فهرست مطالب
خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:
فولیکولیت به انگلیسی folliculitis یکی از انواع بیماریهای پوستی است که به دلیل التهاب فولیکول مو ایجاد میشود. بیماری فولیکولیت زمانی شروع میشود که فولیکولهای مو آسیب ببینند یا مسدود شوند. این اتفاق ممکن است با مالش پوست روی لباس یا اصلاح صورت و بدن رخ دهد. بیشتر اوقات، فولیکولهای آسیب دیده با باکتریهای استافیلوکوک (استاف) آلوده میشوند. اگر شما هم دچار التهاب فولیکول مو شدهاید و به دنبال راهی برای درمان قطعی آن هستید، در این مطلب همراه ما باشید. برای دریافت نوبت ویزیت متخصص پوست و مو یا مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان سراسر کشور، میتوانید از سایت نوبتدهی اینترنتی پزشکان دکترتو کمک بگیرید.
فولیکولیت چیست؟
فولیکولیت یکی از انواع یماریهای پوستی است که به دلیل التهاب فولیکولهای مو ایجاد میشود. التهاب فولیکول مو ممکن است به علت عفونت، آسیب یا تحریک ایجاد شود. در نتیجه آن ناحیه حساس و متورم میشود. این عارضه شبیه به جوش دیده میشود.
فولیکولها منافذ تولیدکننده مو روی پوست هستند. التهاب آنها رایج بوده و معمولا خطری ندارد. اما گاهی ممکن است عفونت خیلی شدید شود و شخص علائمی مانند تب را تجربه کند.
در تمامی قسمتهای بدن لبها، کف دست و کف پا مو وجود دارد. به همین دلیل در هر ناحیهای از بدن ممکن است فولیکولیت ظاهر شود. در نتیجه آن ناحیه قرمز و متورم خواهد شد. اما معمولا این عارضه روی گردن، باسن، سینهها، زیربغل و ران دیده میشود.
علائم فولیکولیت چیست؟
علائم فولیکولیت ممکن است بر اساس نوع آن و شدت التهاب متفاوت باشد. از رایجترین علائم آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- برجستگیهای کوچک یا جوش اطراف فولیکول مو (ممکن است برخی جوشها سرسفید باشند)
- تاولهای پر از چرک که امکان باز شدن آنها و پوستهپوسته شدن پوست وجود دارد.
- خارش و سوزش پوست
- دردناک و حساس شدن پوست
- برآمدگی و التهاب
آیا تاول چرکی از علائم جوش فولیکول مو است؟
بله یکی از علائم این عارضه بیماری تاول پوستی است. در واقع، در بیشتر موارد، علامت اصلی فولیکولیت، برآمدگیهای قرمز رنگی است که شبیه جوشهای روی پوست هستند. برآمدگیها ممکن است به نظر برآمدگیهای سفید باشند یا ممکن است با چرک (پوستول) پر شده باشند. همچنین ممکن است این تاولها باز شوند و پوست حالت پوستهپوسته پیدا کند.
چه زمانی برای درمان علائم التهاب فولیکول مو به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر علائم فولیکولیت در حال گسترش است یا بعد از دو هفته نشانههای بیماری برطرف نمیشود، باید به پزشک مراجعه کنید. ممکن است در این شرایط نیاز به داروهایی مانند آنتیبیوتیک یا داروهای ضدقارچ داشته باشید. متخصص علائم عفونت جدی مانند تب و لرز، درد و قرمزی شدید را بررسی میکند و اقدامات لازم را انجام میدهد.
برای بررسی علائم التهاب فولیکول مو باید به متخصص پوست و مو و زیبایی مراجعه کنید. شما میتوانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.
علل فولیکولیت مو چیست؟
علت اصلی ایجاد فولیکولیت باکتری به نام استافیلوکوکوس اورئوس (استاف) است. این باکتری همیشه روی پوست وجود دارد و مشکلی ایجاد نمیکند. اما با ایجاد بریدگی و ورود این باکتری به پوست ممکن است مشکلاتی ظاهر شود. از دیگر علل التهاب فولیکول مو میتوان به ویروسها، قارچها، انگلها، داروها یا آسیب فیزیکی اشاره کرد.
فولیکولیت یکی از عوارض کاشت مو است. برای پیوند، موهای قسمتی از بدن بهعنوان بانک مو تعیین میشوند. این ناحیه دچار ریزش موی موقت شده و بعد از مدتی دوباره مو رشد میکند. با رشد موها امکان فولیکولیت وجود دارد. اگر کاشت مو انجام دادهاید و روی پوست شما ضایعات آکنهمانند دیده میشود، احتمالا از عوارض کاشت مو است.
عوامل خطر التهاب فولیکول مو
احتمال ایجاد فولیکولیت برای همه افراد وجود دارد. اما برخی عوامل احتمال آن را افزایش میدهند. از جمله:
- استفاده از لباسهایی که گرما و عرق را حفظ میکنند. مانند دستکش لاستیکی و چکمه بلند
- شنا در استخر یا نشستن در وان آب گرمی که بهخوبی نگهداری نمیشود.
- برخی داروها مانند کرمهای کورتیکواستروئیدی و پردنیزون
- درمان طولانیمدت آکنه با آنتیبیوتیک و برخی داروهای شیمیدرمانی
- آسیب به فولیکول مو از طریق تراشیدن، اپیلاسیون، لباسهای تنگ یا روشهای حالت دادن به مو مانند استفاده از روغن و کلاهگیس و کشیدن مو
- رشد موهای زائد
- درماتیت یا تعریق بیش از حد
- ابتلا به دیابت، لوسمی یا ایدز که باعث کاهش مقاومت در برابر عفونتها میشوند.
- داشتن موهای مجعد و تراشیدن آنها
- محصولات پوستی مانند مرطوبکننده حاوی روغن
روش تشخیص فولیکولیت چگونه است؟
معمولا برای تشخیص فولیکولیت نیازی به آزمایش خاصی نیست. پزشک پوست را بررسی کرده و باتوجهبه علائم این عارضه را تشخیص میدهد. اما اگر بعد از درمان اولیه علائم برطرف نشود، ممکن است آزمایشهای زیر را تجویز کند:
- خراش پوست برای بررسی وجود مخمر در آزمایشگاه
- گرفتن نمونه برای کشت و تعیین علت عفونت
- بیوپسی پوست برای رد بیماریهای دیگر
درمان فولیکولیت یا عفونت فولیکول مو
درمان فولیکولیت با روشهای مختلف امکانپذیر است. انتخاب روش درمان به نوع و شدت بیماری بستگی دارد. اگر درمانهای اولیه و بدون نسخه کارساز نباشند، ممکن است پزشک داروهای قویتری تجویز کند. در ادامه روشهای درمان فولیکولیت را توضیح میدهیم.
۱. درمان دارویی فولیکولیت (قرص برای درمان فولیکولیت)
باتوجهبه علت التهاب فولیکول مو ممکن است پزشک هر یک از داروهای زیر را تجویز کند:
- دارو برای عفونت باکتریایی: اگر عفونت خفیف باشد، لوسیون یا ژل آنتیبیوتیک تجویز میشود. اما اگر عفونت شدید باشد یا مدام تکرار شود، ممکن است قرص آنتیبیوتیک موردنیاز باشد.
- دارو برای عفونت قارچی: اگر عفونت ناشی از مخمر باشد، پزشک کرم، شامپو یا قرص ضدقارچ تجویز میکند. در این نوع فولیکولیت آنتیبیوتیک کارساز نیست.
- دارو برای رفع التهاب: در برخی انواع خفیف فولیکولیت کرم استروئیدی برای کاهش خارش تجویز میشود.
برای نواحی موضعی فولیکولیت، کرم آنتیبیوتیک ممکن است مفید باشد. فوسیدیک اسید یک کرم آنتیبیوتیک مناسب است که میتوان آن را ۳ یا ۴ بار در روز در مناطق آسیبدیده استفاده کرد.
۲. جراحی برای درمان فولیکولیت
این جراحی جزئی بوده و در مطب انجام میشود. اگر جوش یا کاربونکل (مجموعه جوشها) بزرگ باشند، برش کوچکی ایجاد شده و چرک خارج میشود. با این روش درد کاهش پیدا کرده و جای زخم کمتر میشود. این ناحیه با گاز استریل بسته میشود تا چرک را جذب کند.
۳. التهاب فولیکول و لیزر موهای زائد
گاهی تنها راه درمان التهاب فولیکول مو لیزر موهای زائد است. فولیکولیت کاذب با این روش درمان میشود. برای لیزر موهای زائد باید چندین جلسه به کلینیک مراجعه کنید.
۴. درمان خانگی فولیکولیت
اگر فولیکولیت از نوع باکتریایی و خفیف باشد، میتوان با اقدامات ساده در خانه آن را برطرف کرد. اقدامات زیر به کاهش درد و تسریع بهبودی کمک میکنند:
- از دستمال مرطوب و گرم استفاده کنید. روزی چند بار دستمال را روی ناحیه موردنظر قرار دهید تا درد کاهش پیدا کند. میتوانید در لیوان آب یک قاشق غذاخوری سرکه بریزید تا تاثیر بیشتری داشته باشد.
- آبنمک به تسکین علائم کمک میکند. یک پارچه تمیز را در آن شستشو دهید و ناحیه موردنظر را با آن تمیز کنید.
- از آنتیبیوتیک بدون نسخه مانند لوسیون، ژل و شوینده ضد عفونت استفاده کنید.
- لوسیونهای تسکیندهنده یا کرم هیدرو کورتیزون خارش پوست را تسکین میدهند.
- صورت خود را برای مدتی اصلاح نکنید. هنگام اصلاک کردن در جهت رویش مو تیغ بزنید.
- روزی دو بار پوست را با آب و صابون یا پاککننده ضدباکتری مانند بنزوئیل پراکسید تمیز کنید. از حوله تمیز استفاده کنید.
۵. درمان قطعی فولیکولیت چیست؟
درمان قطعی به علت التهاب فولیکول مو بستگی دارد. اگر علت آن باکتری باشد، تنها راه درمان داروهای آنتیبیوتیک است. اگر این عارضه قارچی باشد، باید داروهای ضدقارچ تجویز شود. در برخی مواقع هم تنها راه درمان تغییرات در اصلاح صورت، استفاده از محصولات ضدتعریق و اقدامات این چنینی است.
۶. پماد برای درمان فولیکولیت
فولیکولیت معمولاً در ابتدا با ایورمکتین موضعی، پرمترین یا مترونیدازول درمان میشود، معمولا پرمترین تاثیر کمتری دارد. درمان بیشتر موارد فولیکولیت باکتریایی با موپیروسین موضعی یا کلیندامایسین است.
۷. درمان خارش فولیکولیت زیر پوستی صورت
اگر دچار خارش پوست بدن پوست شدهاید، از لوسیون تسکیندهنده استفاده کنید. کرم هیدرو کورتیزون نیز میتواند گزینه خوبی باشد. ۲ بار در روز پوست خود را با پاککننده ضدباکتری تمیز کنید. گاهی هم ممکن است این عارضه روی صورت از نوع مخمری باشد و باید از شامپو و کرمهای ضدقارچ استفاده کرد.
۸. درمان فولیکولیت موی سر
درمان فولیکولیت پوست سر معمولاً ترکیبی از شامپوهای دارویی، محلولهای ضد التهابی و ضد باکتریایی پوست سر یا آنتی بیوتیکهای خوراکی مانند تتراسایکلینها را شامل میشود. گاهی اوقات نیز از ترکیبی از آنتی بیوتیکها مانند کلیندامایسین و ریفامپیسین استفاده میشود.
۹. درمان فولیکولیت ناحیه تناسلی و کشاله ران زنان و مردان
درمان فولیکولیت تناسلی به نوع و شدت بیماری بستگی دارد. معمولا این عارضه خفیف است و با آنتیبیوتیک موضعی یا آنتیسپتیک موضعی درمان میشود. پمادها و کرمهای بدون نسخه برای درمان این مشکل موجود است. اما گاهی عفونت شدید است و باید آنتیبیوتیک خوراکی یا داخل وریدی تجویز شود.
اگر در کشاله ران جوش یا کاربونکل ایجاد شده است، برای درمان فولیکولیت کشاله ران از کمپرس گرم استفاده کنید. این کار به تخلیه جوش کمک میکند. در مورد درمان فولیکولیت باسن و فولیکولیت واژن نیز گاهی پزشک برای تخلیه چرک و خلاصی از عفونت یک جراحی جزئی را پیشنهاد میدهد.
۱۰. برای درمان فولیکولیت باید به کدام تیم پزشکی مراجعه کنیم؟
اگر دچار فولیکولیت هستید و درمانهای خانگی و داروهای بدون نسخه کارساز نبوده است، باید به دکتر پوست مراجعه کنید. متخصص، پوست را بررسی کرده و داروهای لازم را تجویز میکند. برای ارتباط با بهترین دکتر پوست میتوانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره تلفنی با متخصص پوست وجود دارد.
انواع فولیکولیت کدامند؟
فولیکولیت انواع مختلفی دارد. برخی از آنها سطحی بوده و باعث آسیب به قسمتی از فولیکول مو میشوند. اما گاهی این عارضه عمیق بوده و تمام فولیکول مو آسیب میبیند.
۱. فولیکولیت سطحی
انواع مختلف فولیکولیت سطحی عبارتند از:
انواع فولیکولیت سطحی | توضیحات |
---|---|
فولیکولیت باکتریایی | شایعترین شکل این عارضه است. برجستگیهای سفید خارشدار ایجاد میکند که پر از چرک هستند. ممکن است در اثر ایجاد زخم و ورود باکتری (معمولا استافیلوکوکوس اورئوس) شخص به آن مبتلا شود. |
فولیکولیت وان آب گرم (پسودوموناس فولیکولیت) | این عارضه ممکن است در اثر شنا در استخر یا نشستن در جکوزی ایجاد شود. اگر سطح PH یا کلر متعادل نباشد، ممکن است شخص در آب به آن مبتلا شود. یک روز بعد از شنا در آب بثورات و برآمدگیهای قرمز و خارشدار ظاهر میشود. |
برجستگیهای مربوط به تیغ | بعد از اصلاح یا اپیلاسیون رویش موهای زائد باعث ایجاد این نوع التهاب فولیکول میشود. برجستگیها تیره بوده و بیشتر در ناحیه تناسلی، کشاله ران، صورت و گردن به وجود میآیند |
فولیکولیت پیتروسپوروم | این نوع التهاب همراه با عفونت قارچی اتفاق میافتد. جوشهای قرمز و خارشدار همراه با چرک ایجاد میکند. بیشتر در کمر و سینه دیده میشود. اما گاهی در ناحیه گردن، شانه، بازو و صورت هم به وجود میآید. |
۲. فولیکولیت عمیق
انواع مختلف فولیکولیت عمیق عبارتند از:
- فولیکولیت آرایشگر: اگر بعد از اصلاح کل فولیکول مو عفونی شود، این عارضه به وجود میآید. برجستگیها بزرگ و پر از چرک هستند. گاهی حتی زخم ایجاد میکند.
- فولیکولیت گرم منفی: اگر برای درمان آکنه به مدت طولانی آنتیبیوتیک مصرف کرده باشید، باکتریها نسبت به این داروها مقاوم شده و وضعیت آکنهها بدتر میشود. در این وضعیت شکل گرم منفی این عارضه به وجود میآید.
- جوش و کاربونکل: اگر فولیکول مو بهطورجدی عفونی شود، جوش حساس و دردناک ظاهر میشود. به مجموعه چندین جوش کنار هم کاربونکل میگویند.
- فولیکولیت ائوزینوفیلیک: این نوع از التهاب فولیکول مو بیشتر در نوزادان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف دیده میشود. برجستگیها خارشدار و پر از چرک هستند. بیشتر در شانهها، بازوها، گردن و پیشانی به وجود میآید.
۳. بیماری پوستی فولیکولیت
بیماری پوستی فولیکولیت بسیار شایع است. معمولا این بیماری مشکلی ایجاد نمیکند و خفیف است. اما گاهی ممکن است علائم آن شدید شود و نیاز به مداخله پزشکی باشد. اگر روی پوست جوشهای کوچکی دارید که خارش یا درد دارند، حتما به متخصص پوست و مو مراجعه کنید.
۴. فولیکولیت پوست سر
گاهی ممکن است فولیکولیت روی پوست سر ظاهر شود. این عارضه معمولا در قسمت جلوی مو دیده میشود. ممکن است فقط چند عدد جوش باشد یا تعداد زیادی زائده روی سر به وجود بیاید. خارش آنها زیاد بوده و ممکن است زخم ایجاد کنند. باکتریها، مخمرها و کنه از علل اصلی این عارضه هستند. برای درمان آن آنتیبیوتیک موضعی، لوسیون استروئیدی و آنتیهیستامین تجویز میشود.
۵. فولیکولیت زیر بغل
فولیکولیت در ناحیه زیربغل جز موارد شایع است. ممکن است باکتری، قارچ، ویروس، انگل یا داروها باعث بروز این عارضه شوند. در نتیجه جوشهای سفید یا قرمز پر از چرک به وجود میآید. معمولا در عرض چند روز بهبود پیدا میکند. اما اگر جوشها برطرف نشدند، باید به پزشک مراجعه کنید.
۶. فولیکولیت قارچی
فولیکولیت قارچی یا مخمری یکی از انواع شایع این بیماری پوستی است. در این شرایط باید داروی ضدقارچ موضعی یا خوراکی تجویز شود. فلوکونازول، اکونازول و کتوکونازول از داروهای ضدقارچی هستند که میتوانند گزینه خوبی برای درمان این بیماری باشند.
۷. پیتروسپوروم فولیکولیت مزمن
زمانی که مخمر مالاسزیا بیش از حد روی پوست رشد میکند، احتمال ایجاد فولیکولیت پیتروسپوروم وجود دارد. این عارضه از نوع قارچی بوده و با دارو یا شوینده ضدقارچ درمان میشود.
۸. عفونت فولیکول مو در ناحیه تناسلی
زمانی که یک فولیکول مو عفونی میشود، به آن فولیکولیت میگویند. فولیکول مو در ناحیه تناسلی میتواند از بریدگی پوست ناشی از اصلاح با تیغ یا آسیبهای دیگر مانند اصطکاک پوست با لباس ایجاد شود. در این شرایط باکتری از طریق پوست وارد بدن شده و با تکثیر بیشتر، باعث عفونت میشود. این جوشها با بزرگ شدن دردناکتر میشوند.
۹. فولیکولیت بعد از کاشت مو و ابرو
در بیشتر موارد فولیکولیت پس از کاشت مو، به ویژه در طول فرآیند بهبود بعد از عمل، رخ میدهد. در موارد خفیف، بیماران ممکن است فقط برجستگیهای قرمز یا بیرنگ ببینند و از جوشهای ملتهب پوست سر رنج ببرند. اگر کاشت مو انجام دادهاید و روی پوست شما علائم فولیکولیت دیده میشود، احتمالا از مضرات کاشت مو است.
عوارض فولیکولیت چیست؟
اگر علائم فولیکولیت برای مدت طولانی باقی بمانند و درمان نشود، ممکن است عوارض زیر را به دنبال داشته باشد:
- عفونت مکرر یا گسترش آن در بدن
- جای زخم دائمی
- لکههای پوستی تیرهتر یا روشنتر از رنگ عادی پوست (معمولا موقتی هستند)
- تخریب فولیکولهای مو و ریزش موی دائمی
پیشگیری از فولیکولیت ممکن است؟
برخی اقدامات ساده برای پیشگیری از فولیکولیت توصیه میشوند. از جمله:
- پوست خود را هر روز به طور منظم بشویید. از حوله تمیز استفاده کنید و حوله خود را با دیگران به اشتراک نگذارید.
- منظم لباسهای خود را بشویید.
- پوست نباید در معرض فشار یا اصطکاک قرار بگیرد. کولهپشتی، کلاه ایمنی و لباسهای تنگ ممکن است باعث فولیکولیت شوند.
- اگر مجبور هستید، به طور مداوم از دستکش لاستیکی استفاده کنید، هر بار آن را از داخل بچرخانید، با صابون بشویید و خشک کنید.
- تا جای ممکن از اصلاح دوری کنید. اگر تجربه فولیکولیت صورت را داشتهاید، گذاشتن ریش گزینه خوبی است.
- اگر میخواهید اصلاح کنید، قبل از اصلاح پوست صورت را با آب گرم و پاککننده ملایم بشویید. از لوسیون اصلاح استفاده کنید و در جهت رشد مو، تیغ بزنید.
- بهجای تیغ از محصولات موبر دیگر استفاده کنید. البته گاهی این محصولات هم پوست را تحریک میکنند.
- اگر تعریق شما زیاد است، مدام لباسهای خود را عوض کنید، از ضدتعریق استفاده کنید و روزانه حمام کنید.
- فقط از جکوزی و استخرهای تمیز استفاده کنید.
عکس فولیکولیت مو
در تصویر زیر میتوانید عکس فولیکولیت قارچی یا باکتریایی را مشاهده کنید. التهاب فولیکول مو باعث قرمزی و برجستگی پوست شده است. این عارضه عمیق بوده و فولیکولهای مو به طور کامل تخریب شدهاند. به همین دلیل ریزش مو اتفاق افتاده است.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
التهاب فولیکول مو باعث فولیکولیت میشود. از علائم آن میتوان به جوش، تاول، برجستگی، قرمزی و خارش پوست اشاره کرد. این عارضه معمولا خفیف بوده و بعد از چند روز از بین میرود. اما اگر علائم بیش از دو هفته ادامه داشت یا بهمرور بدتر شد، باید به پزشک مراجعه کنید. علت آن معمولا عفونت باکتریایی است. اما گاهی ممکن است قارچ، ویروس، انگل، دارو یا سبک زندگی در این عارضه نقش داشته باشند.
درمان باتوجهبه علت آن مشخص میشود. اگر علت آن باکتری باشد، باید آنتیبیوتیک موضعی یا خوراکی تجویز شود. فولیکولیت مخمری نیز با داروهای ضدقارچ درمان میشود. گاهی ممکن است اصلاح صورت و استفاده از تیغ منجر به التهاب فولیکول مو شود. در این شرایط باید نحوه اصلاح تغییر کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این بیماری پوستی باید با فوق تخصص پوست و مو یا دکتر عمومی مشاوره داشته باشید. شما میتوانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان ارتباط برقرار کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین با دکتر پوست آنلاین و دکتر آنلاین عمومی هم وجود دارد.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!