فهرست مطالب
التهاب کبد در کودکان می‌تواند توسط عوامل مختلفی از جمله ویروس‌های هپاتیت ایجاد شوند. البته گاهی هم منشا هپاتیت عوامل دیگری مانند برخی داروها یا مصرف مواد شیمیایی است. دوره، شدت بیماری، عوارض و علائمی که در کودکان در اثر ابتلا به هپاتیت ایجاد می‌شود متفاوت است و بیشتر به نوع و علت ایجاد بیماری بستگی دارد. در این مقاله از دکترتو می‌خواهیم به صورت کامل هپاتیت در کودکان و عوارضی که کودک با آن درگیر می‌شود را بررسی کنیم. اما اگر کودک شما علائم نگران کننده‌ای دارد بهتر است با یک متخصص کبد یا اطفال در این باره مشورت کنید. سامانه نوبت‌دهی و مشاوره آنلاین دکترتو آماده خدمت‌رسانی به شما در این باره هستند.
هپاتیت در کودکان چیست؟
هپاتیت کودکان همان التهاب کبد است که می‌تواند به سلول‌های کبد آسیب برساند و آنها را از بین ببرد. از آن جایی که کبد یک عضو بسیار مهم و حیاتی در عملکردهای مختلف بدن از جمله تجزیه غذا و داروهاست، بروز مشکل در این اندام می‌تواند مشکلات متعددی را برای کودکان ایجاد کند. هپاتیت در کودکان عمدتا منشا ویروسی دارد، اما می‌تواند به دلایل دیگری هم ایجاد شود. کودکان ممکن است به نوع حاد یا مزمن هپاتیت مبتلا شوند. با شناخت علل مختلف هپاتیت، می‌توان بهتر و سریع‌تر آن را تشخیص داد و درمان کرد.
علائم هپاتیت در کودکان
علائم بیماری هپاتیت در کودکان بسته به شرایط کودک و عامل بیماری‌زا، متفاوت است. گاهی اوقات کودک هیچ علائمی را تجربه نمی‌کند یا برخی نشانه‌های اختصاصی در کودک ایجاد می‌شود. شایع‌ترین علائم هپاتیت کودکان شامل موارد زیر است:
- علائم شبیه آنفولانزا
- تب
- بدحالی
- خستگی
- حالت تهوع یا استفراغ
- کاهش اشتها
- درد یا ناراحتی شکم
- اسهال
- درد مفاصل
- درد عضلات
- کهیرهای قرمز خارش‌دار روی پوست
- ادرار تیره‌رنگ
- زردی پوست و چشم
- نارسایی کبدی در موارد مزمن که موجب خارش بدن و خونریزی و کبودی شدید می‌شود.
فرزندت علائم غیرعادی هپاتیت داره؟
برای بررسی نوبت بگیر.
۱. زردی پوست و چشم ها
یکی از اصلی‌ترین و مشخص‌ترین نشانه‌های هپاتیت در کودکان، زردی پوست و چشم‌هاست. البته این علامت بیشتر در مراحل پیشرفته‌تر بیماری و با درگیری کبد ظاهر می‌شود. در این شرایط معمولا رنگ پوست کودک زرد است. سفیدی چشم‌ها هم زرد می‌شود.
۲. تب، خستگی، درد شکم
علائم بیماری هپاتیت، خصوصا در مراحل اولیه بیماری معمولا شبیه به علائم سایر بیماری‌هاست. هپاتیت می‌تواند باعث تب شدید کودک شود و با خستگی و بی‌حالی همراه باشد. در این بیماری مایعات در شکم جمع می‌شوند و همین باعث تورم و درد شکم کودک خواهد شد. درد شکم عمدتا در سمت راست بالای شکم بیشتر و شدیدتر احساس می‌شود.
۳. کاهش اشتها
یکی از علائم اولیه بیماری هپاتیت در کودکان، بی‌اشتهایی آنهاست. کودکان مبتلا به هپاتیت معمولا همیشه بی‌حال‌ترند و احساس حالت تهوع یا استفراغ، تمایل آنها به غذا خوردن را کم می‌کند. علاوه بر این، درد یا ناراحتی معده و اسهال می‌تواند از دیگر دلایل از دست دادن اشتها باشد. از دست دادن اشتها ممکن است باعث کاهش ناگهانی وزن کودک شود.
۴. خونریزی غیرمعمول
زمانی که بیماری کودک مزمن و طولانی شد، علائم جدی‌تر و شدیدتری در کودک ظاهر خواهد شد. یکی از این علائم نگران‌کننده، نارسایی و آسیب شدید کبد است. در اثر آسیب‌های شدید کبدی مانند نارسایی کبد، علائمی مانند تورم و کبودی‌های غیر قابل توضیح و خونریزی‌های غیرمعمول در کودک دیده می‌شود که به مراقبت‌های فوری پزشکی نیاز دارد.
علل هپاتیت در کودکان
هپاتیت در کودکان می‌تواند به دلایل زیادی ایجاد شود. بیشترین دلیل ابتلای کودکان به انواع هپاتیت، عفونت ویروسی است. قرار گرفتن کودک در معرض ویروس هپاتیت، می‌تواند باعث بیمار شدن کودک شود. چندین ویروس مختلف ممکن است عامل ابتلای کودکان به هپاتیت باشد که اصلی‌ترین آنها شامل موارد زیر است:
- ویروس‌های هپاتیت؛ ۵ نوع اصلی ویروس هپاتیت وجود دارد: A ،B ،C ،D و E.
- سیتومگالوویروس. این ویروس بخشی از خانواده ویروس هرپس است و ممکن است کبد کودک را درگیر کند.
- ویروس اپشتین بار: این ویروس باعث مونونوکلئوز می‌شود.
- ویروس هرپس سیمپلکس
- ویروس واریسلا زوستر (آبله‌مرغان): یکی از عوارض این ویروس هپاتیت است. اما این اتفاق در کودکان بسیار نادر است.
- انتروویروس‌ها: این گروهی از ویروس‌ها است که اغلب در کودکان دیده می‌شود. آنها شامل کوکساکی ویروس‌ها و اکو ویروس‌ها هستند.
- سرخجه: این یک بیماری خفیف است که باعث ایجاد بثورات می‌شود و گاهی یکی از عوارض آن در کودکان هپاتیت است.
- آدنوویروس: این گروهی از ویروس‌ها است که باعث سرماخوردگی، التهاب لوزه‌ها و عفونت گوش در کودکان می‌شود. آنها همچنین می‌توانند باعث اسهال شوند. یکی از عوارض آن هم درگیری کبد و هپاتیت در کودکان است.
- پاروویروس
علاوه بر عفونت‌های ویروسی، شرایط دیگری هم می‌تواند باعث ابتلای کودک به هپاتیت شود. بیماری خودایمنی کبدی یکی از اصلی‌ترین دلایل ابتلای کودک به هپاتیت است. در این بیماری خودایمنی، سیستم ایمنی کودک آنتی‌بادی‌هایی می‌سازد که به کبد حمله می‌کنند. نتیجه حمله آنتی‌بادی‌ها به سلول‌های کبدی، التهاب و ابتلا به هپاتیت است.
علت دیگر ابتلای کودکان به هپاتیت، مصرف طولانی مدت برخی از داروهاست. هر دارویی که توسط کبد تجزیه شود، اگر کودک آن را برای مدت طولانی یا به مقدار زیاد مصرف کند، می‌تواند منجر به التهاب کبد و ابتلا به هپاتیت شود. برای مثال مصرف طولانی مدت استامینوفن یا حتی ویتامین A توسط کودک ممکن است باعث التهاب کبد در آنها شود.
متن انگلیسی:
luriechildrens
Hepatitis in children has many different origins and causes. A child may contract hepatitis from exposure to a viral source.
ترجمه متن:
هپاتیت در کودکان منشأ و علل مختلفی دارد. ممکن است کودک در اثر قرار گرفتن در معرض یک منبع ویروسی به هپاتیت مبتلا شود.
انواع هپاتیت در کودکان
اگر منشا ابتلای کودک به بیماری هپاتیت، ویروس‌های هپاتیت باشد، معمولا پنج نوع اصلی از این ویروس عامل هپاتیت در کودکان است. در صورت ابتلای کودک به هر یک از این ویروس‌ها، علائم، شدت بیماری و شیوه درمان متفاوت است. ۵ نوع اصلی ویروس‌های عامل هپاتیت در کودکان عبارتند از:
- هپاتیت A
- هپاتیت B
- هپاتیت C
- هپاتیت D
- هپاتیت E
هپاتیت ویروسی مزمن معمولاً توسط هپاتیت B، C یا D ایجاد می‌شود.
۱. هپاتیت a در کودکان
یکی از رایج‌ترین شکل هپاتیت در کودکان، هپاتیت a است. این شکل از ویروس از طریق تماس مدفوعی و دهانی منتقل می‌شود. کودکان ممکن است از طرق زیر به این ویروس مبتلا شوند:
- خوردن غذای تهیه شده توسط یک فرد آلوده به ویروس
- مصرف آب آشامیدنی آلوده به مدفوع حاوی ویروس؛ این موضوع خصوصا در کشورهای درحال‌توسعه و مناطق پرجمعیت شایع تر است.
- دست‌زدن به مدفوع یا پوشک کثیف فرد آلوده و سپس قرار دادن دستان آلوده در دهان؛ شیوع این بیماری در مراکز نگهداری از کودکان شایع تر است.
- سفر به مناطقی که هپاتیت A در آنجا شایع است.
- استفاده از برخی داروها
- انتقال از طریق خون‌آلوده (بسیار نادر است)
کودکان مبتلا به بیماری‌های مزمن کبدی، بیماری‌های خودایمنی یا کودکان دارای اختلال انعقاد خون مانند هموفیلی، بیشتر در معرض ابتلا به هپاتیت نوع A هستند. CDC اکنون تزریق واکسن هپاتیت A را به کودکان یک‌ساله توصیه می‌کند. هپاتیت A شایع‌ترین نوع هپاتیت در کودکان است. این بیماری می‌تواند باعث تورم و التهاب بافت کبد شود. عوارض احتمالی هپاتیت A در کودکان می‌تواند به شرح زیر باشد:
- آسیب کبدی
- سیروز کبدی
متن انگلیسی:
medlineplus
Hepatitis A in children is swelling and inflamed tissue of the liver due to the hepatitis A virus (HAV). Hepatitis A is the most common type of hepatitis in children.
ترجمه متن:
هپاتیت A در کودکان، تورم و التهاب بافت کبد ناشی از ویروس هپاتیت A (HAV) است. هپاتیت A شایع‌ترین نوع هپاتیت در کودکان است.
۲. هپاتیت ب در کودکان
هپاتیت B (HBV) در کودکان شکل شدیدتری از عفونت را ایجاد می‌کند و با طیف وسیعی از تظاهرات بالینی همراه است. گاهی اوقات هپاتیت ب در کودکان خفیف است و هیچ علامت خاصی ندارد. اما گاهی که هپاتیت در کودکان مزمن می‌شود، با علائم و عوارض جدی‌تری همراه است. در برخی موارد، زمانی که نوزادان و کودکان خردسال به هپاتیت B مبتلا می‌شوند، در معرض خطر بالای بیماری مزمن کبدی و نارسایی کبدی قرار دارند.
انتقال ویروس هپاتیت ب زمانی اتفاق می‌افتد که خون یک فرد آلوده وارد بدن کودک شود. اشیای نوک‌تیز آلوده به ویروس، سرنگ آلوده یا مواردی از این دست اصلی‌ترین علل انتقال و ابتلا به این ویروس هستند. کودکانی که دارای اختلال انعقاد خون مانند هموفیلی هستند و به فراورده‌های خونی نیاز دارند یا کودکانی که به دلیل نارسایی کلیه به دیالیز نیاز دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این ویروس هستند.
با این حال اصلی‌ترین دلیل ابتلا به هپاتیت B در کودکان، انتقال از مادر است. در صورتی که نوزادان از مادری متولد شوند که این ویروس را دارد، ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. مادران مبتلا به بیماری باید قبل از تولد تست‌های تشخیصی لازم را بدهند تا بتوان با روش‌های پزشکی، از انتقال بیماری به نوزاد جلوگیری کرد.
۳. هپاتیت C در کودکان
یکی دیگر از اشکال هپاتیت در کودکان، هپاتیت سی است. هپاتیت C فقط از طریق خون‌آلوده یا از مادر به نوزاد در هنگام زایمان منتقل می‌شود. علائم هپاتیت C معمولاً خفیف و تدریجی است. کودکان اغلب هیچ علامتی نشان نمی‌دهند. اگرچه هپاتیت C در ابتدا علائم خفیف‌تری دارد، اما در اکثر افراد مبتلا، به بیماری مزمن کبدی منجر می‌شود. طبق گفته CDC، هپاتیت C نشانه اصلی پیوند کبد در بزرگسالان است. کودکان زیر بیشتر در معرض ابتلا به هپاتیت C هستند:
- کودکانی که از مادران آلوده به ویروس متولد می‌شوند.
- افرادی که دارای اختلال لخته شدن خون مانند هموفیلی هستند و خون‌آلوده به آنها تزریق می‌شود.
- کودکانی که برای نارسایی کلیه نیاز به دیالیز دارند.
هیچ واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد. کودکانی که در معرض خطر هستند باید به طور منظم از نظر هپاتیت C بررسی شوند. کودکانی که هپاتیت C دارند باید از نظر علائم هپاتیت مزمن و نارسایی کبد به دقت تحت نظر باشند.
۴. هپاتیت D در کودکان
این شکل از هپاتیت فقط در حضور هپاتیت B می‌تواند رخ دهد. اگر کودکی هپاتیت B داشته باشد و علائمی را نشان ندهد یا علائم بسیار خفیف را نشان دهد، عفونت با D می‌تواند آن فرد را در معرض خطر نارسایی کبدی قرار دهد. این فرم از هپاتیت در کودکان به سرعت پیشرفت می‌کند. هپاتیت d می‌تواند همزمان با عفونت اولیه با B رخ دهد یا ممکن است خیلی دیرتر ظاهر شود. انتقال هپاتیت D مانند هپاتیت B اتفاق می‌افتد، با این تفاوت که انتقال از مادر به نوزاد کمتر شایع است. هپاتیت D در کودکان متولد شده در ایالات متحده به دلیل استفاده رایج از واکسن هپاتیت B در دوران نوزادی نادر است؛ بنابراین تزریق واکسن هپاتیت B در کودکی می‌تواند ریسک ابتلا به هپاتیت D در کودکان را کاهش دهد.
| نوع هپاتیت | علت اصلی | عامل بیماری‌زا | راه‌های انتقال | ویژگی‌ها / توضیحات |
|---|---|---|---|---|
| هپاتیت A | ویروسی | ویروس هپاتیت A (HAV) | مدفوعی-دهانی، آب و غذای آلوده | بیشتر در کودکان دیده می‌شود، معمولاً خودمحدودشونده است. |
| هپاتیت B | ویروسی | ویروس هپاتیت B (HBV) | انتقال از مادر به نوزاد، خون آلوده، تماس جنسی، سرنگ مشترک | می‌تواند مزمن شود، واکسن دارد. |
| هپاتیت C | ویروسی | ویروس هپاتیت C (HCV) | خون آلوده، نادر در انتقال مادر به کودک | در کودکان کمتر شایع است، خطر مزمن شدن بالا |
| هپاتیت D | ویروسی | ویروس هپاتیت D (HDV) | فقط همراه با HBV منتقل می‌شود. | نیاز به وجود هپاتیت B دارد. |
| هپاتیت E | ویروسی | ویروس هپاتیت E (HEV) | آب آلوده، مدفوعی-دهانی | در کودکان معمولاً خفیف است، در دوران بارداری خطرناک‌تر است. |
| هپاتیت ناشی از دارو | دارویی | داروهایی مانند پاراستامول (استامینوفن) یا آنتی‌بیوتیک‌ها | مصرف دوز بالا یا طولانی‌مدت | برگشت‌پذیر با قطع دارو، گاهی شدید |
| هپاتیت خودایمنی | ایمنی بدن | پاسخ ایمنی غیرطبیعی به سلول‌های کبد | علت دقیق ناشناخته | مزمن، نیاز به درمان با داروهای سرکوب‌کننده ایمنی |
| هپاتیت ناشی از بیماری‌های متابولیک | متابولیک | بیماری‌هایی مانند بیماری ویلسون یا هموکروماتوز | ارثی (ژنتیکی) | معمولاً مزمن، نیاز به درمان خاص |
| هپاتیت توکسیک (سمی) | مسمومیت | تماس با سموم، قارچ سمی، حلال‌ها | بلع، استنشاق یا تماس با مواد سمی | ناگهانی، شدید و خطرناک |
۵. هپاتیت E در کودکان
یکی دیگر از فرم‌های هپاتیت در کودکان، هپاتیت E نام دارد. این شکل از هپاتیت مشابه هپاتیت A است. انتقال از طریق آلودگی مدفوعی – دهانی صورت می‌گیرد. با این حال، ابتلا به این بیماری در کودکان کمتر از هپاتیت A شیوع دارد. هپاتیت E بیشتر در کشورهایی که منابع بهداشتی و درمانی ضعیف‌تری دارند دیده می‌شود و به ندرت ممکن است در کشورهای پیشرفته شیوع داشته باشد. در حال حاضر هیچ واکسنی برای هپاتیت E وجود ندارد.
تشخیص هپاتیت در کودکان
برای تشخیص هپاتیت کودکان، پزشک ابتدا علائم کودک را بررسی کرده و سپس از طریق روش‌های آزمایش هپاتیت، وجود این بیماری و عامل ابتلا به آن را شناسایی می‌کند:
- پزشک ابتدا از طریق معاینه فیزیکی کودک، تورم و بزرگی کبد را بررسی می‌کند.
- آزمایش خون برای بررسی سطح آنزیم‌های کبدی که هنگام آسیب یا عفونت کبد افزایش می‌یابند.
- آزمایش خون برای بررسی وجود هر یک از پنج ویروس عامل هپاتیت با بررسی سطح آنتی‌بادی‌های خون
- سونوگرافی کبد برای تشخیص هر گونه تغییری در کبد
- سایر تست‌های تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن و ام آر آی برای بررسی شرایط کبد
- بیوپسی کبد برای تایید التهاب و تعیین درجه دقیق آسیب کبدی
درمان هپاتیت در کودکان
در صورت ابتلای کودک به هپاتیت، هیچ راهی برای درمان بیماری وجود ندارد. درمان شامل پیشگیری از آسیب بیشتر به کبد و معکوس کردن آسیب‌های موجود است. تسکین علائم و جلوگیری از مزمن شدن بیماری از دیگر کارهایی است که برای درمان بیماری هپاتیت در کودکان انجام می‌شود. این روش‌ها عمدتا به علت ابتلا به بیماری بستگی دارند و بر اساس این که دلیل هپاتیت کودکان چیست، روش درمان و مدیریت بیماری متفاوت است.
اکثر موارد هپاتیت حاد با گذشت زمان برطرف می‌شود. در هپاتیت خودایمنی، ممکن است از داروهای خاصی برای کمک به کنترل عملکرد بیش از حد سیستم ایمنی و جلوگیری از حملات بیشتر به کبد استفاده شود. سایر درمان‌هایی که برای مدیریت هپاتیت در کودکان کاربرد دارند شامل موارد زیر است:
- داروهایی برای کنترل خارش
- داروهای ضد ویروس
- تغییر سبک زندگی از جمله پیروی از یک رژیم غذایی سالم
- بستری شدن در بیمارستان در موارد شدید
- پیوند کبد در صورت نارسایی کبدی کودک
عوارض هپاتیت در کودکان
گاهی اوقات هپاتیت در کودکان بدون هیچ عارضه‌ای بهبود می‌یابد. با این حال، عوارض اصلی هپاتیت شامل نارسایی کبد، سرطان کبد یا مرگ است. این احتمال با هپاتیت B یا C بیشتر است. در خصوص هپاتیت A در کودکان هم عارضه‌های اصلی و تهدید کننده سلامتی شامل آسیب کبدی و سیروز کبدی است.
پیشگیری از هپاتیت در کودکان
در اکثر موارد هپاتیت در کودکان قابل پیشگیری است و می‌توان با رعایت اصول بهداشتی و مراقبت از کودک، از ابتلا به این بیماری پیشگیری کرد. راه های پیشگیری هپاتیت کودکان شامل موارد زیر است:
- هنگام تهیه غذا و نوشیدنی دست‌ها را با آب تمیز و صابون حداقل به مدت ۲۰ ثانیه بشویید. هپاتیت از طریق غذا سرایت می‌کند و شستن مکرر دست‌ها در حین آماده سازی غذا به ویژه برای کودکان، ریسک انتقال ویروس به آنها را کم می‌کند.
- در مهدکودک یا محیط‌های عمومی، مراقب بهداشت کودکتان باشید.
- تزریق واکسن به پیشگیری از این عفونت کمک زیادی می‌کند.
نگرانی هپاتیت تو به فرزندت منتقل بشه؟ همین حالا مشاوره بگیر.
واکسن هپاتیت برای کودکان
واکسن‌هایی برای محافظت از کودکان در برابر دو نوع ویروس رایج وجود دارد: هپاتیت A و هپاتیت B. واکسن هپاتیت B به طی سه دوز به کودکان تزریق می‌شود و محافظت بسیار بالایی را ایجاد می‌کند. تزریق واکسن هپاتیت آ برای نوزادان از ۱۲ ماهگی به بعد توصیه می‌شود. با این حال برای اشکال دیگر هپاتیت در کودکان، از جمله هپاتیت C و D، هنوز هیچ واکسنی وجود ندارد.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
از آن جایی که هپاتیت در کودکان ممکن است توسط عوامل متعددی ایجاد شود و عوارض متفاوتی را به وجود آورد، توجه به نشانه‌های این بیماری در کودک و تشخیص به موقع آن اهمیت زیادی دارد. در صورتی که کودک شما در معرض ابتلا به این بیماری است یا این که در حال حاضر علائم هپاتیت را دارد، حتما برای پیگیری این علائم و درمان به موقع به یک متخصص اطفال یا یک متخصص کبد مراجعه کنید. شما می‌توانید از سامانه مشاوره آنلاین دکترتو به منظور پرسش سوالات خود کمک بگیرید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!