کیست تخمدان چیست و چطور تشخیص داده می‌ شود؟ – مجله سلامت دکترتو

همه چیز درباره کیست تخمدان که باید بدانید

آنچه در این مقاله می‌خوانید

کیست تخمدان ساختاری کیسه‌مانند و پر از مایع است که ممکن است روی سطح تخمدان یا درون آن ایجاد شود. این عارضه در میان زنان به‌خصوص در سال‌های باروری، بسیار شایع است. بسیاری از کیست‌ها بی‌علامت هستند و به‌صورت طبیعی طی چند ماه بدون نیاز به درمان خاصی از بین می‌روند. با این حال برخی از آن‌ها می‌توانند بزرگ، دردناک یا حتی خطرناک باشند و باعث مشکلاتی مانند درد لگن، اختلال در چرخه قاعدگی یا ناباروری شوند.

approved-by-doctors

تأیید‌‌‌‌‌‌‌ شده توسط پزشکان متخصص دکترتو

محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشکان دکترتو مشاوره بگیرید.

زمان مطالعه : 13 دقیقه
علائم کیست تخمدان و روش های تشخیص و درمان آن

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

کیست تخمدان یک بیماری شایع در بین زنان و دختران است که ممکن است هر خانمی در طول زندگی خود حداقل یکبار به آن دچار شود. این عارضه عموما خطرناک نیست و بدون دارو یا درمان ناپدید می‌شود اما در‌صورتی‌که رشد کند یا بترکد می‌تواند خطرناک و دردآفرین باشد. مراجعه به متخصص زنان یا دکتر مامایی، اولین قدم برای درمان آن است. اگر دچار کیست تخمدان شده‌اید نگران نباشید! می‌توانید از طریق سامانه دکترتو با بهترین دکتر زنان به صورت تلفنی صحبت کنید و مشاوره بگیرید. در ادامه انواع کیست تخمدان را بررسی می‌کنیم و به علائم و عوارضی که کیست ایجاد می‌کند می‌پردازیم. با ما همراه باشید تا نحوه درمان و علل ایجاد کیست تخمدان را توضیح دهیم.

کیست تخمدان چیست؟

تخمدان بخشی از سیستم تولید مثل زنان است که به صورت یک جفت بادامی شکل در ۲ طرف رحم قرار دارد و از طریق لوله فالوپ به هم متصل است. تخمدان‌ها علاوه بر اینکه به صورت ماهیانه یک عدد تخمک آزاد می‌کنند، هورمون‌های استروژن و پروژسترون را نیز ترشح می‌کنند.

کیست تخمدان به انگلیسی Ovarian Cysts، کیسه‌هایی پر از مایع (گاهی اوقات جامد) با غشایی نازک است که می‌تواند درون تخمدان در دستگاه تناسلی زنان یا روی آن رشد کند. اندازه کیست‌ها ممکن است به اندازه یک فندق یا یک توپ بیس‌بال باشد. کیست معمولا بی‌خطر است و علائمی ایجاد نمی‌کند و ممکن است در طی چرخه قاعدگی مکررا به وجود بیاید و از بین برود.

این نوع کیست در صورتی کشف می‌شود که به دلایل دیگری به پزشک زنان مراجعه کرده باشید. گاهی اوقات کیست‌ها به قدری بزرگ می‌شوند که عملکرد تخمدان را دچار اختلال می‌کنند و انواعی از درد را در ناحیه لگن یا پایین شکم ایجاد می‌کنند. در صورتی‌که کیست بترکد خطرناک می‌شود.

تفاوت کیست تخمدان با تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان چیست؟

برای اینکه هر ماه تخمک گذاری شود، یکی از فولیکول‌های تخمدان رشد می‌کند و وقتی به حد معینی رسید می‌ترکد و تخمک آزاد می‌شود. فردی که به تنبلی تخمدان مبتلا است، چندین فولیکول‌ در تخمدان او با هم رشد می‌کنند اما به یکباره رشد آنها متوقف می‌شود و هیچکدام تخمک آزاد نمی‌کنند و این از مهم‌ترین علائم تنبلی تخمدان است.

دوباره در ماه بعد همان فولیکول‌ها با هم رشد می‌کنند. این موضوع باعث ایجاد زنجیره‌ای از فولیکول‌های نترکیده می‌شود که حاوی مقداری مایع هستند و به آنها پلی کیستیک می‌گویند.

بزرگ شدن کیست تخمدان خطرناک است؟

برای تشخیص بهتر، از متخصص مشاوره بگیر.

انواع کیست تخمدان کدامند؟ + شکل کیست تخمدان

به صورت کلی تخمدان‌ها ممکن است دچار انواعی از کیست‌های فانکشنال (عملکردی) یا پاتولوژیک شوند که اصولا خوش خیم هستند. در ادامه انواع کیست را معرفی می‌کنیم و متوجه می‌شویم که کدام کیست تخمدان خطرناک است.

نوع کیستعلت تشکیلعلائم رایجروش درمان
کیست فولیکولیعدم ترکیدن فولیکول در زمان تخمک‌گذاریاغلب بدون علامت؛ گاهی درد خفیف در یک طرف لگنمعمولا خودبه‌خود رفع می‌شود
کیست جسم زردباقی‌ماندن جسم زرد بعد از تخمک‌گذاریدرد لگنی
تأخیر در قاعدگی
گاهی خونریزی
معمولا خودبه‌خود رفع می‌شود
کیست هموراژیکخونریزی درون کیستدرد ناگهانی
حساسیت شکمی
گاهی خونریزی داخلی
نظارت پزشکی و در موارد شدید جراحی
اندومتریومارشد بافت اندومتر در تخمداندرد مزمن لگنی
درد قاعدگی شدید
ناباروری
دارودرمانی یا جراحی
کیست درموئیدرشد سلول‌های جنینی (مو، چربی و…)معمولا بدون علامت
در صورت بزرگ شدن همراه با درد لگنی
جراحی برای برداشتن کیست
کیست‌های بدخیمرشد سلول‌های سرطانی در تخمداننفخ
کاهش وزن
درد شکمی
خونریزی غیرطبیعی
جراحی
شیمی‌درمانی
پرتودرمانی
انواع کیست تخمدان در زنان

۱. کیست فولیکولی یا فولیکولار (کیست فیزیولوژی)

کیست فولیکولی که به کیست ساده نیز معروف است، رایج ترین نوع کیست تخمدان است و در دسته کیست‌های فانکشنال قرار می‌گیرد. فولیکول‌ها تعدادی کیسه طبیعی در تخمدان هستند که هر کدام حاوی یک تخمک و مقداری مایع است. در چرخه قاعدگی فولیکول رشد می‌کند و در نهایت برای آزاد کردن تخمک باز می‌شود.

در صورتی که فولیکول بیش از حد طبیعی رشد کند و باز نشود، کیست فولیکولار (فولیکولی) به وجود می‌آید. این نوع کیست بسیار رایج و بی‌خطر است و معمولا بدون احتیاج به دارو، طی یک یا دو دوره قاعدگی از بین می‌رود. فرد ممکن است بارها به این نوع کیست دچار شود و بدون آنکه بفهمد در بدنش دفع شود.

متن انگلیسی:
Sometimes, your corpus luteum will keep growing instead of breaking down when it should. When this happens, your corpus luteum fills with fluid, creating a cyst.
ترجمه فارسی:
گاهی اوقات، جسم زرد شما به جای اینکه در زمانی که باید از بین برود، به رشد خود ادامه می‌دهد. وقتی این اتفاق می‌افتد، جسم زرد پر از مایع شده و یک کیست ایجاد می‌کند.

به نقل از سایت clevelandclinic

simple cyst در تخمدان چیست؟

کیست ساده تخمدان یا Simple ovarian cyst یکی از رایج‌ترین و بی‌خطرترین انواع کیست‌ها است. این نوع کیست یک کیسه نازک و گرد است که فقط با مایع شفاف پر شده و دیواره‌های آن صاف و نازک است. معمولا قطر آن کمتر از ۵ سانتی‌متر است و به‌ندرت مشکلی ایجاد می‌کند.

کیست ساده اغلب در زمان تخمک‌گذاری ایجاد می‌شود و طی چند هفته تا چند ماه بعد، خودبه‌خود جذب می‌شود. بیشتر اوقات اصلا علائمی ندارد و کاملا اتفاقی در سونوگرافی دیده می‌شود. پزشک معمولا برای اطمینان چند ماه بعد دوباره سونوگرافی انجام می‌دهد تا از جذب شدن آن مطمئن شود.

چه زمانی برای کیست تخمدان به پزشک متخصص زنان مراجعه کنیم؟
در صورتی که علائمی مثل درد شدید شکم و لگن دارید، به پزشک زنان مراجعه کنید.

۲. کیست جسم زرد یا کیست لوتئال چیست؟

زمانی که فولیکول پاره می‌شود و علائم تخمک گذاری انجام می‌شود، کیسه فولیکولِ خالی منقبض می‌شود و نوعی توده سلولی ایجاد می‌کند که کورپوس لوتئوم یا جسم زرد نام دارد. کورپوس لوتئوم با ترشح هورمون استروژن و پروژسترون رحم را برای بارداری آماده می‌کند.

عوارض کیست لوتئال در بارداری خطرناک است. در صورتی که فولیکول پس از باز شدن و آزاد کردن تخمک، بدون اینکه منقبض شود مجددا بسته و پر از مایع می‌شود. در این شرایط کیست جسم زرد یا لوتئال به وجود می‌آید که معمولا پس از گذشت چند هفته برطرف می‌شود.

کیست لوتئال از دسته کیست‌های فانکشنال است و نسبت به کیست‌های فولیکولی نادرتر است اما امکان دارد رشد کند و با ترکیدن باعث خونریزی یا پیچ‌خوردگی تخمدان شود.

ویژگی‌هاکیست فانکشنال تخمدانکیست غیر فانکشنال تخمدان
تعریفنتیجه فعالیت طبیعی تخمدان در چرخه قاعدگیناشی از رشد غیرطبیعی سلول‌ها یا بافت‌ها
انواع رایجفولیکولار، جسم زرد (لوتئال)درموئید، اندومتریوما، سیست‌آدنوما، کیست‌های بدخیم
شیوعبسیار شایع در زنان در سن باروریکمتر شایع، اغلب نیازمند بررسی دقیق‌تر
علائماغلب بدون علامت، گاهی درد خفیف یا تاخیر در قاعدگیممکن است با درد لگن، خونریزی غیرطبیعی یا فشار شکم همراه باشد
خطر بدخیمیبسیار کمبسته به نوع کیست، ممکن است احتمال بدخیمی وجود داشته‌باشد
درمانمعمولا بدون درمان برطرف می‌شودممکن است نیاز به دارو، جراحی یا پیگیری دقیق داشته‌باشد
در سونوگرافیمعمولا ساده و پر از مایعممکن است پیچیده، چندحفره‌ای یا دارای اجزای جامد باشد
میزان جذب خودبه‌خودمعمولا طی چند هفته تا چند ماه جذب می‌شودمعمولا جذب نمی‌شود و باقی می‌ماند
تفاوت کیست تخمدان عملکردی و غیرعملکردی

کیست لوتئال در بارداری خطرناک است؟

اگر باردار هستید، کیست در بارداری روی جنین نیز تاثیری نخواهد داشت. در موارد بسیار نادری که کیست آنقدر بزرگ می‌شود که می‌تواند به تخمدان‌های شما آسیب برساند یا خطراتی برای بارداری شما ایجاد کند، پزشک می‌تواند آن را برداشته و به شما پروژسترون اگزوژن بدهد تا جایگزین پروژسترون ساخته شده توسط جسم زرد شود.

اندازه کیست لوتئال چقدر است؟

کیست‌های جسم لوتئال معمولاً کمتر از ۳ سانتی‌متر قطر دارند و با دیواره‌ای ضخیم، توده‌دار یا پر متراکم مشخص می‌شوند.

۳. کیست اندومکسیوما یا کیست غیر فیزیولوژی

کیست اندومکسیوما ریشه فیزیولوژی ندارد و در هر دوره پریودی، این کیست در بخش مخاط رحم وجود دارد. این کیست غیرفیزیولوژی هیچ راه خروجی ندارد و به دلیل تجمع خون در کیست با هر سیکل قاعدگی بزرگتر می‌شود و رفع نمی‌شود. این نوع کیست با دارو قابل درمان نیست.

کیست تخمدان در بارداری خطرناک است؟
اگر باردار هستید، کیست در بارداری روی جنین نیز تاثیری نخواهد داشت.

۴. کیست‌ شکلاتی تخمدان یا آندومتریوما

آندومتر بخشی از بافت داخلی رحم است. در صورتی که آندومتر جایی خارج از رحم رشد کند باعث به وجود آمدن وضعیتی می‌شود که به آن آندومتریوز می‌گویند.

اگر آندومتریوز به داخل تخمدان سرایت کند باعث به وجود آمدن کیست‌های شکلاتی می‌شود. کیست شکلاتی یا آندومتریوما حاوی خون غلیظ و متمایل به قهوه‌ای است. این کیست در دسته کیست‌های پاتولوژیک قرار می‌گیرد و درمان قطعی آن جراحی است.

۵. کیست هموراژیک تخمدان چیست؟

کیست هموراژیک زمانی به وجود می‌آید که کیست‌های تخمدان به هر دلیلی خون‌ریزی کنند. این کیست معمولا با درد همراه است. علت عمده ایجاد کیست هموراژیک مشکلات تخمک گذاری است و فقط برای خانم‌هایی که یائسه نشده‌اند به وجود می‌آید.

کیست هموراژیک تخمدان چیست؟
به طور کلی کیست هموراژیک از آن دسته کیست‌های تخمدانی است که چندان تاثیری بر روی باروری شخص نمی‌گذارد.

۶. کیست درموئید یا تروتوماس تخمدان

منشا کیست درموئید جنین است پس این کیست برای خانم‌های مجرد و یائسه به وجود نمی‌آید. این کیست زمانی تشکیل می‌شود که بخشی از سلول‌های جنین در داخل بدن مادر باقی بماند.

این سلول جنینی رشد می‌کند و ممکن است در تخمدان بافت چربی، غضروف، مو یا حتی دندان به وجود بیاورد و به این ترتیب کیست درموئید ایجاد شود. کیست درموئید از دسته کیست‌های پاتولوژیک و خوش‌خیم است. کیست درموئید معمولا علائم ندارد و درمان آن با جراحی امکان‌پذیر است.

۷. کیست سیست آدنومای تخمدان

این نوع کیست غیرسرطانی است اما در خارج از تخمدان و در سطح خارجی آن ایجاد می‌شود. آدنوم‌ها تومورهای غیرسرطانی هستند. آنها ممکن است در امتداد غدد فوق کلیوی، تخمدان، پاراتیروئید یا هیپوفیز شما رشد کنند.

اگر آدنوم شما کوچک است، پزشک ممکن است از درمان دارویی استفاده کند. در موارد شدیدتر، ممکن است به جراحی برای برداشتن آدنوم نیاز داشته‌باشید.

۸. کیست اینکلوژن تخمدان

کیست‌های انکلوژن کیست‌های خوش‌خیم هستند که معمولا در زنان یائسه دیده می‌شوند. ویژگی اصلی آن‌ها این است که معمولا کوچک بوده (کمتر از ۵ سانتی‌متر) و دیواره‌های صاف و بدون جدا شدن دارند. آن‌ها می‌توانند در طول زمان تغییر کنند و اغلب ناپدید می‌شوند.

کیست اینکلوژن تخمدان چیست؟
کیست‌های انکلوژن کیست‌های خوش‌خیم هستند که معمولا در زنان یائسه دیده می‌شوند.

۹. کیست های بدخیم تخمدان و ابتلا به سرطان تخمدان

تا اینجا همه انواع کیست تخمدانی که معرفی کردیم خوش خیم بودند و با دارو یا جراحی قابل درمان بودند اما کیست‌های بدخیم، سرطانی هستند. این نوع کیست‌ها باید سریع تشخیص داده شوند و درمان شوند تا مشکل وخیمی ایجاد نکنند. متاسفانه این نوع کیست دیر علائم نشان می‌دهد و زود تشخیص داده نمی‌شود.

معمولا بیماران به دلایل گوارشی یا سایر بیماری‌ها به پزشک مراجعه می‌کنند و متوجه علائم سرطان تخمدان می‌شوند اما این زمانی اتفاق می‌افتد که سرطان پیشرفت کرده و به بافت‌های اطراف متاستاز کرده است. متاسفانه سرطان تخمدان قابل پیشگیری نیست و درمان آن با دارو یا جراحی به سختی امکان‌پذیر است.

عکس کیست تخمدان

تصاویر کیست تخمدان معمولا از طریق سونوگرافی ترانس‌واژینال یا شکمی گرفته می‌شوند. در این تصاویر، کیست‌ها به صورت حفره‌های سیاه‌رنگ (هیپواکوئیک) با دیواره‌های نازک یا ضخیم دیده می‌شوند. اندازه، شکل و ویژگی‌های داخلی کیست (مانند وجود سپتوم یا مواد جامد) به پزشک در تشخیص نوع کیست و تصمیم‌گیری درباره درمان کمک می‌کند.​

عکس کیست تخمدان
تفاوت چرخه طبیعی و غیرطبیعی تخمدان در کیست تخمدان را مشاهده می‌کنید.

علائم کیست تخمدان چیست؟

مهمترین علائم کیست تخمدان این است که گاهی باعث درد پایین شکم، نفخ، پری یا سنگینی در لگن، درد هنگام رابطه جنسی یا پریودهای نامنظم می‌شود. در برخی موارد، فرد ممکن است با درد ناگهانی و شدید، تهوع یا استفراغ روبه‌رو شود که می‌تواند نشانه پیچ‌خوردگی یا ترکیدن کیست باشد. اگر علائم شدید یا مداوم شد، باید به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق آن بررسی شود.

متن انگلیسی:
Ovarian cysts are common and usually painless and harmless, but they might present painful symptoms that are treatable with medication or surgery
ترجمه فارسی:
کیست تخمدان یک بیماری شایع و معمولا بدون درد و بی‌ضرر است اما ممکن است علائم دردناکی داشته‌باشد که با دارو درمانی یا جراحی قابل درمان است.

به نقل از سایت unmhealth

آیا کیست تخمدان باعث بزرگ شدن شکم میشود؟

در برخی موارد، کیست‌های بزرگ یا متعدد می‌توانند باعث احساس نفخ، سنگینی یا حتی بزرگ شدن قابل مشاهده شکم شوند. این حالت بیشتر در کیست‌های درموئید، اندومتریوما یا کیست‌های بدخیم دیده می‌شود.​

خونریزی کیست تخمدان

برخی کیست‌ها مانند کیست‌های هموراژیک یا اندومتریوما، ممکن است دچار خونریزی داخلی شوند. این خونریزی می‌تواند باعث درد شدید شکمی، حساسیت لگنی و در موارد نادر، کاهش فشار خون شود. در صورت تجربه چنین علائمی، حتما به پزشک متخصص زنان یا عمومی مراجعه کنید.

اینفوگرافی کیست تخمدان
اندازه کیست تخمدان یکی از موارد تعیین کننده خروج کیست از تخمدان است.

خونریزی کیست تخمدان چند روز طول میکشد؟

مدت زمان خونریزی بستگی به نوع و شدت کیست دارد. در بسیاری از موارد، خونریزی خفیف طی چند روز متوقف می‌شود. اما در صورت ادامه‌دار بودن خونریزی یا شدت آن، نیاز به بررسی و درمان پزشکی دارید.

چه موقع دفع یا افتادن کیست تخمدان اتفاق می افتد؟

دفع یا افتادن کیست تخمدان معمولا به این معنی است که کیست به‌صورت طبیعی پاره یا جذب شده است. کیست‌های ساده عملکردی، مثل کیست فولیکولی یا لوتئینی، معمولا طی یکی دو چرخه قاعدگی خودبه‌خود از بین می‌روند و گاهی بدون هیچ علائمی این اتفاق می‌افتد.

اما در برخی موارد، مخصوصا اگر کیست بزرگ باشد یا دچار پیچ‌خوردگی یا پارگی شود، ممکن است فرد درد ناگهانی، لکه‌بینی یا حتی خونریزی داخلی را تجربه کند. اگر چنین علائمی دارید، به‌ویژه اگر همراه با ضعف، سرگیجه یا حالت تهوع است، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.

افتادن ناگهانی کیست معمولا با درد تیز و یک‌طرفه در پایین شکم همراه است.

کیست تخمدان خطرناک است؟
در دوران بارداری نوع خاصی از کیست به وجود می‌آید که نه تنها خطری ندارد بلکه در ۱۲ هفته اول بارداری به حفاظت از جنین کمک می‌کند.

علت کیست تخمدان (علت به وجود آمدن کیست تخمدان چیست؟)

علت به وجود آمدن کیست تخمدان متفاوت است و می‌تواند ژنتیکی یا محیطی باشد. برخی از علت‌های ایجاد کیست‌های تخمدانی شامل اختلال هورمونی، اندومتریوز، بارداری و عفونت‌های شدید لگنی هستند. جالب است بدانید که کیست‌های تخمدانی قبلی هم می‌توانند باعث بروز کیست‌های تخمدانی فعلی شوند. در جدول زیر به تک تک این موارد پرداخته‌ایم.

انواع علل کیستتوضیحات
ژنتیکخانم‌هایی که دچار این مشکل می‌شوند معمولا زمینه ژنتیکی دارند و ممکن است مادر یا خواهرشان نیز دچار کیست شده باشند.
مشکلات هورمونیاختلالات هورمونی ممکن است در چرخه تخمک‌گذاری مشکلاتی به وجود بیاورد. مثلا رشد فولیکول را دچار اشکال کند و تخمک‌گذاری انجام نشود. در این حالت ممکن است فولیکول یا کیسه زرده تبدیل به کیست شود. کیست‌های فولیکولی و لوتئال خودشان نیز باعث اختلالات هورمونی می‌شوند.
آندومتریوزآندومتریوز به شرایطی گفته می‌شود که سلول‌های بافت داخلی رحم (آندومتر) در جایی به جز داخل رحم ایجاد شود. اگر آندومتر به تخمدان نفوذ کند، با هر چرخه قاعدگی بافت آندومتر هم به تغییرات هورمونی پاسخ می‌دهد و ریزش و خون‌ریزی می‌کند. این مساله باعث ایجاد کیست شکلاتی می‌شود.
بارداریدر اوایل بارداری به طور طبیعی در تخمدان‌های همه خانم‌ها کیست جسم زرد تشکیل می‌شود. این کیست تا زمان تشکیل شدن جفت (هفته دوازدهم)، به حاملگی کمک می‌کند و با ترشح هورمون پروژسترون از جنین محافظت می‌کند. کیست جسم زرد گاهی ممکن است تا اواخر بارداری باقی بماند که باید برداشته شود.
عفونت‌های شدید لگنگاهی اوقات عفونت‌های لگن به تخمدان و لوله‌های فالوپ سرایت می‌کند و باعث تشکیل کیست می‌شود.
کیست تخمدان قبلیاگر شما سابقه ایجاد کیست در تخمدانتان داشته‌اید مستعد ابتلای مجدد به آن هستید.
دلایل ایجاد کیست تخم‌دان

چه افرادی در معرض ابتلا به کیست تخمدان هستند؟

همه زنان و دخترانی که پریود می‌شوند ممکن است دچار کیست شوند. شما ممکن است از وجود کیست خود بی خبر باشید و تا آخر عمرتان هم ایجاد، دفع یا افتادن کیست تخمدان را احساس نکنید. این کیست‌ها بی‌خطر هستند. زمانی متوجه کیست خواهید شد که تعداد یا سایز آن افزایش یابد. حدود ۸ درصد از زنان دچار کیست‌های وخیمی می‌شوند که نیاز به جراحی دارند.

چه موقع فولیکول تبدیل به کیست میشود؟

فولیکول حاوی مایعی است که از تخمک در حین رشد محافظت می‌کند و زمانی که تخمک آزاد می‌شود می‌ترکد. اما گاهی اوقات یک فولیکول تخمک را آزاد نکرده یا مایع خود را تخلیه نمی‌کند. اگر تخمک را آزاد نکند، پس از آزاد شدن تخمک منقبض می‌شود. اگر این اتفاق بیفتد، فولیکول متورم شده و به کیست تبدیل می‌شود.

پزشکان پیشنهادی

خوردن چه چیزی باعث کیست تخمدان می شود؟

گرچه تغذیه به‌تنهایی عامل مستقیم ایجاد کیست تخمدان نیست، اما رژیم غذایی نقش مهمی در تنظیم تعادل هورمونی دارد. مصرف زیاد قندهای ساده (مثل شیرینی، نوشابه، نان سفید)، غذاهای فراوری‌شده، فست‌فودها، چربی‌های ترانس و لبنیات پرچرب می‌تواند خطر اختلالات هورمونی را بالا ببرد.

در مقابل، رژیم غذایی حاوی سبزیجات تازه، میوه، پروتئین‌های سالم، غلات کامل و چربی‌های مفید (مثل روغن زیتون و آووکادو) به تعادل هورمونی و عملکرد طبیعی تخمدان کمک می‌کند. درواقع، اصلاح رژیم غذایی یکی از راه‌های پیشگیری و حتی درمان حمایتی برای برخی از انواع کیست تخمدان است.

آیا کیست تخمدان در دختر مجرد هم ایجاد می شود؟

کیست تخمدان ربطی به رابطه جنسی یا ازدواج ندارد. هر دختری که تخمدان فعال دارد، چه مجرد باشد چه متأهل، ممکن است دچار کیست تخمدان شود. درواقع، بسیاری از کیست‌ها به‌صورت طبیعی در فرآیند تخمک‌گذاری ایجاد می‌شوند و در بیشتر موارد هم بدون مشکل خاصی از بین می‌روند.

دختران نوجوان، جوان یا حتی دختران در سنین قبل از بلوغ هم ممکن است به دلایل مختلفی مانند عدم تعادل هورمونی، تخمک‌گذاری نامنظم یا مشکلات زمینه‌ای مانند آندومتریوز، دچار کیست شوند. تشخیص کیست در دختران مجرد معمولا از طریق سونوگرافی شکمی انجام می‌شود (نه واژینال) و بررسی‌های لازم طبق شرایط سنی و وضعیت کلی انجام می‌شود.

بهترین روش درمان کیست تخمدان چیست؟ نکات مهم را در این ویديو ببینید.

کیست تخمدان در یائسگی ایجاد می شود؟

بیشتر کیست‌های تخمدان به چرخه قاعدگی ربط دارند و تعدادی از آنها وابسته به سیکل قاعدگی نیستند. کیست تخمدان پس از یائسگی زودرس کمتر دیده می‌شود اما اگر زنان یائسه دچار کیست شوند احتمال اینکه تبدیل به سرطان شود زیاد است. این زنان باید وضعیت سلامت تخمدان خود را مرتب چک کنند.

نحوه تشخیص کیست تخمدان چیست؟

معمولا متخصص زنان و زایمان با معاینه فیزیکی لگن و چکاپ رحم و تخمدان بیمار می‌تواند کیست تخمدان را تشخیص دهد. در صورتی که پزشک متوجه تورم یکی از تخمدان‌ها شود، انجام برخی از آزمایش‌ها و تست‌ها را به بیمار توصیه می‌کند. آزمایش‌های تشخیص کیست تخمدان شامل موارد زیر هستند:

  • سونوگرافی کیست تخمدان: سونوگرافی اولتراسوند نوعی آزمایش تصویربرداری از اندام‌های داخلی است که بر پایه امواج اولتراسوند می‌تواند تصاویر واضحی از کیست، محل دقیق و اندازه آن ایجاد کند.
  • سی تی اسکن: این روش نیز یکی از روش‌های تصویربرداری از اندام‌های داخلی است اما از سونوگرافی دقیق‌تر است.
  • ام آر آی: MRI نوعی تصویربرداری است که بر پایه میدان‌های مغناطیسی تصاویر واضحی از اندام‌های داخلی ایجاد می‌کند.
  • آزمایش خون: آزمایش خون برای تشخیص کیست‌های سرطانی استفاده می‌شود. در این روش سطح پروتئین خاصی در بدن سنجیده می‌شود. وجود سطوح بالای این پروتئین نشان‌دهنده علائم سرطان تخمدان است. علاوه بر سرطان، فیبروم رحم و آندومتریوز نیز باعث افزایش سطح این پروتئین می‌شود.

همین حالا با کمک بهترین متخصص از شر کیست تخمدان خلاص شو!

درمان کیست تخمدان کدامند؟

بسته به نوع کیست، روش درمان بسیار متفاوت است. بیشتر کیست‌ها نیازی به درمان ندارند و پس از گذشته چند سیکل قاعدگی، بدن به طور طبیعی آن را از بدن حذف می‌کند. درمان کیست زمانی ضرورت پیدا می‌کند که کیست پاره شود یا خودبه‌خود رفع نشود.

نوع درمان کیست بر اساس سن فرد، نوع و اندازه کیست، علائم و وضعیت تاهل او تعیین می‌شود. رایج‌ترین روش‌های درمانی کیست شامل مصرف دارو، روش‌های خانگی (درمان‌های نگهدارنده و علامتی)، درمان‌های طب سنتی همچون استفاده از داروهایی چون بومادران و در نهایت جراحی است. برای انتخاب بهترین روش درمان کیست تخمدانی باید با پزشک زنان مشورت کنید.

در مواردی که کیست بزرگ باشد یا ایجاد علايم ناراحت کننده بکند، باید از روش‌های درمانی تهاجمی به عبارتی قاتل کیست تخمدان مانند داروهای هورمونی و کوچک‌کننده‌ی کیست یا جراحی کمک گرفت.

کیست تخمدان خطرناک است؟ (عوارض کیست تخمدان)

یکی از مهمترین نگرانی‌ها این است که چه اندازه کیست تخمدان خطرناک است. کیست تخمدان معمولا مشکل بزرگی به وجود نمی‌آورد اما گاهی اوقات می‌تواند خطرناک باشد و عوارض زیر را ایجاد کند:

  • پیچ‌خوردگی تخمدان: اگر کیست تخمدان بزرگ باشد می‌تواند باعث پیچ خوردگی یا تکان خوردن تخمدان از جایش شود که منجر به قطع شدن جریان خون به تخمدان می‌شود. این مساله می‌تواند باعث درد ناگهانی و شدید لگن یا حالت تهوع و استفراغ شود. در صورتی که این عارضه درمان نشود می‌تواند باعث مرگ بافت تخمدان شود.
  • ترکیدن کیست: اگر این شرایط به اندازه خطرناک کیست تخمدان برسد امکان ترکیدن آن وجود دارد. در این حالت شما درد شدیدی را در قسمت پایین شکم حس خواهید کرد. اگر کیست عفونی باشد دردی که متحمل می‌شوید دوچندان می‌شود و ممکن است خونریزی رخ دهد. ترکیدن کیست می‌تواند زندگی فرد را به خطر بیندازد.
  • نارسایی تخمدان: نارسایی زودرس تخمدان زمانی اتفاق می افتد که تخمدان‌ها قبل از ۴۰ سالگی کار نکنند. بسیاری از زنان به طور طبیعی در سن ۴۰ سالگی کاهش باروری را تجربه می‌کنند. اما این اتفاق ممکن است باعث یائسگی زودرس یا قاعدگی نامنظم شود.
  • سرطان: در موارد نادر ممکن است کیست تبدیل به سرطان شود. این مورد معمولا درمورد کیست آندومتریوما اتفاق می‌افتد.
نشانه ها و علائم دفع کیست تخمدان چیست؟
زمانی که کیست بترکد، خون و مایعات درون کیست به حفره شکمی منتقل می‌شود .

راه پیشگیری از کیست تخمدان چیست؟

متاسفانه هیچ راهی برای جلوگیری از ایجاد کیست تخمدان وجود ندارد و ابتلا به این عارضه اجتناب‌ناپذیر است اما شما می‌توانید با انجام آزمایش سونوگرافی به صورت ماهیانه از وجود آن به موقع با خبر شوید. سیکل قاعدگی نامنظم نیز می‌تواند هشداری برای ایجاد کیست تخمدان در بدن باشد.

اما نگران نباشید کیست یک بیماری شایع است و قریب به ۹۰ درصد خطر خاصی برای فرد ایجاد نمی‌کند و خود به خود رفع می‌شود اما باید مراقب انواع خطرناک کیست باشید به خصوص خانم‌هایی که سن بالاتری دارند بیشتر در معرض کیست بدخیم هستند.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

در این مطلب از مجله دکترتو سعی کردیم اطلاعات کاملی درمورد کیست تخمدان و انواع آن در اختیار شما قرار دهیم و توضیحات کافی درمورد علائم و علل ایجاد کیست و نحوه درمان آن ارائه دهیم. کیست تخمدان بسیار شایع است و معمولا خطرناک نیست اما اگر بزرگ شود احتمالا علائم و عوارضی را برای شما ایجاد می‌کند که با تجویز متخصص زنان و زایمان می‌توانید آن را بردارید.

اگر مشکوک هستید که دچار کیست شده‌اید یا علائم خاصی دارید می‌توانید از مجرب‌ترین دکتر متخصص زنان و فوق تخصص مامایی در دکترتو اقدام به گرفتن نوبت حضوری به صورت آنلاین کنید. دکترتو فرصت فوق‌العاده‌ای را برای شما ایجاد کرده‌است تا در کوتاه‌ترین زمان و به ساده‌ترین شیوه،‌ از دکتر متخصص نوبت دریافت کنید. دریافت نوبت به شکل آنلاین انجام می‌گیرد و در این سایت امکان مشاوره‌ی تلفنی یا پیامی هم وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!

پرسش‌های متداول

در چرخه تخمک گذاری، زمانی که فولیکول پاره شود مقداری از مایعات فولیکول آزاد شده و اعصاب صفاق شکم را تحریک می‌کند که باعث درد شکم می‌شود. بنابراین درد تخمک‌گذاری مربوط به زمانی است که فولیکول پاره شود و تخمک آزاد شود درحالی که کیست فولیکولی زمانی ایجاد می‌شود که فولیکول نترکد؛ پس درد تخمک گذاری مربوط به کیست تخمدان نیست.

یکی از نگرانی‌های رایج درمورد کیست تخمدان این است که خانم‌ها فکر می‌کنند کیست باعث نازایی می‌شود. به طور کلی امکان بارداری با کیست تخمدان وجود دارد اما برخی از کیست‌ها ممکن است قدرت باروری زن را کاهش دهند. این کیست‌ها عبارتند از: کیست آندومتریوما و کیست‌های تخمدان پلی کیستیک.
کیست‌های فانکشنال یا عملکردی به صورت طبیعی در چرخه قاعدگی یا بارداری به وجود می‌آیند و خطری برای بارداری ندارند. این کیست‌ها عبارتند از: کیست فولیکولی و کیست لوتئال (کیسه زرده).

کیست ممکن است در هر دو تخمدان یا یکی از آن‌ها ایجاد شود. کیست از نظر اندازه یا محل قرار گیری متفاوت است و در هر دوره زندگی یک زن امکان دارد یکی از تخمدان‌های او را درگیر کند. معمولا کیست تخمدان خطر خاصی ندارد اما ممکن است در موارد نادری تبدیل به توده سرطانی شود یا اینکه به قدری بزرگ و سنگین شود که وزن نامعقول آن باعث پیچش تخمدان و خونریزی داخلی شود.

در دوران بارداری نوع خاصی از کیست به وجود می‌آید که نه تنها خطری ندارد بلکه در ۱۲ هفته اول بارداری به حفاظت از جنین کمک می‌کند و پس از آن در بدن دفع می‌شود؛ اما گاهی اوقات ممکن است این کیست تا انتهای بارداری از بین نرود که در این صورت باعث خونریزی یا پیچیدگی رحم می‌شود. با رسیدن به این مرحله باید کیست را با جراحی خارج کرد.

خیر، همانطور که قبلا ذکر کردیم اکثر کیست‌های تخمدان از جمله کیست فولیکولی و کیست لوتئال یک فرآیند رایج در بدن همه زنان و دختران است و ممکن است برای هر شخصی به وجود بیاید. این نوع کیست‌ها بعد از گذشت یک یا دو ماه خود به خود از بدن فرد رفع می‌شوند و نیازی به دارو یا جراحی ندارند. جراحی زمانی ضرورت پیدا می‌کند که کیست بسیار بزرگ باشد و با دارو و گذشت زمان برطرف نشود.

فیبروم رحم تومورهای سفت و فشرده‌ای است که از بافت عضلانی رحم ایجاد شده اما کیست تخمدان یک کیسه با غشایی نازک و مملو از مایع است. کیست و فیبروم هر دو می‌توانند علائم مشابهی مانند درد لگن و شکم را ایجاد کنند.

اگر کیست تخمدان بترکد یا پاره شود می‌تواند علائمی مانند درد شدید در قسمت پایین شکم و خونریزی داشته باشد. چنین علائمی نیاز به درمان فوری دارند.

بیشتر کیست‌های تخمدان خوش‌خیم و بی‌خطر هستند، اما بعضی کیست‌ها مخصوصا در سنین بالاتر یا بعد از یائسگی، ممکن است نشانه‌ای از سرطان تخمدان باشند. اگر کیست بزرگ، پیچیده یا ماندگار باشد، پزشک بررسی‌های بیشتری مانند آزمایش خون یا تصویربرداری پیشرفته را توصیه می‌کند تا احتمال بدخیمی را رد کند.

کیست تخمدان در زنان با تخمک‌گذاری فعال، به‌ویژه بین ۱۵ تا ۴۵ سالگی شایع است. بسیاری از کیست‌ها بی‌علامت‌اند اما گاهی با درد شکم، نفخ یا نامنظمی قاعدگی همراه می‌شوند. بهترین راه تشخیص، سونوگرافی لگنی است که شکل، اندازه و نوع کیست را مشخص می‌کند.

کیست تخمدان به‌خودی‌خود باعث عفونت واژن نمی‌شود. اما اگر کیست دچار پارگی یا پیچ‌خوردگی شود یا هم‌زمان با آن عفونت لگنی وجود داشته‌باشد، ممکن است علائمی مشابه با عفونت واژن مثل درد لگن یا ترشحات غیرطبیعی ظاهر شود. در چنین مواردی تشخیص پزشک ضروری است.

دفع یا جذب شدن کیست تخمدان معمولا بدون علامت اتفاق می‌افتد، اما گاهی با کاهش درد، سبک‌تر شدن پریود یا ناپدید شدن علائم قبلی همراه است. بهترین راه اطمینان از دفع کیست، انجام سونوگرافی پیگیری پس از چند هفته است. پزشک تشخیص می‌دهد که کیست جذب شده یا خیر.

 

درد پهلو، به‌خصوص در ناحیه پایین شکم و به‌صورت یک‌طرفه، می‌تواند نشانه وجود کیست تخمدان باشد. وقتی کیست بزرگ می‌شود یا دچار پیچ‌خوردگی یا پارگی می‌شود، ممکن است درد ناگهانی و تیز در پهلو ایجاد کند. البته درد پهلو می‌تواند علل دیگری هم داشته‌باشد و نیاز به بررسی دارد.

جسم لوتئال بخشی از تخمدان است که بعد از آزاد شدن تخمک در زمان تخمک‌گذاری شکل می‌گیرد. این ساختار موقتی، هورمون پروژسترون تولید می‌کند که برای پشتیبانی از بارداری اولیه ضروری است. گاهی جسم لوتئال به‌جای تحلیل رفتن، به کیست پر از مایع تبدیل می‌شود که معمولا بی‌خطر است.

بله، کیست‌ها می‌توانند در سایر بخش‌های لگن یا اندام‌های تولیدمثل مثل لوله‌های فالوپ، رحم یا حتی اطراف تخمدان هم ایجاد شوند. به این نوع کیست‌ها «کیست پارااواریال» گفته می‌شود. این کیست‌ها اغلب خوش‌خیم‌اند و در سونوگرافی تشخیص داده می‌شوند.

برخی کیست‌های تخمدان، به‌ویژه کیست لوتئال یا درموئید، ممکن است در صورت پارگی باعث خونریزی داخلی شوند. همچنین ممکن است کیست‌ها با قاعدگی‌های نامنظم یا لکه‌بینی بین دو پریود همراه باشند. اگر خونریزی شدید، طولانی یا غیرطبیعی دارید، حتما باید توسط پزشک بررسی شوید.

امتیاز شما به مقاله:
(4.3از5)
دسته بندی:
برچسب:
منبع:
فاطمه هستم؛ یک مامای 25 ساله که همیشه از به‌روز بودن و آپدیت کردن خودش و دانسته‌هاش در زمینه پزشکی و پیراپزشکی لذت برده. به خاطر همین مسئله، مدتیه که با دکترتو همکاری می‌کنم و درباره موضوعات مختلف بهداشت و درمان مطالعه می‌کنم، می‌نویسم و با شما به اشتراک می‌گذارم.
مطالب مرتبط