فهرست مطالب
پاره شدن دیسک کمر یکی از مشکلات شایع ستون فقرات است که به دلایل مختلفی از جمله افزایش سن، آسیبهای فیزیکی یا فعالیتهای سنگین ایجاد میشود. این مشکل میتواند بر کیفیت زندگی فرد تأثیر زیادی بگذارد و در صورت عدم درمان مناسب، عوارض جدیتری را به همراه داشته باشد. اما اگر طی یک خانه تکانی با درد شدید کمر مواجه شدید بهتر است قبل از خود درمانی به پزشک ارتوپد مراجعه کنید. شما میتوانید از سامانه نوبت دهی دکترتو به منظور تعیین وقت ویزیت حضوری و یا مشاوره تلفنی و متنی با پزشکان کمک بگیرید.
پاره شدن دیسک کمر چیست؟
پارگی دیسک کمر یا فتق دیسک زمانی رخ میدهد که دیسک بین مهرهای که مانند یک ضربه گیر عمل میکند، آسیب دیده و بخشی از هسته نرم آن از لایه بیرونی سختتر بیرون میزند. این بیرونزدگی میتواند به اعصاب اطراف فشار وارد کرده و باعث درد، بیحسی و ضعف در کمر، پاها و حتی دستها شود. در این شرایط به عبارتی لایه خارجی دیسک (آنولوس فیبروزوس) دچار پارگی شده و مواد داخلی ژلهای شکل دیسک (نوکلئوس پولپوسوس) به بیرون نشت میکنند. این اتفاق میتواند باعث فشار بر اعصاب مجاور و بروز علائمی مانند درد و ضعف عضلانی شود.
فرق پاره شدن دیسک کمر با فتق دیسک کمر
بسیاری از افراد به صورت دقیق فرق بین پاره شدن دیسک کمر با فتق دیسک کمر را نمیدانند. به طور کلی پاره شدن دیسک کمر معمولا به ترک یا شکستگی دیسک اشاره دارد، در حالی که فتق دیسک کمر به بیرون زدن یا جابهجایی محتوای داخلی دیسک از جای خود و فشار بر اعصاب اطراف گفته میشود. با این حال در جدول زیر به صورت دقیقتری به بررسی تفاوت این دو معضل میپردازیم:
ویژگیها | پاره شدن دیسک کمر | فتق دیسک کمر |
---|---|---|
تعریف | پارگی لایه خارجی دیسک بدون خروج کامل مواد داخلی | خروج مواد داخلی دیسک به دلیل پارگی لایه خارجی |
شدت علائم | ممکن است خفیفتر باشد. | معمولا علائم شدیدتر و عصبیتر |
نیاز به جراحی | کمتر شایع است. | در موارد شدید ممکن است نیاز باشد. |
فشار بر اعصاب | ممکن است وجود نداشته باشد. | معمولا فشار زیادی بر اعصاب وارد میکند. |
علائم پاره شدن دیسک کمر
پاره شدن دیسک کمر یا فتق دیسک میتواند باعث بروز علائمی مانند درد شدید و تیرکشنده در ناحیه کمر یا پایینتر از آن، به ویژه در پاها، شود. این درد ممکن است به طور موقت یا مزمن بماند و با حرکت یا ایستادن بدتر شود. افراد ممکن است احساس بیحسی، سوزش یا ضعف در پاها یا اندامها داشته باشند، که نشانهای از فشار روی اعصاب است.
در برخی موارد، افراد قادر به کنترل عضلات پای خود نبوده و مشکل در راه رفتن یا حفظ تعادل پیدا میکنند. همچنین در مواقع نادر، بیاختیاری در ادرار یا مدفوع میتواند از علائم حاد این وضعیت باشد که نیاز به درمان فوری دارد.
علت پاره شدن دیسک کمر
پاره شدن دیسک کمر معمولا به دلیل فرسایش و آسیبهای طولانیمدت ناشی از فشارهای مکرر و سنگین به ستون فقرات ایجاد میشود. عوامل مختلفی میتوانند باعث ضعیف شدن دیسکها و در نهایت پاره شدن آنها شوند، از جمله بالا رفتن سن، که باعث کاهش آب موجود در دیسکها و کاهش انعطافپذیری آنها میشود.
همچنین انجام فعالیتهای سنگین، بلند کردن اشیای سنگین به طور نادرست، نشستن طولانیمدت با وضعیت نامناسب، و آسیبهای ناگهانی ناشی از تصادفات یا ضربههای مستقیم میتوانند فشار زیادی به دیسکهای کمر وارد کرده و منجر به پارگی آنها شوند. در برخی افراد، ژنتیک یا مشکلات مادرزادی نیز میتوانند نقش مهمی در آسیبپذیری دیسکها ایفا کنند.
تشخیص پاره شدن دیسک کمر
تشخیص پاره شدن دیسک کمر معمولا از طریق معاینه بالینی و ارزیابی علائم انجام میشود. پزشک ممکن است با توجه به تاریخچه پزشکی و علائمی مانند درد شدید، بیحسی یا ضعف در پاها، به این وضعیت مشکوک شود. در برخی موارد، آزمایشهای عصبی مانند الکترومیوگرافی (EMG) نیز ممکن است برای بررسی فعالیت عضلات و اعصاب انجام شود.
عکس ام آر آی دیسک کمر
عکس ام آر آی دیسک کمر تصویری دقیق از وضعیت دیسکهای بین مهرهای و ساختارهای اطراف آن ارائه میدهد. در این تصاویر، پارگی یا فتق دیسک به صورت برآمدگی یا بیرون زدگی مواد داخلی دیسک به سمت کانال نخاعی یا اعصاب مشاهده میشود. همچنین، علائم فشاری بر اعصاب مانند تنگی کانال نخاعی یا التهاب ریشههای عصبی نیز قابل مشاهده است. این تصاویر به پزشک کمک میکنند تا محل دقیق آسیب را شناسایی کرده و روش درمانی مناسب را پیشنهاد دهد.
درمان پاره شدن دیسک کمر
درمان پاره شدن دیسک کمر معمولا با روشهای غیرجراحی مانند دارو، فیزیوتراپی و استراحت شروع میشود. در موارد شدیدتر، جراحی ممکن است برای برداشتن دیسک آسیبدیده یا تثبیت مهرهها نیاز باشد. در ادامه به طور مفصل به بررسی روشهای درمان میپردازیم:
برای پاره شدن دیسک کمر چه باید کرد؟
برای درمان پاره شدن دیسک کمر، اولین گام مشاوره با پزشک متخصص است تا تشخیص دقیق و مناسبترین روش درمان تعیین شود. درمانهای غیرجراحی معمولا شامل استراحت، فیزیوتراپی، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) برای کاهش درد و التهاب، و در برخی موارد تزریق استروئید برای کاهش التهاب و درد شدید است.
همچنین، تغییرات در سبک زندگی مانند اجتناب از فعالیتهای سنگین، حفظ وضعیت صحیح بدن هنگام نشستن و ایستادن و تقویت عضلات کمر با ورزشهای مخصوص میتواند مفید باشد. در موارد حاد و شدید که به درمانهای غیرجراحی پاسخ نمیدهد، ممکن است جراحی دیسک کمر برای برداشتن بخش آسیبدیده دیسک یا تثبیت مهرهها تجویز شود.
۱. عمل پاره شدن دیسک کمر
عمل جراحی برای پاره شدن دیسک کمر زمانی توصیه میشود که روشهای غیرجراحی نتوانستهاند درد و علائم بیمار را کاهش دهند یا فشار شدیدی بر اعصاب ایجاد شده باشد که به عملکرد بدن آسیب برساند. در این جراحی، معمولا دیسک آسیبدیده به طور کامل یا جزئی برداشته میشود تا فشار از روی اعصاب و نخاع برداشته شود. یکی از روشهای رایج، میکروجراحی است که در آن از ابزارهای دقیق و کم تهاجمی استفاده میشود.
در موارد دیگر، عمل جراحی شامل تثبیت مهرهها یا حتی جایگزینی دیسک با یک دیسک مصنوعی است. جراحی دیسک کمر معمولا به عنوان آخرین گزینه درمانی در نظر گرفته میشود و بیمار باید از نظر وضعیت عمومی و علائمش تحت ارزیابی دقیق قرار گیرد.
۲. درمان دارویی پاره شدن دیسک کمر
درمان دارویی پاره شدن دیسک کمر شامل استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی برای کاهش درد و التهاب، مسکنهای ضعیف یا قوی برای تسکین درد و گاهی داروهای شلکننده عضلات برای کاهش اسپاسم عضلانی است. در موارد شدید، ممکن است پزشک داروهای استروئیدی خوراکی یا تزریقی تجویز کند تا التهاب و درد را کاهش دهد. درمان دارویی معمولاً به عنوان بخشی از درمان جامع همراه با استراحت و فیزیوتراپی استفاده میشود.
۳. درمان خانگی پاره شدن دیسک کمر
درمان خانگی پاره شدن دیسک کمر شامل استراحت نسبی و اجتناب از فعالیتهای سنگین است تا به کاهش فشار بر دیسک آسیبدیده کمک شود. استفاده از کمپرس گرم یا سرد میتواند در کاهش التهاب و تسکین درد مؤثر باشد. انجام حرکات کششی ملایم و تقویت عضلات کمر با نظارت پزشک یا فیزیوتراپیست برای بهبود وضعیت بدن و پیشگیری از آسیب بیشتر مفید است. همچنین، حفظ وضعیت صحیح بدن در حین نشستن و ایستادن میتواند از تشدید درد جلوگیری کند.
آیا پاره شدن دیسک کمر با استراحت خوب می شود؟
استراحت میتواند به کاهش فشار بر دیسک آسیبدیده و تسکین موقتی درد کمک کند، اما بهتنهایی کافی نیست تا پاره شدن دیسک کمر به طور کامل درمان شود. استراحت بیش از حد ممکن است باعث ضعیف شدن عضلات کمر و بدتر شدن وضعیت شود. برای درمان مؤثر، ترکیب استراحت با درمانهای دیگر مانند داروهای ضد التهاب، فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی معمولا ضروری است. در صورت عدم بهبود با درمانهای غیرجراحی، ممکن است جراحی به عنوان گزینه نهایی توصیه شود.
۴. درمان پاره شدن دیسک کمر در طب سنتی
در طب سنتی، برای درمان پاره شدن دیسک کمر از روشهایی مانند ماساژ درمانی، استفاده از گیاهان دارویی ضد التهاب مثل زردچوبه و زنجبیل و درمان با فشردهسازیهای گیاهی یا روغنهای گرمکننده مانند روغن کرچک برای کاهش درد و التهاب استفاده میشود. همچنین، طب فشاری و طب سوزنی به عنوان روشهایی برای تسکین درد و بهبود جریان خون در ناحیه آسیبدیده به کار میروند. با این حال، درمانهای طب سنتی باید تحت نظر یک پزشک متخصص و بهعنوان مکمل درمانهای پزشکی انجام شود.
مدت زمان ترمیم پارگی دیسک کمر
مدت زمان ترمیم پارگی دیسک کمر بستگی به شدت آسیب، روش درمان و وضعیت کلی بدن فرد دارد. در موارد خفیف، علائم ممکن است طی چند هفته با درمانهای غیرجراحی مانند استراحت، داروهای ضد التهاب و فیزیوتراپی بهبود یابد. اما در موارد شدیدتر، که ممکن است نیاز به جراحی باشد، زمان بهبودی میتواند طولانیتر شود و ممکن است از چند ماه تا یک سال یا بیشتر طول بکشد. حتی پس از جراحی، بهبودی کامل نیازمند زمان، فیزیوتراپی و مراقبتهای ویژه است تا عضلات و ساختارهای اطراف دیسک ترمیم شوند. باز هم این را در نظر بگیرید که این دوره بهبودی کاملا نسبی است و از فردی به فرد دیگر کاملا متفاوت خواهد بود.
انواع پاره شدن دیسک کمر
پاره شدن دیسک کمر معمولاً به انواع مختلفی تقسیم میشود که بر اساس نوع آسیب، شدت پارگی و محل دقیق آن در ستون فقرات متفاوت است. این عارضه میتواند در اثر فشار مداوم، حرکات نادرست، بلند کردن اجسام سنگین یا حتی فرآیند طبیعی افزایش سن ایجاد شود. پارگی دیسک کمر بسته به میزان بیرونزدگی هسته نرم دیسک از حلقه فیبروزی و همچنین میزان فشاری که به اعصاب اطراف وارد میکند، به دستههای مختلفی تقسیم میشود. در ادامه به انواع شایع پارگی دیسک کمر و ویژگیهای هر کدام اشاره خواهیم کرد:
- فتق دیسک: در این حالت، قسمت داخلی دیسک از دیسک بیرون زده و به اعصاب فشار وارد میکند. این فتق میتواند باعث درد شدید و علائمی مانند بیحسی یا ضعف در پاها شود.
- برآمدگی دیسک: در این وضعیت، دیسک به طور جزئی بیرون زده، اما پاره نشده است. این وضعیت معمولا کمتر از فتق دیسک آسیبزا است، ولی هنوز میتواند باعث درد و ناراحتی شود.
- پارگی دیسک کمر: در این حالت، دیسک به طور کامل پاره شده و مواد داخلی آن از دیسک بیرون میریزد. این نوع آسیب ممکن است باعث درد شدیدی شده و نیاز به درمان فوری داشته باشد.
- ساییدگی دیسک (آرتروز دیسک): در این وضعیت، دیسک به طور تدریجی فرسوده میشود و ارتفاع آن کاهش مییابد. این میتواند منجر به کاهش تحرک و درد مزمن در ناحیه کمر شود.
عوارض پاره شدن دیسک کمر
پارگی دیسک کمر علاوه بر درد شدید و محدودیت حرکتی، میتواند عوارض دیگری را نیز به همراه داشته باشد که بر کیفیت زندگی فرد تأثیر قابلتوجهی میگذارند. این عوارض بسته به شدت آسیب، میزان فشار واردشده به اعصاب نخاعی و همچنین سرعت و نحوه درمان متفاوت خواهند بود. در برخی موارد، عدم درمان بهموقع یا نادیده گرفتن علائم میتواند منجر به بروز عوارض جدی و حتی دائمی شود. همچنین، محل دقیق پارگی دیسک و میزان بیرونزدگی آن از حلقه فیبروزی نیز در تعیین نوع و شدت این عوارض نقش مهمی دارد. برخی از رایجترین عوارض ناشی از پارگی دیسک کمر عبارتند از:
- درد شدید کمر و پاها: فشار بر اعصاب میتواند باعث درد شدید و تیرکشنده در ناحیه کمر و پایینتر از آن، مانند پاها، شود.
- بیحسی و ضعف: فشار بر روی ریشههای عصبی میتواند منجر به بیحسی، سوزش یا ضعف در پاها و اندامها شود.
- مشکل در حرکت و تعادل: در برخی موارد، آسیب به اعصاب میتواند باعث مشکل در راه رفتن یا حفظ تعادل شود.
- بیاختیاری در ادرار یا مدفوع: در موارد نادر، آسیب شدید به اعصاب ممکن است منجر به بیاختیاری در کنترل ادرار یا مدفوع شود.
- آسیب دائمی به اعصاب: در صورتی که درمان به موقع انجام نشود، آسیب به اعصاب ممکن است باعث تغییرات دائمی در عملکرد عصبی، از جمله ضعف عضلانی یا از دست دادن حس در اندامها شود.
پیشگیری از پاره شدن دیسک کمر
پیشگیری از پاره شدن دیسک کمر عمدتا با رعایت سبک زندگی سالم و مراقبت از ستون فقرات ممکن است. برای این منظور، حفظ وضعیت صحیح بدن هنگام نشستن، ایستادن و خوابیدن بسیار مهم است. انجام تمرینات تقویتی برای عضلات کمر و شکم میتواند به پشتیبانی از ستون فقرات کمک کند و از فشار زیاد بر دیسکها جلوگیری کند.
همچنین، در هنگام بلند کردن اجسام سنگین باید از روشهای صحیح استفاده کرد، مانند خم کردن زانوها و نه کمر. اجتناب از اضافه وزن، که فشار اضافی به دیسکها وارد میکند، و انجام تمرینات کششی برای افزایش انعطافپذیری بدن نیز نقش مهمی در پیشگیری از آسیبهای دیسک کمر دارند.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
پاره شدن دیسک کمر مشکلی جدی است که در صورت تشخیص و درمان به موقع، میتوان از عوارض آن جلوگیری کرد. اگر دچار علائمی مانند درد شدید، بیحسی یا ضعف عضلانی شدید، بهتر است فوراً به دکتر متخصص ارتوپد مراجعه کنید. درمان زودهنگام کلید اصلی بازگشت به زندگی عادی است. خوشبختانه شما میتوانید از سامانه دکترتو به منظور مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان کمک بگیرید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!