مراحل فیبروز کبدی؛ علائم، دلایل و درمان آن

فیبروز کبدی حالتی است که در آن بافت سالم کبد به دلیل آسیب یا التهاب مکرر با بافت اسکار جایگزین می‌شود و توانایی کبد برای انجام وظایف حیاتی‌اش کاهش می‌یابد. این وضعیت که نخستین مرحله زخم کبد محسوب می‌شود، در صورت عدم درمان می‌تواند به سیروز و حتی سرطان کبد منجر شود. شایع‌ترین علل آن بیماری کبد چرب غیرالکلی، مصرف الکل و برخی عفونت‌های مزمن کبدی هستند. تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع، کلید جلوگیری از پیشرفت بیماری و حفظ عملکرد طبیعی کبد است.

فیبروز کبدی چیست؟

فیبروز کبدی (Liver fibrosis) حالتی است که در آن به دنبال آسیب یا التهاب مکرر، بافت سالم کبد با بافت اسکار جایگزین می‌شود. این واکنش ترمیمی که با تجمع کلاژن و ایجاد بافت فیبری همراه است، در بسیاری از انواع بیماری‌ های کبد مانند هپاتیت‌های مزمن، کبد چرب غیرالکلی و الکلی، انسداد مجاری صفراوی و اختلالات متابولیک دیده می‌شود. اگر علت زمینه‌ای درمان نشود، فیبروز به‌تدریج پیشرفت کرده و عملکرد کبد را مختل می‌کند و می‌تواند به سیروز، نارسایی کبد یا سرطان کبد منجر شود.

علائم فیبروز کبدی

نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهند که نزدیک به ۷ درصد مردم دنیا این بیماری را دارند و به ‌دلیل اینکه علائم و نشانه‌‌ای بروز نداده از وجود این بیماری در بدن خود خبر ندارند. معمولاً امکان تشخیص این بیماری در مراحل خفیف تا متوسط آن وجود ندارد، چراکه علائم فیبروز کبدی معمولاً تا وقتی که کبد آسیب جدی ببیند چیزی بروز نمی‌دهند. با پیشروی بیماری کبد، علائم و نشانه‌هایی در فرد ظاهر می‌شوند که شامل این موارد می‌شوند:

• کاهش اشتها
• مشکل در تفکر و تمرکز
• تجمع مایعات در پا یا شکم (ورم)
• زردی پوست و چشم‌ها
• درد شکمی
• حالت تهوع
• کاهش وزن بی‌دلیل
• ضعف.

سرچ کردن کافی نیست!
فیبروز کبدی رو با نوبت حضوری پزشک متخصص بررسی کن.

بهترین فوق تخصص کبد

دلیل بروز فیبروز کبد چیست؟

این بیماری پس از ایجاد زخم یا التهاب در کبد ایجاد می‌شود. بعد از ایجاد زخم سلول‌های کبد شروع به ترمیم زخم‌ها می‌کنند، در طول فرایند التیام زخم، پروتئین مازاد مثل کلاژن و گلیکوپروتئین‌ها در کبد تشکیل می‌شوند. در نهایت، پس از اینکه ترمیم بارها و بارها انجام گرفت، سلول‌های کبد یعنی هپاتوسیت‌ها دیگر نمی‌توانند خود را ترمیم کنند. در نتیجه، پروتئین اضافی باعث زخم شدن کبد یا همان فیبروز کبد می‌شود. بیماری‌های کبدی مختلفی هستند که علت بروز این بیماری به‌ شمار می‌آیند که شامل این موارد می‌شوند:

• برخی از انواع هپاتیت مانند هپاتیت خود ایمنی، هپاتیت بی و هپاتیت سی ویروسی
• انسداد صفراوی
• آهن زیاد در بدن
• کبد چرب غیرالکلی که شامل استئاتوهپاتیت غیرالکلی و اسید چرب غیرالکلی می‌شود.
• بیماری کبد چرب الکلی

فیبروز کبدی چه عوارضی دارد؟

سیروز کبد یا زخم شدید کبد مهم‌ترین عارضه جانبی این بیماری به شمار می‌آید که در آن شدت آسیب‌دیدگی کبد به‌ حدی خواهد بود که عملکرد کبد را مختل کرده فرد را بیمار می‌کند، البته برای اینکه چنین اتفاقی بیفتد دست کم ده تا بیست سال زمان لازم است. انسان برای زنده‌ ماندن به کبد نیاز دارد، چرا که کبد همانند تصفیه خانه بدن است که خون را از مواد مضر تصفیه می‌کند و وظایف مهم زیادی در بدن بر عهده دارد. در نهایت، اگر روند ایجاد زخم در کبد یا فیبروز کبدی به سیروز کبد و نارسایی کبد ختم شود، باید منتظر عوارض زیر بود:

• آسیت (ascites) (تشکیل مایعات در شکم)
• آنسفالوپاتی کبدی (hepatic encephalopathy) (رنجوری مغزی-کبدی)
• سندرم کبدی-کلیوی (سندرم هپاتورنال/hepatorenal)
• پرفشاری پورتال
• خون‌ریزی واریسی

آیا فیبروز کبد خطرناک است؟

فیبروز کبد می‌تواند خطرناک باشد. اگر درمان نشود، این بیماری به سیروز کبدی و نارسایی کبد منتهی می‌شود که می‌تواند عملکرد کبد را مختل کرده و منجر به عوارض جدی مانند سرطان کبد، نارسایی کلیه و فشار خون بالا شود. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند پیشرفت بیماری را متوقف کرده و از عوارض جدی جلوگیری کند.

مراحل فیبروز کبد چیست؟

مراحل فیبروز کبدی بر اساس میزان زخم و آسیب واردشده به بافت کبد تعیین می‌شوند و از حالت بدون زخم تا پیشرفته‌ترین مرحله یعنی سیروز را شامل می‌کنند. هر مرحله شدت و گستره متفاوتی از فیبروز را نشان می‌دهد و آگاهی از آن برای انتخاب روش درمان و پیشگیری از پیشرفت بیماری اهمیت دارد. مراحل فیبروز بین F0 تا F4 هستند:

• فیبروز کبدی F0: عدم وجود فیبروز
• فیبروز کبدی F1: فیبروز پورتال بدون سپتوم
• فیبروز کبدی F2: فیبروز پورتال با سپتوم کم
• فیبروز کبدی F3: سپتوم زیاد بدون سیروز
• فیبروز کبدی F4: سیروز

درجه بندی فیبروز کبدی بر اساس سیستم متاویر

مقیاس‌های مختلفی برای مراحل این بیماری وجود دارند که پزشک بر اساس آنها میزان آسیب وارده به کبد را مشخص می‌کند. از آنجایی‌ که مراحل این بیماری در هر فردی با فرد دیگر متفاوت است، سیستم‌های مقیاس‌بندی هم محدودیت‌های خاص خود را دارند. پزشکان معمولاً فیبروز کبدی را مرحله‌بندی می‌کنند تا هم بیمار و هم سایر پزشکان بتوانند درجه و شدت تأثیرگذاری بیماری روی کبد فرد را بسنجند.

یکی از محبو‌ب‌ترین سیستم‌های درجه‌بندی این بیماری، سیستم درجه‌بندی متاویر (METAVIR) است که نمره‌ای را برای «فعالیت» کبد یا پیش‌بینی نحوه پیشروی فیبروز و خود سطح فیبروز تعیین می‌کند. پزشکان تنها پس از انجام بیوپسی یا نمونه‌برداری بافت کبد می‌توانند مرحله و درجه این بیماری را مشخص کند. درجه فعالیت از A0 تا A3 است:

• A0: عدم فعالیت
• A1: فعالیت خفیف
• A2: فعالیت متوسط
• A4: فعالیت شدید

بر اساس سیستم متاویر، نمره فردی که شدیدترین شکل فیبروز کبد را دارد A3, F4 خواهد بود.

تشخیص فیبروز کبدی

برای تشخیص فیبروز کبدی، پزشک ابتدا با بررسی علائم بالینی و سوابق پزشکی بیمار شروع می‌کند. سپس آزمایش‌های خون برای ارزیابی عملکرد کبد و اندازه‌گیری آنزیم‌های کبدی انجام می‌شود. در مراحل بعدی، پزشک ممکن است از روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا الاستوگرافی گذرا برای ارزیابی سفتی کبد و میزان آسیب استفاده کند. در برخی موارد، برای تایید تشخیص و تعیین درجه فیبروز، بیوپسی کبد انجام می‌شود که نمونه‌ای از بافت کبد برداشته و در آزمایشگاه بررسی می‌شود.

اسکن فیبروز کبد یا الاستوگرافی گذرا

اسکن فیبروز کبدی یا فیبرو اسکن کبد چیست؟ اسکن فیبروز کبدی یک روش غیرتهاجمی برای ارزیابی میزان آسیب و فیبروز کبد است. الاستوگرافی گذرا یکی از متداول‌ترین روش‌هاست که با استفاده از امواج صوتی سفتی بافت کبد را اندازه‌گیری می‌کند. این اسکن به پزشکان کمک می‌کند تا بدون نیاز به جراحی میزان فیبروز کبد را ارزیابی کنند. با این حال، برای تایید قطعی میزان فیبروز، معمولاً آزمایش‌های تکمیلی مانند بیوپسی کبد یا تست‌های بیوشیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بیوپسی کبد

بیوپسی یا نمونه برداری کبد به‌عنوان استاندارد طلایی برای تشخیص فیبروز کبد شناخته می‌شود. در این روش، پزشک با استفاده از سوزن مخصوص، بخشی از بافت کبد را برای بررسی آسیب‌ها و میزان فیبروز برداشته و سپس نمونه به آزمایشگاه ارسال می‌شود. این روش دقیق‌ترین اطلاعات را درباره درجه فیبروز کبد ارائه می‌دهد و به پزشک در تعیین برنامه درمانی مناسب کمک می‌کند.

آزمایش فیبروز کبدی

آزمایش فیبروز کبدی از پنج شاخص بیوشیمیایی برای ارزیابی میزان فیبروز و فعالیت التهاب در کبد استفاده می‌کند. این آزمایش به‌طور غیرتهاجمی و با دقت بالا قادر است پیشرفت سیروز کبدی را پیش‌بینی کند و به پزشکان در غربالگری و تشخیص مشکلات کبدی کمک می‌کند.

آزمایش‌ های غیرجراحی

آزمایش‌های غیرجراحی، شامل تست‌های خونی مثل هیالورونات سرم و فیبروشور، برای تشخیص فیبروز کبدی به‌کار می‌روند. این آزمایش‌ها علائم اولیه فیبروز را شناسایی کرده و شدت بیماری را مشخص می‌کنند. این روش‌ها به‌ویژه برای افراد در معرض خطر مفید بوده و به‌عنوان روشی سریع و غیرتهاجمی در تشخیص این بیماری استفاده می‌شوند.

درمان قطعی فیبروز کبد؛ آیا فیبروز کبد قابل درمان است؟

فیبروز کبدی و سیروز کبد در گذشته به ‌عنوان بیماری لاعلاج شناخته می‌شد، اما خوشبختانه به ‌لطف پیشرفت علم در زمینه پاتوژن‌های مولکولی فیبروز کبد می‌توان گفت که این بیماری قابل درمان است. در فیبروز کبدی خفیف تا متوسط با شناسایی علت زمینه‌ای بیماری می‌توان قسمتی از آسیب وارده به کبد یا تمام آن را جبران نمود. روند بهبودی کبد بسته به علل بروز و شدت بیماری می‌تواند آهسته یا سریع باشد.

هرچقدر بیماری زودتر تشخیص داده شود احتمال درمان شدنش بیشتر می‌شود. به خصوص در مراحل اولیه بیماری، آسیب محدود و تا حد زیادی قابل ترمیم خواهد بود، اما در موارد شدیدتر، احتمال بهبودی پایین می‌آید و ریسک ابتلا به سیروز کبد چند برابر می‌شود و در نهایت نیز به سرطان کبد، نارسایی کبد و مرگ ختم خواهد شد.

فیبروز کبدی رو جدی بگیر! همین الان برای معاینه حضوری نوبت دکترتو رزرو کن.

دکتر سیروز کبدی

درمان خانگی فیبروز کبدی

پس از اینکه فوق تخصص کبد با انجام آزمایش‌ها علت اصلی بیماری را شناسایی می‌کند دوره درمانی مناسب با سطح و شدت بیماری را تجویز می‌کند. محدود یا متوقف کردن مصرف الکل، و استفاده از روش‌های درمانی حمایتی، درمان عفونت‌های هپاتیت مزمن، تغییر رژیم غذایی، کنترل کلسترول، چربی و قند خون از جمله روش‌های درمانی شایع این بیماری هستند. در کنار روش‌های پزشکی که فوق تخصص کبد تجویز می‌کنند روش‌های درمان خانگی این بیماری هم می‌توانند در روند بهبودی این بیماری اثربخش باشند:

• مصرف گیاه خار مریم به‌ خاطر وجود آنتی‌اکسیدان (افرادی که داروی هپاتیت سی مصرف می‌کنند مجاز به مصرف خار مریم نیستند)
• مصرف قهوه
• کاهش مصرف نمک.

فیبروز کبدی و رژیم غذایی؛ برای فیبروز کبد چی بخوریم؟

کار اصلی کبد در بدن هضم غذا و تصفیه سموم از بدن است. هر چقدر مواد غذایی مصرفی سالم‌تر باشند بدن و اندام‌ها هم عملکرد بهتری خواهند داشت. رژیم غذایی مناسب در بیماران مبتلا به این بیماری می‌تواند از شدت آسیب وارده به کبد جلوگیری کرده، از بدن در مقابل عوارض احتمالی بیماری محافظت می‌کند، به‌ علاوه اینکه کیفیت زندگی بیمار در دراز مدت بهبود می‌یابد. می‌توانید از این رژیم غذایی برای فیبروز کبدی استفاده کنید:

• آب زیاد بنوشید تا از دهیدراته شدن بدن جلوگیری کنید.
• غذاهای حاوی فیبر زیاد مصرف کنید.
• غذاهای سرشار از پروتئین را در رژیم غذایی‌تان بگنجانید.
• پروتئین گیاهی و حیوانی دریافت کنید. به خصوص پروتئین بدون چربی مثل مرغ، ماهی و حبوبات داشته باشید.
• از مصرف فست‌فودها، غذاهای پرچرب و سرخ‌کردنی‌ها، نوشابه‌های گازدار، نوشیدنی‌های الکلی، قند و شیرینی مصنوعی پرهیز کنید.
• مصرف گوشت قرمز و آرد سفید را به حداقل برسانید.

متن انگلیسی:
We recommend the Mediterranean diet to our liver patients. The Mediterranean diet is everything you would expect a dietitian to recommend – more fruits and veggies, more whole grains, more nuts and legumes, lean meats, less red meat and less sweets/added sugars.
ترجمه فارسی:
ما به بیماران کبدی خود رژیم مدیترانه‌ای را توصیه می‌کنیم. رژیم مدیترانه‌ای همانطور که از یک متخصص تغذیه انتظار می‌رود، شامل میوه‌ها و سبزیجات بیشتر، غلات کامل بیشتر، آجیل و حبوبات بیشتر، گوشت‌های کم‌چربی، مصرف کمتر گوشت قرمز و کاهش مصرف شیرینی‌ها و قندهای اضافه است.

به نقل از uchicagomedicine

روش های پیشگیری از فیبروز کبد چیست؟

بعید است که این ضرب‌المثل مشهور را نشنیده باشید که پیشگیری بهتر از درمان است. یکی از بهترین روش‌های پیشگیری از این بیماری داشتن سبک زندگی سالم است. با سالم‌خواری و داشتن رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات، غلات سبوس‌دار، خوراکی‌های پروتئینی و البته ورزش و کنترل وزن می‌توان از ابتلا به این بیماری پیشگیری کرد یا روند پیشروی آن را کاهش داد. داروهایی مثل آنتی فیبروتیک هم هستند که به تجویز پزشک می‌توانید برای به حداقل رساندن احتمال زخم کبدی مصرف کنید.

پزشکان پیشنهادی

۴.۷ (۱۷۹۵ نظر)

دکتر سید محسن دهقانی

فوق تخصص گوارش و کبد کودکان

نوبت بگیرید

۴.۷ (۱۲۸۵ نظر)

دکتر مرتضی آقاجان پورپاشا

فوق تخصص گوارش و کبد

نوبت بگیرید

۴.۳ (۸۶۷ نظر)

دکتر محمد تلک آبادی

فوق تخصص گوارش و کبد

نوبت بگیرید

۵ (۷۳۷ نظر)

دکتر بهناز دربان

فوق تخصص گوارش و کبد کودکان

نوبت بگیرید

۴.۶ (۷۴۸ نظر)

دکتر احد اشراقیان

فوق تخصص گوارش و کبد

نوبت بگیرید

۴.۸ (۷۱۰ نظر)

دکتر افشین محمد باقری

فوق تخصص گوارش و کبد

نوبت بگیرید

تفاوت فیبروز کبدی و سیروز کبدی چیست؟

این بیماری واکنش کبد به زخم در بافت کبد است که در صورت عدم درمان به سیروز کبدی ختم می‌شود. نقص کلیوی، سرطان سلول‌های کبدی و فشار خون از عوارض این بیماری هستند که بیشتر به‌ خاطر مصرف الکل، بیماری کبد چرب الکلی و غیرالکلی و عفونت هپاتیت سی مزمن ایجاد می‌شود.

در مقابل، سیروز کبدی نوعی آسیب مزمن کبد است که به خاطر تجمع پروتئین‌های ماتریکس ناشی از فرایند فیبروز ایجاد می‌شود. عدم شناسایی و درمان نشدن این بیماری به سیروز کبدی ختم خواهد شد که بافت کبد دچار زخم می‌گردد. در سیروز کبدی خفیف، کبد می‌تواند خودش را ترمیم کند، اما در حالت پیشرفته احتمال این مسئله پایین می‌آید.

ویژگی	فیبروز کبدی	سیروز کبدی
تعریف	تجمع بافت اسکار در کبد به دنبال آسیب یا التهاب	مرحله پیشرفته و گسترده اسکار کبد که ساختار و عملکرد آن را مختل کرده است
شدت آسیب	خفیف تا متوسط، بسته به مرحله	شدید و غیرقابل برگشت (در بیشتر موارد)
برگشت‌پذیری	در مراحل اولیه با درمان علت زمینه‌ای ممکن است برگشت‌پذیر باشد	معمولاً برگشت‌ناپذیر، مگر در موارد بسیار محدود و اولیه
علائم	اغلب بدون علامت در مراحل اولیه	بروز علائم واضح مانند آسیت، زردی، خونریزی گوارشی
خطر عوارض	خطر پیشرفت به سیروز و سرطان کبد	خطر بالای نارسایی کبد و مرگ
علت شایع	انواع بیماری‌ کبدی مثل هپاتیت مزمن، کبد چرب، انسداد صفراوی	پیشرفت فیبروز درمان‌نشده یا بیماری‌های مزمن کبدی

سخن پایانی دکترتو درباره فیبروز کبدی

فیبروز کبدی یک بیماری بدون علائم است که به تدریج به سیروز کبدی تبدیل می‌شود. در مراحل اولیه، این بیماری معمولاً بدون علامت است و تشخیص آن دشوار است. اما با پیشرفت بیماری، علائمی مانند زردی، درد شکم و کاهش وزن ظاهر می‌شود. تشخیص به‌موقع فیبروز کبد از طریق آزمایش‌های خون، فیبروتست، بیوپسی کبد و تصویربرداری می‌تواند از پیشرفت آن جلوگیری کرده و درمان مناسب را امکان‌پذیر کند. تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع به‌ویژه در مراحل ابتدایی می‌تواند از عوارض جدی مانند سیروز و نارسایی کبد پیشگیری کند.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!