بیماری‌های التهابی روده چیست؟

بیماری‌های التهابی روده (IBD) اصطلاحی است که برای توصیف بیماریی که باعث التهاب مزمن دستگاه گوارش می‌شود، استفاده می‌شود. بیماری‌های التهابی روده (IBD) اغلب با سندروم روده‌ی تحریک پذیر (IBS) اشتباه گرفته می‌شود، اما این دو، بیماری‌های متفاوتی هستند. سندروم روده‌ی تحریک پذیر (IBD) بیماری جدی‌تری است که عوارض متعددی از جمله آسیب به روده و سوء تغذیه دارد. کولیت اولسراتیو و بیماری کرون دو شکل عمده از بیماری‌های التهابی روده هستند و انواع دیگر بیماری‌های التهابی روده شامل کولیت لنفوسیتی و کولیت کلاژن نیز‌ می‌باشد. اگر پزشکان قادر به تشخیص بین این دو نوع اصلی بیماری‌های التهابی روده نباشند، بیماری تحت عنوان کولیت نامشخص طبقه بندی می‌شود. طبق آمار موسسه‌ی کرون و کولیت، بیماری‌های التهابی روده (IBD) حدود ۱.۶ میلیون آمریکایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد که بیماری اکثر این افراد قبل از ۳۰ سالگی تشخیص داده می‌شود.

بیماری‌های التهابی روده (IBD) اصطلاحی است که برای توصیف بیماریی که باعث التهاب مزمن دستگاه گوارش می‌شود، استفاده می‌شود.

اگرچه تاکنون درمانی برای بیماری‌های التهابی روده پیدا نشده است، اما می توان با مداخلات درمانی و تغییر در شیوه‌ی زندگی علائم را مدیریت کرد. با درمان موثر، تقریبا ۵۰ درصد از افراد مبتلا به بیماری کرون شاهد بهبودی و یا تخفیف علائم در ۵ سال آینده خواهند بود. حدود ۴۵ درصد از افرادی که بهبود یافته اند، شاهد عود بیماری طی یک سال آینده نخواهند بود. سالانه ۴۸ درصد از افراد مبتلا به کولیت زخمی بهبود می‌یابند و ۳۰ درصد شاهد تخفیف علائم هستند. مرگ و میر ناشی از بیماری های التهابی روده و عوارض ناشی از آن غیرمعمول است. افراد مبتلا به بیماری کرون نرخ مرگ و میر کمی بالاتر از جمعیت عمومی را دارند. افراد مبتلا به کولیت آلسراتیو خفیف تا متوسط، در معرض خطر نیستند. در صورت مشاهده‌ی هر گونه تغییر طولانی مدت در اجابت مزاج یا دیگر علائم بیماری‌های التهابی روده، با دکتر گوارش مشورت کنید. بیماری‌های التهابی روده به دو دسته تقسیم می شود:

کولیت اولسراتیو (زخم کولون یا کولیت روده)

کولیت روده باعث التهاب طولانی مدت و زخم در پوشش داخلی روده‌ی بزرگ (کولون) و رکتوم می شود. زخم کولون (راست روده) با توجه به محل و شدت درگیری به انواع مختلفی تقسیم می شود:

زخم راست روده (رکتوم): خفیف ترین نوع کولیت زخمی است و التهاب محدود به رکتوم است.

کولیت فراگیر روده: التهاب تمام روده‌ی بزرگ را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

التهاب راست روده و سیگموئید: التهاب راست روده و قسمت پایین و انتهایی کولون را دربر می‌گیرد.

کولیت انتهایی روده: التهاب از راست روده تا کولون چپ گسترش می‌یابد.

کولیت اولسراتیو حاد و شدید: یک شکل نادر از زخم کولون است که بر تمام روده‌ی بزرگ اثر گذاشته و موجب علایم شدیدی همچون درد می‌شود.

بیماری کرون

این نوع از بیماری‌های التهابی روده باعث التهاب پوشش دستگاه گوارش شده و اغلب تا عمق بافت گسترش می‌یابد. بیماری کرون می‌تواند هر بخشی از دستگاه گوارش، از دهان تا مقعد را تحت تاثیر قرار دهد اگرچه شایع ترین مناطقی که آسیب می‌بینند، روده‌ی بزرگ و بخش پایانی روده‌ی کوچک است. این بیماری در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما در افراد ۱۵ تا ۳۵ سال شیوع بیشتری دارد.

عوارض بیماری‌های التهابی روده

برخی از عوارض در هر دو دسته از بیماری‌های التهابی روده مشترک بوده و برخی دیگر، خاص همان نوع بیماری هستند. عوارض احتمالی مشترک بین هر دو بیماری کرون و کولیت آلسراتیو عبارتند از:

سرطان کولون: ابتلا به IBD خطر ابتلا به سرطان روده‌ی بزرگ را افزایش می‌دهد. دستورالعمل غربالگری سرطان کولون در افراد بدون ابتلا به IBD، شروع کولونوسکوپی پس از سن ۵۰ سالگی و تکرار آن هر ۱۰ سال یک بار است.

التهاب پوست، چشم و مفاصل: بعضی از بیماری‌ها از جمله آرتریت، ضایعات پوستی و التهاب چشم ممکن است در دوره‌ی عود بیماری IBD رخ دهند.

عوارض جانبی داروها: بعضی از داروهای مورد استفاده در درمان IBD با خطر کمی برای ابتلا به سرطان‌های خاص در ارتباط هستند. کورتیکواستروئیدها می‌توانند با خطر ابتلا به پوکی استخوان، فشار خون بالا و سایر بیماری‌ها همراه باشند.

کلانژیت اسکلروزان اولیه (التهاب مجاری صفراوی): در این بیماری، التهاب باعث ایجاد زخم در کانال صفراوی شده و درنهایت باعث تنگ شدن آن و به تدریج باعث آسیب کبدی می‌شود.

لخته شدن خون: IBD خطر لخته شدن خون در رگ‌ها و شریان‌ها را افزایش می‌دهد.

عوارض احتمالی بیماری کرون

انسداد روده: بیماری کرون بر ضخامت دیواره‌ی روده اثر می‌گذارد. با گذشت زمان، بخشی از دیواره‌ی روده ضخیم‌تر می‌شود و باعث انسداد جریان گوارشی می‌شود و ممکن است برای برداشتن قسمت مختل شده‌ی روده، جراحی نیاز شود.

سوء تغذیه: اسهال، درد شکمی و گرفتگی عضلات شکم، غذا خوردن را دشوار می‌سازد و روده را در جذب کافی مواد مغذی با مشکل مواجه می‌سازد. کم خونی به دلیل کمبود آهن و ویتامین B12 ناشی از بیماری کرون، نیز در این بیماران شایع است.

زخم: التهاب مزمن می‌تواند منجر به زخم‌های باز در هر قسمتی از دستگاه گوارش از جمله دهان، مقعد و ناحیه‌ی تناسلی (پرینه) شود.

فیسچول یا فیستول (سوراخ های غیرطبیعی در روده): گاهی اوقات زخم‌های دیواره‌ی روده به طور کامل از عرض دیواره‌ی روده عبور می‌کند و باعث ایجاد اتصال غیرطبیعی بین قسمت‌های مختلف بدن می‌شود. این ارتباط بین دو قسمت از بدن که در حالت عادی هیچ ارتباطی باهم ندارند، فیسچول یا فیستول نامیده می‌شود. محل شایع فیسچول، در نزدیکی یا اطراف مقعد (پری آنال) است. در برخی از موارد، فیسچول ممکن است دچار عفونت شود و آبسه تشکیل دهد.

شقاق مقعد: پارگی کوچک در بافت یا پوست اطراف مقعد است که عفونت نیز می‌تواند به آن اضافه شود. شقاق مقعد اغلب با اجابت مزاج دردناک همراه است و ممکن است به فیسچول اطراف مقعد منجر شود.

عوارض احتمالی کولیت اولسراتیو

کولیت اولسراتیو شدید: که کولیت فولمینانت نیز نامیده می‌شود، باعث توقف موقت انقباضات طبیعی دیواره‌ی روده می‌شود.

توکسیک مگاکولون: تورم و گاز به دام افتاده در روده می‌تواند منجر به پارگی کولون، سپتی سمی (تهاجم میکروارگانیسم بیماری زا به خون و ایجاد عفونت در خون) و شوک شود.

سوراخ یا پارگی در روده‌ی بزرگ: سوراخ شدگی کولون اغلب به وسیله‌ی توکسیک مگاکولون ایجاد می‌شود، اما ممکن است به تنهایی نیز رخ دهد.

کم آبی شدید بدن: اسهال بیش از حد می‌تواند منجر به کم آبی بدن شود.

تنگی یا باریکی روده ی بزرگ

علایم و نشانه‌های بیماری‌های التهابی روده

علائم بیماری‌های التهابی روده، بسته به شدت و مکان التهاب متفاوت است و از خفیف تا شدید متغیر می‌باشد. بیماران مبتلا به بیماری‌های التهابی روده، دوره‌های فعال بیماری را تحت عنوان دوره‌ی عود یا شعله ور شدن بیماری و همچنین دوره‌هایی از قطع یا کاهش علائم، به نام دوره‌ی بهبودی را تجربه می‌کنند. علائم و نشانه‌های مشترک بین بیماری کرون و کولیت اولسراتیو عبارتند از:

اسهال
تب و خستگی
درد شکمی و گرفتگی عضلات شکم
وجود خون در مدفوع
کاهش اشتها
کاهش وزن ناخواسته
حالت تهوع
استفراغ
حرکات دردناک و دشوار روده
احساس عدم تخلیه‌ی روده پس از اجابت مزاج
وجود چرک یا موکوس در مدفوع
عرق شبانه

دیگر نشانه‌های بیماری‌های التهابی روده که با دستگاه گوارش ارتباطی ندارند نیز عبارتند از:

درد مفصلی
زخم‌های دهانی
التهاب چشم
بیماری‌های پوستی
دوره‌های قاعدگی نامنظم در زنان
اختلال رشد در کودکان

عوامل موثر در ابتلا به بیماری‌های التهابی روده

تاکنون علت IBD به درستی مشخص نشده است، پیش از این پزشکان رژیم غذایی و استرس را عامل آن می‌دانستند اما در حال حاضر معتقدند که این عوامل باعث تشدید IBD شده و عامل ایجاد کننده‌ی آن نیستند. عوامل متعددی ممکن است در ابتلا به بیماری‌های التهابی روده نقش داشته باشند که در مورد آن‌ها توضیح خواهیم داد:

سیستم ایمنی: یکی از علل احتمالی بیماری‌های التهابی روده، سوء عملکرد سیستم ایمنی است. هنگام مبارزه‌ی سیستم ایمنی بدن با عوامل مهاجم مانند برخی مواد غذایی، ویروس و باکتری، پاسخ ایمنی غیرطبیعی باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به سلول‌های دستگاه گوارش نیز حمله کند.

ژنتیک: به نظر می‌رسد وراثت نقش مهمی در ابتلا به بیماری‌های التهابی روده ایفا می‌کند زیرا بین IBD و جهش‌های ژنی ارتباط خاصی کشف شده است. ۲۰ درصد از افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو دارای خویشاوند نزدیک مبتلا به IBD هستند، اما تاکنون هیچ الگوی خاصی در مورد چگونگی توارث IBD پیدا نشده است.

باکتری و ویروس: طبق تحقیقات انجام شده باکتری‌های اشریشیاکلی و آنتروویروس با بیماری کرون مرتبط هستند.

محیط زیست: عواملی مانند سیگار کشیدن، قرص‌های ضدبارداری، رژیم غذایی، تغذیه با شیرمادر، واکسیناسیون، آنتی بیوتیک‌ها و عوامل دیگری به عنوان علل تاثیرگذار بر بیماری‌های التهابی روده شناخته شده اند.

ریسک فاکتو‌ر‌های موثر در ابتلا به بیماری‌های التهابی روده

سن: اکثر موارد IBD قبل از ۳۰ سالگی تشخیص داده می‌شوند. اما بعضی از موارد این بیماری در ۵۰ یا ۶۰ سالگی بروز می‌یابد.

نژاد یا قومیت: اگرچه سفید پوستان در معرض خطر بالاتر ابتلا به بیماری‌های التهابی روده هستند، اما این بیماری در هر نژادی ممکن است رخ دهد. نژاد قفقاز و یهودیان اشکنازی در معرض خطر بیشتری نسبت به دیگران هستند.

سابقه‌ی خانوادگی: در صورت وجود بیماری‌های التهابی روده در یکی از بستگان نزدیک مانند پدر، مادر، خواهر، برادر و فرزند، خطر بالاتری برای ابتلا به این بیماری وجود دارد.

سیگار کشیدن: سیگار کشیدن مهمترین عامل خطر قابل کنترل در ایجاد و گسترش بیماری کرون است. اگرچه در برخی موارد کولیت اولسراتیو، سیگار کشیدن نقش محافظت کننده دارد، اما به دلیل مضرات کلی مصرف سیگار بر سلامت، توصیه می‌شود سیگار را ترک کنید.

داروها: استفاده از دار‌های خاص مانند ایزوترتینوئین یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، با افزایش خطر بیماری‌های التهابی روده در ارتباط هستند. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی شامل ایبوپروفن (Advil، Motrin IB)، ناپروکسن سدیم (Aleve) و دیکلوفناک سدیم (Voltaren) هستند که علاوه بر افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های التهابی روده، باعث تشدید بیماری در افراد مبتلا نیز می‌شوند.

محل زندگی: عوامل محیطی، از جمله رژیم غذایی سرشار از چربی، در بروز بیماری‌های التهابی روده نقش دارند. زندگی در کشورهای صنعتی احتمال ابتلا به بیماری‌های التهابی روده را افزایش می‌دهد. به نظر می‌رسد افرادی که در آب و هوای شمالی زندگی می‌کنند نیز در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

بررسی‌های تشخیصی بیماری‌های التهابی روده

تنها پس از رد سایر علل احتمالی علائم و نشانه‌های بیماری، تشخیص بیماری‌های التهابی روده میسر می‌شود. قبل از انجام آزمایش‌ها و مراحل تشخیصی زیر، اولین گام در تشخیص بیماری‌های التهابی روده بررسی تاریخچه‌ی کامل پزشکی توسط پزشک است. انواع آزمایشات مورد استفاده در تشخیص این بیماری عبارتند از:

آزمایش‌های خونی

تست‌های کم خونی و عفونت: پزشک برای بررسی کم خونی (گلبول قرمز کافی برای حمل اکسیژن لازم به بافت‌های بدن وجود ندارد) و بررسی علائم عفونت باکتریایی یا ویروسی، آزمایش‌های خونی را درخواست می‌دهد.

آزمایش خون مخفی در مدفوع: این آزمایش برای بررسی وجود خون مخفی در مدفوع جهت تعیین خونریزی‌های گوارشی، انجام می‌شود.

روش‌های آندوسکوپی

کولونوسکوپی: این آزمایش به پزشک این امکان را می‌دهد که تمام کولون را با استفاده از لوله ای نازک، انعطاف پذیر و دارای نورافکن که در انتهای آن دوربینی متصل شده، مشاهده کند. همچنین در طی این روش، پزشک می‌تواند نمونه‌های کوچکی از بافت (بیوپسی) را برای تایید تشخیص جدا کند.

سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر: اگر روده‌ی بزرگ به شدت ملتهب باشد پزشک به جای کولونوسکوپی کامل روده‌ی بزرگ، سیگموئیدوسکوپی را انجام می دهد که رکتوم و سیگموئید (قسمت آخر روده‌ی بزرگ) را بررسی می‌کند.

آندوسکوپی فوقانی: در این روش، پزشک با استفاده از لوله‌ی بلند و انعطاف پذیر و دارای نورافکن، مری و معده و قسمت اول روده‌ی کوچک (دوازدهه) را بررسی می‌کند، در حالی که این مناطق به ندرت توسط بیماری کرون درگیر می‌شوند، اما در صورت داشتن تهوع و استفراغ، مشکل در بلع و درد ناحیه‌ی بالایی شکم، این آزمایش توصیه می‌شود.

آندوسکوپی با کپسول: این آزمایش گاهی اوقات برای کمک به تشخیص بیماری کرون که روده‌ی کوچک را درگیر کرده، مفید است. فرد کپسولی که دوربین در آن وجود دارد را می‌بلعد. تصاویر به ضبط کننده ای که روی کمربند فرد قرار داده شده منتقل می‌شود و پس از پایان عکسبرداری، کپسول بدون هیچ دردسری از طریق مدفوع از بدن دفع می‌شود. با وجود این آزمایش، هنوز هم برای تایید تشخیص بیماری کرون، نیاز به آندوسکوپی و بیوپسی می‌باشد.

انتروسکوپی به کمک بالون: برای این تست از دستگاهی به نام Overtube استفاده می‌شود. این آزمایش پزشک را قادر می‌سازد تا قسمتی از روده‌ی کوچک را که آندوسکوپ‌های استاندارد به آن قسمت‌ها دسترسی ندارند، بیشتر بررسی کند.

روش‌های تصویربرداری

اشعه ایکس: اگر فرد دارای علائم شدید باشد، پزشک از X-ray استاندارد، منطقه ی شکمی را برای رد عوارض جدی مانند سوراخ شدن کولون استفاده می‌کند.

اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT scan): سی تی اسکن نوعی تکنیک عکس برداری با اشعه‌ی ایکس است که جزئیات بیشتری را نسبت به عکس ساده نشان می‌دهد. این تکنیک عکس برداری روده و بافت خارجی روده را نشان می‌دهد. Enterography CT (سی تی اسکن روده ای) تصاویر بهتری از روده‌ی کوچک فراهم می‌کند. در بسیاری از مراکز پزشکی سی تی اسکن جایگزین عکس اشعه ایکس با بلع باریم شده است.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): اسکنر MRI با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی، تصاویر دقیقی از اندام‌ها و بافت‌های بدن ایجاد می‌کند. MRI برای ارزیابی فیستول اطراف مقعد (MRI لگن) یا بررسی روده‌ی کوچک (MR Enterography) مفید است. بر خلاف CT scan، ام آر آی هیچ تشعشعی ندارد.

درمان

هدف از درمان بیماری‌های التهابی روده، کاهش التهابی است که باعث بروز نشانه‌ها و علائم فرد می‌شود. در بهترین حالت، درمان نه تنها منجر به تسکین علائم می‌شود، بلکه به بهبودی طولانی مدت و کاهش خطرات و عوارض نیز می‌انجامد. درمان IBD معمولا شامل تغییر در شیوه‌ی زندگی، دارودرمانی و جراحی است.

داروها

دارودرمانی، التهاب روده را کاهش می‌دهد و به بهبودی کمک می‌کند. ابتدا داروهای خفیف‌تر استفاده می‌شوند و سپس درمان با تدابیر تهاجمی‌تر ادامه می‌یابد. داروهای مورد استفاده در درمان بیماری‌های التهابی روده در زیر معرفی می‌گردند:

داروهای ضدالتهابی: داروهای ضدالتهابی اغلب اولین خط درمان بیماری‌های التهابی روده هستند. داروی انتخابی، به محل درگیری در روده‌ی بزرگ بستگی دارد. ضدالتهاب‌ها عبارتند از:
آمینوسالیسیلات‌ها و کورتیکواستروئیدها (در صورتی که انواع خفیف داروهای ضدالتهاب موثر واقع نشوند، استروئید ضدالتهابی سریع الاثر تجویز می‌شوند. کورتیکواستروئیدها فقط در زمان عود علائم استفاده می‌شوند و نباید طولانی مدت از آن‌ها کمک گرفت.) مثال‌هایی از این دو دارو عبارتند از:

Mesalamine : مسالامین (Asacol HD، Delzicol)
Balsalazide : بالسالازید (Colazal)
Olsalazine: السالازین (Dipentum)

سرکوبگرهای سیستم ایمنی: این دسته از داروها به روش‌های گوناگون باعث سرکوب پاسخ ایمنی بدن شده و درنهایت مانع از آزاد شدن مواد شیمیایی التهاب آور در مخاط روده می‌شوند. برای برخی افراد، ترکیبی از این داروها بهتر از یک دارو به تنهایی جواب می‌دهد. شروع اثر این داروها می‌تواند ۳ ماه طول بکشد و باعث عوارض جانبی مانند افزایش احتمال ابتلا به عفونت می‌شوند. از نمونه‌های داروهای سرکوب کننده‌ی ایمنی موارد زیر را می‌توان نام برد:

Azathioprine : آزاتیوپرین (Azasan، Imuran)
Mercaptopurine : مرکاپتوپورین (Purinethol، Purixan)
Cyclosporine : سیکلوسپورین (Gengraf, Neoral, Sandimmune)
Methotrexate : متوترکسات (Trexall)

مهار کننده‌ی فاکتور نکروز کننده‌ی تومور (TNF) آلفا: این دسته از داروها با خنثی سازی پروتئین تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن، عمل می‌کنند. نمونه‌هایی از آن عبارتند از:

Infliximab : اینفلیکسیماب (Remicade)
Adalimumab : آدالیموماب (Humira)
Golimumab : گولیموماب (Simponi)
Natalizumab : ناتالیزوماب (Tysabri)
Vedolizumab : ودولیزومب (Entyvio)
Ustekinumab : آستکینوماب (Stelara)

آنتی بیوتیک‌ها: آنتی بیوتیک‌ها در کنار سایر داروها یا در مواقع احتمال عفونت، مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای مثال بیماری کرون اطراف مقعد. آنتی بیوتیک‌هایی که اغلب تجویز می‌شوند شامل سیپروفلوکساسین (CIPRO) و مترونیدازول (Flagyl) هستند.

سایر داروها و مکمل‌ها

بعضی از داروها علاوه بر کنترل التهاب، به کاهش نشانه‌ها و علائم نیز کمک می‌کنند، اما قبل از مصرف داروهای بدون نسخه، همیشه با پزشک خود صحبت کنید. بسته به شدت IBD، پزشک ممکن است یک یا چند مورد زیر را توصیه کند:

داروهای ضداسهال: مکمل‌های فیبری مانند پودر پسیلیوم (Metamucil) یا متیل سلولز (سیتروسل) می‌توانند با اضافه کردن فیبر به مدفوع، به تسکین اسهال خفیف تا متوسط کمک کنند. برای اسهال شدید، لوپرامید (Imodium A-D) می‌تواند موثر باشد.

مسکن‌ها: برای درد خفیف، استامینوفن (تیلنول) توصیه می‌شود. اما داروهایی مانند ایبوپروفن (Advil، Motrin IB)، ناپروکسن سدیم (Aleve) و دیکلوفناک سدیم (Voltaren) علائم IBD را بدتر می‌کند و می‌تواند بیماری را تشدید کند.

مکمل آهن: خونریزی مزمن گوارشی می‌تواند منجر به کم خونی فقرآهن شود و نیاز به مصرف مکمل آهن را ایجاد می‌کند. ‍

مکمل کلسیم و ویتامین D: بیماری کرون و استروئیدهای مورد استفاده برای درمان آن می‌تواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند، که استفاده از مکمل کلسیم و ویتامین D را ضروری می‌کند.

عمل جراحی

اگر رژیم غذایی، تغییر سبک زندگی، درمان دارویی و سایر روش‌های درمانی، علائم و نشانه‌های IBD را کاهش ندهد، پزشک ممکن است برای درمان علائم IBD و عوارض آن عمل جراحی را توصیه کند. جراحی درمانی کولیت زخمی علائم IBD را کاملا از بین می‌برد. این جراحی به معنای برداشتن کامل کولون و رکتوم (پروکتو کولکتومی) و آناستوموز مقعد به روده‌ی کوچک (ایلئوم) است. جراح انتهای روده‌ی کوچک را به مقعد متصل می‌کند، این جراحی به فرد این امکان را می‌دهد که مدفوع را به طور عادی و بدون نیاز به کیسه‌ی مدفوع دفع کند. در برخی موارد آناستوموز مقعد به روده‌ی کوچک امکان پذیر نیست. در این حالت جراحان یک شکاف دائمی در سطح شکم (استومای روده) ایجاد می‌کنند و کیسه ای در آن قسمت تعبیه می‌کنند که از طریق آن مدفوع در کیسه جمع آوری شود. جراحی درمانی بیماری کرون شامل حذف بخش‌های خاصی از روده است.

تغییر در شیوه‌ی زندگی و درمان خانگی

برخی عوامل غذایی و شیوه‌ی زندگی علائم IBD را بدتر می‌کنند. ایجاد تغییرات مثبت در این زمینه‌ها می‌تواند به مدیریت علائم و کاهش دوره‌های عود کمک کند و حتی باعث بهبودی شود. برخی کارهایی که توصیه می‌شوند را در زیر توضیح می‌دهیم:

رژیم غذایی: تاکنون ثابت نشده است که مواد غذایی مصرفی واقعا باعث بیماری‌های التهابی روده شوند. اما بعضی از غذاها و نوشیدنی‌ها علائم بیماری را مخصوصا در زمان عود بیماری تشدید می‌کنند که باید از مصرف آن‌ها اجتناب کنید. غذاهای خاصی که با علائم خاصی مرتبط هستند را برای محدودیت مصرف، یادداشت کنید. محدود کردن و یا اجتناب از غذاهای ادویه دار، کافئین و الکل در کاهش علائم بسیار موثر است.

محدودیت مصرف محصولات لبنی: افراد مبتلا به بیماری‌های التهابی روده، با محدود کردن یا حذف محصولات لبنی شاهد کاهش مشکلاتی مانند اسهال، درد شکمی و گاز معده خواهند بود. در صورت عدم تحمل لاکتوز، بدن نمی‌تواند قند موجود در غذاهای لبنی (لاکتوز) را هضم کند. در این موارد استفاده از محصولات آنزیمی مانند لاکتید مفید است.

مصرف غذاهای کم چرب: بیماری کرون در روده‌ی کوچک هضم یا جذب طبیعی چربی را مختل می‌کند. چربی هضم نشده از روده عبور کرده و اسهال را بدتر می‌کند. از مصرف کره، مارگارین، سس، خامه و غذاهای سرخ شده اجتناب کنید.

استفاده از فیبر: غذاهایی با فیبر زیاد مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه و دانه‌های کامل، علائم بیماری‌های التهابی روده را بدتر می‌کنند. اگر میوه‌ها و سبزیجات خام شما را اذیت می‌کنند، از فرم پخته یا بخار‍‍پز آن‌ها استفاده کنید.

وعده‌های غذایی کوچک: به جای دو یا سه وعده‌ی غذایی، بهتر است در روز پنج یا شش وعده‌ی کوچک مصرف کنید.

نوشیدن مقدار زیاد مایعات: سعی کنید روزانه مقدار زیادی مایعات بنوشید. آب بهترین گزینه است. الکل و نوشیدنی‌هایی که حاوی کافئین هستند روده را تحریک می‌کنند و باعث تشدید اسهال می‌شوند و نوشیدنی‌های گازدار باعث تولید گاز می‌شوند.

مولتی ویتامین‌ها: از آنجا که بیماری کرون به دلیل محدود کردن رژیم غذایی می‌تواند جذب مواد مغذی را مختل کند، مصرف مولتی ویتامین و موادمعدنی می‌تواند مفید باشد. قبل از مصرف هر گونه ویتامین یا مکمل، با پزشک خود مشورت کنید.

سیگار کشیدن: سیگار کشیدن خطر ابتلا به بیماری کرون را افزایش می‌دهد، علائم را تشدید می‌کند، دوره‌های عود را بیشتر می‌کند، نیاز به دارو را افزایش می‌دهد و شانس نیاز به عمل جراحی را نیز افزایش می‌دهد. سیگار کشیدن فقط ممکن است به جلوگیری از کولیت زخمی کمک کند.

استرس: ارتباط استرس با بیماری کرون بحث برانگیز است زیرا علائم بیماری در زمان استرس تشدید می‌شوند. ورزش، ریلکس کردن، تنفس منظم، انجام سرگرمی‌های جذاب و دیگر فعالیت‌های لذت بخش، در مدیریت استرس تاثیر دارند.

درمان‌های جایگزین: تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف موادی مانند پروبیوتیک، روغن ماهی، آلوئه ورا و زردچوبه در کاهش علائم مفید هستند.

پیشگیری از بیماری‌های التهابی روده

از آنجا که علت دقیق IBD هنوز شناخته نشده است، شناخت بهترین راه جلوگیری از آن نیز دشوار است. عوامل ژنتیکی مرتبط با IBD فراتر از کنترل فرد است، اما رعایت رژیم غذایی سالم، ترک سیگار و ورزش منظم خطر ابتلا به بیماری‌های التهابی روده را کاهش می‌دهند.

منابع: medicalnewstoday ، mayoclinic