در تحرک
• کاهش اشتها (بیشتر در کودکان مبتلا به تنگی دریچه مشاهده می‌شود)
• افزایش وزن
• غش کردن.

۲. علائم گشادی دریچه آئورت

نارسایی یا گشادی این دریچه علاوه بر علائم ذکر شده، نشانه‌های زیر را هم دارد:

• خستگی
• تپش قلب
• سختی در نفس کشیدن در حالت درازکش
• درد یا گرفتگی قفسه سینه که با ورزش و فعالیت جسمی بیشتر می‌شود و با استراحت، این فشار کم می‌شود.
• ورم مچ پا و پاها.

۳. علائم تنگی دریچه آئورت در بزرگسالان

تنگی دریچه آئورت علائمی دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم. اگر هر یک از این علائم را در خود و یا در اطرافیان خود مشاهده کردید، حتما برای بررسی‌های بیشتر با پزشک معالج مشورت کنید؛

• ممکن است که بیمار در قفسه سینه خود احساس درد کند.
• یکی از عوارضی که تنگی دریچه آئورت برای فرد ایجاد می‌کند، تپش قلب و بالا رفتن و تند شدن ضربان قلب است.
• هنگامی که این دریچه‌ی بزرگ تنگ شود، تنگی نفس ایجاد می‌کند و نفس کشیدن برای بیمار دشوار می‌شود.
• ممکن است که بیمار مبتلا به تنگی دریچه آئورت، گیجی و یا سرگیجه داشته باشد و حتی در مواردی غش کند.
• در این بیماران ممکن است که تورم در مچ پا و یا کف پا دیده شود.
• این بیماران خواب راحتی ندارند و دچار اختلالات خواب می‌شوند.
• این افراد نمی‌توانند مانند گذشته به خوبی فعالیت کنند و در انجام کارهای روزانه خود دچار مشکل می‌شوند.

۴. علائم تنگی دریچه آئورت در نوزادان و کودکان

در مواردی ممکن است که نوزاد با نقص دریچه آئورت به دنیا بیاید. در چنین مواردی برای نوزاد و یا کودکی که با این بیماری زندگی می‌کند، ممکن است که علائم و عوارض زیر ایجاد شوند؛

• بعد از کمی فعالیت خسته می‌شوند و بی‌حال استراحت می‌کنند.
• وزن آنها چندان افزایش پیدا نمی‌کند و معمولا جثه‌های کوچکی دارند.
• مشکلات تنفسی پیدا می‌کنند.
• اشتهای آنها کم می‌شود و به اندازه‌ی کافی غذا نمی‌خورند.

برای تنگی دریچه آئورت، دکترت رو انتخاب کردی؟

حالا از دکترتو نوبت بگیر

مشاوره آنلاین دکتر قلب وعروقلیست بهترین پزشکان قلب و عروق

عوامل خطر ابتلا به بیماری دریچه قلب آئورت

برخی عوامل خطرناک وجود دارند که خطر ابتلا به بیماری دریچه را تشدید می‌کنند، مانند:

• افزایش سن
• برخی بیماری‌های قلبی مادرزادی
• سابقه عفونت‌های تاثیرگذار بر قلب
• بیماری کلیوی مزمن
• سابقه پرتودرمانی در ناحیه‌ی قفسه سینه.

گاهی ممکن است که بیماری تنگی دریچه آئورت به علت نقص مادرزادی باشد.

علت تنگی دریچه آئورت

کسانی که دریچه آئورت قلب آنها تنگ است و یا در اثر مشکلاتی تنگ شده‌است، معمولا به علت‌های زیر دچار این مورد می‌شوند. در ادامه به تک تک این علت‌ها می‌پردازیم.

۱. نقص مادرزادی و دلایل ارثی

گاهی ممکن است که بیماری تنگی دریچه آئورت به علت نقص مادرزادی باشد. برخی از افراد با نقصی در ساختار قلب خود به دنیا می‌آید که این مشکل در دوران جنینی و هنگام شکل گیری و یا در اثر عوامل محیطی که مادر در معرض آنها بوده‌است. برخی از این مشکلاتی که قلب فرد را درگیر می‌کنند می‌توانند مواردی باشند چون تنگی دریچه آئورت، داشتن تعداد بیشتر یا کمتر لت در ساختار دریچه و یا بدشکل بودن لت‌ها که باعث تنگی شود.

۲. تجمع ماده معدنی کلسیم

گفتیم که دریچه‌ی آئورت چند لت و یا برگ دارد. هنگامی که این برگ‌ها و لت‌ها دچار مشکل شوند عملکرد دریچه با مشکل مواجه می‌شود. دریچه باید انعطاف پذیر باشد تا هنگام خروج خون از درون بطن‌ها، اجازه‌ی پمپاژ خون را به قلب بدهد. گاهی با افزایش سن، در برخی از افراد، بر روی این لت‌ها و یا همان درهای دریچه، کلسیم می‌نشیند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، انعطاف دریچه کاهش پیدا می‌کند و عملکرد آن مختل می‌شود.

۳. پرتودرمانی برای درمان سرطان

گاهی پرتودرمانی به بافت‌های درونی بدن آسیب می‌رساند. یکی از این آسیب‌ها می‌تواند زخم کردن قلب باشد. زمانی که قلب با مشکل مواجه می‌شود، دریچه مجددا ترمیم می‌شود و با این ترمیم کمی سخت‌تر از قبل می‌شود. این مشکل می‌تواند در تنگی دریچه آئورت موثر باشد و یا باعث علائم تنگی شود.

۴. تب روماتیسمی

یکی از بیماری‌های که بافت‌های قلب را زخمی می‌کند و باعث ایجاد اسکار در قلب می‌شود، تب روماتیسمی است. هنگامی که این مشکل ایجاد می‌شود، قلب خود را ترمیم می‌کند و بعد از ترمیم قلب، دریچه سفت‌تر و سخت‌تر از قبل می‌شود و حالتی مانند پرتودرمانی رخ می‌دهد.

عوارض بیماری دریچه آئورت

از جمله عوارض ناشی از بیماری دریچه عبارت‌اند از:

• ناهنجاری‌های ریتم قلب
• نارسایی دریچه‌های قلب
• لخته شدن خون
• سکته قلبی
• مرگ.

تشخیص بیماری دریچه آئورت

پزشک متخصص با بررسی علائم، انجام معاینات بالینی، گوش دادن به صداهای قلب با استتسکوپ و بررسی سابقه خانوادگی می‌تواند بیماری دریچه آئورت را تشخیص دهد. از دیگر آزمایش‌هایی که متخصص با کمک آن‌ها می‌تواند در تشخیص بیماری موفق باشد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. نوار قلب

وجود بیماری‌های قلبی و آریتمی قلبی با نوار قلب تشخیص داده می‌شود. یکی از مواردی که می‌تواند در ECG نشان داده‌شود، تنگی آئورت است.

۲. اکوکاردیوگرافی

جریان خون قلب، دریچه آئورت و بطن قلب از طریق اکو قلب بررسی می‌شوند و شدت و علت بیماری مشخص می‌گردد.

۳. سی تی اسکن قلب

اسکن قلب، جزئیات دقیق دریچه و اندازه آئورت را نشان می‌دهد. پزشک با مشاهده سی‌تی قلب متوجه اندازه طبیعی دریچه می‌شود و تشخیص می‌دهد از حالت خود خارج شده یا خیر.

۴. عکس اشعه ایکس از قفسه سینه

بزرگ‌شدن قلب و بیماری‌های دریچه در عکس رادیولوژی قفسه سینه مشخص است. گرفتگی عروق منتهی به آئورت هم در تصویر رادیولوژی قفسه سینه دیده می‌شواید.

۵. ام آر آی (MRI) قلب

ام‌آر‌آی با استفاده از امواج رادیویی و مغناطیسی، تصویر دقیقی از وضعیت و اندازه آئورت به وجود می‌آورد. پزشک با ارزیابی تصویر ام‌آر‌آی ارزیابی می‌کند که دریچه از اندازه طبیعی دریچه خارج شده است یا خیر. 

۶. تست ورزش یا تست استرس اکو

متخصص با تست ورزش یا تست استرس اکو، وجود علائم بیماری دریچه در فرد را حین انجام فعالیت بدنی ارزیابی می‌کند.

۷. کاتتریزاسیون قلب

معمولا این روش برای تشخیص بیماری آئورت کاربرد ندارد. اما اگر سایر روش‌های تشخیصی به نتیجه نرسند، راهکار قابل قبولی خواهد بود. برای کاتتریزاسیون قلب، لوله نازکی (کاتتر) از طریق رگ بازو یا کشاله ران وارد یکی از شریان‌های قلب می‌شود. سپس مایع رنگی در کاتتر تزریق شده تا تصویر عروق با عکس اشعه ایکس مشخص شود. فشار درون بطن‌ها، عروق قلبی، عملکرد قلب و دریچه آئورت در این آزمایش مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.

دریچه آئورت بین بطن چپ و سرخرگ اصلی بدن قرار دارد. تنگی دریچه و نارسایی دریچه آئورت از اختلالات اصلی این دریچه هستند که عموما بی‌علامت هستند.

درمان بیماری دریچه آئورت

بیماری دریچه اگر در حد خفیف یا متوسط باشد، احتمالا بدون علائم است. در موارد شدید هم معمولا با مصرف دارو و تغییر سبک زندگی می‌توان عوارض و خطرات آن را کاهش داد. فشار خون از جمله عوامل خطرناک برای این بیماری به شمار می‌رود که ممکن است باعث گشادی دریچه آئورت شود.

۱. تغییر سبک زندگی

برای درمان گشادی دریچه، معمولا سبک غذایی سالم، کنترل وزن و ورزش توصیه می‌شود تا فشار از روی قلب برداشته شود. برخی از مواردی که می‌تواند به شما کمک کند تا زندگی سالم‌تری داشته‌باشید و به تنگی آئورت مبتلا نشوید، شامل موارد زیر هستند؛

• سیگار نکشید و یا اگر نمی‌توانید آن را ترک کنید، سعی کنید مقدار آن را کاهش دهید.
• ورزش کنید. ورزش کردن به عملکرد بهتر قلب کمک می‌کند.
• از خوردن مواد غذایی چرب و ناسالم پرهیز کنید.
• هر چندبار یک بار برای انجام چکاپ‌های مخصوص سن خود اقدام کنید و سعی کنید مشکلات را از پیش تشخیص دهید تا با پیشگیری بتوانید آنها را برطرف کنید و نیازی به درمان‌های تهاجمی نباشد.
• خواب منظم داشته‌باشید.
• استرس و اضطراب را از زندگی خود دور کنید.

۲. دارو درمانی

مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک‌ جهت پیشگیری از عفونت باکتریایی دریچه قلب، داروهای تنظیم‌کننده ضربان قلب، داروهای برطرف‌کننده آریتمی و داروهای ضدانعقاد ازجمله روش‌های دارو درمانی متداول جهت درمان بیماری دریچه آئورت خفیف تا متوسط محسوب می‌شوند.

۳. درمان تنگی دریچه آئورت بدون جراحی

percutaneous aortic balloon valvuloplasty والوولوپلاستی یکی از روش‌های زیر پوستی است که به اندازه‌ی جراحی تهاجمی نیست و می‌توان آن را یک روزه انجام داد. این روش درمانی از نوزاد تا بزرگسال قابل انجام است و در آن با بالون قرار دادن زیر پوست و در روی دریچه، تنگی را برطرف می‌کنند. از این روش نمی‌توان بیش از چند بار کمک گرفت و تاثیر آن دائمی نیست.

۴. عمل رگ آئورت قلب

اگر شدت بیماری در حدی باشد که روش‌های دارو درمانی جوابگو نباشد، جراحی ترمیم یا تعویض دریچه پیشنهاد می‌شود. عموما برای انجام عمل ترمیم یا تعویض دریچه قلب، از روش جراحی قلب باز استفاده می‌شود، یعنی قفسه سینه شکافته می‌شود. در روش‌های جراحی کم‌تهاجمی هم از برش‌های کوچک‌تر استفاده می‌شود.

انواع روش‌های جراحی دریچه عبارت‌ند از:

ترمیم دریچه آئورت

ترمیم دریچه به روش‌های مختلفی مثل جدا کردن فلپ دریچه‌های به ‌هم جوش‌خورده انجام می‌گیرد. سپس بافت اضافی دریچه‌ها برداشته می‌شود تا فلپ‌ها بتوانند روی هم قرار گرفته و محکم شوند.

تعویض دریچه آئورت

عمل جراحی تعویض دریچه، روش متداولی برای درمان بیماری دریچه است. طی جراحی، دریچه صدمه‌دیده را برداشته و دریچه‌ قلب مصنوعی شامل دریچه بافت بیولوژیکی یا مکانیکی را جایگزین آن می‌کنند. گذر زمان موجب تحلیل دریچه‌های بافت بیولوژیک می‌شود و شاید لازم باشد تعویض گردند. بیمارانی که عمل تعویض دریچه مکانیکی روی آنها انجام شده، برای جلوگیری از ایجاد لخته خون باید داروی رقیق‌کننده مصرف کنند.

عوارض عمل دریچه آئورت و تعویض آن

می‌دانیم که جراحی همیشه عوارضی را به دنبال دارد و زمانی باید آن را انجام داد و یا به انجام دادن آن تن داد که بهترین روش درمانی باشد و مزایای آن از معایب آن بیشتر باشد. عوارضی که ممکن است در اثر تعویض دریچه برای بیمار ایجاد شوند شامل موارد زیر هستند؛

• ممکن است بیمار دچار خونریزی شود.
• احتمال ایجاد لخته در بدن بیمار وجود دارد.
• ممکن است که دریچه‌ای که جایگزین شده‌است نتواند به خوبی عملکرد داشته‌باشد.
• بیمار می‌تواند به آریتمی مبتلا شود.
• بعد از جراحی احتمال ابتلا به عفونت وجود دارد.
• سکته یکی از عوارض احتمالی بعد از جراحی تعویض دریچه آئورت است.
• گاهی نیز متاسفانه بیمار در حین عمل و یا بعد از انجام جراحی از بین می‌رود.

به دنبال ایمن‌ترین راه درمان تنگی دریچه آئورت هستی؟ همین الان از متخصص مشاوره بگیر.

دکتر تنگی دریچه آئورت

پیشگیری از تنگی دریچه آئورت

در صورتیکه بیماری تنگی دریچه آئورت مادرزادی باشد، نمی‌توان از ایجاد آن پیشگری کرد و این مسئله واضح است. اما تنها علت تنگی دریچه آئورت مادرزادی نیست و علل اکتسابی نیز دارد. با انجام کارهای زیر می‌توان احتمال ابتلا به تنگی دریچه آئورت و بیماری‌های قلبی و بیماری‌های دریچه قلب را کاهش داد؛

• چربی کمی مصرف کنید تا اترواسکلروز نگیرید. تصلب شرایین با تنگی آئورت ارتباط تنگاتنگ دارد.
• ورزش کنید. با ورزش کردن می‌توانید از ابتلا به اترواسکلروز و تجمع کلسیم بر روی دریچه‌های قلبی تا حد ممکن پیشگیری کنید.
• تغذیه سالم داشته‌باشید؛
  • سعی کنید مصرف امگا ۳ خود را زیاد کنید.
  • نمک کمی مصرف کنید.
  • الکل را ترک کنید.
  • سیگار را ترک کنید.
  • قند کم‌تری مصرف کنید.
• وزن خود را در اندازه‌ی طبیعی نگه دارید.

راهنمای مراجعه به پزشک

دریچه آئورت یکی از دریچه‌های سه‌لتی قلب است که بین بطن چپ و رگ آئورت و قرار گرفته است. این دریچه وظیفه هدایت خون از بطن چپ به سرخرگ اصلی بدن را به عهده دارد و اگر به درستی کار نکند، قلب نمی‌تواند خون کافی را به اندام‌ها برساند. بیماری‌های این دریچه قلب عموما علائم خاصی ندارند، حتی در موراد خفیف نیازی هم به درمان ندارند، اما باید تحت نظر متخصص قلب و عروق باشید. باشید بیماران مبتلا به بیماری دریچه آئورت هم می‌توانند با رعایت دستورات پزشک، کاهش اضطراب و استرس، فعالیت جسمی و ورزشی منظم، کنترل وزن و رژیم غذایی سالم بدون مشکل به زندگی خود ادامه دهند.

همان‌طور که گفتیم اگر به بیماری‌های این دریچه قلبی مبتلا باشید باید تحت نظر متخصص قلب باشید، اما کدام دکتر؟ متخصص قلب خوب نمی‌شناسید؟ نگران نباشید، در دکترتو می‌توانید لیست بهترین پزشکان قلب و عروق کشور را ببیند و به‌راحتی نوبت بگیرید. حتی اگر در رابطه با بیماری خود نگران‌هایی دارید ولی نمی‌خواهید به مطب پزشک مراجعه کنید یا وقت آن را ندارید، می‌توانید از خدمات مشاوره تلفنی و مشاوره آنلاین دکترتو استفاده کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!