فهرست مطالب
دیابت یک بیماری شایع در تمام کشورها است که از حدود قرن ۱۹ میلادی به صورت رسمی شناخته شد و محققان در صدد یافتن انواع و درمان‌های مناسب برای آنها هستند. این بیماری سبک زندگی بسیاری از مبتلایان خود را دستخوش تغییر می‌کند. در سال ۲۰۲۵ پس از مدت‌ها تحقیق، نوع جدیدی از این بیماری به نام دیابت نوع ۵ به صورت رسمی معرفی شد. البته همچنان مطالعه درباره چرایی و روش‌های مدیریت و درمان این بیماری ادامه دارد. در این مقاله، دیابت نوع ۵ را بیشتر می‌شناسیم و به بررسی علائم، علت‌ها و روش‌های درمانی فعلی آن خواهیم پرداخت. در صورتی که برای انواع دیابت نیاز به مشاوره با پزشک دارید، می‌توانید از سامانه دکترتو برای دریافت نوبت حضوری یا مشاوره آنلاین با بهترین متخصصان کشور کمک بگیرید.
دیابت نوع ۵ چیست؟
دیابت نوع ۵ که به آن MODY 5 نیز گفته می‌شود، نوعی از بیماری دیابت است که بیشتر در نوجوانان لاغر اندام و دچار سوء تغذیه رایج است. این دیابت عمدتا در نوجوانان کشورهای کم درآمد شیوع دارد و علت اصلی آن ابتلا به سوء تغذیه است. در حالی که طی دهه‌ها تحقیق این بیماری با دیگر انواع دیابت اشتباه گرفته می‌شد، اما بالاخره در تحقیقاتی که در سال‌های منتهی به سال ۲۰۲۵ انجام گرفت، دیابت نوع ۵ به عنوان یک بیماری جداگانه به رسمیت شناخته شد.
در این بیماری سلول‌های بتای پانکراس تحت تاثیر قرار می‌گیرند و در نتیجه عملکرد غیرطبیعی این سلول‌ها، میزان انسولین تولید شده توسط پانکراس به میزان زیادی کاهش می‌یابد و تنظیم قند خون بدن به هم می‌ریزد.
این بیماری در کشورهای مختلفی از جمله هند، سریلانکا و اتیوپی شیوع بیشتری دارد. در حال حاضر تخمین زده می‌شود که ۲۵ میلیون نفر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا هستند.
متن انگلیسی:
indianexpress
Type 5 diabetes, which affects lean and undernourished young adults in low- and middle-income countries, has at last been officially recognised as a distinct form of the disease by the International Diabetes Federation.
ترجمه متن:
دیابت نوع ۵ که جوانان لاغر و دچار سوء تغذیه را در کشورهایی با درآمد کم یا متوسط تحت تاثیر قرار می‌دهد، سرانجام توسط انجمن بین‌المللی دیابت، رسما به عنوان یک نوع متمایز این بیماری شناخته شد.
تفاوت دیابت نوع ۵ با دیگر دیابت ها
بیماری دیابت نوع ۵ از برخی جهات با دیگر شکل‌های دیابت تفاوت دارد. دیابت نوع یک معمولاً در کودکی یا نوجوانی آغاز می‌شود و به دلیل تخریب خودایمنی سلول‌های تولیدکننده انسولین ایجاد می‌شود. در دیابت نوع دو، بدن قادر به استفاده مؤثر از انسولین تولیدی خود نیست و بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود. اما دیابت نوع ۵ یک نوع جدیدتر است که بر اساس سوءتغذیه و کمبود مواد مغذی در دوران رشد و کودکی شکل می‌گیرد و برخلاف دو نوع دیگر، ارتباطی با چاقی ندارد. در ادامه، تفاوت‌های این ۳ نوع دیابت را در جدول زیر بررسی می‌کنیم.
| ویژگی‌ها | دیابت نوع ۱ | دیابت نوع ۲ | دیابت نوع ۵ |
|---|---|---|---|
| علت | تخریب خودایمنی سلول‌های تولیدکننده انسولین | ناتوانی بدن در استفاده از انسولین تولیدشده | سوءتغذیه و عملکرد نامناسب پانکراس |
| رابطه با چاقی | ارتباط ندارد. | معمولاً با چاقی مرتبط است. | ارتباطی با چاقی ندارد و در افراد لاغر دیده می‌شود. |
| ارتباط با تغذیه | ارتباطی با تغذیه ندارد. | در اثر پرخوری و تغذیه ناسالم | در اثر کمبود غذا و عدم دسترسی به مواد مغذی کافی |
| سن شروع | معمولاً در کودکی یا نوجوانی | بیشتر در بزرگسالان و میانسالان | بیشتر در کودکان و نوجوانان |
| علت ژنتیکی | غالباً در ارتباط با زمینه خانوادگی و ژنتیک | زمینه خانوادگی و ژنتیکی وجود دارد. | تا کنون داده‌ای مبنی بر علت ژنتیکی وجود ندارد. |
| ویژگی فیزیکی | کاهش شدید سطح انسولین در خون | سطح بالای انسولین در خون، اما بدن نمی‌تواند از آن استفاده کند. | عملکرد ضعیف پانکراس و کمبود مواد غذایی در دوران رشد |
متن انگلیسی:
idf
Unlike type 2 diabetes, type 5 diabetes, also known as malnutrition-related diabetes, is primarily caused by chronic undernutrition, especially during childhood or adolescence.
ترجمه متن:
برخلاف دیابت نوع ۲، دیابت نوع ۵ که به عنوان دیابت مرتبط با سوءتغذیه نیز شناخته می‌شود، در درجه اول ناشی از سوءتغذیه مزمن، به ویژه در دوران کودکی یا نوجوانی است.
علائم دیابت نوع ۵
با وجودی که اساسا این نوع از دیابت با انواع دیگر دیابت تفاوت دارد، اما معمولا علائمی که در اثر این بیماری ایجاد می‌شود با علائم رایج انواع دیابت، یعنی دیابت نوع یک و دو مشابه است. علائم اصلی دیابت نوع ۵ عبارتند از:
- ادرار مکرر
- تشنگی بیش از حد
- کم آبی بدن
علاوه بر این کودکان مبتلا MODY 5 ممکن است علائمی مربوط به کاهش تولید آنزیم‌های گوارشی را هم داشته باشند که باعث ایجاد مشکل در فرایند هضم غذا می‌شود. در نتیجه، غذای هضم نشده در دستگاه گوارش آنها باقی می‌ماند و علائم زیر را ایجاد می‌کنند:
- درد شکمی و گرفتگی‌های شکمی
- گاز و نفخ
- اسهال بدبو و چرب
- وزن‌گیری ضعیف
- کاهش وزن
فکر می‌کنی علائم دیابت نوع ۵ رو داری؟
با پزشک مشورت کن.
علل دیابت نوع ۵
دلیل اصلی ابتلا به دیابت نوع ۵ سوء تغذیه است؛ اما الزاما نه سوء تغذیه‌ای که در دوران نوجوانی یا جوانی شروع شده است. تیم‌های تحقیقاتی و پزشکی نشان می‌دهند که چطور سوء تغذیه در دوران جنینی و در رحم مادر می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به این نوع از دیابت شود. نوزادانی که در دوران رشد در رحم مادر از تغذیه مناسبی بهره‌مند نشوند، با خطر بالای ابتلا به دیابت نوع ۵ در مراحل بعدی زندگی مواجه هستند. اگر نوزاد قبل و بعد از تولد دچار سوءتغذیه شود، این سوءتغذیه مزمن منجر به دیابت مرتبط با سوءتغذیه می‌شود. سوء تغذیه می‌تواند باعث اختلال در عملکرد پانکراس و تولید انسولین شود. در نهایت، کمبود شدید انسولین و کنترل ضعیف متابولیک بدن، مشکلات سلامتی را به وجود می‌آورد. به نوعی میتوان گفت که این نوع دیابت، ناشی از اختلال در رشد پانکراس به دلیل کمبود طولانی مدت مواد مغذی است. با سوء تغذیه مزمن، در یک ژن واحد جهش ایجاد می‌شود که این جهش باعث عملکرد غیر طبیعی سلول‌های بتای پانکراس خواهد شد. در نهایت، عدم تولید دسته‌ای از آنزیم‌های گوارشی توسط پانکراس، علت مهم دیگر بروز برخی از علائم این بیماری است.
راه های تشخیص دیابت نوع ۵
از آن جایی دیابت نوع ۵ تقریبا جدید است، هنوز روش‌های تخصصی کافی برای تشخیص آن وجود ندارد. تشخیص MODY 5 پس از مشاهده علائم کودک و گرفتن شرح حال، از جمله سابقه خانوادگی، انجام می‌شود. اگر علائم نشان‌دهنده دیابت باشد، آزمایش خون برای اندازه‌گیری موارد زیر انجام می‌شود:
- سطح گلوکز
- میزان انسولین تولید شده در بدن
- وجود یا عدم وجود اتو آنتی‌بادی‌ها
سطح بالای گلوکز و انسولین پایین نشان‌دهنده دیابت است و عدم وجود اتو آنتی‌بادی‌ها، دیابت نوع یک را رد می‌کند. اگر علائم، سابقه و آزمایش‌ها نشان‌دهنده MODY 5 باشد، یک آزمایش ژنتیکی، در ابتدا برای کودک و احتمالاً برای اعضای خانواده درجه یک، برای تأیید تشخیص و شناسایی جهش ژنی خاص انجام می‌شود. جهش در ژن TCF2 یا HNF1B تشخیص MODY 5 را تأیید می‌کند.
راه های درمان دیابت نوع ۵
روش های درمانی دیابت نوع ۵ بسیار محدودند و تحقیقات در این زمینه ادامه دارد. در حال حاضر درمان شامل درمان نارسایی پانکراس با داروهای حاوی آنزیم‌های گوارشی است. برخی از پزشکان هم از رژیم‌های غذایی غنی از پروتئین برای جبران سوءتغذیه کمک می‌گیرند. تحقیقات در خصوص شیوه مدیریت و درمان این نوع دیابت هنوز ادامه دارد.
بهترین راه درمان دیابت نوع ۵ رو می‌خوای؟ از متخصص سوال کن!
عوارض دیابت نوع ۵
در حال حاضر، هیچ درمان استانداردی برای دیابت نوع ۵ وجود ندارد و به دلیل تشخیص نادرست، اغلب کودکانی که به این نوع دیابت مبتلا می‌شوند اغلب بیش از یک سال پس از تشخیص، زنده نمی‌مانند. سطح بالای قند خون و برخی عوارض متابولیک، از جدی‌ترین خطراتی است که بیماران مبتلا به این نوع دیابت را تهدید می‌کند.
راه های پیشگیری از دیابت نوع ۵
این بیماری به تازگی به رسمیت شناخته شده و به همین دلیل هنوز اطلاعات کافی در خصوص آن وجود ندارد. در حال حاضر بهترین رویکرد، گسترش تحقیقات در این زمینه و افزایش اطلاع‌رسانی است. از آنجایی که سوءتغذیه درصد بالایی از جمعیت جهان را تهدید می‌کند، احتمالا مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از دیابت نوع ۵، انجام برنامه‌ریزی برای کنترل فقر و سوءتغذیه کودکان مناطق کم‌درآمد جهان است.
تحقیقات در مورد دیابت نوع ۵
تحقیقات در خصوص دیابت نوع ۵ ادامه دارد و پزشکان در سراسر دنیا برنامه‌های مختلفی را تدوین کرده‌اند تا روش‌های دقیق‌تری برای تشخیص و درمان این بیماری را پیدا کنند. چالش جدید، تدوین دستورالعمل‌های تشخیصی و درمانی رسمی برای دیابت نوع ۵ در سال‌های آینده است.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
دیابت نوع ۵ عمدتاً با سوءتغذیه شدید قبل و بعد از تولد مرتبط است. این نوع دیابت که هنوز اطلاعات کافی در مورد آن در دسترس نیست، به‌طور عمده به شرایط تغذیه‌ای و دسترسی محدود به مواد مغذی در دوران رشد و کودکی مربوط می‌شود.
برخلاف دیابت نوع ۱ و نوع ۲ که به‌طور معمول به ژنتیک یا سبک زندگی مربوط هستند، دیابت نوع ۵ بیشتر به عدم دسترسی به منابع غذایی کافی و کمبود مواد مغذی در مراحل حیاتی رشد و تکامل ارتباط دارد. پزشکان می‌توانند این بیماری را با در نظر گرفتن علائم خاص، از جمله مشکلات متابولیک و عملکرد ضعیف پانکراس، شناسایی کنند. انجام تست‌های دقیق و ارزیابی شرایط تغذیه‌ای فرد به شناسایی این نوع از دیابت کمک می‌کند. تشخیص سریع سوءتغذیه و درمان آن، مانند اصلاح رژیم غذایی و تأمین مواد مغذی، می‌تواند به‌طور مؤثر از ابتلا به دیابت نوع ۵ جلوگیری کرده و از عوارض احتمالی آن بکاهد. به همین دلیل، آگاهی از این بیماری و پیشگیری از آن از طریق تغذیه مناسب در دوران کودکی و نوجوانی، اهمیت زیادی دارد. در صورتی که علائم این بیماری را در خود یا نزدیکان‌تان مشاهده کردید، می‌توانید برای بررسی‌های بیشتر و دریافت نوبت حضوری یا مشاوره آنلاین با متخصص غدد از سامانه دکترتو بهره بگیرید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!