عوارض کبد چرب ؛ آیا زندگی شما در خطر است؟

آخرین باری که وضعیت سلامت کبدتان را بررسی کرده‌اید، چه زمانی بوده است؟ شاید فکر کنید چون هیچ دردی ندارید، همه چیز خوب است. اما در حقیقت کبد چرب یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کبدی است، که بیشتر از ۲۵٪ از مردم جهان به آن مبتلا هستند. این بیماری معمولاً بدون علائم پیشرفت می‌کند و بسیاری از افراد تا زمانی که عوارض کبد چرب را تجربه نکنند، از ابتلا به بیماری بی‌خبر هستند. در ادامه این مطلب با این عوارض آشنا خواهیم شد. برای تشخیص و درمان عوارض کبد چرب می‌توانید در سایت دکترتو به صورت حضوری، تلفنی و آنلاین با فوق تخصص کبد و دکتر داخلی در ارتباط باشید.

عوارض کبد چرب چیست؟

کبد یکی از مهم‌ترین اندام‌های بدن است که وظایف حیاتی مانند سم‌زدایی، تولید مواد مغذی، ذخیره انرژی و تنظیم متابولیسم بدن را برعهده دارد. اگر بیشتر از ۱۰٪ از وزن کبد را چربی تشکیل دهد، فرد به بیماری کبد چرب مبتلا می‌شود. این بیماری به دلیل چاقی، دیابت، مصرف الکل، تغذیه نامناسب یا ژنتیک ایجاد می‌شود.

در مراحل ابتدایی، بیماری کبد چرب معمولاً با عوارض خفیفی مانند کهیر یا درد مفاصل همراه است. اما با پیشرفت بیماری ممکن است عوارض جدی‌تری مانند التهاب، سیروز، سرطان کبد و حتی مشکلات قلبی هم دیده شود. تشخیص زودهنگام کبد چرب و شناخت عوارض آن، با جلوگیری از پیشرفت بیماری به درمان کبد چرب کمک می‌کند.

دسته‌بندی	عوارض
کوتاه‌مدت	کهیر، درد مفاصل، آپنه خواب، خستگی مزمن و بی‌حالی
بلندمدت	التهاب کبد (NASH)، سیروز کبدی، سرطان کبد، نارسایی کبد، انسفالوپاتی کبدی، مشکلات قلبی و عروقی، دیابت نوع ۲، واریس مری، بیماری کلیوی مزمن، کم‌کاری تیروئید، پوکی استخوان، افسردگی و اضطراب، بزرگ شدن طحال
بارداری	کبد چرب بارداری (AFLP)، عوارض برای جنین
کودکان	اختلال رشد، اختلالات هورمونی، ضعف سیستم ایمنی، مشکلات گوارشی، آپنه خواب در کودکان، مشکلات روانی نوجوانان

عوارض کبد چرب در کوتاه مدت

با اینکه بیماری کبد چرب در مراحل اولیه ممکن است تشخیص داده نشود، اما می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی بر عملکرد کبد و سایر اندام‌ها تأثیر بگذارد. در این مراحل، کبد هنوز قادر به انجام وظایف اصلی خود است، و عوارض با تغییر سبک زندگی، تغذیه مناسب و درمان پزشکی قابل کنترل هستند. عوارض کبد چرب در کوتاه مدت عبارت‌اند از:

۱. کبد چرب و کهیر

کهیر واکنشی پوستی است که با ضایعات قرمز و برجسته همراه است و به دلیل آزاد شدن هیستامین، نشت مایعات از رگ‌ها و تجمع آنها زیر پوست ایجاد می‌شود. در مبتلایان کبد چرب به دلیل کاهش عملکرد کبد، سموم و مواد مضر در خون تجمع پیدا می‌کنند. این مواد با تحریک سیستم ایمنی بدن باعث واکنش آلرژیک، آزاد شدن هیستامین و در نهایت کهیر پوستی می‌شوند. اگر کهیر با علائمی مانند زردی، خستگی و درد شکمی همراه است، به پزشک مراجعه کنید.

مدام بدنت کهیر می‌زنه و فکر می‌کنی به خاطر کبد چربه؟

از متخصص نوبت بگیر.

بهترین پزشکان گوارش و کبد

۲. کبد چرب و درد مفاصل

یکی دیگر از عوارض کبد چرب، درد در مفاصل بزرگ بدن مانند زانو، شانه و کمر است. در کبد چرب، کبد به دلیل چربی‌های اضافه دچار التهاب می‌شود. این التهاب می‌تواند موجب آزادسازی مولکول‌های التهابی و استرس اکسیداتیو شده و باعث درد مفاصل شود. همچنین درد مفصل در کبد چرب به دلیل سندروم متابولیک مانند چاقی و کمبود ویتامین D تشدید می‌شود.

۳. آپنه خواب و کبد چرب

یکی از عوارض کمتر شناخته شده کبد چرب، آپنه یا وقفه تنفسی خواب است، که در آن تنفس فرد در خواب به‌طور مکرر متوقف می‌شود. مبتلایان کبد چرب، به‌ویژه کسانی که از سندروم متابولیک رنج می‌برند، بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند. همچنین در این افراد به دلیل تجمع چربی در ناحیه گردن و افزایش سطح هورمون‌های استرس مانند کورتیزول، آپنه خواب تشدید می‌شود. اگر در کنار علائم کبد چرب، مشکلاتی مانند خرخر کردن، خستگی مزمن، بیدار شدن ناگهانی از خواب یا حرف زدن در خواب دارید، با پزشک مشورت کنید.

عوارض کبد چرب در بلند مدت

گاهی اوقات پیشرفت بیماری کبد چرب نه‌تنها تهدیدی برای سلامت کبد است، بلکه می‌تواند باعث آسیب‌های جدی و غیرقابل بازگشت بر سلامت عمومی شود. در این مراحل، آسیب‌های واردشده به کبد به‌سختی قابل‌درمان هستند، اما در صورت تشخیص زودهنگام می‌توان علائم را به خوبی کنترل کرد. عوارض کبد چرب در بلند مدت عبارت‌اند از:

۱. التهاب کبد (استئاتوهپاتیت غیر الکلی)

التهاب کبد یکی از عوارض جدی کبد چرب است، که به‌دلیل تجمع بیش‌ازحد چربی در کبد و اطراف آن به‌وجود می‌آید. این التهاب در صورت عدم درمان می‌تواند باعث آسیب‌های جدی مانند سیروز و نارسایی کبد شود. استئاتوهپاتیت غیرالکلی معمولاً با علائمی مانند خستگی، درد شکمی، افزایش وزن و تغییر رنگ مدفوع و ادرار همراه است. با تغییراتی در سبک زندگی و داروهایی برای کنترل علائم، می‌توان از پیشرفت التهاب کبدی جلوگیری کرد.

متن انگلیسی:
There’s not currently any medicine that can treat NAFLD.
ترجمه متن:
در حال حاضر هیچ دارویی وجود ندارد که بتواند بیماری کبد چرب غیرالکلی را درمان کند.

nhs

۲. سیروز کبدی

سیروز یکی از جدی‌ترین عوارض کبد چرب است، که در آن بافت سالم کبد به‌تدریج به بافت اسکار تبدیل شده و عملکرد کبد به‌شدت مختل می‌شود. این عارضه با علائم شدیدی مانند زردی، تورم شکم، عروق خونی عنکبوتی، گیجی و فراموشی همراه است. با اینکه سیروز کبدی به صورت کامل قابل‌درمان نیست، اما با تشخیص زودهنگام می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد؛ در غیر اینصورت می‌تواند باعث سرطان، آسفالوپاتی و حتی نارسایی کبد شود.

۳. شکم بزرگ و کبد چرب

شکم بزرگ یکی از نشانه‌های رایج تجمع چربی در ناحیه شکم است که می‌تواند با کبد چرب مرتبط باشد. این وضعیت اغلب ناشی از سبک زندگی ناسالم و مشکلات متابولیکی است که بر سلامت کبد تأثیر می‌گذارد. افزایش حجم شکم می‌تواند به دلایل زیر ایجاد شود:

• چاقی شکمی: در بیماری کبد چرب به علت سندرم متابولیک، بدن کبد را از تجزیه و دفع چربی‌ها ناتوان کرده و باعث تجمع چربی در ناحیه شکم می‌شود.
• آسیت یا تورم شکمی: آسیت به تجمع غیرطبیعی مایعات در شکم گفته می‌شود، که به دلیل اختلال در عملکرد کبد، کاهش سطح آلبومین و افزایش فشار پورتال رخ می‌دهد. آسیت با علائمی مانند درد و سفتی شکم، احساس سنگینی، دشواری در تنفس، بیرون‌زدگی ناف و حتی استفراغ همراه است.

۴. سرطان کبد

سرطان کبد یکی از عوارض بسیار جدی کبد چرب است، و زمانی رخ می‌دهد که کبد دچار آسیب‌های دائمی شده و سلول‌های آن به‌طور غیرقابل کنترلی شروع به تکثیر کنند. افراد مبتلا به سیروز یا التهاب مزمن بیشتر در معرض ابتلا به سرطان کبد هستند. سرطان کبد شامل انواع زیر است:

• سرطان سلول‌های کبد (هپاتوما): شایع‌ترین نوع سرطان کبد که معمولا در مبتلایان به کبد چرب الکلی دیده می‌شود.
• سرطان مجاری صفراوی (کلانژیوکارسینوما): این سرطان مجاری که صفرا را از کبد به روده منتقل می‌کنند را درگیر می‌کند.
• سرطان رگ‌های کبد (آنژیوسارکوما): نوعی نادر از سرطان کبدی که بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود.
• سرطان کبدی کودکان (هپاتوبلاستوما): نادرترین شکل سرطان کبد که مخصوصا در کودکان زیر ۲ سال دیده‌می‌شود.

۵. نارسایی کبد

یکی از عوارض بسیار جدی بیماری کبد چرب نارسایی کبد است، که در آن کبد به‌دلیل آسیب‌های تدریجی و غیرقابل جبران دیگر قادر به انجام وظایف خود نیست. این عارضه با علائمی مانند زردی پوست و چشم، خستگی مزمن و ادم پاها و شکم همراه است. این عارضه را جدی بگیرید. زیرا گاهی درمانی به جز پیوند کبد نداشته و حتی ممکن است منجر به کما و مرگ شود.

۶. انسفالوپاتی کبدی

شاید برای شما هم سوال باشد که فراموشی و گیجی چه ربطی به کبد چرب دارند؟ یکی از عوارض مهم کبد چرب، انسفالوپاتی کبدی است که می‌تواند به‌سرعت پیشرفت کند. در کبد چرب به دلیل کاهش عملکرد کبد در دفع سموم و مواد مضر، این سموم به‌ویژه آمونیاک از طریق خون به مغز رسیده و باعث آسیب سلول‌های مغزی می‌شوند. از علائم انسفالوپاتی می‌توان به کاهش تمرکز، فراموشی، کاهش هوشیاری و حتی کما اشاره کرد.

۷. عوارض قلبی عروقی کبد چرب

کبد چرب معمولاً با مشکلاتی مانند چاقی، دیابت و افزایش چربی خون همراه است، که باعث التهاب و آسیب به دیواره عروق می‌شوند. این التهاب روند تصلب شرایین را تسریع کرده و خطر سکته قلبی، فشار خون بالا و انسداد عروق را افزایش می‌دهد. همچنین، تجمع چربی در کبد با افزایش کلسترول بد (LDL) و کاهش کلسترول خوب (HDL) جریان خون به قلب را مختل کرده و باعث عوارض قلبی می‌شود.

۸. دیابت نوع دوم و مقاومت به انسولین

کبد چرب یکی از دلایل اصلی مقاومت به انسولین است، که می‌تواند منجر به دیابت نوع دو شود؛ به‌طوری که نیمی از مبتلایان کبد چرب مبتلا به دیابت نوع دو هستند. در این بیماری سلول‌های بدن به انسولین پاسخ کافی نداده، و پانکراس دیگر قادر به تولید انسولین کافی نیست که نتیجه آن افزایش قند خون است. همچنین تجمع چربی و التهاب کبد با اختلال در عملکرد انسولین دیابت را تشدید می‌کند. کاهش وزن، ورزش و تغذیه سالم می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.

نگران بالا رفتن قند خون بعد کبد چربی؟ از متخصص مشاوره بگیر.

دکتر کبد چرب

۹. واریس مری و کبد چرب

واریس مری یکی از عوارض ناشناخته کبد چرب است، که به دلیل افزایش فشار پورتال ایجاد می‌شود. ورید پورتال وظیفه انتقال خون از دستگاه گوارش به کبد را برعهده دارد، که در مراحل پیشرفته کبد چرب با تجمع چربی و زخم‌های کبدی مسدود می‌شود. در این شرایط خون مجبور می‌شود از مسیرهای جایگزین مانند وریدهای مری عبور کند، که باعث گشاد شدن و پارگی آنها می‌شود. در صورت داشتن علائمی مانند استفراغ خونی، مدفوع سیاه، کاهش شدید فشار خون و درد قفسه سینه، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

۱۰. بیماری مزمن کلیوی (CKD)

کبد و کلیه، به‌عنوان دو اندام حیاتی بدن، نقش کلیدی در دفع سموم، حفظ تعادل مایعات و الکترولیت‌ و تنظیم متابولیسم بدن دارند. در بیماری کبد چرب، عواملی مانند التهاب، استرس اکسیداتیو، فشار خون پورتال و دیابت کلیه‌ها را تحت تأثیر قرار داده و خطر ابتلا به CKD را افزایش می‌دهند. در صورت مشاهده علائمی مانند تورم پاها، خستگی مداوم، فشار خون بالا و کاهش حجم ادرار به پزشک مراجعه کنید.

۱۱. کم کاری تیروئید در بیماران کبد چرب

کم کاری تیروئید یکی از عوارض مهم کبد چرب است، که در اثر آسیب‌های کبدی و التهاب مزمن ایجاد می‌شود. کبد چرب به دلیل اختلال در تولید و تبدیل هورمون‌ T4 را به فرم فعال T3، باعث کاهش سطح هورمون‌های فعال تیروئیدی و در نهایت کم‌کاری تیروئید می‌شود. همچنین هورمون‌های تیروئیدی نقش مهمی در تجزیه چربی دارند، که کاهش آنها می‌تواند باعث تشدید کبد چرب شود. از علائم مشترک این دو بیماری می‌توان به خستگی مزمن، افزایش وزن و تورم شکم یا پا اشاره کرد.

۱۲. پوکی استخوان در بیماران کبد چرب

شاید شما هم نام پوکی استخوان را بارها شنیده باشید، اما آیا می‌دانید این بیماری می‌تواند یکی از عوارض کبد چرب باشد؟ در کبد چرب به‌دلیل کاهش توانایی کبد در تنظیم مواد مغذی مانند ویتامین D و کلسیم، خطر کاهش تراکم استخوان و شکستگی‌های مکرر افزایش می‌یابد. اگر کبد چرب دارید و به مشکلاتی مانند سیروز کبدی، التهاب مزمن یا سوءتغذیه هم مبتلا هستید، بیشتر مراقب سلامت استخوان‌های خود باشید.

۱۳. افسردگی و اضطراب در بیماران کبد چرب

افسردگی و اضطراب از عوارض جدانشدنی بیماری کبد چرب هستند، که نباید نادیده گرفته شوند. در این بیماری، التهاب ناشی از کبد چرب و تأثیر آن بر عملکرد مغز، همراه با اختلال در تنظیم سروتونین، می‌تواند منجر به افسردگی شود. همچنین زندگی با یک بیماری مزمن مانند کبد چرب، به‌ویژه در مراحل پیشرفته با اضطراب شدیدی همراه است. تأثیرات روانی کبد چرب را جدی بگیرید. مشاوره با روان‌شناس و استفاده از تکنیک‌های کاهش استرس می‌تواند به مدیریت و درمان این عارضه کمک کند.

متن انگلیسی:
Patients with NAFLD reportedly have a prevalence of MDD of 27.2%, which is higher than that of the general population.
ترجمه متن:
شیوع اختلال افسردگی اساسی در بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی حدود ۲۷.۲٪ بوده که این میزان بالاتر از شیوع آن در عموم مردم است.

pmc

۱۴. پرکاری و بزرگ شدن طحال

بزرگ شدن طحال (اسپلنومگالی) یکی از عوارض شایع کبد چرب در مراحل پیشرفته، به‌ویژه سیروز کبدی است. در کبد چرب، افزایش فشار در ورید پورتال، طحال را مجبور به فعالیت بیشتر می‌کند. این فرایند باعث افزایش اندازه طحال می‌شود، که گاهی به ۲۵ سانتی‌متر طول و یک کیلوگرم وزن می‌رسد. اسپلنومگالی می‌تواند با کاهش گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها منجر به ضعف سیستم ایمنی و افزایش خطر خونریزی شود.

عوارض کبد چرب در بارداری

کبد چرب در بارداری (AFLP) یکی از بیماری‌های نادر بارداری است، که معمولا در سه‌ماهه سوم دیده می‌شود. این بیماری، با علائمی مانند استفراغ شدید، درد شکمی، زردی، خستگی مزمن، سردرد و سرگیجه همراه است. بسیاری از زنان این علائم را با عوارض معمول بارداری اشتباه می‌گیرند، که این اشتباه می‌تواند باعث عوارض زیر شود:

• عوارض برای مادر: نارسایی کبد و کلیه، خونریزی و عفونت‌های شدید
• عوارض برای جنین: زایمان زودرس، وزن کم حین تولد، نارسایی تنفسی و در موارد شدید مرگ داخل رحمی

خوشبختانه، با داشتن رژیم غذایی سالم، کنترل قند خون و مراجعه منظم به پزشک، می‌توان احتمال بروز این عوارض را به‌حد زیادی کاهش داد.

عوارض کبد چرب در کودکان

امروزه کبد چرب در کودکان به دلیل کم‌تحرکی، چاقی و تغذیه ناسالم، به‌عنوان یکی از بیماری‌های شایع کودکان در جهان شناخته می‌شود. کودکان هم مانند بزرگسالان ممکن است دچار التهاب کبد، سیروز، مشکلات قلبی و دیابت شوند. اما برخی از عوارض مانند موارد زیر مختص کودکان است:

• اختلال در رشد: کاهش رشد قدی و وزنی
• اختلالات هورمونی: بلوغ زودرس یا دیررس
• ضعف سیستم ایمنی: افزایش ابتلا به عفونت‌های مکرر و شدید
• مشکلات گوارشی: سوءهاضمه و رفلاکس معده
• آپنه خواب: نسبت‌به بزرگسالان بسیار شدیدتر است.
• مشکلات روانی در نوجوانان: اضطراب و افسردگی ناشی از تأثیرات جسمی و اجتماعی بیماری

با شناخت عوارض کبد چرب و علائم آن مانند چاقی و خستگی شدید از پیشرفت بیماری در کودکتان جلوگیری کنید.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر عوارض کبد چرب هستند؟

کبد چرب زمانی خطرناک می‌شود که به عوارضی مانند التهاب یا آسیب جدی به کبد منجر شود. برخی افراد به دلیل شرایط جسمی یا سبک زندگی بیشتر در معرض این عوارض قرار دارند. گروه‌های زیر بیشتر در معرض ابتلا به عوارض کبد چرب قرار دارند:

1. افراد مبتلا به اضافه‌وزن
2. افراد مبتلا به دیابت نوع دو و مقاومت به انسولین
3. افرادی با فشار خون و چربی خون بالا
4. افراد کم‌تحرک
5. افرادی با سابقه ژنتیکی کبد چرب
6. افرادی که به طور مداوم مشروبات الکلی مصرف می‌کنند.
7. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
8. افراد مبتلا به آپنه خواب
9. سالمندان

اگر شما یا یکی از عزیزانتان هم به کبد چرب مبتلا هستید و در یکی از گروه‌های بالا قرار دارید، می‌توانید با پزشکان کبد سایت دکترتو در ارتباط بوده و از سلامت کبد خود محافظت کنید.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

بسیاری از افراد تا زمانی که مشکلی برای کبدشان پیش نیاید، به سلامت آن توجهی نمی‌کنند. این در حالی است که کبد چرب ممکن است بدون علائم اولیه و با عوارض شدیدی به سراغ شما بیاید. از عوارض کبد چرب می‌توان به بزرگ شدن شکم، افسردگی، پوکی استخوان، سیروز، سرطان و حتی نارسایی کبد اشاره کرد. شدت این عوارض به عواملی مانند سن، جنسیت، بیماری زمینه‌ای و شدت پیشرفت کبد چرب بستگی دارد. اگر احساس می‌کنید به عوارض کبد چرب مبتلا هستید برای اطمینان بیشتر می‌توانید در سایت دکترتو با فوق تخصص کبد و دکتر متخصص داخلی در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره با دکتر گوارش آنلاین و دکتر داخلی آنلاین هم وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!