فهرست مطالب
فتق ناف شرایطی است که در آن بخشی از روده یا بافت چربی از طریق منفذ یا نقطه ضعیفی در عضلات شکمی نزدیک به ناف بیرون زده است. این نوع فتق معمولا در نوزادان دیده میشود، اما می‌تواند در بزرگسالان نیز رخ دهد. علت اصلی فتق ناف، ضعیف بودن عضلات اطراف ناف است که امکان بیرونزدگی اندام‌های داخلی را افزایش می‌دهد. این نقطه ضعیف در عضلات شکمی معمولا محل عبور بند ناف در جنین است که پس از تولد نیز باقی می‌ماند. تا انتهای این مطلب از دکترتو همراه ما باشید تا با فتق ناف، علائم فتق ناف، علت، تشخیص و روش‌های درمان فتق ناف بیشتر آشنا شوید. اگر علائم خاصی را در ناحیه ناف خود تجربه می‌کنید بهتر است با یک جراح عمومی یا متخصص داخلی در این باره مشورت نمایید. شما می‌توانید از خدمات نوبت‌دهی و آنلاین دکترتو برای ارتباط با بهترین پزشکان کمک بگیرید.
فتق ناف چیست؟
فتق ناف یک برآمدگی غیرعادی است که معمولا در اطراف ناف (نافه) مشاهده یا لمس میشود. این بیماری زمانی ایجاد میشود که بخشی از روده کوچک به همراه چربی یا مایع، کیسه‌ای را تشکیل می‌دهد. این کیسه از طریق روزنه یا نقطه ضعیفی در عضلات دیواره شکم به بیرون فشار می‌آورد. فتق ناف در نوزادان و کودکان بسیار شایع است. اما بزرگسالان نیز ممکن است به آن مبتلا شوند.
علائم فتق ناف
علائم باد فتق ناف در کودکان و نوزادان شبیه هم هستند. شایع‌ترین علایم فتق ناف، برآمدگی قابل مشاهده نرم روی ناف یا اطراف ناف است. معمولا قابل مشاهده است، اما در برخی افراد تنها در صورت فشار دادن شکم قابل دیدن خواهد بود. گاهی هم با بلند کردن اشیای سنگین متوجه فتق ناف می‌شوید. در نوزادان هم برآمدگی مشخص نیست تا وقتی که شروع به گریه کنند. فتق ناف معمولا در کودکان دردی ندارد و بزرگسالان هم ناراحتی، درد خفیف یا فشار اندکی را تجربه می‌کنند.
متن انگلیسی:
my.clevelandclinic
Symptoms that should alert you of a problem with your hernia requiring emergency care (like incarceration or strangulation) include: Sharp, sudden or worsening pain in your abdomen. Bulge that’s red, darkened, purple and firm. Bloody stool (poop). Nausea and vomiting
ترجمه متن:
علائمی که باید به شما هشدار دهد که مشکل فتق شما نیاز به مراقبت اورژانسی دارد (مانند حبس یا خفه کردن) عبارتند از درد شدید یا ناگهانی در شکم، برآمدگی که قرمز، تیره، بنفش و سفت است، مدفوع خونی و حالت تهوع و استفراغ.
| ویژگی | فتق ناف در کودکان | فتق ناف در بزرگسالان |
|---|---|---|
| علت اصلی | ضعف عضلات شکم در محل ناف به دلیل عدم تکامل کامل | ضعف عضلات شکم به دلیل افزایش فشار داخل شکمی (چاقی، بارداری، سرفه مزمن)، آسیب‌های قبلی، جراحی |
| زمان بروز | معمولاً در نوزادان و کودکان خردسال مشاهده میشود. | می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما در بزرگسالان بیشتر به دلیل عوامل ذکر شده ایجاد میشود. |
| شایع‌ترین گروه سنی | نوزادان و کودکان زیر ۵ سال | بزرگسالان، به‌ویژه زنان باردار و افراد چاق |
| علائم | برآمدگی کوچک و نرم در اطراف ناف، اغلب هنگام گریه یا سرفه بزرگتر میشود. | برآمدگی قابل مشاهده یا لمس در ناحیه ناف، ممکن است دردناک باشد، به‌ویژه هنگام فعالیت فیزیکی |
| درمان | بسیاری از موارد به‌طور خودبه‌خودی تا سن ۵ سالگی بهبود می‌یابند. در موارد بزرگتر یا عودکننده، جراحی توصیه میشود. | معمولاً جراحی توصیه میشود تا از عوارض احتمالی مانند خفگی روده جلوگیری شود. |
| عوارض | بسیاری از موارد به‌طور خودبه‌خودی تا سن ۵ سالگی بهبود می‌یابند. در موارد بزرگتر یا عودکننده، جراحی توصیه میشود. | خفگی روده، عفونت، انسداد روده |
فتق ناف نوزاد
فتق ناف نوزاد بیشتر زمانی آشکار میشود که نوزاد گریه می‌کند و باعث جلو آمدن و بادکردن ناف میشود. این شایع‌ترین و معمول‌ترین نشانه فتق ناف نوزاد است. فتق ناف کودکان معمولا دو سال اول خود به خود بسته میشود، البته در برخی کودکان تا پنج سالگی یا بیشتر هم باز می‌ماند. در بیشتر موارد، فتق ناف نوزاد که پیش از شش ماهگی شروع شود، تا قبل یک سالگی برطرف خواهد شد. اگر فتق بزرگ باشد یا تا پنج سالگی برطرف نشود، نوزاد به جراحی نیاز دارد.
فتق ناف در بزرگسالان
افزایش وزن زیاد یا چاقی یا بلند کردن و جابجایی اشیای سنگین از دلایل ایجاد فتق ناف در بزرگسالان هستند. به مرور زمان، فتق ناف بزرگتر شده و باعث ایجاد ناراحتی بیشتر میشود، چرا که از داخل به شکم فشار می‌آورد. فتق ناف نیز مانند سایر فتق‌ها در بزرگسالان بدون درمان بهبود پیدا نمی‌کند و خود به خود خوب نمی‌شود.
علائم فتق ناف در زنان
فتق ناف در زنان سه برابر بیشتر شایع بوده و علائم مختلفی دارد از جمله علائم فتق در زنان عبارتند از:
- برآمدگی یا تورم در ناحیه ناف
- درد یا ناراحتی در ناحیه ناف
- احساس کشش یا نامنظمی در ناحیه شکم
- مشکلات گوارشی مانند یبوست شدید، نفخ و درد شکم
- مشکلات ادراری
علائم خاصی در نافت احساس می‌کنی و نگرانی؟
برای تشخیص و درمان فتق مشاوره بگیر.
علائم فتق ناف در مردان
در مردان نیز علائم اصلی فتق ناف شامل موارد زیر می‌شوند:
- وجود برآمدگی یا تورم قابل مشاهده در اطراف ناف، که معمولا نرم و قابل لمس است.
- احساس سوزش، درد یا ناراحتی در ناحیه ناف، به خصوص هنگام بلند شدن، خم شدن، سرفه یا دفع مدفوع
- احساس سنگینی یا کشیدگی در ناحیه ناف
- در مواردی نادر، امکان گیر افتادن و گرفتگی روده در داخل فتق.
علت فتق ناف
علت فتق ناف در کودکان و بزرگسالان عبارتند از:
- ضعف عضلات و بافت‌های شکم با افزایش سن و کاهش تراکم عضلانی
- بارداری و زایمان
- سرفه‌های مزمن، یبوست، بلند کردن اشیا سنگین و چاقی
- افراد با نقص یا ضعف ذاتی در عضلات و بافت‌های شکم
- عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی فتق ناف
- سابقه جراحی‌های قبلی در ناحیه شکم یا ناف
فتق ناف بعد از زایمان
فتق ناف در زنان شایع‌تر از مردان است. بارداری به دلیل افزایش تدریجی فشار داخل شکمی ممکن است باعث ایجاد فتق یا آشکارشدن فتق قبلی شود. فتق ناف بعد از زایمان زمانی رخ می‌دهد که ناف پس از زایمان به بیرون برآمده باشد. این برآمدگی ممکن است نرم و حساس به لمس باشد، و گاهی نیز امکان فشردن آن به داخل وجود دارد.
در برخی افراد، محلی که بند ناف آن‌ها در زمان تولد جدا شده است، هرگز به طور کامل درمان نمی‌شود و باعث ایجاد سوراخ کوچکی در عضله شکمی یا بافت پشت ناف میشود. برای زنان مبتلا به این شرایط، تغییرات فیزیکی در دوران بارداری می‌تواند احتمال ایجاد آنچه به عنوان فتق پس از زایمان شناخته میشود را افزایش دهد.
تشخیص فتق ناف
تشخیص فتق ناف معمولا به روش های زیر انجام میشود:
- معاینه فیزیکی و لمس ناحیه ناف
- آزمایشات تصویربرداری مانند سونوگرافی
- آزمایشات تکمیلی مانند CT اسکن یا MRI
- معاینه در زمان عمل جراحی
درمان فتق ناف
در کودکان، معمولا این مشکل وجود ندارد، زیرا بیشتر فتق‌های ناف با گذشت زمان از بین می‌روند. بیش از ۹۰% از کودکان مبتلا به فتق ناف تا زمان ۴ یا ۵ سالگی درمان می‌شوند. در این فاصله، پزشک می‌تواند با دست، فتق را به داخل هدایت کند. اما اقدام شخصی برای فشار دادن و برگرداندن فتق به داخل ناف کودک اشتباه است و خطر آسیب دیدگی دارد.
در صورت نیاز به درمان فتق ناف در کودکان، عمل جراحی راهگشا است. فتق ناف بزرگ شده که تا ۴- ۵ سالگی برطرف نشده و دردناک است نیاز به درمان دارد. در بزرگسالان هم راهکار اصلی درمان جراحی است.
۱. عمل فتق ناف (جراحی فتق ناف)
جراحی فتق شکمی شامل کشیدن فتق به داخل شکم و ترمیم عضله ضعیف شده برای جلوگیری از تکرار بیرونزدگی آن است. این جراحی ممکن است به روش لاپاراسکوپی انجام شود، که به معنی انجام عمل از طریق بریدگی‌های کوچک در قسمت تحتانی شکم است و شکم باز نمی‌شود.
در جراحی ترمیم فتق ناف، جراح برش کوچکی به طول تقریبی ۲ تا ۳ سانتی‌متر در پایه ناف ایجاد می‌کند و توده چربی یا حلقه‌ای از روده را به داخل شکم فرو می‌برد. لایه‌های عضلانی در نقطه ضعیف در دیواره شکمی که فتق از آن خارج شده است، با بخیه به هم دوخته می‌شوند تا این قسمت تقویت شود.
عمل فتق ناف با مش
عمل جراحی فتق ناف با استفاده از مش (mesh) به این صورت انجام میشود که پزشک ابتدا محتویات فتق را به داخل شکم بازگردانده و محل ضعیف شده در ناحیه ناف را شناسایی می‌کند. سپس پارچه مصنوعی به نام مش را در محل ضعیف قرار می‌دهد. این مش به محل ضعیف شده چسبانده شده و باعث تقویت و بهبود این ناحیه می‌گردد. مزایای این روش عبارتند از کاهش احتمال بازگشت فتق، زمان بهبودی کمتر و کاهش درد و عوارض.
۲. درمان فتق ناف بدون جراحی
در موارد فتق ناف کوچک و بدون عارضه، پزشکان از روش‌های غیرجراحی برای درمان استفاده می‌کنند ازجمله:
- استفاده از شکم بند (Truss): این وسیله، فتق را به داخل شکم هدایت کرده و از خارج نگه می‌دارد تا از بزرگ شدن آن جلوگیری کند.
- برخی کرم و پمادهای موضعی می‌توانند التهاب و درد ناشی از فتق را کاهش دهند.
- پرهیز از فعالیت‌های سنگین بدنی، کاهش وزن و انجام ورزش‌های مناسب
- داروهای مسکن و ضددرد برای کاهش درد و ناراحتی ناشی از فتق
۳. درمان سنتی فتق ناف
طب سنتی برای درمان فتق ناف، سراغ گیاهان دارویی می‌رود. خواص ضد التهابی گیاهان دارویی مانند بذر کتان، اثرات تسکین دهنده و دفع کننده گاز این گیاهان به تسکین علایم فتق ناف کمک می‌کنند. استفاده از روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون یا روغن بادام شیرین برای ماساژ آرام و نرم در جهت بازگرداندن محتویات فتق به داخل شکم و استفاده از بندهای پشمی یا پارچه‌ای برای نگه‌داشتن فتق در داخل شکم، پرهیز از مصرف غذاهای مسموم‌کننده و سخت گوارش و افزایش مصرف غذاهای حاوی فیبر از روش‌های درمانی سنتی برای فتق‌های کوچک و در مراحل اولیه هستند.
۴. درمان خانگی فتق ناف
کمپرس سرد از متداول‌ترین روش‌های درمان خانگی فتق ناف است که درد و التهاب را کاهش می‌دهد. کمپرس گرم روی ناحیه فتق می‌تواند به بهبود جریان خون و کاهش درد کمک کند. سایر روش‌های درمان خانگی فتق ناف عبارتند از:
- انجام تمرینات سبک و نرم مانند پیاده‌روی
- مصرف داروهای مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن
- استفاده از بند یا تسمه برای نگه‌داشتن فتق در محل خود
- رعایت بهداشت و تغذیه مناسب
- اجتناب از فعالیت‌های شدید بدنی
- مصرف غذاهای سرشار از فیبر برای نرم نگه داشتن مدفوع
دنبال سریع‌ترین راه درمان برای فتق ناف هستی؟ از متخصص راهنمایی بگیر.
۵. برای درمان فتق ناف نوزاد چه باید کرد؟
بیشتر موارد فتق ناف نوزاد بدون درمان تا یکسالگی یا تا قبل ۴ یا ۵ سالگی خود به خود برطرف می‌شوند. در صورتی که فتق ناف نوزاد بزرگ شود یا تا ۴-۵ سالگی برطرف نشود، باید جراحی کند.
عوارض فتق ناف
فتق ناف می‌تواند عوارض مختلفی داشته باشد. از آنجایی که فتق باعث توقف خونرسانی به بخشی از اندام یا بافت محبوس‌شده میشود، ممکن است علاوه بر احساس توده یا برآمدگی زیر پوست، درد ناگهانی و شدید در ناحیه‌ای از بدن، مانند کشاله ران، ران، اطراف ناف، زیر سینه و اطراف بیضه، احساس کنید. برخی از مهم‌ترین عوارض فتق ناف عبارتند از:
- گیرکردن یا انسداد روده
- عفونت در ناحیه شکم
- درد و ناراحتی شکم
- تغییر ظاهر بدن و برآمدگی و تغییر در شکل ناحیه شکم
عوارض فتق ناف در بارداری
در برخی افراد، نقطه‌ای که بند ناف آن‌ها در زمان تولد جدا شده، هرگز کاملا بهبود نمی‌یابد و منجر به ایجاد سوراخ کوچکی در عضله شکمی یا بافت پشت ناف میشود. برای زنانی که این وضعیت را دارند، تغییرات فیزیکی در طول بارداری می‌تواند احتمال ابتلا به آنچه به عنوان فتق پس از زایمان شناخته میشود، را افزایش دهد.
متن انگلیسی:
operarme
Usually, umbilical hernias do not pose any risk to the pregnant woman or the baby, although sometimes when they are larger, the intestines can become trapped by the hernia and what is called “hernia strangulation” can occur, which can cut off the blood flow in the area and be dangerous for the mother
ترجمه متن:
معمولا فتق ناف هیچ خطری برای زن باردار یا نوزاد ایجاد نمی‌کند، اگرچه در مواردی که فتق ناف بزرگتر باشد، احتمال درگیری روده‌ها وجود دارد که به آن «خفگی فتق» می‌گویند. در چنین مواردی، جریان خون در این ناحیه قطع شده و برای مادر خطرناک است.
پیشگیری از فتق ناف
هیچ راهی برای پیشگیری فتق ناف نوزاد وجود ندارد، حتی گاهی در بزرگسالان هم راهی برای پیشگیری فتق نیست. با پرهیز از انجام کارهای تکراری در بزرگسالان که به اندام داخل شکمی فشار می‌آورند مانند بلند کردن اجسام سنگین، می‌توان از فتق ناف پیشگیری کرد. داشتن وزن سالم نیز ریسک ابتلا به فتق ناف را کاهش می‌دهد.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
فتق ناف عارضه شایعی در نوزادان است که معمولا مشکلی ایجاد نمی‌کند. در بزرگسالان می‌تواند خطرناک باشد، حتی اگر در حال حاضر مشکلی ایجاد نکند، در آینده مشکلات بالقوه‌ای به وجود می‌آورد. در صورتی که فتق بزرگ شده و به مرور بهبود نیابد، باید به پزشک جراح عمومی یا دکتر متخصص داخلی مراجعه کنید. شما می‌توانید از خدمات غیرحضوری دکترتو برای ویزیت آنلاین جراح عمومی یا متخصص داخلی آنلاین کمک بگیرید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!