اشکال مختلف سرطان دهان را بشناسید

سرطان دهان یک اصطلاح کلی است که به تمامی انواع سرطان‌هایی که در ناحیه دهان، گلو، لثه و لب‌ها ایجاد می‌شود، اشاره دارد. در واقع اشکال مختلف سرطان دهان می‌تواند شامل سرطان گلو، پشت حلق، لب‌ها و زبان باشد. علائم، شیوه درمان و چشم انداز بیماری در اشکال مختلف سرطان دهان متفاوت است. اگر علائم نگران کننده‌ای را تجربه می‌کنید بهتر است در این باره با یک متخصص دندانپزشکی یا دکتر گوش و حلق و بینی مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سامانه نوبت دهی دکترتو نسبت به دریافت نوبت حضوری و یا مشاوره آنلاین اقدام کنید.

اشکال مختلف سرطان دهان چیست؟

دهان از سلول‌های مختلفی تشکیل شده که ممکن است هر کدام از این سلول‌ها منشا شروع سرطان دهان باشند. در نتیجه اشکال مختلف سرطان دهان، بسته به این که کدام سلول درگیر است، انواع مختلفی دارد. در واقع پزشکان و متخصصان سرطان دهان را بر اساس سلول‌هایی که در آنها سرطان ایجاد می‌شود، طبقه بندی می‌کنند. شایع‌ترین نوع سرطان، سرطان سلول‌های سنگ‌فرشی یا سلول‌های فلسی است که در بخش‌های مختلف داخل دهان از جمله حنجره و گلو را می‌پوشانند. علاوه‌برآن سایر سلول‌هایی که ممکن است منشا سرطان دهان باشند شامل موارد زیر می‌شود:

سرطان سلول سنگفرشی

اکثر انواع سرطان‌های دهان، از نوع سرطان سلول سنگفرشی (SCCs) هستند. این تومورها در داخل سلول‌های سنگفرشی نازکی که دهان و گلو را پوشانده‌اند، ایجاد می‌شوند. در واقع بیش از ۹۰ درصد اشکال مختلف سرطان دهان، از نوع سرطان سلول‌های سنگفرشی هستند. سلول‌های سنگفرشی سلول‌های نازک و مسطحی هستند که شبیه فلس‌های ماهی بوده و در بافت‌هایی که سطح پوست، پوشش اندام‌های توخالی بدن و پوشش دستگاه تنفسی و گوارشی را تشکیل می‌دهند، دیده می‌شوند. کارسینوم سلول سنگفرشی می‌تواند به صورت لکه‌های خشن یا زخم‌های باز در دهان ظاهر شود.

انواع سرطان دهان

یک دسته‌بندی مهم دیگر برای اشکال مختلف سرطان دهان، دسته‌بندی آن بر اساس محل شروع سرطان است. انواع سرطان دهان ممکن است در بخش‌های مختلفی از جمله زبان، لب، گونه داخلی، لثه‌ها، کف دهان یا سقف دهان شروع شود.

۱. سرطان دهان و زبان

یکی از انواع شایع سرطان دهان، سرطان زبان است. در این نوع از سرطان، سلول‌های تشکیل‌دهنده زبان به صورت کنترل نشده رشد کرده و ضایعات و تومورهایی را ایجاد می‌کنند. زبان دو قسمت دارد، زبان دهانی و پایه زبان. سرطان می‌تواند در هر دوی این قسمت‌ها ایجاد شود. در واقع ممکن است سرطان زبان هم در بخش جلویی زبان و هم در بخش انتهایی منتهی به حلق شروع شود. سرطان زبان می‌تواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد و عمدتا با عفونت‌های ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل مرتبط است. علائم سرطان زبان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• لکه‌های قرمز، سفید یا تیره روی زبان
• گلودردی که از بین نمی‌رود.
• یک نقطه درد (زخم) یا توده روی زبان که از بین نمی‌رود.
• درد هنگام بلع
• بی حسی دهان
• خونریزی از زبان

۲. سرطان دهان و گلو

یکی دیگر از شایع‌ترین اشکال مختلف سرطان دهان، سرطان گلو یا سرطان اوروفارنکس است. سرطان اوروفارنکس سرطان‌هایی را توصیف می‌کند که وسط گلو را تحت تاثیر قرار می‌دهند. این نوع سرطان ممکن است هر بخشی از ناحیه حلق و گلو را تحت تاثیر قرار دهد که شایع‌ترین آن، ناحیه میانی گلو است. کام نرم، لوزه‌ها، پشت زبان و دیواره‌های کناری و پشتی گلو ممکن است با این نوع سرطان درگیر شوند.

۳. سرطان دهان و لثه

یکی دیگر از اشکال مختلف سرطان دهان، سرطان لثه است. سرطان لثه از سلول‌های خط لثه شروع می‌شود و ممکن است لثه‌های بالایی یا تحتانی شما را تحت تأثیر قرار دهد. علائم سرطان لثه مشابه التهاب لثه است و معمولا با خونریزی و لثه‌های حساس شروع می‌شود. علائم دیگر شامل لکه‌های روی لثه یا ضخیم شدن بافت‌ها است.

علائم نگران کننده‌ای در لثه داری؟

برای بررسی نوبت بگیر.

رزرو نوبت دکتر دندانپزشکی

۴. سرطان سقف دهان

یکی دیگر از انواع سرطان دهان، سرطان کام سخت یا سقف دهان است که ناحیه جلویی سقف دهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. معمولا این نوع از سرطان به دنبال مصرف تنباکو یا مصرف بیش از حد الکل ایجاد می‌شود. بهداشت نامناسب دهان و دندان و عفونت‌های HPV هم از دیگر علل ابتلا به سرطان سقف دهان هستند. علائم اولیه شامل مشکل در بلع، بوی بد دهان و خونریزی از دهان است. این نوع سرطان نسبت به سایر انواع سرطان دهان کمتر شایع است.

۵. سرطان مخاط دهان

گاهی اوقات سرطان دهان در سلول‌های مخاطی داخلی یا مخاط باکال دیده می‌شود. به این نوع سرطان، سرطان داخلی گونه هم گفته می‌شود. این نوع سرطان در بافت‌های مخاط باکال که داخل گونه‌ها را پوشانده است، ایجاد می‌شود. معمولا مصرف زیاد الکل و استفاده از تنباکو دو عامل اصلی ابتلا به این نوع سرطان دهان هستند. شایع‌ترین نشانه‌های سرطان مخاط دهان شامل توده‌ها یا لکه‌هایی است که در این بخش‌ها دیده می‌شود. درد یا ناراحتی که از دهان تا فک و گلو ادامه می‌یابد هم یکی دیگر از نشانه‌های این نوع سرطان دهان است.

یکی دیگر از اشکال مختلف سرطان دهان که در آن مخاط داخلی درگیر می‌شود، سرطان کف دهان است. سرطان کف دهان می‌تواند باعث ایجاد توده‌ها یا لکه‌های دردناک زیر زبان و درد عمومی دهان و گردن شود.

۶. سرطان دهان و فک

یکی دیگر از اشکال مختلف سرطان دهان، سرطان فک و دهان است. سرطان فک شامل انواع مختلف کارسینوم، سارکوم و کارسینوسارکوم است. در واقع بر اساس بافت درگیر سرطان، سرطان دهان و فک را می‌توان به چند دسته مختلف تقسیم کرد. عمده‌ترین نوع سرطان فک، سرطان سلول‌های سنگفرشی است. شایع‌ترین انواع سرطان فک عبارتند از:

• کارسینوم آملوبلاستیک، این تومور در بافتی که منشا مینای دندان است ایجاد می‌شود و بیشتر فک پایین را درگیر می‌کنند.
• کارسینوم ادنتوژنیک سلول شفاف: توموری که بیشتر در فک پایین دیده می‌شود.
• کارسینوم ادنتوژنیک سلول شبح: یک تومور بسیار نادر که تنها ۵۰ مورد آن در تحقیقات پزشکی گزارش شده است.
• استئوسارکوم: توموری که از استخوان واقعی ایجاد می‌شود.

سرطان فک ممکن است با علائم زیر شناسایی شود:

• توده یا تورم در فک
• زخم‌های دهانی که درد زیادی دارند.
• مشکل در بلع یا باز شدن دهان
• تغییر در ظاهر فک
• جابه‌جایی یا لق شدن دندان‌ها

۷. سرطان لب

یکی دیگر از اشکال مختلف سرطان دهان، سرطان لب است. زخم مداوم روی لب که خوب نمی‌شود می‌تواند نشانه سرطان لب باشد. علل اولیه سرطان لب عبارت‌اند از قرار گرفتن در معرض نور خورشید، استفاده از تنباکو و مصرف زیاد الکل. سرطان لب شامل کارسینوم سلول‌های سنگفرشی لب و ملانوما روی لب می‌شود. ملانوما تهاجمی‌تر از سرطان سلول سنگفرشی است و روی لب‌ها ظاهر می‌شود. علائم و نشانه‌های شایع سرطان لب شامل موارد زیر است:

• زخم روی لب که خوب نمی‌شود.
• یک توده روی لب یا ضخیم شدن آن
• خونریزی، درد یا بی حسی روی لب

علائم مشترک اشکال مختلف سرطان دهان

با وجودی که انواع سرطان دهان ممکن است علائم متفاوتی ایجاد کنند و با نشانه‌های اختصاصی از هم متمایز شوند، اما یکسری علائم مشترک هم بین اشکال مختلف سرطان دهان وجود دارد. این علائم خصوصا در مراحل اولیه بیماری و قبل از گسترش آن، به عنوان علائم اولیه سرطان دهان مشاهده می‌شوند. علائم مشترک شکل‌های مختلف سرطان دهان شامل موارد زیر می‌شود:

• زخم‌های دهانی که بهبود نمی‌یابد.
• لکه‌های سفید و قرمزرنگی که بیش از دو هفته باقی می‌مانند.
• بوی بد دهان
• خونریزی‌های خفیف و شدید که هیچ دلیل مشخصی ندارد.
• درد و سوزش مداوم در دهان
• احساس توده یا تورم غیرعادی در بخش‌های مختلف دهان و گلو
• تورم یا سفتی فک
• گلودرد یا ظاهر شدن یک سری لکه و توده در گلو
• تورم فک
• بی حسی در دهان یا زبان
• مشکل در جویدن، صحبت کردن یا حرکت فک و زبان

عوامل خطر اشکال مختلف سرطان دهان

عوامل خطر مختلفی وجود دارند که می‌توانند احتمال ابتلا به انواع سرطان دهان را افزایش دهند. این عوامل به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر بافت‌های دهانی اثر می‌گذارند و احتمال بروز تغییرات سلولی که منجر به سرطان می‌شود را بیشتر می‌کنند. مصرف مواد دخانیاتی مانند سیگار و قلیان، مصرف زیاد الکل و عادات بد تغذیه‌ای مانند کمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی، از مهم‌ترین عوامل افزایش‌دهنده خطر ابتلا به سرطان دهان هستند. همچنین، عفونت‌های ویروسی مانند HPV (ویروس پاپیلومای انسانی) و قرارگیری در معرض تابش‌های خورشیدی برای سرطان لب نیز از عوامل قابل توجه محسوب می‌شوند. تشخیص زودهنگام و رعایت نکات بهداشتی می‌تواند در پیشگیری از این نوع سرطان‌ها نقش مؤثری داشته باشد. عوامل خطر سرطان دهان شامل موارد زیر می‌شود:

• مصرف سیگار و قلیان
• مصرف الکل
• عفونت با ویروس HPV
• قرارگیری در معرض تابش UV
• سابقه خانوادگی سرطان دهان
• بهداشت ضعیف دهان و دندان
• تغذیه ناکافی و کمبود ویتامین‌ها
• سن بالای ۴۰ سال

روش های تشخیص اشکال مختلف سرطان دهان

تشخیص اشکال مختلف سرطان دهان ابتدا با یک معاینه فیزیکی و بررسی علائم و نشانه‌ها انجام می‌شود. در ادامه پزشک از روش‌های تخصصی زیر برای تشخیص انواع سرطان دهان استفاده می‌کند:

• بررسی و معاینه فیزیکی دهان و لب‌ها
• بیوپسی سرطان دهان؛ بیوپسی روشی برای برداشتن نمونه‌ای از بافت مشکوک برای آزمایش در آزمایشگاه است. برای بیوپسی سرطان دهان، یک پزشک ممکن است از یک ابزار برش برای بریدن برخی از بافت‌های مربوط به دهان استفاده کند.
• آندوسکوپی یا سایر تست‌های تصویربرداری مانند اسکن‌های اشعه ایکس، CT، MRI و توموگرافی گسیل پوزیترون که اسکن PET نیز نامیده می‌شود برای تشخیص قطعی سرطان و تعیین مرحله سرطان دهان در صورت نیاز انجام می‌شود

درمان اشکال مختلف سرطان دهان

درمان اشکال مختلف سرطان دهان بر اساس مرحله بیماری و شدت علائم متفاوت است. عمدتا انواع سرطان دهان در مرحله اول با پرتودرمانی و دارودرمانی درمان می‌شوند. داروهایی که به درمان سرطان دهان کمک می‌کنند شامل شیمی درمانی، درمان هدفمند و ایمونوتراپی هستند. در مراحل پیشرفته‌تر، اصلی‌ترین گزینه درمان سرطان دهان، جراحی است. در طی این عمل، انکولوژیست سلول‌های سرطانی دهان را خارج می‌کند. وسعت جراحی بستگی به اندازه سرطان دارد. اگر سرطان به استخوان گسترش یافته باشد، در صورت لزوم جراح مقداری از بافت استخوان را نیز برمی‌دارد. در آخرین مرحله بسته به شرایطی که هر بیمار دارد، ممکن است به چند جلسه رادیوتراپی و شیمی درمانی هم نیاز باشد تا سلول‌های سرطانی به صورت کامل از بین بروند.

دنبال درمان قطعی برای سرطان دهان هستی؟ از متخصص سوال کن.

دکتر سرطان دهان

۱. تفاوت درمان انواع سرطان دهان

درمان سرطان دهان بسته به نوع، محل و مرحله پیشرفت بیماری می‌تواند متفاوت باشد. برای سرطان‌های ابتدایی و در مراحل اولیه، جراحی برای برداشتن تومور به همراه پرتودرمانی معمولا گزینه‌های اصلی درمان هستند. در مواردی که سرطان به غدد لنفاوی یا سایر بخش‌های بدن گسترش یافته باشد، از شیمی‌درمانی یا ترکیبی از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی استفاده می‌شود. برخی از سرطان‌های دهان که به ویروس HPV مرتبط هستند، ممکن است به درمان‌های هدفمند یا ایمونوتراپی پاسخ بهتری دهند. درمان‌های انتخابی ممکن است شامل جراحی‌های پیچیده‌تر مانند بازسازی دهان پس از برداشتن تومور و یا استفاده از روش‌های درمانی مکمل برای کاهش عوارض جانبی باشد. به‌طورکلی، انتخاب درمان بستگی به نوع سرطان، محل دقیق آن و وضعیت عمومی بیمار دارد.

پیشگیری از اشکال مختلف سرطان دهان

ابتلا به سرطان، از جمله سرطان دهان در بیشتر مواقع اجتناب‌ناپذیر است. اما می‌توان با رعایت برخی نکات ریسک ابتلا به اشکال مختلف سرطان دهان را تا حدود زیادی کاهش داد. این موارد عبارتند از:

• سیگار و سایر دخانیات را کنار بگذارید، چرا که سیگار کشیدن اصلی ترین علت ابتلا به اشکال مختلف سرطان دهان است.
•  مصرف الکل را به حداقل برسانید.
• از جویدن و شکستن آجیل های سخت با دندان خودداری کنید.
• مراقب روابط جنسی خود باشید و با زدن واکسن پاپیلومای انسانی، ریسک ابتلا به این عفونت را کم کنید.
• کمتر در معرض اشعه مضر خورشید قرار بگیرید.
• همیشه ضدآفتاب بزنید.
• مصرف میوه و سبزیجات را افزایش دهید و یک رژیم غذایی سالم و مغذی داشته باشید.
• بهداشت دهان و دندان خود را حفظ کنید و مرتب مسواک بزنید.
• به صورت مرتب ویزیت‌های دندانپزشکی داشته باشید و از سلامت دهان و دندانتان مطمئن شوید.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

سرطان دهان اشکال مختلفی دارد و بسته به این که منشا شروع این نوع سرطان کجاست، رویکرد درمانی متفاوت است. هر یک از اشکال مختلف سرطان دهان، علائم و عوارض متفاوتی را ایجاد می‌کنند؛ بنابراین با شناخت اشکال مختلف سرطان دهان و دنبال کردن علائمی که هر یک از آنها ایجاد می‌کنند، می‌توانید با مراجعه به موقع به یک متخصص دندانپزشکی یا دکتر گوش و حلق و بینی، ریسک پیشرفت بیماری و گسترش آن به سایر نواحی را کاهش دهید. سرطان دهان معمولا با یک زخم، توده یا لکه‌های سختی که بیش از چند هفته از بین نمی‌روند، مشخص می‌شود. درست مانند دیگر انواع سرطان، در مورد سرطان دهان هم می‌توان با تشخیص به موقع، شانس بهبودی و درمان را افزایش داد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!