آزمایش عملکرد کلیه؛ راهنمای خواندن برگه آزمایش و تحلیل نتیجه آن

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

آزمایش عملکرد کلیه به انگلیسی kidney function testing برای ارزیابی سلامت و کارایی کلیه‌ها استفاده می‌شود. این آزمایش به تشخیص و مدیریت شرایط مختلف مرتبط با کلیه مانند بیماری مزمن کلیه، آسیب حاد کلیه و نارسایی کلیه کمک کرده و فاکتورهایی مانند کراتینین، نیتروژن اوره خون و میزان فیلتراسیون گلومرولی را برای ارزیابی عملکرد کلیه اندازه‌گیری می‌کند. اگر نیاز به انجام آزمایش کلیه دارید، به متخصص عمومی یا نفرولوژی مراجعه کنید. در سایت دکترتو امکان دریافت نوبت ویزیت حضوری و مشاوره آنلاین برای شما قرار دارد.

آزمایش عملکرد کلیه چیست؟

شما دو کلیه در دو طرف ستون فقرات خود دارید که تقریبا به اندازه مشت انسان هستند. آن‌ها در پشت قفسه‌ سینه شما قرار گرفته‌‌اند. کلیه‌ها نقش حیاتی در حفظ سلامت فرد ایفا می‌‌کنند. یکی از مهم‌ترین کارهای کلیه، فیلتر کردن مواد زائد موجود در خون و بیرون کردن آن‌ها از بدن به عنوان ادرار است. کلیه‌ها همچنین به کنترل سطح آب و مواد معدنی ضروری مختلف در بدن کمک می‌کنند. علاوه بر این، کلیه‌ها نقش حیاتی و بسیار مهمی در فرایند تولید مواد زیر در بدن دارند:

• ویتامین D
• گلبول‌های قرمز خون
• هورمون‌هایی که فشار خون را تنظیم می‌کنند

اگر کلیه‌ به درستی کار نکند، مواد زائد می‌توانند در خون و مایعات بدن جمع شوند و به سطوح خطرناکی برسند که باعث آسیب به بدن شده یا حیات فرد را تهدید کنند.

برای خواندن جواب آزمایش کلیه همین الان از دکتر متخصص مشاوره بگیر!

دکتر کلیه آنلاین (دکتر نفرولوژی آنلاین)دكتر فوق تخصص كليه

آزمایش عملکرد کلیه چه چیزهایی را بررسی می کند؟

پنل کلیه، پنل رنال یا آزمایش‌های بررسی عملکرد کلیه که یکی از انواع آزمایشات پزشکی است، برای ارزیابی عملکرد کلیه انجام می‌شود. بررسی آنزیم های کلیه در آزمایش خون سطوح مواد مختلف از جمله مواد معدنی مختلف، الکترولیت، پروتئین‌ها و گلوکز (قند) را برای تعیین سلامت فعلی کلیه‌‌ها اندازه‌‌گیری می‌‌کند. تست‌های پنل کلیه آزمایش‌های ساده‌ای هستند که نمونه‌ای از خون یا ادرار را برای اطمینان از عملکرد صحیح کلیه، بررسی می‌کنند.

تست‌هایی که در قالب پنل کلیه قرار می‌گیرند، ممکن است از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر کمی متفاوت باشند. این آزمایش‌ها سطوح مواد مختلف از جمله مواد معدنی (فسفر، کلسیم)، مواد دفعی کلیه (اوره،‌ کراتینین)، الکترولیت‌ها (سدیم،‌ پتاسیم، کلرید، بی کربنات)، پروتئین (آلبومین) و گلوکز (قند) را در خون اندازه‌گیری می‌کند تا سلامت فعلی کلیه تعیین شود.

بررسی ادرار ۲۴ ساعته، آنالیز ادرار،‌ کشت ادرار، بررسی میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) نیز یکی دیگر از قسمت‌های بررسی عملکرد کلیه است. در صورت وجود نتایج غیرطبیعی در آزمایش اولیه ممکن است آزمایش اضافی مانند تصویربرداری از کلیه یا بیوپسی کلیه برای تشخیص بیماری‌هایی مانند بیماری سرطان کلیه نیز انجام شود.

چگونه بفهمیم کلیه بد کار می کند؟ (چگونه از سلامت کلیه ها مطمئن شویم؟)

بیماری کلیوی اولیه، معمولا علایم یا نشانه‌ خاصی ندارند و در بسیاری از موارد تا زمان وخیم شدن کارکرد کلیه سالم و وضعیت کلیه، علائمی در فرد مشاهده نمی‌شود. تست تنها راه کشف بیماری‌های کلیوی، انجام آزمایش‌های عملکرد کلیه است.

اگر شما ریسک فاکتور خاصی مانند سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌های کلیوی، دیابت، فشار خون بالا، علایم نارسایی کلیه، بیماری‌های قلبی داشته باشید، مهم است که در انجام آزمایش‌های روتین و ازمایش خون کلیه بررسی عملکرد کلیه و علائم کلیه سالم دقت بیشتری داشته باشید.

برای تشخیص، دستور انجام آزمایش و بررسی نتیجه ی آزمایش عملکرد کلیه، به متخصص کلیه، مجاری ادراری و تناسلی یا اورولوژیست مراجعه کنید. اندازه طبیعی کلیه زنان و مردان حدود ۱۲ سانتی‌متر است و نقش کلیه در بدن بسبار مهم است.

نحوه تفسیر و خواندن جواب آزمایش عملکرد کلیه چگونه است؟

تفسیر و خواندن جواب آزمایش عملکرد کلیه شامل درک پارامترهای مختلفی مانند کراتینین، نیتروژن اوره خون و میزان فیلتراسیون گلومرولی است. این آزمایشات به ارزیابی سلامت کلیه (آزمایش سلامت کلیه یا آزمایش مربوط به کلیه) و تشخیص بیماری‌هایی مانند علائم نارسایی کلیه در آزمایش خون یا سنگ کلیه کمک می‌کند.

ٰآزمایش کلیه در برگه آزمایش نمایش داده می‌شوند و محدوده‌های مرجع و رنج نرمال آزمایش کلیه نشان می‌دهند که چه چیزی طبیعی است. عملکرد کلیه اغلب به صورت درصد بیان می‌شود (درصد کارکرد کلیه) که نشان‌دهنده کارایی کلیه‌ها است. هنگام خواندن جواب آزمایش چکاپ کامل، توجه به هرگونه نشانه سنگ کلیه (علامت اختصاری سنگ کلیه در ازمایش) یا ناهنجاری در آزمایش خون که ممکن است نشان‌دهنده مشکلات کلیوی باشد، مهم است. عکس آزمایش کلیه هر فرد نشان از جزئیات متفاوتی دارد.

متن انگلیسی:
A GFR below 60 may mean kidney disease.
ترجمه فارسی:
GFR زیر ۶۰ ممکن است به معنای بیماری کلیوی باشد.

به نقل از سایت niddk

انواع آزمایش‌های عملکرد کلیه کدامند؟

برای بررسی عملکرد کلیه و نشانه‌هایی مانند علائم سندروم نفروتیک پزشک یک سری آزمایشات کلیه را درخواست می‌دهد که مواد مختلف و فاکتورهای متفاوتی را بررسی می‌کند. برخی از این تست‌ها بر روی خون و برخی روی نمونه‌های ادرار رندوم و ادرار ۲۴ ساعته انجام می‌شود. در نتیجه تست‌های عملکرد کلیه یا تست های کلیوی دو دسته هستند:

• تست‌های خون
• تست‌های ادار

آزمایش‌های کلیه	آزمایش سنگ کلیه چیست؟
آزمایش bun	آزمایش ادرار ۲۴ ساعته برای بررسی میزان دفع پروتئین، کلسیم و کراتینین در یک دوره ۲۴ ساعته
آزمایش cr	آزمایش ماکروسکوپی ادرار برای بررسی pH، رنگ، وزن مخصوص و موارد دیگر
تست uc	آزمایش میکروسکوپی ادرار برای بررسی دفع خون در ادرار، وجود کست یا کریستال در ادرار. از مهم‌ترین کریستال‌هایی که در سنگ کلیه در ادرار مشاهده می‌شوند، می‌توان به کریستال اسید اوریک، کریستال کلسیم و کریستال سیستئین اشاره کرد.
آزمایش ua	اجزای ادرار را برای ارزیابی سلامت کلیه و تشخیص ناهنجاری‌ها مانند علائم نارسایی کلیه در آزمایش خون اندازه‌گیری می‌کند.
آزمایش سدیم	یکی از اجزای آزمایشات کلیه است که سطح سدیم خون را اندازه‌گیری کرده و به ارزیابی تعادل الکترولیت و عملکرد کلیه کمک می‌کند.
تست پتاسم	بررسی سطح پتاسیم خون برای ارزیابی عملکرد کلیه و تعادل الکترولیت‌ها مهم است.
آزمایش GRF	تست GFR یا تست نرخ فیلتراسیون گلومرولی مشخص می‌کند که کلیه‌ها چگونه مواد زائد را فیلتر می‌کنند.
آزمایش CBC	آزمایش CBC یا آزمایش کامل شمارش خون برای ارزیابی سلامت کلی بدن و عملکرد کلیه از طریق شمارش گلبول‌های قرمز و سفید خون موثر است.

۱. تست‌ های خون برای بررسی سلامت کلیه

تست‌های زیادی وجود دارد که در کنار هم برای تفسیر وضعیت عملکرد کلیه استفاده می‌شوند. از جمله تست‌های خون مهمی که اختصاص بیشتری به بیماری‌های کلیوی دارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

BUN نیتروژن اوره خون

نیتروژن اوره خون (BUN) یکی از اصلی‌ترین آزمایش‌های عملکرد کلیه است. و با هدف بررسی عملکرد کلیه از طرف پزشک درخواست می‌شود. اوره یک ماده دفعی است که در زمان متابولیسم پروتئین در کبد تولید می‌شود. در این فرایند امونیاک به دست می‌آید که بسیار سمی است. در ادامه این فرایند، این آمونیاک تبدیل به اوره می‌شود که یک ماده دفعی با سمیت کمتر است.

سپس این اوره وارد خون شده و به کلیه‌ها برده می‌شود. در کلیه این ماده دفعی از خون فیلتر می‌شود. اگر کلیه درست کار کند، مقدار ثابت و کمی از اوره باید در خون وجود داشته باشد. این تست مقدار نیتروژن اوره خون (BUN) را در خون اندازه‌گیری می‌کند. در موارد آسیب به کلیه یا کبد، این مقدار BUN ممکن است افزایش پیدا کند. مقدار زیاد BUN در خون می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌های کلیوی یا کبدی باشد.

تست BUN چه زمان درخواست می شود؟

تست BUN به درخواست پزشک در موارد زیر بررسی می‌شود:

• در بازه‌های زمانی معین برای نظارت بر عملکرد کلیه در صورت وجود بیماری‌های مزمن یا شرایطی مانند دیابت، بیمارهای قلبی و یا زمانی که حمله قبلی رخ داده باشد.
• در بازه‌های زمانی معین برای نظارت بر عملکرد کلیه و درمان در صورت وجود بیماری کلیوی تشخیص داده شده.
• قبل یا در حین درمان‌های دارویی خاص یا برای نظارت بر عملکرد کلیه
• همراه با آزمایش کراتینین خون، قبل از انجام سی تی اسکن
• در بازه‌های زمانی معین برای نظارت بر کارآمد بودن دیالیز

مقدار طبیعی BUN چقدر است؟

مقدار BUN بسته به جنس و سن می‌تواند کمی متغیر باشد. همچنین به این نکته دقت داشته باشید که هر آزمایشگاه ممکن است مقادیر مرجع خود را گزارش بدهد. به طور کلی، مقادیر طبیعی BUN به صورت زیر است:

• مردان بالغ: ۸ تا ۲۴ میلی‌گرم بر دسی لیتر (مقادیر طبیعی BUN برای افراد بالاتر از ۶۰ سال مقداری بالاتر از حد نرمال است)
• زنان بالغ: ۶ تا ۲۱ میلی‌گرم در دسی لیتر
• کودکان ۱ تا ۱۷ سال: ۷ تا ۲۰ میلی‌گرم در دسی لیتر

مقادیر بالای BUN  می‌تواند نشان‌دهنده موارد زیر باشد:

• بیماری قلبی
• نارسایی قلبی
• حمله قلبی اخیر
• خونریزی معده و روده
• کم آبی
• سطوح بالای پروتئین
• بیماری کلیوی
• از کار افتادن کلیه
• مشکل در لوله ادراری
• استرس
• شوک

در نظر داشته باشید که برخی داروها مثل برخی آنتی بیوتیک‌ها، ممکن است باعث افزایش میزان BUN شوند. مقادیر پایین BUN نشان دهنده موارد زیر  است:

• از کار افتادن کلیه
• سوءتغذیه
• فقدان شدید پروتئین در رژیم غذایی
• نوشیدن بیش از حد آب

عموما استفاده از دارو برای پایین آوردن سطح BUN توصیه نمی‌شود. با این حال، سطوح BUN غیر عادی لزوما به معنای وجود بیماری‌های کلیوی نیست. عوامل خاص مثل کم آبی، بارداری، مصرف بالا یا کم پروتئین، استروئیدها و پیر شدن می‌‌تواند سطح BUN شما را تغییر دهد بدون اینکه نشان دهنده وضعیت خطرناکی باشد.

تست سلامت کلیه و سنگ کلیه در خانه هم انجام میشود؟ از دکتر بپرس!

دکتر سنگ کلیه

۲. کراتینین خون

تست کراتینین خون، مقدار کراتینین موجود در خون را اندازه‌گیری می‌کند. کراتینین یک ماده دفعی است که در مسیر تولید انرژی در ماهیچه تولید می‌شود. کراتینین از شکستن کراتین تولید می‌شود، ماده‌ای که در ماهیچه وجود دارد.

از این رو مقادیر بالای کراتینین می‌تواند نشان‌دهنده آسیب کلیه‌ها باشد. آزمایش کراتینین خون عموما در کنار تست‌های دیگر از جمله BUN و آلبومین ادرار انجام می‌شود.

چه زمان تست کراتینین درخواست می شود؟

تست کراتینین به عنوان یکی از تست‌های روتین چکاپ سلامتی درخواست می‌شود. همچنین اگر پزشک شما به اختلال یا بیماری کلیوی مشکوک باشد، این تست را همراه با تست‌های دیگر برای بررسی عملکرد کلیه درخواست می‌دهد.

همچنین تست خون کراتینین در کنار تست‌های BUN و آلبومین ادرار، در بازه‌های مشخص برای افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی کاربرد دارد. هم تست BUN و هم تست کراتینین ممکن است قبل از انجام سی تی اسکن در خواست شوند.

مقدار طبیعی کراتینین چقدر است؟

مقدار کراتین به صورت میلی‌گرم در دسی لیتر (mg/dl) گزارش می‌شود. افرادی که ماهیچه بیشتر و بدن ورزیده‌تری دارند، طبیعتا سطوح بالاتری از کراتینین را خواهند داشت. نتیجه تست کراتینین همچنین بسته به سن و جنس می‌تواند متفاوت باشد.

به طور کلی مقدار طبیعی کراتینین در خون به صورت زیر است:

• از ۰.۶ تا ۱.۱ میلی‌گرم در دسی لیتر برای زنان بین ۱۸ تا ۶۰ سال
• از ۰.۶ تا ۱.۲ میلی‌گرم در دسی لیتر برای مردان بین ۱۸ تا ۶۰ سال
• از ۰.۶ تا ۱.۲ میلی‌گرم در دسی لیتر برای زنان بین ۶۰ تا ۹۰ سال
• از ۰.۸ تا ۱.۳ میلی‌گرم در دسی لیتر برای مردان بین ۶۰ تا ۹۰ سال
• برای افراد بین ۰ تا ۱۸ سال، به دلیل متغیرهای زیاد، محدوده مرجعی وجود ندارد.

بالا بودن کراتین کلیه ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:

• انسداد لوله ادراری
• رژیم پر پروتئین
• کم آبی بدن
• مشکلات کلیوی از جمله اسیب کلیه یا عفونت.
• کاهش جریان خون به کلیه ها به دلیل شوک، نارسایی قلبی یا مشکلات ناشی از دیابت.

تاثیر ورزش و رژیم غذایی روی سطح کراتینین چقدر است؟

به طور کلی ورزش در سطح متوسط می‌تواند روی سطح کراتینین تاثیر بگذرد. اگر ورزش سنگین باشد و ماهیچه‌سازی سنگین انجام شود، سطح کراتینین افزایش پیدا خواهد کرد، البته در این صورت هم به مقادیر غیر طبیعی نمی‌رسد.

رژیم غذایی هم می‌تواند بر سطح کراتینین تاثیر داشته باشد. برای مثال اگر شما قبل از ازمایش، گوشت پخته شده خورده باشید، سطح کراتینین افزایش خواهد یافت. همچنین در افراد با رژیم غذایی پر گوشت داشته باشند، این مقدار از ۱۰ تا ۳۰% می‌تواند بالاتر باشد.

اگر مکمل کراتین مصرف کنم، سطح کراتینین خون افزایش پیدا می کند؟

کراتین ماده‌ای است که در اصل در کبد ساخته شده و بعد به ماهیچه‌ها برده می‌شود. و در آنجا به عنوان منبع انرژی برای فعالیت‌های ماهیچه‌ای استفاده می‌شود. مقدار کراتین و کراتینین به حجم ماهیچه فرد هم بستگی دارند.

به این دلیل است که مردان مقادیر طبیعی کراتینین بالاتری دارند. کراتین اکنون در مکمل‌های ورزشی کاربرد دارد. اگر شما کراتین استفاده می‌کنید، سطح کراتینین خون شما نسبت به زمانی که مکمل مصرف نمی‌کنید، بالاتر خواهد بود. در صورت مصرف کراتین، این موضوع را حتما با پزشک خود در میان بگذارید.

نسبت کراتینین/BUN چیست؟

پزشک عموما نسبت بین BUN و کراتینین خون فرد را برای تعیین دلیل بالا بودن آنها نیز بررسی می‌کند. نسبت BUN به کراتینین عموما بین ۱۰.۱ و ۲۰.۱ است. افزایش این نسبت ممکن است به خاطر شرایطی باشد که باعث کاهش جریان خون به کلیه می‌شود.

در شرایطی از قبیل نارسایی قلبی و کم آبی، افزایش پروتئین خون، خونریزی معده و روده یا افزایش پروتیئن در ادرار هم ممکن است این نسبت افزایش یابد. در موراد بیماری‌های کلیوی (به خاطر کاهش تولید اوره) یا سوء تغذیه، ممکن است این نسبت کاهش داشته باشد.

متن انگلیسی:
GFR stands for glomerular filtration rate.
ترجمه فارسی:
GFR مخفف نرخ فیلتراسیون گلومرولی است.

به نقل از سایت kidney

۳. تست نرخ فیلتراسیون گلومرولی GFR

egfr در آزمایش خون چیست؟ کلیه‌ها سیستم فیلتراسیون اصلی بدن هستند. آنها مواد زائد را از خون می‌گیرند و از طریق ادرار از بدن خارج می‌کنند. این فیلتر کردن خون در واحدهای کوچکی در کلیه‌ها به نام گلومرول انجام می‌شود.

اگر کلیه‌های شما درست کار نکند، یعنی گلومرول به خوبی خون را فیلتر نمی‌کند. کلیه‌های سالم هر روز تقریبا ۲۰۰ لیتر خون را فیلتر و حدود ۲ لیتر ادرار تولید می‌کنند. GFR اشاره به مقدار خونی دارد که توسط گلومرول‌ها در هر دقیقه فیلتر می‌شود.

اگر پزشک مشکوک به این باشد که کلیه های شما درست کار نمی‌کنند، تست تخمین نرخ فیلتراسیون گلومرولی یا GFR را درخواست می‌دهد. این تست یک آزمایش خون ساده ولی از جمله تست‌های مهم آزمایش عملکرد کلیه است.

gfr آزمایش خون برای چه کسانی درخواست می شود؟

جی اف آر چیست؟ این تست نحوه عملکرد کلیه‌های شما را نشان دهد. اگر فرد علائم بیماری و اختلالات کلیوی را داشته باشد، این تست از طرف پزشک درخواست می‌شود. همچنین زمانی که فرد درگیر بیماری کلیوی است، برای بررسی کارایی درمان، این تست انجام می‌شود.

علائم بیماری کلیوی عبارتند از:

• ورم بدون دلیل بدن
• ادرار کف آلود
• دشواری در ادرار کردن
• درد در پهلوها

همچنین اگر فرد بیماری داشته باشد یا داروهایی مصرف کند که می‌تواند بر عملکرد کلیه تاثیر بگذارد، این تست درخواست می‌شود.

شرایط زیر می‌توانند بر علکرد کلیه تاثیر بگذارند:

• دیابت
• عفونت‌های مکرر ادراری
• فشار خون بالا
• دشواری در زمان ادرار کردن
• وجود خون در ادرار
• سنگ کلیه
• بیماری کلیه پلی کیستیک
• از کار افتادن کلیه

تست gfr آزمایش خون چگونه انجام می شود؟

تست GFR یک تست ساده خون است که نیاز به آمادگی خاصی ندارد. از خون سیاهرگی برای این تست استفاده می‌شود. چون فرمول خاصی برای محاسبه و تخمین نرخ فیلتراسیون گلومرولی استفاده می‌شود، این اطلاعات را باید در اختیار آزمایشگاه قرار دهید:

• سن
• جنسیت
• نژاد
• قد
• وزن

این فاکتورها بر میزان تولید کراتینین در بدن تاثیر می‌گذارند. همانطور که گفتیم کراتینین یک ماده دفعی است که از کراتین در ماهیچه‌ها ساخته می‌شود، از این رو هر چه حجم ماهیچه‌ها بیشتر، کراتینین بیشتر خواهد بود.

ابه این دلیل است که میزان کراتینین در مردان بالاتر از زنان است. یا در برخی نژادها به دلیل حجم ماهیچه‌ای بالاتر، محدوده کراتینین طبیعی بالاتر است. با بالا رفتن سن هم حجم ماهیچه‌ها کاهش پیدا می‌کند، و طبیعتا کراتینین نرمال کمتر خواهد بود.

نتیجه تست GFR چه معنایی دارد؟

به تست GFR گاها تست تخمین GFR یا eGFR هم گفته می‌‌شود. زیرا چندین محاسبه برای رسیدن به GFR نهایی ضروری است. به همین دلیل است که تست GFR یک اندازه‌گیری غیر مستقیم از نحوه عملکرد کلیه‌ها است.

با توجه به بنیاد کلیه ملی آمریکا، هرچه نتیجه تست GFR پایین‌تر باشد، یعنی آسیب بیشتری به کلیه وارد شده است. پزشک شما می‌تواند از نتیجه GFR برای مشخص کردن میزان آسیب کلیوی در فرد استفاده کند. این عدد به عنوان مرحله آسیب کلیه نیز شناخته می‌‌شود.

مراحل آسیب کلیه عبارتند از:

• مرحله ۱: حداقل یا عدم از دست دادن عملکرد کلیه (GFR 90 یا بالاتر)
• مرحله ۲: کاهش خفیف در عملکرد کلیه (GFR ۶۰ تا ۸۹)
• مرحله ۳: کاهش متوسط در عملکرد کلیه (GFR ۳۰ تا ۵۹)
• مرحله ۴: کاهش شدید در عملکرد کلیه (GFR ۱۵ تا ۲۹)
• مرحله ۵: نارسایی کلیه (GFR ۱۵ یا پایین‌تر)

رنج نرمال gfr چقدر است؟ عدد کمتر از ۶۰ milliliters/minute/1.73m^۲  می‌تواند نشان‌دهنده وجود بیماری کلیوی در فرد باشد. نتایج تست GFR شما بسته به رنج نرمال آزمایشگاه، ممکن است با اعداد فهرست ‌شده در بالا متفاوت باشد. پزشک شما احتمالا توصیه می‌‌کند که در طول چند ماه تست GFR را انجام بدهید تا به یک الگو در عملکرد کلیه به دست آید.

چه داروهایی روی GFR در آزمایش عملکرد کلیه تاثیر می گذارد؟

داروهای خاص می‌توانند بر سطوح کراتینین شما تاثیر بگذارند. زمانی که تست GFR انجام می‌شود، پزشک سطح کراتینین را هم بررسی می‌کند. در مورد تست GFR، اگر از داروهای زیر استفاده می‌کنید باید به پزشک خود اطلاع دهید:

• آنتی‌بیوتیک‌های سفالوسپورین
• آنتی‌بیوتیک‌های آمینوگلیکوزید
• فلوسیتوزین
• سیسپلاتین
• سایمیتیدین
• تریمتوپریم
• ایبوپروفن، اگر میانسال و یا بالاتر هستید.

۴. آنالیز و آزمایش ادرار برای کلیه

تست های ادرار ممکن است به نمونه کوچکی از ادرار یا ادرار جمع آوری شده در بازه ۲۴ ساعته نیاز داشته باشد. آزمایش آنالیز ادرار یک تست ادرار گسترده است که به پزشک در تعیین مشکل نهانی یا تعیین مسیر تست‌های آینده کمک کند. آزمایش آنالیز ادرار به دنبال وجود پروتئین و خون در ادرار است. دلایل مختلفی برای وجود پروتئین در ادرار وجود دارد. که البته همه آنها دلیل بر وجود بیماری نیستند. برای مثال عفونت و ورزش سنگین پروتئین ادرار را افزایش می‌دهد.

از جمله موادی که ممکن است در ادرار وجود داشته باشند، عبارتند از:

• خون
• PUS CELL
• باکتری
• قند
• پروتئین

اگر نتیجه تست برای یک یا چند مورد از این مواد مثبت باشد، می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات زیر باشد:

• عفونت ادراری یا کلیه
• بیماری کلیه
• علائم افتادن سنگ کلیه در مثانه
• دیابت

۵. تست های پروتئین ادرار و نسبت البومین به کراتینین

تست‌های پروتئین ادرار و نسبت پروتئین به کراتینین (UPCR) ادرار به عنوان بخشی از روتین چکاپ و اغلب به عنوان بخشی از آنالیز ادرار، بررسی می‌شوند و نشانگرهای مهمی برای بیماری‌های کلیوی به حساب می‌آیند.

با این حال امروزه برای آزمایش عملکرد کلیه، بررسی نسبت آلبومین به کراتینین (ACR) ارحجیت دارد. این تست‌ها نیاز به نمونه کوچکی از ادرار دارند و هر دو به تعیین مقدار البومین در ادرار کمک می‌کنند. آلبومین پروتیئنی مهمی در خون است.

اگر کلیه مقدار زیادی از آلبومین را از خون فیلتر کرده و وارد ادرار کند، می‌تواند نشان‌دهنده وجود مشکلی در عملکرد کلیه باشد. تست میکروآلبومین ادرار تست حساس‌تری است که می‌تواند حتی کوچکترین مقدار پروتئین در ادرار را هم تشخیص دهد.

افرادی که ریسک بالایی برای ابتلا به بیماری‌ها و اختلالات کلیه دارند، ممکن است حتی در صورت منفی بودن نتیجه تست پروتئین ادرار، نیاز به انجام تست میکروآلبومین ادرار داشته باشند.

مقدار طبیعی پروتیئن ادرار چقدر است؟

مقدار نرمال پروتئین در ادرار ۱۵۰ میلی‌گرم در روز در مورد آلبومین کمتر از ۳۰ میلی‌گرم در روز است. هر مقداری بالاتر از این ممکن است نشان‌دهنده بیماری کلیه باشد.

به صورت موقت در مواردی از قبیل عفونت‌ها، استرس، بارداری، رژیم غذایی، هوای سرد، یا تمرینات ورزشی سنگین ممکن است مشاهده شود. اما وجود دائمی مقادیر بالای پروتئین در ادرار نشان‌دهنده اسیب احتمالی کلیه است و نیاز به بررسی‌های بیشتر  برای تعیین علت دقیق دارد.

برای این آزمایش از نمونه ادرار رندوم استفاده می‌شود. همچنین ممکن است نمونه ادرار ۲۴ ساعته درخواست شود.

۶. تست ادرار ۲۴ ساعته (تست کراتینین ادرار)

یکی از آزمایش‌های عملکرد کلیه، مواد دفعی در مجموع ادرار تولیدی بدن در بازه زمانی ۲۴ ساعته را تست می‌کند. در این تست که به آن کلیرانس کراتینین هم گفته می‌شود، پزشک مقدار کراتینین دفعی در ادرار را در بازه ۲۴ ساعته بررسی می‌کند.

از این تست برای بررسی عملکرد کلیه و میزان دفع پروتئین در ادرار یا پروتئینوری هم استفاده می‌شود. هرچند برای این کار می‌توان از نمونه ادرار رندوم هم استفاده کرد. اما به دلیل اینکه عوامل مختلفی مثل رژیم غذایی، ورزش، میزان آب دریافتی بدن، بر میزان کراتینین تاثیر می‌گذارد، بهتر است از نمونه ادرار ۲۴ ساعته به جای نمونه ادرار رندوم استفاده کرد.

نمونه مورد نظر کراتینین ادرار چگونه تهیه میشود؟

برای این تست باید ادرار خود را در یک بازه ۲۴ ساعته جمع آوری کنید. به این صورت که در ابتدای صبح، ادرار خود را طبق معمول هر روزه تخلیه می‌کنید. از این زمان، مهلت ۲۴ ساعته جمع آوری نمونه شروع می‌شود. در این ۲۴ ساعت تمام ادرار خود را در ظروفی که توسط آزمایشگاه در اختیار شما گذاشته شده است، تخلیه کنید. صبح روز بعد یعنی ۲۴ ساعت بعد، آخرین ادرار خود را هم در ظرف تخلیه کنید و سپس نمونه را به آزمایشگاه تحویل دهید.

مقدار طبیعی کراتینین ادرار چقدر است؟

به دلیل سن و حجم بدنی، متغیرهای طبیعی زیادی در میزان کراتینین دفعی بدن وجود دارد. مقدار کراتینین طبیعی دفعی در طول ۲۴ ساعت برای مردان از ۹۵۵ تا ۲۹۳۶ میلی‌گرم و در زنان از ۶۰۱ تا ۱۶۸۹ میلی‌گرم در ۲۴ ساعت متغیر است.

مقدار کراتینین خارج از محدوده در ادرار ۲۴ ساعته نشان‌دهنده موارد زیر است:

• بیماری‌های کلیوی
• عفونت کلیه
• نارسایی کلیه
• انسداد لوله ادراری مثل سنگ کلیه
• دیستروفی عضلانی پیشرفته
• ماستازیا گراویس

۷. نقش الکترولیت‌ ها در آزمایش عملکرد کلیه

الکترولیت مواد شیمیایی که دارای بار الکتریکی هستند و نقش حیاتی در فرایندهای طبیعی بدن دارند. علاوه‌بر این الکترولیت‌ها به تنظیم مقدار مایعات در بدن و حفظ تعادل اسید-باز در بدن کمک می‌کنند.

از آنجایی که این مواد در کلیه فیلتر و مقدار آنها در خون تنظیم می‌شود، بررسی آنها می‌تواند به تعیین وضعیت سلامت کلیه‌ها کمک کند. الکترولیت‌ها شامل موارد زیر هستند:

• سدیم
• پتاسیم
• کلرید
• بیکربنات (CO2 کل)

۸. مواد معدنی و تست گلوکز

فسفر: یک ماده معدنی که برای تولید انرژی، عملکرد عصب و ماهیچه و رشد استخوان حیاتی است. علاوه بر این فسفر نقش مهمی به عنوان بافر ایقا می‌کند و به حفظ تعادل اسید-باز بدن کمک می‌کند.

کلسیم: یکی از مهم‌ترین مواد معدنی در بدن است. کلسیم برای عملکرد ماهیچه، اعصاب، و قلب ضروری است و برای انعقاد خون و تشکیل استخوان لازم است.

گلوکر انرژی مورد نیاز بدن را تامین می‌کند. یک مقدار پایدار از گلوکز باید برای استفاده بدن در دسترس باشد و یک مقدار نسبتا ثابتی از گلوکز باید در خون باقی بماند.

هر یک از تست‌هایی که در اینجا به عنوان تست پنل کلیه عنوان شد، می‌تواند به صورت مستقل یا در کنار تست‌های دیگر هم انجام شود. این موضوع به هدف تست و تشخیص پزشک بستگی دارد.

۹. تست‌ های تصویربرداری از کلیه

یکی از روش‌ها، سونوگرافی است. این تست از امواج صوتی برای گرفتن یک تصویر از کلیه و تشخیص علائم سنگ کلیه و عفونت کلیه استفاده می‌کند. از این تست ممکن است برای بررسی ناهنجاری‌ها در اندازه یا موقعیت قرارگیری کلیه یا بررسی مواردی مانند سنگ کلیه یا تومور استفاده شود.

سی تی اسکن نیز از پرتوهای ایکس برای تهیه تصویری از کلیه استقاده می‌کند. از این تست برای بررسی ناهنجاری‌های ساختاری یا وجود موانعی مثل سنگ کلیه استفاده می‌شود. این تست نیاز به تزریق وریدی مواد خاصی دارد که ممکن است نگرانی عمده افراد مبتلا به مشکلات کلیوی باشد.

۱۰. بیوپسی کلیه

در بیوپسی نمونه کوچکی از کلیه برداشته شده و برای وجود مشکلات در کلیه بررسی می‌شود. بیوپسی کلیه گاهی ممکن است به دلایل زیر انجام شود:

• برای شناسایی روند یک بیماری خاص یا تعیین پاسخ به درمان
• برای ارزیابی مقدار آسیب وارد شده به کلیه
• برای فهمیدن دلیل جواب ندادن پیوند کلیه

چه کسی باید آزمایش عملکرد کلیه بدهد؟

عواملی مانند فشار خون بالا، دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی، چاقی، کلسترول بالا، یا سابقه خانوادگی بیماری کلیوی، احتمال اختلال کلیه را در فرد افزایش می‌دهد. اگر فردی این عوامل خطر یا همان ریسک فاکتورهای را داشته باشد، پزشک آزمایش‌های بررسی عملکرد کلیه را برای او درخواست می‌دهد.

همچنین اگر فردی علائم و نشانه‌های بیماری و اختلالات کلیه را داشته باشد، آزمایش عملکرد کلیه برای او درخواست می‌شود. در بسیاری موارد بیماری‌های کلیه علائم و نشانه‌های خاصی ندارد و زمانی فرد دچار علائم می‌شود که کلیه در خطر جدی باشد. در بسیاری از موارد بیماری‌های کلیه در آزمایش خون و ادرار مشخص می‌شوند.

اگر نشانه‌های و علائم زیر را داشتید، بهتر است برای اطمینان از عملکرد درست کلیه‌هایتان آزمایش بدهید:

• پف یا ورم، به خصوص اطراف چشم‌ها و یا در صورت، ورم مچ پا، شکم، ران یا قوزک پا
• ادراری که حالت کف مانند دارد، رنگ قهوه‌ای یا قرمز در ادرار (وجود خون)
• کاهش در مقدار ادرار یا نشانه‌های گرفتگی مجاری ادراری
• مشکل در زمان دفع ادرار، مانند احساس سوزش و یا تخلیه غیر عادی در طول ادرار، یا تغییر در دفعات ادرار، به خصوص در شب
• درد در نزدیکی کلیه
• فشار خون بالا

یک علامت یا نشانه به تنهایی ممکن است نشان‌دهنده مشکل خاصی نباشد. با این حال اگر این علائم به صورت همزمان دیده شوند، نشان‌دهنده این است که کلیه‌ها به درستی کار نمی‌کنند. و انجام آزمایش‌های عملکرد کلیه می تواند به تعیین علت بروز این علائم کمک کنند.

همچنین اگر فردی دچار اختلالات یا بیماری های کلیه باشد، تست های پنل کلیه در فواصل منظم برای بررسی عملکرد و وضعیت کلیه و تجویز داروی درد کلیه درخواست می‌شود.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

اگر فکر می‌کنید که کلیه شما مشکل دارد، پهلوهایتان درد می‌کند، سوزش ادرار، تکرر ادرار یا عفونت مجاری ادرار دارید یا در دفع ادرار درد زیادی را تحمل می‌کنید، باید با دكتر فوق تخصص كليه یا بهترین پزشکان عمومی مشورت کنید. برای مشاوره با دکتر کلیه آنلاین (دکتر نفرولوژی آنلاین) یا دکتر عمومی آنلاین می‌توانید از سامانه دکترتو نوبت بگیرید. نوبت‌دهی حضوری دکتر کلیه نیز در این سایت موجود است.

دکترتو مراقب سلامت شماست!