تست اسپیرومتری چیست و چه استفاده ای دارد؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

تست اسپیرومتری (Spirometry) تست تنفس ساده‌ای است که برای تشخیص و نظارت بر بیماری‌های ریوی استفاده می‌شود. این تست میزان جریان هوای ورودی و خروجی ریه‌ها را اندازه می‌گیرد. بیمارانی که متخصص ریه برایشان آزمایش نوار ریه نوشته باشد، می‌توانند تست اسپیرومتری را نزد پزشک یا پرستار در مطب یا در بیمارستان و کلینیک‌ها انجام دهند. اگر قصد نوبت گرفتن از بهترین متخصص ریه را دارید، می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در ادامه با ما باشید تا بیشتر بدانیم که تست تنفس چه کاربردی دارد؟ هزینه آن چقدر است و چگونه می‌توان جواب آزمایش آن را خواند.

‏اسپیرومتری (تست ریه) چیست؟

تست اسپیرومتری تست تنفس یا تست ریه است که برای تشخیص مشکلات ریه مانند آسم، بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) و اختلالات سیستم تنفسی به‌ کار می‌رود. این آزمایش به‌صورت دوره‌ای برای بررسی عملکرد ریه‌ها در بیمارانی تجویز می‌شود که مدتی با بیماری مزمن ریوی درگیر بودند.

تست نوار ریه درواقع میزان هوای دم و بازدم و سرعت عمل دم را محاسبه می‌کند. به ‌همین دلیل است که به این روش، تست دم سنجی هم می‌گویند. اسپیرومتری با ابزاری به‌ نام اسپیرومتر انجام می‌شود. اسپیرومتر دستگاه کوچکی است که داخل دهان بیمار گذاشته می‌شود و از بیمار خواسته می‌شود تا نفس عمیق بکشد و با بیشترین سرعت ممکن هوا را از دهانش خارج کند.

بر اساس تفسیر نتیجه تست تنفس در دستگاه اسپرومتر، اگر عددی که تست اسپیرومتری نشان می‌دهد از میزان متوسط کمتر باشد، یعنی ریه‌های بیمار عملکرد مناسبی ندارند.

‏هزینه تست اسپیرومتری چقدر است؟

هزینه‌ی اسپیرومتری در سال ۱۴۰۳ بین ۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان است. بین ۱۵ تا ۲۰٪ این مبلغ را بیمه متقبل می‌شود. هزینه اسپیرومتری دهانی هم حدود ۳۰ هزار تومان محاسبه می‌شود.

‏تست اسپیرومتری برای چه مواردی استفاده می‌ شود؟

درصورتی‌که فرد به یکی از بیماری‌ها یا علائم زیر مبتلا شده باشد، باید تست اسپیرومتری بدهد:

• آسم
• بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD)
• بیماری فیبروز سیستیک
• سرفه دائم به خصوص سرفه با خلط
• حس درد، فشار یا سفتی در قفسه سینه
• علائم تنگی نفس
• دشواری در تنفس عمیق
• خس خس سینه

تشخیص آسم با اسپیرومتری ممکن است؟

بله، این روش، آزمایشی است که برای تشخیص و تایید ابتلای فرد به بیماری آسم تجویز می‌شود. در این آزمایش نوار ریه از بیمار می‌خواهند که داخل دهانی نفس بکشد که به اسپیرومتر یا مانیتور وصل است، سپس اسپیرومتر میزان جریان هوای ورودی و خروجی ریه‌ها و سرعت جریان هوا را اندازه می‌گیرد.

آیا بیماری انسداد مزمن ریوی با تست ریه تشخیص داده می شود؟

تست اصلی برای تشخیص بیماری انسدادی مزمن ریه یا COPD اسپیرومتری است. اسپیرومتری قبل از تشخیص علائم بالینی می‌تواند COPD را با توجه به حجم هوایی که از ریه خارج می‌کنید، مشخص کند. همچنین ممکن است پزشک شما از روی بررسی نتایج تست ریه، میزان جدی بودن یا نبودن این بیماری را تعیین کند.

‏نحوه خواندن تست اسپیرومتری

نحوه خواندن نوار ریه به این شکل است که ستونی که مقادیر محاسبه شده در آن نوشته شده‌اند، نسبت عددی مطلق را نشان می‌دهد و ستون مقادیر پیش‌بینی ‌شده هم این نسبت را برحسب درصد نشان می‌دهد. دو معیار اصلی که در تست تنفس اندازه‌گیری می‌شوند، گنجایش حیاتی اجباری بازدم (FVC) و حجم اجباری بازدم در یک ثانیه (FEV1) هستند، البته فوق تخصص ریه نگاهی هم به ترکیب این دو معیار دارد (FEV1/FVC). در صورتی که اختلال سیستم تنفسی وجود داشته باشد، قدرت فرد در خروج سریع هوا از ریه کاهش پیدا می‌کند.

پارامترهای مهم تست تنفس شامل این موارد می‌شوند:

پارامترهای مهم تست تنفس	تعریف
SVC در اسپیرومتری	ظرفیت حیاتی بازدم آرام
Fev1 در اسپیرومتری	حجم هوای خروجی در ثانیه اول بازدمی که با فشار خارج می‌شود
Fvc در اسپیرومتری	ظرفیت حیاتی اجباری و پرفشار
FEV1/FVC	کسر ظرفیت حیاتی خروجی در ثانیه نخست بازدم
MMEF (FEF 25-75)	متوسط فلو در بازه زمانی که ۲۵ تا ۷۵٪ حجم ریه خالی شده است.
PEF در اسپیرومتری	ماکزیمم فلوی بازدم (جریان هوای بازدم)

سنجش FVC در تست اسپیرومتری

اگر میزان عدد ماکزیمم هوایی که با اجبار از ریه بعد نفس عمیق خارج می‌شود، از میزان عادی (پیش‌بینی شده) کمتر باشد، یعنی مجاری تنفسی دچار انسداد است.

سنجش FEV1 در تست ریه

حجم هوای بازدم با فشار در ثانیه اول یا همان FEV1 مقدار هوایی است که فرد طی یک ثانیه با فشار از ریه‌هایش خارج می‌کند. فوق تخصص ریه بر اساس همین معیار در این روش می‌تواند مشکلات تنفسی بیمار را بررسی کند. اگر FEV1 از مقدار عادی پیش‌بینی شده کمتر باشد، یعنی فرد بیماری تنفسی جدی دارد.

تفسیر تست اسپیرومتری چگونه انجام میشود؟

از متخصص ریه مشاوره بگیر.

دکتر ریه آنلایندکتر متخصص ریه

تفسیر آزمایش اسپیرومتری یا نوار ریه

فاکتورهایی مثل سن، جنسیت، نژاد و قد افراد روی تفسیر تست ریه تاثیر می‌گذارند. پزشک برای تفسیر نتایج تست تنفس درواقع نتایج آزمایش را با مقادیر عادی پیش‌بینی شده قبل تست مقایسه می‌کند. اگر امتیازی که فرد در تست تنفس به ‌دست آورده است، بیشتر از ۸۰٪ باشد یا از عدد پیش‌بینی‌شده بیشتر باشد، یعنی بیمار در وضعیت نرمال و عادی قرار دارد.

نتایج آزمایش اسپیرومتری براساس ترکیب مقادیر FEV1/FVC و SVC% تفسیر می‌شود. مقدار تعریف شده LLN (حد پایین نرمال) برای SVC% معادل ۸۰٪ و برای FEV1/FVC معادل ۷۰٪ است. درصدهای کمتر از ۷۰٪ ناسالم و غیرعادی هستند.

تفسیر اسپیرومتری به زبان ساده یعنی مقدار امتیازی که در انجام آزمایش به دست آوردید با امتیاز معیار مقایسه می‌شود. اگر تا ۸۰ درصد یا بیشتر باشد، در وضعیت نرمال و اگر زیر ۷۰ درصد باشد در وضعیت غیرعادی قرار دارید.

نمودار اسپیرومتری نرمال و نمونه تفسیر اسپیرومتری

قرائت نوار ریه، ۳ الگوی اصلی دارد که به میزان هوای خروجی و نسبت میزان هوای خروجی در ثانیه اول بستگی دارد. این ۳ مورد شامل الگوی معمولی، الگوی انسدادی و الگوی محدود کننده هستند.

برای تفسیر نتایج تست تنفس و رسیدن به مقدار نرمال پزشک باید مقادیر FVC و FEV1 را باهم مقایسه کند. اگر مقدار FEV1 در بازه ۸۰٪ مقدار عادی باشد، نتیجه تست اسپیرومتری نرمال خواهد بود. مقدار FEV1/FVC هم زمانی نرمال است که ۷۰٪ باشد؛ البته رقم تست اسپیرومتری نرمال برای افراد بالای ۶۵ سال ۶۵٪ است.

عدد نرمال اسپیرومتری چه مقدار است؟

ستون مقادیر اندازه‌گیری شده، حجم کل هوای بازدم طی ثانیه اول برحسب لیتر را نشان می‌دهد. عدد نرمال اسپیرومتری در مردان سالم ۲۰ تا ۶۰ ساله بین ۴.۵ تا ۳.۵ لیتر است و برای زنان ۲۰ تا ۶۰ ساله عدد نرمال اسپیرومتری ۳.۲۵ تا ۲.۵ لیتر است.

تست اسپیرومتری (نوار ریه) چگونه انجام می شود؟

این تست، آزمایش دم سنجی و تست تنفس راحتی است که نهایت ۱۵ دقیقه طول می‌کشد. پرستار گیره (کلیپس) را روی بینی فرد می‌گذارد تا سوراخ بینی بسته شود. سر دهانی متصل به لوله‌ای که به دستگاه اسپیرومتر وصل است را در دهان بیمار گذاشته و بیمار باید نفس عمیقی بکشد و سپس تا جایی که می‌تواند نفس خود را داخل همان دهانی متصل به لوله تخلیه کند.

گاهی برخی بیماران چند ثانیه کوتاه بعد این دم سنجی دچار سرگیجه یا تنگی نفس می‌شوند. برای اطمینان از دقت و پایداری نتایج تست تنفس، معمولا بیمار باید ۳ بار این کار را انجام دهد.

گاهی پزشک متخصص بعد از تست اولیه، داروی استنشاقی برای باز شدن ریه‌ها (برونکودیلاتور) تجویز می‌کند. در این صورت، تست اسپیرومتری دوم باید ۱۵ دقیقه بعد از تست اول انجام شود. پزشک با بررسی نتیجه تست اول و تست دوم نتیجه می‌گیرد که دارو تاثیری روی گشاد کردن برونش‌ها داشته یا خیر.

متن انگلیسی:
A spirometer is a diagnostic device that measures the amount of air you’re able to breathe in and out and the time it takes you to exhale completely after you take a deep breath.
ترجمه فارسی:
اسپیرومتر یک دستگاه تشخیصی است که میزان هوایی را که می‌توانید تنفس کنید و زمان لازم برای بازدم کامل پس از نفس عمیق کشیدن را اندازه‌گیری می‌کند.

به نقل از سایت mayoclinic

تست اسپیرومتری در خانه

دستگاه اسپیرومتری وسیله‌ای ساده و کوچک و البته قابل حمل است. به ‌همین دلیل تست اسپیرومتری در خانه یا تست تنگی نفس در خانه برای افرادی که می‌خواهند میزان نفس تنگی خود را بسنجند هم انجام می‌شود. انجام تست دم سنجی در خانه نیازی به پزشک متخصص یا فوق تخصص ریه ندارد، چرا که پزشک عمومی یا کادر درمانی آموزش‌دیده هم می‌توانند تست اسپیرومتری یا تست ریه سالم را در خانه انجام دهند.

مزیت تست اسپیرومتری در خانه صرف زمان کمتر و راحتی بیشتر بیمار است. برخی کلینیک‌ها این امکانات را دارند و تست اسپیرومتری در خانه را برای افراد انجام می‌دهند.

برای انجام تست ریه دکترت رو انتخاب کردی؟ همین حالا از دکترتو نوبت بگیر.

دکتر تست عملکرد ریوی (PFT)

‏آمادگی قبل از تست اسپیرومتری یا نوار ریه

برخی اقدامات هستند که باید برای آمادگی پیش از انجام نوار ریه رعایت کنید:

• عدم مصرف سیگار حداقل یک ساعت قبل تست ریه
• عدم مصرف الکل روز قبل و روز آزمایش اسپیرومتری
• پرهیز از مصرف وعده غذایی سنگین در روز آزمایش (روی تنفس تاثیر می‌گذارد)
• خودداری از پوشیدن لباس‌های تنگ
• عدم مصرف داروهای تنفسی استنشاقی یا برخی داروها قبل از تست ریه، به دستور فوق تخصص ریه
• پرهیز از انجام فعالیت‌های جسمی و بدنی سنگین در روز آزمایش برای حفظ انرژی بدن

‏تست اسپیرومتری چه مواقعی لازم است؟

برای افرادی که نیاز به جراحی دارند یا برای بررسی سلامت عمومی فرد از نظر ابتلا به بیماری‌های دیگری مثل روماتوئید، تست تنفس اسپیرومتری انجام می‌شود. از دیگر مواقعی که انجام تست اسپیرومتری لازم است، زمانی است که فرد خس‌خس سینه، تنگی‌نفس یا سرفه داشته باشد.

‏اسپیرومتری چقدر طول می کشد؟

تست نوار ریه حدودا ۱۵ دقیقه طول می‌کشد و می‌توان آن را در مطب پزشک یا کلینیک و بیمارستان انجام داد. در مدت زمان انجام آزمایش ریه شما روی یک صندلی می‌نشینید، یک گیره بینی روی بینی‌ خود دارید و هوای تنفسی را از طریق دهان داخل و خارج می‌کنید.

روش تقویت ریه برای تست اسپیرومتری چگونه است؟

یکی از روش‌های تقویت حجم تنفسی، تمرین حبس نفس است که معمولا بیشترین افرادی که از این روش استفاده می‌کنند شناگران هستند. برای زمان‌ها کوتاه مانند ۵ تا ۱۰ ثانیه نفس خود را حبس کنید. بعد از آن بازدم عمیق انجام دهید. به تدریج این زمان را بیشتر کنید تا ظرفیت تنفسی‌تان افزایش یابد.

انواع تست های اسپیرومتری

دو آزمایش اسپیرومتری اصلی برای کمک به اندازه‌گیری و تشخیص بیماری‌های ریه وجود دارند: ظرفیت حیاتی اجباری (FVC) و ظرفیت حیاتی آهسته (SVC یا VC). مهم‌ترین تست اسپیرومتری نیز JVC است و برای ارائه نتایج دقیق‌تر استفاده می‌شود. سایر تست‌های تنفسی که ممکن است همراه با اسپیرومتری انجام شوند عبارت‌اند از:

• تست حجم ریه
• آزمایش فینو
• تست متاکولین
• اوج جریان تنفسی
• پالس اکسیمتر
• آزمایش گاز خون
• تست استرس قلبی یا تست ورزش
• اکسیژن درمانی
• پلتیسموگراف
• برونکوسکوپی
• تست پیاده روی شش دقیقه‌ای

اسپیرومتری تشویقی

اسپیرومتری تشویقی سه توپ یا اسپیرومتر انگیزه که معمولا مصرف خانگی دارد، برای توانبخشی ریه، کاهش یا جلوگیری از عوارض پس از عمل ریه و ورزش ریه‌ها استفاده می‌شود.

‏خطرات و عوارض تست اسپیرومتری

تست اسپیرومتری، یک آزمایش دم سنجی ساده است اما گاهی هم عوارضی مانند تنگی نفس و سرگیجه بلافاصله بعد از تست تنفس، تشدید و فعال‌شدن مشکلات تنفسی حاد و افزایش فشار در سر، قفسه سینه و چشم‌ها هنگام بازدم را برای فرد ایجاد می‌کند. به همین دلیل بهتر است حتما در کنار یک متخصص انجام شود.

‏موارد منع استفاده از اسپیرومتری

اولین گروهی که برای انجام تست ریه منع می‌شوند، افرادی هستند که به تازگی عمل جراحی شکم یا سینه انجام دادند. همچنین شرایطی مانند بیماری آب مروارید، مشکلات قلبی، استفراغ و حالت تهوع، سرفه با خلط خونی، بیماری حاد یا اتساع عروق شکمی و مغزی نیز ‏از موارد منع استفاده از اسپیرومتری هستند.

‏نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

تست اسپیرومتری آزمایش ارزیابی عملکرد ریه‌ها است که فوق تخصص ریه در صورت مشاهده علائمی که احتمال ابتلا به آسم، برونشیت مزمن، بیماری انسداد مزمن ریوی (سی‌او‌پی‌دی)، فیبروز ریوی، و آمفیزم را در فرد نشان دهد، تجویز می‌کند.

به ‌علاوه اینکه پیش از عمل‌های جراحی، عملکرد ریه‌ها را با این تست بررسی می‌کنند یا جهت ارزیابی تاثیر درمان در بیماری‌های مزمن ریوی تست اسپیرومتری کاربرد دارد. در صورتی که علائم مشکوک دارید یا مرتب سرفه کرده و حس تنگی نفس دارید بهتر است وقت مشاوره از پزشک متخصص بیماری‌های ریه، فوق تخصص ریه بگیرید.

مشاوره آنلاین از متخصصین دکترتو کمک می‌کند تا زودتر علت این علائم و مشکلات تنفسی را متوجه شوید. شاید هم فوق تخصص ریه انجام تست اسپیرومتر را برای شما تجویز کند. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با فوق تخصص ریه یا متخصص داخلی ارتباط برقرار کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره با دکتر آنلاین ریه وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!

‏