فهرست مطالب
خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:
احساس تنهایی حالتی است که ما به ارتباط اجتماعی نیاز داریم، اما امکان برقراری ارتباط وجود ندارد. اما احساس تنهایی با تنها بودن یا تنها ماندن یکی نیست. برخی افراد از اینکه با دیگران ارتباط و تعامل زیادی نداشته باشند، احساس رضایت میکنند. اما از نظر سایرین این حالت، نوعی تجربه تنهایی بهشمار میآید. برخی افراد هم فقط در مواقع خاص احساس تنهایی دارند. اگر وضعیت روحی شما نیاز به درمان دارد، میتوانید از طریق سایت دکترتو با متخصص روانشناسی یا روانپزشک به صورت حضوری یا آنلاین در ارتباط باشید.
احساس تنهایی چیست؟
احساس تنهایی یک وضعیت عاطفی است که در آن فرد احساس عزلت، عدم ارتباط و عدم تعلق به دیگران را تجربه میکند. این احساس به صورت فیزیکی و روحی تجربه میشود و در اغلب موارد، به طور عمده به دنبال عدم وجود ارتباطات اجتماعی یا عدم احساس پذیرش و ارتباط با افراد دیگر رخ میدهد. احساس تنهایی میتواند باعث ایجاد احساسات ناخوشایندی مانند اضطراب، افسردگی، ناامیدی و کمبود اعتمادبنفس شود. حس تنهایی در مواقعی روی میدهد که فرد در محیط ناشناس قرار بگیرد یا با تغییرات جدید روبهرو شده یا تجربه از دست دادن عزیزان دارد یا در شرایط اجتماعی نامساعد قرار بگیرد.
علائم همراه با احساس تنهایی
علائم همراه با احساس تنهایی عبارتند از:
- احساس نگرانی
- دوری از فعالیتهای اجتماعی
- احساس انزوای شدید
- ناتوانی در ارتباط عمیق و صمیمی با دیگران
- فقدان دوست نزدیک یا صمیمی
- احساس منفی نسبت به خود و حس بیارزشی
- خستگی و فرسودگی در روابط اجتماعی
- احساس تهی بودن و مشکلات خواب، ضعف سیستم ایمنی بدن
علت احساس تنهایی
عوامل مختلفی میتوانند علت احساس تنهایی باشند:
- عدم وجود ارتباط و ارتباط ناکافی با دیگران
- از دست دادن یا تغییر روابط نزدیک
- تغییرات مهم در زندگی مانند مهاجرت به محل جدید، تغییر محیط کاری، ترک تحصیل، تغییر وضعیت ازدواج
- برخی از مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب، اختلالات اجتماعی و اضطراب اجتماعی
- مشکلات فیزیکی مانند بیماری، ناتوانی جسمی یا محدودیتهای حرکتی
- فاصله فرهنگی، زبانی یا اجتماعی میان فرد و جامعه
- استفاده زیاد از رسانههای اجتماعی و ارتباط مجازی
علت احساس تنهایی در نوجوانان
نوجوانی برهه خاص و حساسی است که بیشتر نوجوانان در این دوره احساس میکنند که درک نمیشوند و به این دلیل احساس تنهایی دارند. از علل شایع ایجاد احساس تنهایی و مشکلات روانی در نوجوانان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییرات اجتماعی مانند تغییر محیط تحصیلی، جابجایی مدرسه جدید، تغییر حلقه دوستان و رابطه با همسالان و خانواده
- فشارها و انتظارات اجتماعی مانند عملکرد تحصیلی، استعدادهای ورزشی یا هنری، تغییرات جسمانی، نظرات همسالان و تحمل اجتماعی
- عدم پذیرش خود، کمبود اعتماد به نفس و احساسات منفی نسبت به خود
- برخی از مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب، اختلال خوردن و اختلالات رفتاری
- تفاوتهای فرهنگی و نسلی میان نوجوانان و افراد بالغ
- استفاده زیاد از رسانههای اجتماعی و تکنولوژی
علت احساس تنهایی در رابطه
رابطههای سالم و رضایتبخش عموما نیاز به ایجاد و حفظ ارتباط عاطفی قوی بین دو نفر دارند. اگر در یک رابطه احساس کنید که نیازهای عاطفی شما برآورده نمیشود و ارتباط محکمی با شریکتان ندارید، میتواند باعث احساس تنهایی شود. در رابطههای سالم، افراد دارای رابطه اجتماعی و شبکههای ارتباطی قوی با دیگران هستند. عدم علاقهمندی به برقراری ارتباط با دیگران میتواند یکی از علل احساس تنهایی در رابطه باشد.
عدم همسویی یا عدم تطابق در ارزشها، اهداف، اهتمامات و نیازها با شریک رابطه هم میتواند علت تنهایی در رابطه باشد. اگر دو نفر در رویکردها و انتظاراتشان نسبت به رابطه با یکدیگر اختلافات زیادی داشته باشند، احساس تنهایی به وجود میآید. در رابطههای سالم، ارتباط موثر و باز و بسته بین دو نفر بسیار مهم است. ارتباط عاطفی ضعیف با شریک عاطفی و عدم برقراری رابطه صحیح میتواند دیگر علت احساس تنهایی در رابطه باشد.
تشخیص احساس تنهایی
احساس تنهایی اغلب بر اساس نشانهها و علائمی تشخیص داده میشود که در رفتار و روحیه بیمار نمایان میشوند. با داشتن این علائم، تشخیص احساس تنهایی در فرد قطعی است:
- احساس انزوا و دوری از دیگران
- کاهش ارتباطات اجتماعی و فقدان علاقه و انگیزه برای برقراری ارتباط
- افکار منفی و بروز نشانه های افسردگی
- کاهش رضایت از رابطه
- کاهش انگیزه و انرژی
- عدم تمایل به مشارکت
تست احساس تنهایی
تستهای مختلفی برای تشخیص احساس تنهایی در روانشناسی وجود دارند که با پاسخ دادن به آنها میتوانید میزان انزواطلبی و حس تنهایی خود را تعیین کنید. بهدلیل تنوع بالای این تستها، پیشنهاد میکنیم حتما با مشورت روانشناس، از تستهای معتبر برای سنجش میزان احساس تنهایی استفاده کنید.
درمان احساس تنهایی
درمان احساس تنهایی به علت و شدت این معضل و وضعیت فرد بستگی دارد. برخی روشهای معمول درمان احساس تنهایی عبارتند از:
- مشاوره روانشناختی با متخصص روانشناس و روان درمانی جهت تشخیص علل تنهایی
- ارتباط با دیگران و دریافت حمایت اجتماعی
- تغییر الگوهای رفتاری روزانه در ارتباطات، شبکه اجتماعی و فعالیتهای معمول
- خودمراقبتی جسمی و روانی مانند تغذیه سالم، ورزش منظم و استراحت کافی
- درمان دارویی
درمان خانگی تنهایی
در کنار مشاوره با روانشناس و درمان تخصصی، میتوانید از درمان خانگی تنهایی هم برای مقابله با این حس ناخوشایند کمک بگیرید. راهکارهای درمان خانگی تنهایی عبارتند از:
درمان تنهایی | توضیحات |
---|---|
ارتباط با دیگران | تماس با دوستان و خانواده، حرف زدن با آنها و به اشتراک گذاشتن احساسات و تجربیات، شرکت در فعالیتهای گروهی |
تلاش برای پیدا کردن فعالیتهای جدید و مورد علاقه | مانند عضویت در باشگاه ورزشی، شرکت در گروههای آموزشی یا شرکت در فعالیتهای اجتماعی |
مراقبت از خود و بهبود سلامت جسمانی و روانی | مانند تغذیه سالم، ورزش منظم، استراحت کافی و انجام فعالیتهایی که امکان لذت بردن از زندگی را به شما میدهند. |
سرگرمی و انجام فعالیتهای سازنده | یادگیری مهارتهای جدید، خواندن کتاب، تماشای فیلم یا سریال، شروع به نوشتن یا هر فعالیت دیگری که به شما لذت بدهد |
تمرین مدیتیشن و تکنیکهای آرامش | – |
پذیرش تنهایی | – |
انواع تنهایی
تنهایی انواع مختلفی دارد که لزوما همه، تمام انواع تنهایی را تجربه نمیکنند. زمانی که نوع تنهایی را بدانید، بهتر میتوانید آن را کنترل و مدیریت کنید. برخی از انواع رایج تنهایی عبارتند از:
- تنهایی ناشی از قرار گرفتن در موقعیت جدید
- احساس تنهایی ناشی از متفاوت بودن از بقیه
- احساس تنهایی بدون عشق ماندن
- احساس تنهایی بدون حیوان ماندن
- احساس تنهایی ناشی از اینکه کسی برای من وقت نمیگذارد
- احساس تنهایی ناشی از داشتن دوستان غیرقابل اعتماد
- تنهایی ناشی از کم حرفی و خجالتی بودن
تنهایی درون فردی
تنهایی درون فردی زمانی روی میدهد که فرد خود را جدا و منفصل از دیگران میپندارد. تنهایی درون فردی حالتی است که فرد نسبت به چیستی خود، طرز تفکر یا اهداف و خواستههایش دچار ناآگاهی میشود. یعنی فرد بخشهایی از وجود خودش را نمیشناسد.
تنهایی بین فردی
تنهایی بین فردی، حالتی است که فرد از لحاظ فیزیکی احساس جدا شدن و انزوا از دیگران دارد. هرچند تنهایی بین فردی، در مواقعی ظاهر میشود که با دیگران ارتباط میگیریم اما احساس وابستگی و تعلقی نسبت به آنها نداریم یا آن رابطه هیچ معنایی برایمان ندارد.
تنهایی اگزیستانسیال (تنهایی وجودی)
تنهایی وجودی یا اگزیستانسیال، نوعی احساس تنهایی است که در آن فرد حس بیکسی و تنها بودن، جدا و منفک بودن از کل دنیا و تمام اطرافیان دارد. حس این تنهایی عمق بیشتری دارد و حجم بزرگتری ایجاد میکند.
عوارض تنهایی
تنهایی میتواند اثرات منفی روی سلامت روانی و جسمی فرد بگذارد. برخی عوارض تنهایی عبارتند از:
- تنهایی مداوم و عدم ارتباط با دیگران ممکن است منجر به افسردگی، کاهش انرژی، احساس بیاهمیتی، افکار منفی، بیخوابی و افزایش وزن یا کاهش وزن شود.
- ایجاد اضطراب و استرس در فرد همراه با علائم فیزیکی مانند اختلال در خواب، نگرانی مداوم، تپش قلب و عرق کردن
- کاهش عملکرد شناختی و کاهش تمرکز و حافظه
- تشدید ریشههای اختلالات روانی مانند افسردگی اساسی، اختلالات اضطرابی، اختلالات خوردن و اختلالات شخصیتی
- کاهش سلامت جسمی، عدم انگیزه برای تغذیه سالم، کاهش فعالیت بدنی و افزایش استرس و بروز مشکلات جسمی مانند فشار خون بالا، بیماریهای قلبی و پرخوری یا کم اشتهایی عصبی
- افزایش خطر بروز مشکلات اجتماعی مانند عدم تعامل موثر با دیگران، مشکلات در روابط عاطفی و کاهش شبکه ارتباطی
عوارض تنهایی مردان
عوارض احساس تنهایی در مردان عبارتند از:
- افزایش خطر افسردگی
- افزایش ریسک اعتیاد و احتمال مصرف مواد مخدر یا الکل
- خطر بروز افکار خودکشی
- کاهش کیفیت زندگی
- کاهش رضایت از زندگی و کاهش احساس ارزشمندی
عوارض تنهایی زنان
احساس تنهایی در زنان بهمرور زمان باعث بروز عوارضی مانند افزایش سطح کورتیزول شده که فشار خون بالا، چاقی و اضافه وزن شدید، ضعف عضلانی، مشکل تمرکز و کاهش حافظه را بهدنبال دارد. بیتوجهی به این نشانههای احساس تنهایی مزمن باعث شده که ریسک ابتلا به بیماریهای جسمی و روحی مانند افسردگی و اضطراب در زنان چند برابر شود. احساس تنهایی، عوارض جسمی و روانی جدی برای زنان بهدنبال دارد و ریسک ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی را در زنان افزایش میدهد.
عوارض تنهایی در خانه
برخی عوارض تنهایی در خانه عبارتند از:
- گرایش به سمت عادتهای نامناسب
- افزایش استرس و اضطراب
- احساس تنهایی و انزوای بیشتر
- اختلال خواب
- بیماری جسمی و روانی
- تشدید افسردگی
عوارض تنهایی شدید
تنهایی شدید میتواند عوارض جدی و نامطلوبی را برای فرد بهدنبال داشته باشد:
- افسردگی عمیق و حاد
- افزایش ریسک اختلالات روانی مانند اضطراب، اختلالات خواب، اختلالات خوردن و اختلالات اضطرابی-اجتماعی
- خطر افزایش فشار خون و مشکلات قلبی و بروز بیماریهای قلبی-عروقی مانند ایسکمی قلبی، سکته مغزی و بیماریهای مرتبط با قلب
- کاهش عملکرد شناختی، کاهش تمرکز و مشکلات حافظه
- خطر افزایش مصرف مواد مخدر و الکل
پیشگیری از تنهایی
پیشگیری از تنهایی میتواند بهبود کیفیت زندگی روانی و اجتماعی را تقویت کند. برخی از راهکارهای پیشگیری از تنهایی عبارتند از:
- برقراری و حفظ روابط اجتماعی با خانواده، دوستان و افرادی که به آنها اعتماد دارید
- شرکت در فعالیتهای گروهی مانند باشگاههای ورزشی، گروههای هنری یا جمعیتهای مربوط به علاقههای شما
- مشارکت در جوامع آنلاین و شبکههای اجتماعی
- برقراری ارتباط با افراد جدید و به اشتراک گذاری علاقهها و تجربیات
- دنبال کردن علایق شخصی
- مراقبت از سلامت روانی خود از جمله مراقبت از استرس و اضطراب، توجه به خواب کافی، تغذیه سالم، ورزش منظم و تمرینات استراحت و مدیتیشن
- مشارکت در فعالیتهای داوطلبانه
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
تنهایی یک وضعیت احساسی است که بسیاری از افراد در زندگی خود تجربه میکنند. این احساس ممکن است به دلایل مختلفی از جمله عوامل اجتماعی، روابط نامناسب، از دست دادن عزیزان، تغییرات در زندگی و حتی مشکلات روحی و روانی بوجود بیاید. اما تنهایی وضعیتی قابل تغییر است و میتوان با تلاش و اقدامات مناسب به آن پایان داد. برای پیشگیری از تنهایی، ارتباط با دیگران و برقراری روابط اجتماعی قوی بسیار مهم است که از طریق خانواده، دوستان، همکاران یا جوامع آنلاین انجام شود.
همچنین، شرکت در فعالیتهای گروهی و علاقهمندیهای مشترک، فرصتی برای آشنایی با افراد جدید و ایجاد ارتباطات بیشتر فراهم میکند. مراقبت از سلامت روانی و روحی نیز بسیار اهمیت دارد. اعتنا به خواب کافی، تغذیه سالم، ورزش منظم و مدیتیشن باعث تقویت روحیه و روابط اجتماعی میشود. خدمت به دیگران و مشارکت در فعالیتهای داوطلبانه و نوع دوستانه نیز میتواند بهبود کیفیت زندگی را تقویت کند و احساس ارتباط و ارزشمند بودن در فرد ایجاد نماید.
شما میتوانید از طریق سایت دکترتو از دکتر روانشناس کمک بگیرید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره دکتر روانشناس آنلاین وجود دارد.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
پسری هستم ۳۵ ساله که بیشتر از ۲۰ ساله تنهام هیچ دوستی ندارم بیشتر عمرم تو تنهایی انزوا میگذره خیلی خجالتی و کمرو بی زبون هستم دیگه امیدی به زندگی ندارم به افسردگی شدید مبتلا شدم نمیدونم چیکار کنم لطفا کمکم کنید
سلام
در این مواقع نباید خودتان را رها کنید
علایم درونگرایی دارید که از ویژگی های شماست
و اختلال محسوب نمی شود
ولی علایم اختلال اضطراب اجتماعی دارید
که نیاز به پیگیری و درمان دارد
روانشناس خوب